Frankrijk

Over dit artikel en/of onderwerp bestaat er ook een portaal! Klik hier om het portaal te bekijken!

Franse Republiek République française
Hoofdstad	Parijs
Aantal inwoners	67.813.000 (2022)
Oppervlakte	551.500 km²
Regeringsvorm	Semi-presidentiële republiek
President	Emmanuel Macron (sinds 2017)
Premier	Élisabeth Borne (sinds 2022)
Godsdienst	Christendom (58,1%) Geen religie (31,9%) Islam (8,3%) Overig (0,7%)
Taal	Frans (français)
Munteenheid	Euro
Volkslied	Marseillaise
Motto	Liberté, égalité, fraternité (vrijheid, gelijkheid, broederschap)
Nationale feestdag	Quatorze juillet (14 juli)
Landcode	FRA
Overzeese gebieden van Frankrijk
Portaal Frankrijk

Frankrijk, officieel de Franse Republiek (république française), is een land in West-Europa. Frankrijk grenst aan de Atlantische Oceaan in het westen, het Kanaal, België en Luxemburg in het noorden, Duitsland, Zwitserland en Italië in het oosten en Spanje, Andorra, de Middellandse Zee en Monaco in het zuiden. Ook het eiland Corsica in de Middellandse Zee behoort tot Frankrijk. Frankrijk bezit verder nog gebieden over de hele wereld, van Frans-Guyana in Zuid-Amerika tot het onbewoonde Clipperton in de Grote Oceaan. De hoofdstad is Parijs.

Frankrijk is lid van de Europese Unie, de NAVO, de G8 en het heeft een permanente zetel in de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties.

Frankrijk staat onder andere bekend om de Franse keuken, Parijs, mode, wijn, kunst, kastelen, de bergen en de Franse taal.

Naam

Frankrijk (in het Frans: France) is afgeleid van het Latijnse Francia, dat "land van de Franken" betekent. De Franken waren een Germaans volk uit wiens koninkrijk de Franse staat is ontstaan. Hun naam zou afgeleid kunnen zijn van het woord frank, dat "vrij" betekent (frank en vrij is nog steeds een uitdrukking in het Nederlands), maar sommigen denken dat het is afgeleid van frekkr, dat "gehard" of "moedig" betekent. Frankrijk heet in het Frans officieel république française (Franse Republiek), dus níet république de France (republiek Frankrijk).

Geschiedenis

Zie Geschiedenis van Frankrijk voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Prehistorie: Gallië en Romeinen

De Romeinen legden veel wegen en aquaducten aan, waarvan Pont du Gard waarschijnlijk de bekendste is.

Er wonen al heel lang mensen in Frankrijk. Bij opgravingen zijn voorwerpen van mensen gevonden die al meer dan 400.000 jaar oud zijn. Ongeveer rond 1200 voor Chr. kwam een Keltisch volk, de Galliërs, naar Frankrijk en rond 600 v. Chr. kwamen er Grieken naar Frankrijk om handel te drijven. Zij stichtten aan de Middellandse Zeekust de eerste stad van Frankrijk: Massalia (Μασσαλία, tegenwoordig bekend als Marseille). De Grieken stichtten nog meer steden, zoals Antipolis (Antibes) en Nicaea (Nice). Ze verbleven vooral aan de zuidkust van Gallië, zoals men het gebied ging noemen, maar later trokken ze via de vallei van de Rhône ook een eind het binnenland in.

In 121 v. Chr. kwamen de Romeinen naar Gallië. Zij veroverden de zuidelijke streken van Gallië en noemden die Gallia Narbonensis of provincia nostra (onze provincie). De naam van de streek de Provence is van provincia nostra afgeleid. Van 58 tot 50 v. Chr. veroverde Julius Caesar in de beroemde Gallische Oorlogen heel het huidige Frankrijk. In zijn boek De bello Gallico (over de Gallische oorlog) schreef hij aan het Romeinse volk en de Senaat hoe hij dat had gedaan. Nog steeds moeten scholieren die Latijn leren dat boek lezen en/of vertalen. Volgens Caesar zijn bij deze oorlogen zo'n miljoen Galliërs omgekomen.

Zo kwam het dat het Romeinse Frankrijk in vier provincies was opgedeeld: de oude Romeinse provincie Gallia Narbonensis, Gallia Belgica (het huidige België en Noord-Frankrijk), Gallia Aquitania (het huidige Aquitanië) en Gallia Lugdunensis (het huidige Bretagne, de Franse Alpen en zo'n beetje alles daar tussenin). In 52 v. Chr. werd de stad Lutetia Parisiorum gebouwd. Uit deze nederzetting is later Parijs ontstaan. De Romeinen brachten welvaart. Ze brachten wegen, aquaducten, steden en veiligheid. Na een tijdje gingen de Keltische Galliërs ook een Latijns dialect spreken, waar later de Franse talen uit zijn ontstaan.

Middeleeuwen (500-1300): christendom, Franken en koninkrijk

Clovis laat zich dopen.

Toen het Romeinse Rijk in verval raakte, was het de beurt aan de Franken, die Frankrijk zijn naam hebben gegeven. De koning van de Salische Franken – Clovis – versloeg de Romeinen definitief in 486. Daarop erkenden alle Frankische stammen hem als koning. Deze vorst veroverde bijna heel Gallië en een deel van Zuid-Duitsland. Clovis was ook de eerste vorst die zich tot het katholicisme bekeerde. De paus gaf de koning der Franken als beloning de titel van Rex Christianissimus (meest christelijke koning), een titel die de Franse koningen tot de Franse Revolutie hebben gevoerd.

Na de dood van Clovis was er een tijdlang ruzie over zijn opvolging. In deze tijd heersten de Merovingen. Langzaam vermengden de Germaanse Franken zich met de Gallo-Romeinen (de Romeins-geworden Kelten) en zo ontstond het Franse volk. In de achtste eeuw werd Frankrijk weer één groot land onder Karel de Grote. Karel de Grote regeerde niet alleen over Frankrijk, maar over bijna heel West-Europa. Na Karel de Grote vielen de Noormannen Frankrijk binnen en plunderden het aan alle kanten. In 911 kregen zij Normandië als hertogdom en hielden zij op met hun aanvallen.

In 987 werd Hugo Capet de eerste echte koning van Frankrijk. Frankrijk was nu, hoewel kleiner dan tegenwoordig, echt een land. Frankrijk beleefde tijden van groei en de koningen van Frankrijk werden erg machtig. Ze organiseerden toernooien, kruistochten en noem het zo maar op. Frankrijk werd steeds machtiger, maar de 14de eeuw - ook bekend als de eeuw van de rampen - stortte Frankrijk in het onheil.

Middeleeuwen (1300-1500): Honderdjarige Oorlog

In de slag bij Piotiers (1356) werd het Franse leger vernietigend verslagen. Koning Jan II werd gevangengenomen en als gijzelaar meegenomen naar Engeland.

Door een veranderd klimaat ontstonden aan het begin van 14de eeuw een paar grote hongersnoden in Frankrijk. In 1337 begon in Frankrijk de Honderdjarige Oorlog. Eigenlijk duurde de oorlog langer dan honderd jaar, namelijk van 1337 tot 1453. Er was niet de hele tijd oorlog. Er waren ook perioden van vrede in die tijd. De oorlog was eigenlijk een strijd om de Franse kroon tussen het Huis Plantagenet en het Huis Valois. Omdat de Valois op de Franse troon zaten en de Plantagenet op de Engelse, was de hele oorlog eigenlijk praktisch een Engelse invasie van Frankrijk. Frankrijk leed erg onder de oorlog. Roverbendes, ziektes (vooral de Zwarte Dood) en plunderingen halveerden de Franse bevolking.

Het einde van de oorlog kwam doordat Jeanne d'Arc, een boerenmeisje uit Domrémy, geloofde dat ze stemmen hoorde van heiligen. Deze heiligen vertelden haar dat ze Frankrijk van de Engelsen moest bevrijden. Ze geloofde dat de koning Karel VII gezalfd moest worden in Reims. Ze kreeg van de slappe Karel VII een legertje en bevrijdde daar in 1429 Orléans mee. Later trok ze Reims binnen. Op 17 juli 1429 werd Karel VII gezalfd. Na een aantal andere veldslagen van Jeanne d'Arc werd Engeland steeds zwakker, totdat ze alleen nog maar Calais overhadden. Jeanne d’Arc was intussen wel al door de Engelsen opgepakt. Die brachten haar op de brandstapel in 1431 ter dood. Ze was slechts 19 jaar oud. Velen geloofden toen al dat Jeanne d'Arc heilig was. Daarom heeft de rechtszaak erg lang geduurd en is er veel informatie van overgebleven. Het zorgde ervoor dat Karel VII zich krachtiger ging opstellen. In 1453 was Frankrijk weer in vrede, maar wat had het veel gekost! Vanaf die periode had Frankrijk min of meer de grootte zoals we die nu nog kennen.

