Andorra
| Vorstendom Andorra Principat d'Andorra
| |
|---|---|
| Hoofdstad | Andorra la Vella |
| Aantal inwoners | 79.535 (2021) |
| Oppervlakte | 468 km² |
| Regeringsvorm | Parlementaire democratie; Co-vorstendom |
| Co-vorsten | Emmanuel Macron & Joan Enric Vives i Sicília |
| Premier | Xavier Espot Zamora (sinds 2019) |
| Godsdienst | Rooms-katholicisme (88,2%) Overig (11,3%) |
| Taal | Catalaans (Català) |
| Munteenheid | Euro |
| Volkslied | El Gran Carlemany |
| Nationale feestdag | 8 september |
| Landcode | AND |
Het Vorstendom Andorra is een dwergstaat op de grens van Frankrijk en Spanje en in ligt in de Pyreneeën. De hoofdstad is Andorra la Vella. Het behoort tot de Catalaanse landen maar is geen lid van de Europese Unie. Andorra heeft de hoogste levensverwachting ter wereld en heeft samen met Japan het minste last van kindersterfte. Ze hebben een lage werkloosheid en de exportpartners zijn Spanje en Frankrijk. Ze spreken er Spaans 58%, Catalaans 35% en Frans 7%. Ze betalen met de euro.
Geschiedenis
Het Vorstendom Andorra is eigenlijk de laatste van de Spaanse marken. Die had Karel de Grote opgericht om zijn rijk te beschermen tegen invallen van de islamitische Moren. Karels kleinzoon Karel de Kale gaf het aan de graaf van Urgell. Die gaf het op zijn beurt later weer aan de bisschop van Urgell wiens opvolgers nog steeds staatshoofd zijn van Andorra. In de 13e eeuw was er een oorlog tussen het Vorstendom Andorra en het Graafschap Foix. De vrede werd gesloten in 1278. In 1607 werd een verdrag geregeld waarbij de bisschop van Urgell en de graaf van Foix en hun opvolgers samen over Andorra zouden heersen. Nu is dat nog steeds zo, alleen via veel omwegen is het nu de president van Frankrijk die samen met de bisschop van Urgell Andorra bestuurt.
Omdat het zo afgelegen ligt, heeft Andorra niet heel veel te maken met de andere Europese geschiedenis. In de Eerste Wereldoorlog verklaarde het de oorlog aan het Duitse Keizerrijk, zonder echt mee te vechten. Bij het Verdrag van Versailles werd het gewoon vergeten, dus het heeft pas later de vrede getekend.
Geografie
Andorra ligt in het oosten van de Pyreneeën en bestaat daarom geheel uit bergen. De hoogste is de Pic de Comapedrosa met 2946 meter. Deze berg heeft een oppervlakte van 468 vierkante kilometer, dat is ruim 2x keer groter dan de gemeente Amsterdam en 3x groter dan het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Andorra la Vella is de grootste stad van het land. Daarna komen Escaldes-Engordany en Encamp. De grenzen van Andorra zijn bij elkaar 120 kilometer. Daarvan is 56,6 kilometer met Frankrijk en 63,7 kilometer met Spanje.
Klimaat
Het klimaat van Andorra lijkt erg op het Spaanse en het Franse maar doordat het in de Pyreneeën ligt is het iets kouder. Er ligt bijna altijd sneeuw in de winter maar meestal niet in de zomer, zelfs niet op de hoogste toppen. Er is rond de 300 dagen zon per jaar.
Demografie
In Andorra wonen maar 33% Andorrezen. Andere nationaliteiten zijn Spanjaarden (43% van de bevolking), Portugezen (11% van de bevolking) en Fransen (7% van de bevolking). De 6% die overblijft zijn andere groepen. De officiële taal is het Catalaans, maar slechts 35% van de bevolking spreekt dat. 58% spreekt Spaans en 7% Frans. Ook wordt er een beetje Portugees en Engels gepraat, maar dat is vrijwel alleen door buitenlanders.
Andorra is welvarend. De levensverwachting is boven de 80 jaar en de kindersterfte is er (samen met Japan) de laagste ter wereld.
Indeling
Andorra is verdeeld over zeven parochies (parròquies):
- Andorra la Vella (hoofdstad)
- Canillo (grootste parochie)
- Encamp (daardoor gaat het meeste verkeer van en naar Frankrijk)
- Escaldes-Engordany (opgericht als afsplitsing van Andorra la Vella)
- La Massana (hoogste parochie)
- Ordino (noordelijkste parochie)
- Sant Julià de Lòria (zuidelijkste parochie)
Politiek
Andorra is een parlementaire monarchie. Dat betekent dat de co-prinsen wel het staatshoofd zijn, maar geen echte macht hebben. De echte macht is in handen van de regering en de regeringsleider is een soort minister-president. De monarchie van Andorra zit erg raar in elkaar. De twee co-prinsen besturen op papier het land en ze worden zo co-prins. De eerste co-prins is altijd de bisschop van Urgell. Als die aftreedt of overlijdt, wordt z'n opvolger ook co-prins. Hij woont niet in Andorra. De twee is het Franse staatshoofd. Op dit moment is dat Emmanuel Macron, maar ook keizers en koningen van Frankrijk zijn co-prins geweest. Aangezien beiden niet in Andorra wonen worden ze vertegenwoordigd door een vertegenwoordiger. Op dit moment is Antoni Marti regeringsleider.
Andorra heeft een uiterst klein leger en wordt beschermd door Frankrijk en Spanje.
Cultuur
Geloof
Bijna alle mensen in Andorra zijn aangesloten bij de Rooms-Katholieke Kerk; rond de 95 procent. Alle gelovigen van de Katholieke Kerk horen bij het bisdom Urgell. De beschermheilige is Onze Vrouwe van Meritxell. Andere geloven zijn kleinere christelijke kerken en kleine moslimgemeenschappen en een paar Joden.
Keuken
De keuken van Andorra lijkt erg op die van Catalonië. Het enige echte verschil is is dat de Andorrese keuken ook Italiaanse en Franse invloeden heeft. Zo wordt er pasta gebruikt en saus bij vlees en vis.
Fotogalerij
Kaart van Andorra
Satellietfoto
Externe link
- (en) CIA worldfactbook
| Landen, afhankelijke gebieden en niet-erkende staten in Europa | 
| ||
|---|---|---|---|
| Albanië · Andorra · Armenië · Azerbeidzjan · België · Bosnië en Herzegovina · Bulgarije · Cyprus · Denemarken · Duitsland · Estland · Finland · Frankrijk · Georgië · Griekenland · Hongarije · IJsland · Ierland · Italië · Kazachstan · Kroatië · Letland · Liechtenstein · Litouwen · Luxemburg · Malta · Moldavië · Monaco · Montenegro · Nederland · Noord-Macedonië · Noorwegen · Oekraïne · Oostenrijk · Polen · Portugal · Roemenië · Rusland · San Marino · Servië · Slovenië · Slowakije · Spanje · Tsjechië · Turkije · Vaticaanstad · Verenigd Koninkrijk · Wit-Rusland · Zweden · Zwitserland Alle schuine landen liggen ook in een ander werelddeel. Afhankelijke gebieden: Ålandseilanden · Faeröer · Gibraltar · Guernsey · Jan Mayen · Jersey · Man · Spitsbergen |
|||