1500 tot 1800: bloei en revolutie

In de 16de eeuw werd Frankrijk geconfronteerd met de Reformatie. De Franse protestanten (de hugenoten) veroorzaakten veel onrust en de katholieken in het land wilden hen het liefst zien verdwijnen. De onrust verergerde en mondde uit in een regelrechte burgeroorlog. In 1572 vond de Bartholomeusnacht plaats, waarin meer dan 30.000 hugenoten werden vermoord. Later barstte weer een oorlog los. In deze oorlog speelden drie personen een belangrijke rol: koning Hendrik III (gematigd-katholiek), Hendrik I van Guise (fel-katholiek) en troonopvolger Hendrik van Navarra (protestants). Hendrik van Navarra liet zijn grote tegenstander Hendrik van Guise vermoorden. De Guise was echter zeer populair in Parijs, waar een opstand uitbrak. Koning Hendrik III en Hendrik van Navarra belegerden hierna Parijs, maar voordat de stad werd ingenomen werd koning Hendrik vermoord door een priester. Hendrik van Navarra - nu koning Hendrik IV - bekeerde zich tot het katholicisme met de woorden "Parijs is wel een mis waard" en de rust keerde weer terug in Frankrijk.

De bestorming van de Bastille

In de 17de 18de eeuw kregen de Franse koningen steeds meer macht. Lodewijk XIV (de "Zonnekoning") spande hierin de kroon. Hij liet het grootste paleis bouwen (het kasteel van Versailles) en voor zijn hofhouding had hij vierduizend mensen nodig. Er waren alleen al vier mensen nodig om hem een glas water te geven. Frankrijk was destijds het machtigste land van Europa (en misschien wel van de wereld). Aan alle Europese hoven werd Frans gesproken en de bevolking groeide weer snel. Later verloor Frankrijk echter een aantal oorlogen en had het volk niets meer te eten. Toch werden sommige mensen rijker, waardoor de Verlichting ontstond. De arme bevolking werd zeer ontevreden over de rijkdom van de adel, terwijl zij niets te eten hadden. Onder Lodewijk XV en Lodewijk XVI verslechterde de situatie nog verder.

Op 14 juli 1789 bestormde een grote mensenmassa de Bastille, een gevangenis in Parijs die het symbool was van de absolute monarchie. Dat vormde het begin van de Franse Revolutie: feodale rechten en standsverschil werden afgeschaft en de rechten van de burger werden vastgelegd. Frankrijk werd in 1792 officieel een republiek. Iets later werd koning Lodewijk XVI vermoord: na meer dan een millennium van koningen, was de tijd van het koninkrijk voorbij. De revolutie begon hoopvol, maar al snel grepen extreme groepen de macht. Duizenden onschuldige burgers, priesters en edelen werden vermoord. Frankrijk was constant in oorlog met alle andere Europese landen en in de Vendée woedde een bloedige burgeroorlog. Uit deze chaos stond een machtige man op, die Frankrijk weer zou verenigen en grote gebieden zou veroveren: Napoleon Bonaparte.

1800 tot 1914: Napoleon, republieken en oorlogen

In de slag bij Waterloo werd Napoleon definitief verslagen.

Napoleon Bonaparte was een van oorsprong Corsicaanse militair die carrière had gemaakt tijdens de revolutie. In 1799 greep hij de macht en in 1804 kroonde hij zichzelf tot keizer. Zo'n 15 jaar lang was hij constant in oorlog met bijna alle Europese landen, vooral Groot-Brittannië en Rusland. Hij werd verslagen en verbannen naar Elba, maar in 1815 keerde hij honderd dagen terug als keizer. In de slag bij Waterloo werd hij definitief verslagen en ditmaal werd hij verbannen naar Sint-Helena. Europa was na 25 jaar onrust oorlogsmoe en wilde stabiliteit. Daarom werd Lodewijk XVIII geïnstalleerd als koning. Zijn opvolger Karel X probeerde de absolute monarchie te herstellen. Het volk wilde dit absoluut niet en Karel X werd afgezet. Lodewijk Filips werd hierna koning der Fransen. Ook zijn bewind was impopulair en in het revolutiejaar 1848 werd hij afgezet. Frankrijk werd hierna kortstondig een republiek, totdat een familielid van Napoleon de macht greep en zich tot keizer Napoleon III kroonde. Deze Napoleon III probeerde de Franse invloed te vergroten in de wereld. Hij voerde een invasie uit in Mexico en deed succesvol mee aan de Krimoorlog.

Revanchisme: op school werd kinderen geleerd van het vaderland te houden. Op dit schilderij van Albert Bettanier wijst de docent Elzas-Lotharingen (de verloren gebieden) aan. Het jongetje heeft militaire kleding aan en op de achtergrond is een rek met wapens te zien.

Maar het bleef niet rozengeur en maneschijn voor Frankrijk. In de Frans-Duitse Oorlog (1870-1871) werd Frankrijk verslagen door de Duitse staten. Deze stichtten hierna het Duitse Keizerrijk en annexeerden Elzas-Lotharingen. Keizer Napoleon werd afgezet en de Derde Republiek werd uitgeroepen. Frankrijk behield een sterk revanchisme (het wilde heel graag Elzas-Lotharingen terug) en nationalisme. Grote gebieden in Afrika en Azië werden gekoloniseerd en cultureel ging het met Frankrijk erg goed. Parijs was the place to be en schilderkunst, literatuur en architectuur floreerden. De Sacré-Cœur en de Eiffeltoren werden gebouwd en voor het eerst vlogen zeppelins en vliegtuigen en reden auto's. Deze tijd staat bekend als de belle époque en het fin de siècle. De mensen waren erg optimistisch en zagen vol vertrouwen de toekomst tegemoet. In 1905 werd de volledige scheiding van kerk en staat doorgevoerd. De mensen dachten dat de technologie alleen maar meer welvaart zou brengen. Voor het eerst werd er gesport door normale mensen en de allerrijksten gingen zelfs op vakantie! In 1900 werd de wereldtentoonstelling in Parijs gehouden alsmede de tweede Olympische Spelen. Alle gebieden op aarde waren wel zo'n beetje ontdekt en alleen de meest afgelegen plekken moesten nog bereikt worden.

Toch was dit optimisme niet helemaal terecht. De spanningen op het Europese continent groeiden en het was maar een kwestie van tijd voordat een oorlog los zou barsten. En dat gebeurde in 1914..

1914 tot nu: het moderne Frankrijk

Franse troepen in de loopgraven tijdens de slag bij Verdun (1916).

In 1914 begon de Eerste Wereldoorlog. Via België viel Duitsland Frankrijk binnen. Even leek het alsof Frankrijk zou instorten, maar na de slag aan de Marne kwam het front tot stilstand. De Eerste Wereldoorlog werd een slepende oorlog, waarbij de geallieerden (Frankrijk, Engeland, Rusland en nog wat andere landen) tegenover de Centralen (Duitsland, Oostenrijk-Hongarije en het Ottomaanse Rijk) stonden. Vooral in Noord-Frankrijk vonden zware gevechten plaats. De dodelijkste gevechten vonden plaats bij Ieper (België), aan de Somme en bij Verdun. Al met al verloor 4% van de Franse bevolking het leven. In bijna elk dorpje in Noord-Frankrijk is wel een monument te vinden voor de slachtoffers van de Eerste Wereldoorlog. Toen de oorlog in 1918 eindigde, was Frankrijk kapot. De vrede van Versailles werd gesloten, maar dit verdrag benadeelde Duitsland zó erg dat er later wel nog een oorlog moest uitbreken. En dat gebeurde ook.

Charles de Gaulle is misschien wel de belangrijkste Fransman van de 20e eeuw.

In 1939 brak de Tweede Wereldoorlog uit en in 1939 viel Duitsland Frankrijk wéér binnen. Deze keer werd Frankrijk in een maand verslagen. Dit is onder andere te wijten aan het defaitisme, het gevoel van verslagenheid dat de Franse regering had. Frankrijk kon niet nog een keer vier jaar oorlog verdragen. De Duitsers verdeelden Frankrijk in een bezette zone en een vrije zone. In deze "vrije" zone was het Vichy-regime aan de macht. Dit regime werkte mee met de Duitsers en kon niks tegen hun zin doen. In deze tijd werden ook honderdduizenden Joden naar concentratiekampen gedeporteerd. Dit regime is een zwarte bladzijde uit de Franse geschiedenis. Niet alle Fransen gaven de strijd echter op: in het buitenland vormden generaal Charles de Gaulle de Vrije Fransen, die door bleven vechten tegen de bezetting. In 1944 werd Frankrijk bevrijd van de Duitsers door de Britten, Amerikanen en de Vrije Fransen. Frankrijk was weer vrij.

Na de Tweede Wereldoorlog kreeg Frankrijk een enorme economische boom. De bevolking groeide snel, de economie groeide snel en ook het optimisme groeide. Frankrijk was vanaf het begin lid van de NAVO. De dekolonisatie begon ook in deze periode. In Indochina (Vietnam, Cambodja en Laos), Algerije en andere Franse kolonies kwamen de mensen in opstand tegen de Franse kolonisators. Soms kregen landen meteen onafhankelijkheid, maar in andere gevallen, zoals Algerije, werd pas na een jarenlange strijd de onafhankelijkheid verleend.

Frankrijk ontwikkelde zich in deze tijd verder. De Katholieke Kerk verloor aan invloed en de mensen werden vooruitstrevender. Ook vestigden in die tijd gastarbeiders zich in Frankrijk. Frankrijk werd een kernmacht en was een van de kernlanden van wat later de Europese Unie zou worden. In de wereld werd Frankrijk minder machtig, maar in Europa bleef het een van machtigere landen.

In 2015 werd Frankrijk opgeschrikt door terroristische aanslagen, gepleegd door extremistische moslims. Bij de aanslag op Charlie Hebdo vielen 23 doden, bij de aanslagen in Parijs op 13 november 2015 139 en bij de aanslag in Nice op 14 juli 2016 86. Hierna is in Frankrijk ook de discussie opgelaaid over integratie en vluchtelingen.

Geografie

Hoogtekaart van Frankrijk

Frankrijk ligt in West-Europa. Het is dan het grootste land van West-Europa en van de Europese Unie. De oppervlakte met het eiland Corsica meegerekend is zo'n 551.500 vierkante kilometer. In totaal is de oppervlakte van de Republiek 674.843 km². Dit maakt het het 43ste land ter wereld in oppervlakte. Frankrijk grenst in het noordoosten aan België (grens van 620 km) en Luxemburg (73 km), in het oosten aan Duitsland (451 km) en Zwitserland (525 km). In het zuidoosten grenst het aan Italië (476 km) en Monaco (6 km) en in het zuidwesten aan Spanje (646 km) en Andorra (55 km). Via Frans-Guyana grenst Frankrijk ook nog aan Brazilië (649 km) en Suriname (556 km). Op Sint-Maarten grenst het aan het koninkrijk der Nederlanden. In het westen grenst Frankrijk aan de Atlantische Oceaan, in het noordwesten aan Het Kanaal en de Noordzee en in het zuidoosten aan de Middellandse Zee. De kustlengte van Europees Frankrijk is wel 3.427 kilometer. Onder Het Kanaal verbindt de Kanaaltunnel Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk. Frankrijk wordt ook wel l'Hexagone (de Zeshoek) genoemd, omdat het een beetje op een zeshoek lijkt.

Frankrijk heeft ook veel overzeese gebieden. Kijk daarvoor bij het kopje Overzees Frankrijk.

52% van het land wordt gebruikt voor de landbouw, 29% is bebost en de overige 18% grond is overig (bijvoorbeeld bewoond, kale rots, velden enz.).

Landschap

De Mont Blanc is de hoogste berg van Frankrijk.

Het grootste deel van Frankrijk bestaat uit glooiende heuvels.

Frankrijk telt drie volwaardige hooggebergtes. De Alpen vormen een groot deel van de grens met Italië. Hier bevindt zich de hoogste berg van Frankrijk, de Alpen, en van de hele Europese Unie: de Mont Blanc. Die berg is 4.807 meter meter hoog. De Pyreneeën scheiden Frankrijk van Spanje en Andorra. De hoogste Franse berg in dit gebergte is de Vignemale, met 3.298 meter. Ongeveer in het midden tussen deze twee gebergtes ligt het Centraal Massief (Massif Central), met als hoogste punt de Puy de Sancy, 1.886 meter. Bij de grens met België en Luxemburg vindt men het laaggebergte van de Ardennen en in de Elzas bevinden zich de Vogezen. Voor de rest bestaat Frankrijk vooral uit groen heuvelland met af en toe een bos of moeras. Aan de kust zijn ook hoge duinen. Het hoogste duin van Frankrijk is de Dune du Pilat van 117 meter hoog. Langs de Atlantische en Kanaalkust zijn afwisselend stranden en rotsen te vinden. De verschillen tussen eb en vloed zijn hier soms heel groot. Bij Mont Saint-Michel vallen bij eb kilometers land droog. De Middellandse Zeekust is droger en over het algemeen rotsachtiger. Frankrijk telt veel eilanden, zowel in de Atlantische Oceaan als in de Middellandse Zee.

De langste rivier die helemaal in Frankrijk stroomt is de Loire van 1012 kilometer. Andere grote rivieren zijn de Seine (die door Parijs stroomt), de Garonne, de Rhône en de Rijn (Rhin), die niet helemaal door Frankrijk stroomt, maar wel de grens met Duitsland vormt. Kleinere rivieren zijn de Somme, de Saône, de Marne, de Lot, de Tarn en de Dordogne. De Maas (Meuse), Schelde (Escaut) en de Moezel (Moselle) ontspringen in Frankrijk, maar stromen allemaal België of Duitsland in. Het grootste natuurlijke meer is het meer van Le Bourget.

De overzeese gebieden hebben heel andere landschappen. Frans-Guyana bestaat uit licht heuvelachtig tot vlak land dat zwaar bebost is. De eilanden in de Cariben hebben soms een vulkanisch verleden en zijn vrij heuvelachtig. De eilanden voor de Afrikaanse kust zijn bergachtig met diepe kloven, de eilanden in de Grote Oceaan zijn vooral vlak en de eilanden in de Zuidelijke Oceaan zijn ook bergachtig.

Frankrijk heeft soms last van kleine aardbevingen, maar nooit hele grote. In het zuiden komen in de zomer vaak bosbranden voor. In de gebergtes komen vaak lawines voor en langs de rivieren vinden soms overstromingen plaats. Al met al heeft Frankrijk niet zo heel veel last van natuurrampen, zeker niet voor de grootte van het land.

Natuur

Natuur in de Pyreneeën.

Frankrijk heeft een rijke natuur met veel verschillende dier- en plantsoorten. Zoals gezegd is 29% van Frankrijk bos. Deze bossen verschillen erg van elkaar en er komen dan ook veel verschillende boomsoorten in voor, in totaal wel zo'n 140! In het noorden en westen lijken de bossen erg op Nederlandse en Belgische bossen, met veel eiken, kastanjes en beuken. In Oost-Frankrijk komen ook soorten als de lariks en de esdoorn voor. Ga je richting het zuiden, dan wordt de begroeiing anders. Er groeien dan meer planten die goed tegen de droogte in de zomer kunnen. Ook tegen bosbranden zijn deze planten beter bestand. Uiteindelijk bereik je de Middellandse Zeekust, waar zelfs palmbomen kunnen groeien! In de bergen kan het erg koud worden en daar groeien dan ook ander soort bomen, vooral naaldbomen zoals de den en de pijnboom. Natuurlijk zijn er niet alleen bossen, er zijn ook heidevelden, rivierdelta's, grotten, watervallen en ga zo maar door.

Frankrijk heeft een erg diverse fauna (dierenwereld). Grotere, veelvoorkomende dieren zijn het edelhert, de ree en het zwijn. Ook konijnen, hazen, vossen en de wilde katten zijn veel te vinden. Minder voorkomende diersoorten zijn bijvoorbeeld de otter, de bever, de zeehond, het damhert en de das. In Frankrijk leven ook diersoorten die niet in Nederland of België voorkomen, zoals de lynx, de wolf, de bruine beer, de alpenmarmot en verschillende schildpadden. In Zuid-Frankrijk komen ook flamingo's en gieren voor.

Frankrijk heeft niet zo heel veel nationale parken. Wel zijn er veel regionale natuurparken. Verder is Frankrijk een best duurzaam land; de gemiddelde Fransman stoot minder CO₂ uit dan de gemiddelde Chinees!

Klimaat

Lavendelvelden zijn veel te vinden in het Middellandse Zeeklimaat.

Europees Frankrijk is te verdelen in vier klimaatzones. Tussen deze zones zijn ook overgangen, waar het klimaat een beetje een mix is van twee klimaten. De klimaatzones zijn:

Het gematigd zeeklimaat beslaat het westelijk deel van Frankrijk, ten westen van de lijn Lille - Bayonne. In Nederland en België hebben we dit klimaat ook. De temperatuurverschillen zijn door het jaar heen niet zo groot. Het vriest zelden en hittegolven komen ook niet vaak voor. Er valt jaarlijks ongeveer 800 mm regen. De regen valt door het jaar heen en er is geen droog seizoen.

Het semilandklimaat is verder landinwaarts te vinden. Hier zijn de temperatuurverschillen veel groter: 's winters vriest het vaak en zomers is het vaak ronduit heet. Ook valt hier minder neerslag dan in de zone van het gematigd zeeklimaat, namelijk zo'n 600 mm per jaar. De temperaturen zijn wel nog te gematigd om echt te kunnen spreken van een landklimaat.

Het Middellandse Zeeklimaat is te vinden aan de zuidkust, op Corsica en in de vallei van de Rhône. Dit is het warmste klimaat van Europees Frankrijk. Het vriest hier bijna nooit en 's zomers komt de temperatuur soms wel boven de 40 °C! Er valt tussen de 500 en 600 mm neerslag per jaar. De regen valt bijna allemaal in de winter, in de zomer kunnen er maanden voorbijgaan zonder regen. Er zijn dan ook geregeld bosbranden in dit deel van Frankrijk.

Het hooggebergteklimaat is te vinden in de hoge Alpen en Pyreneeën. Het is bijna het hele jaar koud en er valt veel neerslag, vaak in de vorm van sneeuw.

In de overzeese gebiedsdelen zijn heel andere klimaten te vinden. De meeste gebiedsdelen hebben een tropisch klimaat met het hele jaar hoge temperaturen en veel neerslag. In Saint-Pierre en Miquelon en de gebieden in de Zuidelijke Oceaan heerst een subpolair klimaat met weinig neerslag en lage temperaturen.

Grootste steden

Dit is een lijst met de tien grootste steden van Frankrijk. Parijs, de hoofdstad, is ook veruit de grootste stad: een primate city dus. Je moet je wel bedenken dat veel steden grote buitenwijken en voorsteden hebben die buiten de gemeentegrenzen vallen. De inwoners van die plaatsen worden niet meegerekend in het inwoneraantal. Parijs heeft officieel bijvoorbeeld "maar" 2,2 miljoen inwoners, maar het stedelijk gebied heeft meer dan 12 miljoen inwoners!

Bevolking

Bevolkingsdichtheid van Frankrijk.

In 2021 had Frankrijk 67.413.000 inwoners, waarvan 65.239.000 in het Europese deel. Dit maakt het 20ste land ter wereld qua bevolking, na Duitsland en voor het Verenigd Koninkrijk. 80% van de Fransen woont in steden, de overige 20% op het platteland. De bevolkingsdichtheid is 114 mensen per km². Dit is voor Europese begrippen een vrij lage dichtheid (ter vergelijking: de bevolkingsdichtheid van Nederland is 411,3/km² en België is 376,4/km²). Lange tijd stond Frankrijk bekend om de trage bevolkingsgroei. Terwijl in Groot-Brittannië en Duitsland de bevolking explodeerde, groeide Frankrijks bevolking maar langzaam. Sinds een tijd heeft Frankrijk echter de snelst groeiende bevolking van Europa. Vrouwen krijgen gemiddeld 2,1 kinderen. Dat is samen met Ierland het hoogste van de Europese Unie. Waarschijnlijk zal Frankrijk rond 2030 70 miljoen inwoners hebben.

Bevolkingsgroepen

Het is in Frankrijk officieel verboden om gegevens te verzamelen over geloof of etniciteit, maar er zijn wel schattingen. 70 tot 80% van de bevolking is etnisch Frans. Die stammen vooral af van de Keltische Galliërs, maar er zijn ook Romeinse, Germaanse, Griekse, Moorse en Scandinavische invloeden. Daardoor zijn mensen in het noorden van Frankrijk historisch gezien meestal wat lichter en mensen uit het zuiden wat donkerder. Frankrijk heeft ook kleine groepen die zichzelf niet als Frans zien maar wel als inheems. Dit zijn bijvoorbeeld de Basken.

5 tot 10% van de bevolking komt oorspronkelijk uit Noord-Afrika (vooral Algerije, Marokko en Tunesië). <1% is Turks. Deze mensen kwamen vooral als gastarbeider naar Frankrijk na de Tweede Wereldoorlog. Afrikanen uit Afrika onder de Sahara vormen 3-5% van de bevolking en 1-2% is Aziatisch. Zo'n 5-10% is afkomstig uit Europese landen zoals Duitsland en Portugal. Verder zijn er nog kleinere groepen Libanezen, Joden, Antillianen, Haïtianen enzovoort.

Taal

Het hoofdgebouw van de Académie française.

In de Franse grondwet staat bij artikel 2: La langue de la République est le français ("De taal van de Republiek is het Frans"). Frans is dan ook de officiële en enige taal van Frankrijk. Frans is een Romaanse taal en dus uit het Latijn ontstaan. De taal heeft veel Keltische en Germaanse invloeden, maar als je Latijn leert zul je toch veel woorden herkennen. Omgekeerd heeft het Frans ontzettend veel invloed gehad op andere talen. Geschat wordt dat zo'n 30% van de Engelse woorden een Franse oorsprong heeft! Ook het Nederlands heeft veel woorden geleend uit het Frans, zoals "accent", "capuchon", "garage" en "parlement". In Nederland leren veel kinderen op middelbare scholen Frans. In België leren bijna alle kinderen Frans. Frans wordt niet alleen gesproken in Frankrijk, maar ook in Canada, Noord- en West-Afrika en nog veel meer gebieden. De Académie française is een organisatie die (met steun van de overheid!) probeert leenwoorden uit het Frans te weren om de taal puur te houden. Computer is in het Frans bijvoorbeeld ordinateur geworden en een e-mail een courriel. Ook heeft Frankrijk wetten waardoor muziek op de radio voor minstens 70% Franstalig moet zijn.

Maar er worden ook andere talen gesproken in Frankrijk. Sommige daarvan lijken op Frans en worden soms gezien als dialect, maar andere zijn compleet onverstaanbaar voor Franstaligen. Deze talen worden meestal gesproken in grensregio's en zijn over het algemeen aan het uitsterven. De belangrijkste zijn: Bretons in Bretagne, Duitse dialecten in voormalig Elzas-Lotharingen, Corsicaans op Corsica, Catalaans tegen de Spaanse grens, Baskisch , Nederlandse dialecten in het noorden, Occitaans in Occitanië en Picardisch in Picardië. Van deze talen zijn Corsicaans, Catalaans, Occitaans en Picardisch familie van het Frans. Nederlandse en Duitse dialecten zijn Germaanse talen, Bretons is een Keltische taal en Baskisch staat helemaal op zichzelf. De belangrijkste immigrantentalen zijn Arabisch, Berbers, Italiaans en Portugees.

Zo'n 39% van Fransen kan Engels spreken, vooral in Parijs, aan de Côte d'Azur en in andere toeristische gebieden. Zo'n 13% kan Spaans, 8% Duits en 5% Italiaans.

Geloof

De Notre-Dame van Parijs is misschien wel de bekendste kerk van Frankrijk.

Frankrijk is tegenwoordig een land van vele religies. Sinds 1872 is het verboden om gegevens te verzamelen wat betreft geloof. Daarom zijn er geen officiële statistieken over gelovigen in Frankrijk. Dit heeft te maken met de laïcité. Laïcité is de Franse naam voor scheiding van kerk en staat. In Frankrijk is die veel sterker dan in Nederland. Zo mag je in overheidsgebouwen en openbare scholen geen religieuze tekens dragen (zoals kruisjes of hoofddoekjes) en moeten religieuze gebouwen die na 1905 zijn gebouwd zelf voor hun onderhoud betalen. Geloof wordt echt gezien als een privézaak. Ondanks dat, zijn er wel schattingen over gelovigen en die laten ongeveer dit zien: ongeveer 50%-60% van de Fransen is rooms-katholiek, 30-40% heeft geen geloof, 5-7% is islamitisch en 2-3% is protestants. Verder zijn er nog kleine gemeenschappen joden, hindoes en boeddhisten. Volgens een poll uit 2014 geloofde 27% van de Fransen dat er een God is, 27% geloofde dat er een soort geest of levenskracht is en 40% geloofde niet in een God, een geest of een levenskracht.

Traditioneel is Frankrijk een katholiek land. Vroeger werd het wel de oudste dochter van de Kerk genoemd. Bekende Franse heiligen zijn Thérèsia van Lisieux, Jeanne d'Arc, Lodewijk IX van Frankrijk, Bernard van Clairvaux. Lourdes is een populair bedevaartsoord. Het verleden van het katholicisme is in Frankrijk nog goed te zien: bijna elk dorpje heeft wel een katholieke kerk (waarvan er wel 45.000 zijn!) en bijna elke grote stad een kathedraal. Ook kloosters en kapellen zijn nog veel te zien, de bekendste is waarschijnlijk Mont Saint-Michel.

Zoals in veel West-Europese landen, is er in Frankrijk sprake van secularisering (het minder religieus worden van de samenleving). Was in 1986 nog 82% van de Fransen katholiek, in 2016 was dat tot zo'n 60% gedaald. De islam daarentegen groeit vrij snel, onder andere door migratie.

Bestuur

Politiek

De Nationale Vergadering vergadert in het Palais de Bourbon.

President Macron

Frankrijk is een semipresidentiële constitutionele republiek. Dit betekent dat Frankrijk een republiek met een grondwet is waar de president vrij veel macht heeft. De president wordt eens in de 5 jaar gekozen. In Nederland en België zijn de regeringsleiders (de premiers) machtiger dan het staatshoofd, in Frankrijk is dat precies andersom. De huidige president van Frankrijk is Emmanuel Macron. Élisabeth Borne is premier. Bij de presidentsverkiezingen moet de president meer dan 50% van de stemmen krijgen. Vaak doen er meerdere kandidaten mee en haalt geen van hen een meerderheid. De twee kandidaten met de meeste stemmen gaan dan door naar de tweede ronde. Degene die dan meer dan 50% van de stemmen krijgt, is president.

Frankrijk heeft net als Nederland en België twee Kamers. De belangrijkste is de Nationale Vergadering (Assemblée nationale, vergelijkbaar met de Tweede Kamer/Kamer van Volksvertegenwoordigers). De Nationale Vergadering heeft 577 zetels en wordt meestal kort na de presidentsverkiezing gehouden. Niet elke stem telt even zwaar, want Frankrijk heeft voor deze kamer een districtenstelsel, waarin elk district één afgevaardigde kiest. De andere Kamer is de Senaat (Sénat, vergelijkbaar met de Eerste Kamer/Senaat). Deze heeft 348 leden.

Frankrijk is een gecentraliseerde eenheidstaat. Dit betekent dat de centrale overheid bijna alle macht heeft en de lokale overheden (zoals gemeentes en departementen) weinig macht hebben. Door een verdrag uit de middeleeuwen is de president van Frankrijk trouwens ook samen met de bisschop van La Seu d'Urgell vorst van Andorra. Frankrijk is lid van de Europese Unie, de NAVO, de G8, G20, de Raad van Europa en nog veel meer internationale organisaties. Ook heeft het een permanente zetel in de VN-Veiligheidsraad. Hierdoor kan Frankrijk nog altijd veel invloed uitoefenen in de internationale politiek.

Bestuurlijke indeling

De bestuurlijke indeling van Frankrijk is vrij ingewikkeld. Allereerst is Frankrijk onderverdeeld in 18 regio's (régions), waarvan 13 in het Europese deel van Frankrijk. Die zijn weer onderverdeeld in 100 departementen (départements), waarvan 95 in Europa en 5 daarbuiten. De overzeese (buiten Europa liggende) gebieden zijn trouwens zowel regio als departement. Departementen zijn dan weer onderverdeeld in arrondissementen (arrondisements) en kantons (cantons), behalve het departement Parijs dat geen kantons heeft. Arrondissementen en kantons hebben geen functie. Ten slotte zijn er nog de gemeentes (communes). Die zijn over het algemeen veel kleiner dan in Nederland of België en er zijn er meer dan 35.000 van.

De Europese regio's zijn (het nummer op het kaartje is hetzelfde als het nummer in de lijst):

Het Europese vasteland + Corsica wordt ook wel "metropolitaan Frankrijk" genoemd.

Overzees Frankrijk

De overzeese gebieden van Frankrijk zijn anders georganiseerd. Ze zijn kortweg te verdelen in de overzeese departementen en de overzeese gemeenschappen. De overzeese departementen hebben bijna precies dezelfde status als de regio's op het vasteland en gebruiken dus ook de euro. De overzeese departementen zijn:

Frankrijk met alle overzeese gebieden.

"Overzeese gemeenschap" is eigenlijk een verzamelnaam voor de overige overzeese gebieden. Deze hebben vaak meer zelfbestuur. Er zijn vijf "normale" overzeese gemeenschappen. Dit zijn:

Frans-Polynesië (Polynésie française), officieel een overzees land
Wallis en Futuna (Wallis-et-Futuna), officieel een eilandenterritorium
Saint-Pierre en Miquelon
Saint-Martin
Saint-Barthélemy

Wallis en Futuna is onderverdeeld in 3 districten, met elk hun eigen koning. Deze hebben in praktijk niet zo veel macht. Maar dan zijn we er nog niet helemaal. Er is namelijk ook nog één overzees territorium: de Franse Zuidelijke en Antarctische Gebieden (Terres australes et antarctiques françaises), die zijn onderverdeeld in Saint-Paul en Amsterdam (Saint-Paul-et-Amsterdam), de Crozeteilanden (Îles Crozet), de Kerguelen (Îles Kerguelen), Adélieland (Terre Adélie) en de Verspreide Eilanden in de Indische Oceaan (Îles éparses de l'océan indien).

Verder zijn er nog Clipperton en Nieuw-Caledonië (Nouvelle-Caledonie). Clipperton is een klein onbewoond eilandje midden in de Grote Oceaan, verder niet veel bijzonders. Nieuw-Caledonië is een gemeenschap sui generis. Dat houdt in dat ze bijna compleet onafhankelijk zijn.

Al deze gebieden en eilanden geven Frankrijk de op een na grootste exclusieve economische zone ter wereld (dat is het stuk zee waar een land als enige bijvoorbeeld naar olie mag boren), na de Verenigde Staten.

Defensie

Op de nationale feestdag houdt het Franse leger altijd een grote parade.

Het Franse leger is opgebouwd uit vier delen: de landmacht (armée de terre), de luchtmacht (armée de l'air), de marine (marine nationale) en de gendarmerie (gendarmerie nationale, een militair politiekorps). Frankrijk is een van de weinige landen met kernwapens tot zijn beschikking. Alleen de Franse opperbevelhebber kan het bevel tot inzetting daarvan geven. Het leger heeft bijna 341.000 troepen tot zijn beschikking (215.000 zonder gendarmerie) en een budget van €40,5 miljard, zo'n 1,7% van het bnp. Na Rusland en het Verenigd Koninkrijk is dat het hoogste budget van Europa. De grondtaken van het Franse leger zijn:

Het verdedigen van het Franse territorium
Het verdedigen van Franse belangen
Het bewaren van stabiliteit, wereldwijd

Na de aanslagen in Parijs en Nice in 2015 is het leger zich ook gaan richten op het bestrijden van terrorisme. Op drukke plaatsen lopen nu ook vaak militairen rond. Frankrijk is door de eeuwen heen altijd een van de machtigste landen ter wereld geweest, militair gezien. Frankrijk is lid van de NAVO en doet mee met NAVO-missies. Ook heeft Frankrijk vaak ingegrepen in voormalige koloniën. Frankrijk heeft daar ook veel bases, zoals de bases in Djibouti en Tsjaad. Deze bases worden onder andere gebruikt door het Franse Vreemdelingenlegioen. Dat is een elite-eenheid van het leger. Je hoeft geen Frans paspoort te hebben om in het Legioen te gaan en na drie jaar dienst krijg je het Franse staatsburgerschap.

De Franse marine heeft 180 schepen en 210 vliegtuigen in dienst. De luchtmacht van Frankrijk heeft 547 vliegtuigen in actieve dienst. De Franse luchtmacht wordt vaak gezien als de oudste ter wereld. Hoewel niet meer zo sterk als vroeger, is het Franse leger dus nog een macht om rekening mee te houden.

Cultuur

Eeuwenlang was Frankrijk een van de centra van kunst en cultuur. Hierdoor heeft Frankrijk zich ontwikkeld tot een land met een rijke cultuur. Lang keken veel andere Europeanen en Amerikanen op tegen de Franse cultuur. Tegenwoordig is dat minder, maar toch heeft Frankrijk wereldwijd invloed gehad op het gebied van architectuur, eten en drinken, muziek, kunst en ga zo maar door.

Architectuur

In het Louvre gaan moderne en oude architectuur hand in hand.

Frankrijk is lang heel toonaangevend geweest op het gebied van architectuur. Er zijn in Frankrijk dan ook heel veel verschillende stijlen te vinden.

De eerste Franse stijl is de gotiek. Deze stijl is uitgevonden in Frankrijk en verspreidde zich daarna over heel Europa. Vooral in Noord-Frankrijk zijn ontzettend veel gotische kerken te vinden. Deze zijn te herkennen aan de hoge ramen en aan de versieringen. Later werden er veel kastelen en paleizen gebouwd in de renaissance- en barokstijl. Vooral in de vallei van Loire zijn veel van dit soort kastelen te vinden, die later tot Werelderfgoed zijn verklaard. Ook het kasteel van Versailles is over de hele wereld bekend.

In de 19de eeuw ontwikkelden de Franse architecten nieuwe stijlen. Baron Haussmann zorgde voor een groot aantal verbouwingen waardoor Parijs zijn huidige uiterlijk kreeg, met de brede boulevards en rechte straten. Intussen restaureerde Viollet-le-Duc oude kathedralen. Zo gaf hij het verleden een plek in de Franse steden. Andere architecten ontwikkelden de Beaux-Artsstijl, die zich over de hele wereld verspreidde.

Ook in de moderne tijd heeft Frankrijk een grote invloed gehad op architectuur, wereldwijd. De bekendste moderne architect is waarschijnlijk Le Cobursier, die voor zijn werk veel bewondering kreeg, maar ook kritiek.

Eten en drinken

Steak tartaar bevat rauw vlees. Als dit niet goed bewaard wordt, kun je hier erg ziek van worden. Eet het dus alleen in een goed restaurant!

De Franse keuken is over de hele wereld beroemd en staat bekend om haar verfijndheid. De keuken verschilt van regio tot regio, maar er zijn dingen die overal in Frankrijk hetzelfde zijn. Zo eten ze in plaats van het brood dat wij hebben vooral stokbrood en croissants. De twee bekendste Franse producten zijn wijn en kaas. Er zijn wel meer dan 400 soorten kaas en ongeveer 500 wijnsoorten in Frankrijk.

Elke regio in Frankrijk maakt haar eigen soort kaas, worst en wijn. Enkele bekende Franse kazen zijn: camembert uit Normandië, cantal uit Auvergne, brie uit Meaux, Comté uit Franche-Comté en roquefort uit Aveyron.

In Frankrijk wordt ook veel wijn gedronken. Iedereen in Frankrijk heeft wel wijn in in huis. De witte wijn wordt vaak gekoeld gedronken. Je hebt zoete witte wijn en droge witte wijn. De rode wijn wordt in de meeste gevallen buiten de koelkast op kamertemperatuur bewaard. De rosé daarentegen wordt ook gekoeld gedronken. Bordeaux is het centrum van de wijnproductie, maar eigenlijk wordt in elke Franse regio wijn gemaakt. Ook champagne uit Reims is bekend.

Zoals gezegd heeft elke regio in Frankrijk haar eigen gerechten. Zo staat Bretagne bekend om de oesters, de Elzas om de quiche, Bourgondië om de slakken en Dijon om de mosterd. In Frankrijk eet men ook dieren die in Nederland en België nauwelijks gegeten worden. Zo kun je vrij vaak slakken, kikkerbillen, konijn en eend op de menukaart vinden. Ander bekend Frans eten is steak tartaar, crêpes, eclair en crème brûlée.

Franse schimmelkaas
Camembert
Escargots (slakken) worden in Frankrijk geregeld gegeten
Een glas champagne
Croissants worden in Frankrijk vaak als ontbijt gegeten

Feestdagen

Vuurwerk ter gelegenheid van quatorze juillet

Frankrijk heeft 11 officiële feestdagen. De bekendste is 14 juli (quatorze juillet). Dan wordt de val van de Bastille (en dus het begin van de Franse Revolutie) gevierd.

Datum	Feest	Franse naam
1 jan.	Nieuwjaarsdag	Jour de l'An
varieert	Paasmaandag	Lundi de Pâques
varieert	Hemelvaartsdag	Jour de l'Ascension
varieert	Pinkstermaandag	Lundi de Pentecôte
1 mei	Dag van de arbeid	Fête de travail
8 mei	Feest van de overwinning (einde Tweede Wereldoorlog)	Victoire 1945
14 juli	Nationale Feestdag	Fête Nationale/Quatorze juillet
15 aug.	Maria Hemelvaart	Marie l'Assomption
1 nov.	Allerheiligen	Toussaint
11 nov.	Wapenstilstand (einde Eerste Wereldoorlog)	Jour de l'Armistice
25 dec.	Kerstmis	Noël

Literatuur

Een illustratie in De klokkenluider van de Notre-Dame; Quasimodo hangt aan de waterspuwer.

Frankrijk is lange tijd leidend in de literatuur geweest, maar de Franse literatuur werd in het midden van de vorige eeuw ingehaald door de Engelstalige literatuur. Desondanks heeft de Franse literatuur vandaag nog veel invloed en de boeken van Franse schrijvers worden nog erg veel gelezen en hebben grote bekendheid. In totaal hebben 14 Fransen de Nobelprijs voor de Literatuur gewonnen. Veel van hen kwamen uit Parijs, waardoor Parijs zichzelf de hoofdstad van de wereldliteratuur noemt. Dit is niet gek, aangezien in Parijs ook denkers als Voltaire en Descartes hebben gewoond.

Een van de eerste bekende Franse schrijvers was Molière. Hij schreef vooral komische toneelstukken, zoals Dom Juan en L'Avare. Dit stond in groot contrast met de middeleeuwse Franse literatuur, waarin de liefde, het geloof en de vrouw centraal stonden. In de 19e eeuw vierde de Franse literatuur hoogtij. De bekendste Franse schrijver uit die tijd was Victor Hugo. Hugo's bekendste werk is waarschijnlijk Les Misérables. Het boek is diverse keren verfilmd en is ook een zeer succesvolle musical geworden. Een ander boek van hem was De klokkenluider van de Notre-Dame. In de 19e eeuw was er een soort van tweestrijd tussen Hugo en andere schrijver, Alexandre Dumas père. Dumas is onder meer bekend van de boeken De graaf van Monte-Cristo en De drie Musketiers. Een andere 19de-eeuwse schrijver was Gustave Flaubert. Flaubert is bekend geworden door Madame Bovary. In zijn werk was hij altijd op zoek naar le mot juste (het juiste woord). In 20e eeuw ontstonden nieuwe Franse klassiekers. Een voorbeeld hiervan is Het spook van de opera van Gaston Leroux. Ook schreef Marcel Proust in deze eeuw Op zoek naar de verloren tijd, door Guinness Book of Records beschouwd als de langste roman ter wereld. Het boek wordt in 10 delen uitgegeven en Proust deed er 14 jaar over om het te schrijven!

Qua sciencefiction is de bekendste Franse schrijver Jules Verne. Hoewel Verne in de 19e eeuw leefde, deed hij via zijn boeken een aantal voorspellingen die toen ondenkbaar waren, maar later toch uitgekomen zijn. In het boek Van de aarde naar maan uit 1865 beschreef hij bijvoorbeeld de maanlanding, die zo'n 100 jaar later plaatsvond. Ook klopten veel details die hij eigenlijk niet kon weten, bijvoorbeeld het gevoel van gewichtloosheid en de plaats waar de raket zou opstijgen. In principe zijn al Vernes boeken later gebeurd, op Naar het middelpunt der aarde na. Andere boeken van hem zijn Twintigduizend mijlen onder zee en De reis om de wereld in tachtig dagen. Een ander bekend Frans kinderboek is De kleine prins van Antoine de Saint-Exupéry.

Media

Een exemplaar van Le Monde uit 1944.

Frankrijk heeft veel media, waarvan sommige wereldwijd gelezen of bekeken worden. France Télévisions is de staatsomroep, waarvan de bekendste zenders France 2 en France 3 zijn. Verder zijn er nog tientallen commerciële zenders, waarvan de populairste TF1 is. France Télévisions is ook eigenaar van de zender France 24. Dit is een internationale nieuwszender die niet alleen in het Frans, maar ook in het Engels, Arabisch en Spaans beschikbaar is. Deze zender is onder andere bedoeld om de invloed van BBC, CNN en andere Engelstalige media te verminderen en een andere blik te geven op het nieuws. Ook TV5MONDE is een internationale zender, die onder andere probeert de Franse taal te verspreiden.

De Fransen zijn niet echte krantenlezers, maar toch zijn er bekende kranten. De grootste kranten zijn Le Monde, Le Figaro en Libération. L'Équipe is een op sport gerichte krant. Naast kranten zijn er ook veel tijdschriften en roddelbladen, waarvan de bekendste waarschijnlijk de Paris Match is, die tot ver buiten Frankrijk wordt gelezen. Charlie Hebdo is een tijdschrift met veel grove grappen, dat bekendheid kreeg door de aanslag op Charlie Hebdo.

De radio speelde vroeger een belangrijke rol in Frankrijk, maar tegenwoordig is dat veel minder. Radio France is de staatszender. Radio France heeft acht zenders die variëren van popmuziek tot 24 uur per dag nieuws.

Mode en parfum

Galeries Lafayette is een van de bekendste winkels in Parijs.

Een groot deel van kleren en mode komt uit Frankrijk. Parijs is het centrum van de modewereld en er zijn dan ook ontzettend veel kledingwinkels te vinden. Het begrip haute couture, wordt in veel talen gebruikt. Het betekent dure kleding die door modeontwerpers ontworpen is. Weinig vrouwen konden deze kleren kopen, zo duur is het. Bekende Franse modeontwerpers zijn Louis Vuitton, Jean-Paul Gaultier, Yves Saint Laurent, Christian Dior, Coco Chanel en Pierre Cardin. Bekende merken zijn daarnaast bijvoorbeeld Balenciaga en Kenzo.

Maar de gewone mensen droegen natuurlijk geen haute couture. Frankrijk had vroeger aparte kleding. De rijke heren droegen witte truien van zijde of wol, witte broeken van zijde en leren schoenen. De rijke vrouwen droegen witte jurken van zijde, witte schorten van wol, een vestje voor de sier en leren schoenen. De arme mensen droegen het tegenovergestelde, dus juist niet zo sierlijke dingen zoals sieraden, hoeden, enz. Nu is Frankrijk heel modebewust. In Frankrijk is ook de baret uitgevonden. De kepie is ook een typisch Frans hoofddeksel.

Al in de middeleeuwen werd er in Frankrijk parfum gemaakt. Eerst gebruikten ze geurige bloemen zoals lavendel. Later deden ze ook dierlijke producten zoals muskus en bevervet. Deze producten maken de geuren sterker, maar zijn ook kostbaar. In de jaren 20 van de twintigste eeuw begonnen Parijse modeontwerpers hun namen te geven aan parfums, zoals Chanel en Dior.

Muziek

Claude Debussy is een van Frankrijks bekendste componisten aller tijden.

Een van de eerste bekende componisten uit Frankrijk is Jean-Baptiste Lully, die echter als Italiaan geboren is. Hij was de bekendste van een groep Franse componisten die tijdens de barokperiode aan het hof van de Franse koningen werkte. Pas in de negentiende eeuw werd Frankrijk echt een groot land in de muziek. Veel klassieke musici trokken naar Parijs. Velen van hen zijn nog steeds beroemd, zoals Hector Berlioz, Georges Bizet, Jacques Offenbach, Camille Saint-Saëns en de in Polen geboren Frédéric Chopin. Ook in het begin van twintigste eeuw was Frankrijk toonaangevend in de klassieke muziek, met Erik Satie, Maurice Ravel en als bekendste misschien wel Claude Debussy.

Maar Frankrijk heeft natuurlijk veel meer muziek gekend dan alleen klassieke. Na de klassieke muziek ontstond een typisch Franse stijl: het chanson (dat letterlijk "lied") betekent. Deze liedjes zijn altijd in het Frans en hebben meestal niet veel instrumentale begeleiding. De bekendste zangers van de chansons zijn zonder twijfel Édith Piaf en Georges Brassens. Tegenwoordig is Zaz een bekende zangeres van het chanson.

Tegenwoordig luistert het Franse publiek ook veel naar andere muziek. Elektronische producers zoals Bob Sinclar, Daft Punk, David Guetta en Martin Solveig hebben wereldwijd hits gehad. In eigen land luistert de Franse jeugd veel naar Franse rap. De rappers zijn vaak kinderen van immigranten en rappen onder andere over de problemen en armoede in de banlieues (voorsteden van Parijs).

Schilderkunst

Les Falaises à Étretat, Claude Monet, 1885

Einde negentiende eeuw was de Franse schilderkunst op haar hoogtepunt. In die tijd is de stijl van het impressionisme in Frankrijk uitgevonden en later ook het postimpressionisme. Voor die tijd waren de barok- en rococostijlen populair in Frankrijk. In die tijd was Jacques-Louis David de belangrijkste schilder, maar de echt bekende en vernieuwende Franse schilders kwamen pas later. De eersten in deze golf van talent waren Manet, Degas en Monet, die de eersten impressionisten waren.

Later volgden de postimpressionisten Cézanne, Gauguin, Renoir en Seurat. Na hen was het eigenlijk afgelopen met de toppositie van de Franse schilders. Wel hebben de Nederlandse Vincent van Gogh en de Spaanse Pablo Picasso nog in Frankrijk gewoond, maar na de Eerste Wereldoorlog was het afgelopen met de beroemde Franse schilders.

Frankrijk telt veel musea waar je de schilderijen van Franse en buitenlandse kunstenaars kunt bewonderen. Het bekendste is het Louvre, waar de Mona Lisa hangt, maar ook in het museum van Orsay, Centre Georges Pompidou en talloze musea buiten Parijs, valt genoeg te bewonderen.

Sport

Stade de France is het grootste stadion in Frankrijk.

Frankrijk is op het gebied van sport een groot land. De populairste sporten zijn voetbal, rugby, tennis en judo. Ook jeu de boules (dat in het Frans pétanque heet) wordt veel gespeeld, maar meer als spelletje dan als sport. Veel mensen wielrennen of skiën, wat ook in eigen land kan. Het beroemdste wieler-evenement ter wereld, de Tour de France, vindt altijd voor het grootste deel in Frankrijk plaats. Ook de wedstrijd Parijs-Roubaix is bekend. Roland Garros, een van de vier grandslamtoernooien, vindt ieder jaar weer plaats in eind mei/begin juni. Daarnaast is de "24 uur van Le Mans" een wereldwijd bekende racewedstrijd. De "vader" van de moderne Olympische Spelen, Pierre de Coubertin, was een Fransman. De Zomerspelen zijn twee keer in Frankrijk georganiseerd, de Winterspelen wel drie keer.

Frankrijk kent veel bekende voetbalclubs: Olympique Lyonnais, Paris Saint Germain, Olympique Marseille, OGC Nice enzovoort. Het Franse voetbalteam is twee keer Europees kampioen geworden: in 1980 en in 2000. De kleur van het Franse team is (donker)blauw. Het team heeft in Frankrijk dan ook de bijnaam les Bleus, "de blauwen". Frankrijk heeft veel beroemde voetbalspelers gekend, zoals Zinedine Zidane, Karim Benzema, Antoine Griezmann en Franck Ribéry.

Werelderfgoed

Frankrijk heeft 48 plaatsen op de Werelderfgoedlijst. Alleen China, Italië en Spanje hebben meer plekken op die lijst. Van die 48 erfgoederen zijn 44 in Europees Frankrijk en 4 in overzees Frankrijk (namelijk in Réunion, Nieuw-Caledonië, Frans-Polynesië en de Franse Zuidelijke en Antarctische Gebieden). Van het werelderfgoed zijn 5 werelderfgoed in de categorie Natuur, 42 werelderfgoed in de categorie Cultureel en 1 in de categorie Gemengd.

Loire-rivier
Provins
Le Havre
Belforten in België en Frankrijk (deels in België)
Bordeaux
Vestingwerken van Vauban
Lagunes van Nieuw-Caledonië
Albi
Réunion
De Causses en de Cevennen.
Prehistorische paalwoningen in de Alpen (deels in Duitsland, Zwitserland, Oostenrijk, Italië en Slovenië)
Steenkoolbekken van Nord-Pas-de-Calais
Grotte Chauvet
Climats van de wijnstreek Bourgogne
Heuvels, huizen en wijnkelders van de Champagnestreek
Het architecturaal werk van Le Corbusier, een buitengewone bijdrage aan de Moderne Beweging (in Argentinië, België, Duitsland, Frankrijk, India, Japan en Zwitserland)
Taputapuātea
Tektonisch landschap Chaîne des Puys – Limagnebreuklijn
Franse Zuidelijke Gebieden en Zeeën
Historische kuuroorden van Europa (in België, Frankrijk, Duitsland, Tsjechië, Italië, Oostenrijk, Verenigd Koninkrijk)
Vuurtoren van Cordouan
Nice, winterbadplaats van de Rivièra

Verkeer en vervoer

Een Airbus A380 van Air France op luchthaven Parijs-Charles de Gaulle.

Een TGV in het Franse landschap.

Frankrijk heeft een goed ontwikkeld vervoersysteem. Er is een uitgebreid wegennet, er zijn veel spoorwegen, meer dan 400 vliegvelden, buslijnen en de grote steden hebben vaak een metro. De grote snelwegen (autoroutes) hebben een lengte van 12.000 kilometer en bereiken alle hoeken van het land, maar in totaal is er bijna een miljoen kilometer aan wegen! Het snelwegennet van Frankrijk is het op 7-na-grootste van de wereld.

Het grootste vliegveld van Frankrijk is luchthaven Parijs-Charles de Gaulle, met zo'n 70 miljoen passagiers per jaar. Andere grote vliegvelden zijn Parijs-Orly, Nice Côte d'Azur, Marseille Provence en Lyon-Saint Exupéry. De grootste luchtvaartmaatschappij is Air France.

De spoorwegmaatschappij van Frankrijk is de SNCF, vergelijkbaar met de Nederlandse NS en de Belgische NMBS. De spoorwegen bereiken alle hoeken van het land en worden veel gebruikt. Alle buurlanden, behalve Andorra, zijn met de trein te bereiken. Bekend is de TGV (train à grande vitesse, "trein op grote snelheid"), een netwerk van treinen dat met een snelheid van meer dan 300 kilometer per uur Parijs met andere steden verbindt. De Thalys verbindt Parijs met Brussel, Amsterdam en Keulen. Verder is er een treinverbinding met het Verenigd Koninkrijk door de Kanaaltunnel.

Er zijn niet veel grote havens. De grootste zijn die van Bordeaux, Boulogne-sur-Mer, Brest, Calais, Le Havre, Marseille, Saint-Nazaire, Saint-Malo, en Toulon. Wel zijn er vrij veel kanalen. De bekendste is het Canal Midi, dat de Atlantische Oceaan met de Middellandse Zee verbindt.

Economie

In La Défense wordt het grote geld gemaakt.

Frankrijk heeft de op negen na grootste economie ter wereld. Binnen de Europese Unie staat Frankrijk op de tweede plek, na Duitsland. Doordat Frankrijk in de eurozone zit, is de officiële munteenheid de euro. Voor de invoering van de euro gebruikte Frankrijk de Franse frank. Frankrijk is een rijk land en de bevolking heeft in het algemeen een hoog inkomen. Bekende Franse bedrijven zijn Air France, Renault, Michelin en PSA (de eigenaar van Peugeot en Citroën).

Normaal speelt in rijke landen de landbouw maar een kleine rol in de economie. In Frankrijk is dat niet helemaal zo. Doordat Frankrijk zo'n vruchtbaar land heeft, wordt er veel verbouwd. Tarwe, suikerbieten, graan, gerst en aardappels worden het meest verbouwd. Ook de productie van druiven voor wijn speelt een belangrijke rol. Buiten de landbouw verdient Frankrijk nog veel geld door productie van auto's, vliegtuigen (Airbus heeft zijn fabrieken in Frankrijk), medicijnen en elektronische apparatuur. De meeste handelspartners van Frankrijk liggen in de Europese Unie, maar daarbuiten doen ze vooral zaken met de Verenigde Staten, Japan en China.

Frankrijk is met 85 miljoen bezoekers per jaar het meest bezochte land ter wereld. Frankrijk wordt jaarlijks bezocht door meer mensen, dan het inwoners heeft! Deze toeristen bezoeken vooral Parijs, de Côte d'Azur, de Franse Alpen en andere streken. Ook de Fransen zelf gaan vaak op vakantie in eigen land. Het toerisme zorgt voor ongeveer 9% van de jaarlijkse inkomsten. Dat is dus heel wat!

Onderwijs

Een Frans lycée

In Frankrijk moeten kinderen tussen de 6 en 16 jaar verplicht naar school. Vanaf hun tweede kunnen kinderen al naar een soort van voor-school, de école maternelle. Deze "school" is niet verplicht en lijkt meer op een kinderopvang. Vanaf hun zesde gaan kinderen naar de basisschool (école élémentaire). . Als ze 11 jaar zijn gaan ze naar de onderbouw van de middelbare school, die in Frankrijk het collège heet. In tegenstelling tot het Nederlandse onderwijssysteem, zitten alle kinderen hier nog in een klas van hetzelfde niveau. Er is dus niet zoiets als vmbo of vwo op het collège. Als ze 15 jaar zijn gaan ze naar de bovenbouw, het lyceum (lycée). Op het lycée bestaan wel niveauverschillen. Deze school wordt afgesloten met het baccalauréat, kortweg le bac.

Openbare scholen zijn in Frankrijk altijd gratis, maar veel (iets rijkere) ouders sturen hun kinderen naar private scholen. Ze krijgen daar geen privéles (zoals de naam doet vermoeden), maar de scholen heten privaat omdat ze niet door de overheid betaald worden. Voor dit soort scholen wordt wel schoolgeld betaald. Dit heeft tot gevolg dat er een kloof ontstaat tussen arme kinderen (die vaker naar openbare scholen gaan) en rijke kinderen (die vaak naar een private school gaan). Private scholen zijn vaak katholiek, in tegenstelling tot de openbare scholen, waar je niet eens een kruisje of een hoofddoek mag dragen!

Hoger onderwijs bestaat in Frankrijk uit de universiteit of grandes écoles. Er is veel kritiek op de grandes écoles, omdat deze voor de rijken zouden zijn en omdat ze elitair zouden zijn.

Nationale symbolen

Marianne	Fleur-de-lys	Gallische haan

Frankrijk heeft best veel nationale symbolen. Het bekendste symbool is misschien wel Marianne. Marianne is een vrouw die symbool staat voor Frankrijk. Het is een beetje moeilijk uit te leggen, maar ze wordt gezien als symbool voor de Franse Revolutie en de vrijheid en niet als een echt bestaand persoon. Wat dat betreft kun je haar vergelijken met een Romeinse godin. De fleur-de-lys (leliebloem) is een ander symbool van Frankrijk. Vooral voor de Franse Revolutie was een fleur-de-lys op een blauwe achtergrond hét symbool van Frankrijk. In die tijd stond wit ook bekend als de nationale kleur van Frankrijk. Na de revolutie is dit een beetje verdwenen. Als nationaal dier van Frankrijk kun je de zogenoemde "Gallische haan" noemen; deze zul je ook vaak zien langskomen bij voetbalwedstrijden. Het bekendste symbool van Frankrijk moet eigenlijk toch wel het motto zijn: Liberté, égalité, fraternité (Vrijheid, gelijkheid, broederschap). Dit motto is ook populair geworden tot ver buiten Frankrijk.

Vlag en embleem

Zie vlag van Frankrijk en embleem van Frankrijk voor meer informatie

De Franse vlag is een van de bekendste ter wereld. De vlag is een driekleur van van links naar rechts: blauw, wit en rood. Deze vlag is ingevoerd in de Franse Revolutie (al was hij toen nog rood, wit, blauw). De vlag is eigenlijk de vlag van Parijs (blauw en rood) met daar het wit van de koning tussenin.

Het embleem is niet officieel, maar staat wel op de voorkant van de Franse paspoorten. Het bestaat uit een schild met links een leeuwenkop. Op het schild staat RF (voor république française). Achter het schild is een bundel takken met een bijl erin te zien (de zogenaamde fasces). Dit is een oud Romeins symbool dat voor justitie staat. Links van de fasces en het schild zijn olijftakken te zien die staan voor vrede, rechts zijn eikentakken te zien die staan voor bestendigheid.

Volkslied

Zie voor meer informatie Marseillaise

Het volkslied van Frankrijk is het Marseillaise. Het Marseillaise is geschreven tijdens de Franse Revolutie als strijdlied. Het is dan ook (zeker in vergelijking met de Nederlandse en Belgische volksliederen) erg strijdlustig en nationalistisch. Het heet het Marseillaise omdat het voor het eerst gezongen zou zijn door soldaten uit Marseille. Het is sinds 1795, met onderbrekingen, het Franse volkslied. Meestal worden alleen de eerste twee coupletten gezongen. De tekst daarvan gaat als volgt:

Franse tekst
Allons enfants de la Patrie,
le jour de gloire est arrivé!
Contre nous de la tyrannie
L'étendard sanglant est levé.
L'étendard sanglant est levé:
Entendez-vous dans les campagnes
Mugir ces féroces soldats?
Ils viennent jusque dans vos bras
Égorger vos fils, vos compagnes!

Aux armes, citoyens,
Formez vos bataillons.
Marchons! Marchons!
Qu'un sang impur
Abreuve nos sillons

Nederlandse vertaling
Kom, kinderen van het vaderland,
de dag van de glorie is aangebroken!
Tegen ons is
het bloedige vaandel van de tirannie gehesen
Het bloedige vaandel is gehesen.
Hoort u in de velden
het gebrul van die wrede soldaten?
Zij komen tot in uw armen
om uw zonen en echtgenoten te kelen

Te wapen, burgers!
Vorm uw bataljonnen!
Laten we marcheren, marcheren,
Zodat het onreine bloed
onze akkervorenakkervoren doordrenkt

Galerij

Kaart van Frankrijk
Satellietfoto van Frankrijk
Een rivier in de Ardèche
Carcassonne is een oude vestiging in Zuid-Frankrijk
Champ de Mars in Parijs
Wijnbouw in Bourgondië
Interieur van de Sainte-Chapelle.

Bronnen

Video

Externe links

Europese Unie

Lidstaten:	België · Bulgarije · Cyprus · Denemarken · Duitsland · Estland · Finland · Frankrijk · Griekenland · Hongarije · Ierland · Italië · Kroatië · Letland · Litouwen · Luxemburg · Malta · Nederland · Oostenrijk · Polen · Portugal · Roemenië · Slovenië · Slowakije · Spanje · Tsjechië · Zweden
Ultraperifere gebieden:	Frankrijk: Frans-Guyana · Guadeloupe · Martinique · Mayotte · Réunion · Saint-Martin Portugal: Azoren · Madeira Spanje: Canarische Eilanden
Kandidaat-lidstaten:	Albanië · Bosnië en Herzegovina · Moldavië · Montenegro · Noord-Macedonië · Oekraïne · Servië · Turkije

	Landen, afhankelijke gebieden en niet-erkende staten in Europa
Albanië · Andorra · Armenië · Azerbeidzjan · België · Bosnië en Herzegovina · Bulgarije · Cyprus · Denemarken · Duitsland · Estland · Finland · Frankrijk · Georgië · Griekenland · Hongarije · IJsland · Ierland · Italië · Kazachstan · Kroatië · Letland · Liechtenstein · Litouwen · Luxemburg · Malta · Moldavië · Monaco · Montenegro · Nederland · Noord-Macedonië · Noorwegen · Oekraïne · Oostenrijk · Polen · Portugal · Roemenië · Rusland · San Marino · Servië · Slovenië · Slowakije · Spanje · Tsjechië · Turkije · Vaticaanstad · Verenigd Koninkrijk · Wit-Rusland · Zweden · Zwitserland Alle schuine landen liggen ook in een ander werelddeel. Afhankelijke gebieden: Ålandseilanden · Faeröer · Gibraltar · Guernsey · Jan Mayen · Jersey · Man · Spitsbergen Niet-erkende staten: Donetsk · Kosovo · Loegansk · Transnistrië · Tsjetsjenië

Lijst van de 10 grootste steden
Parijs Marseille	Nummer	Stadsnaam	Stedelijke bevolking	Lyon Toulouse
	1	Parijs	2.243.833
	2	Marseille	861.635
	3	Lyon	513.275
	4	Toulouse	471.941
	5	Nice	342.522
	6	Nantes	303.382
	7	Straatsburg	277.270
	8	Montpellier	277.639
	9	Bordeaux	249.712
	10	Lille	232.741