Oostenrijk

Over dit artikel en/of onderwerp bestaat er ook een portaal! Klik hier om het portaal te bekijken!

Republiek Oostenrijk Republik Österreich
Hoofdstad	Wenen
Aantal inwoners	8.979.894 (2022)
Oppervlakte	83.871 km²
Regeringsvorm	Federale parlementaire republiek
Bondspresident	Alexander Van der Bellen (sinds 2017)
Bondskanselier	Karl Nehammer (sinds 2021)
Godsdienst	Christendom (69%) Geen religie (22%) Islam (7,9%) Overig (1,1%)
Taal	Duits (Deutsch)
Munteenheid	Euro
Volkslied	Land der Berge, Land am Strome
Nationale feestdag	26 oktober
Landcode	AUT
Portaal Oostenrijk

Een kaart van Oostenrijk

Oostenrijk is een land in Centraal-Europa. Het grenst aan Zwitserland, Duitsland, Tsjechië, Slowakije, Hongarije, Italië, Slovenië en de dwergstaat Liechtenstein. De hoofdstad van Oostenrijk is Wenen en de belangrijkste rivier is de Donau, die belangrijk is voor scheepsvaart.

Oostenrijk heeft een lange geschiedenis en is gedurende zijn geschiedenis verschillende keren van bestuursvorm veranderd. Het adellijk huis Habsburg heeft eeuwen over het keizerrijk Oostenrijk geregeerd. Vanaf 1867 was Oostenrijk samen met Hongarije en enkele andere landen verenigd in het land Oostenrijk-Hongarije. Oostenrijk-Hongarije viel echter in 1918 uiteen als gevolg van de Eerste Wereldoorlog. Dit betekende de afschaffing van de monarchie en het invoeren van de republiek. Tussen 1938 en 1945 was Oostenrijk onderdeel van Nazi-Duitsland. Na de Tweede Wereldoorlog was Oostenrijk opgedeeld in vier bezettingszones, maar Oostenrijk werd in 1955 weer onafhankelijk als land. Oostenrijk is sinds 1995 onderdeel van de Europese Unie en in het land wordt sinds 2002 met de euro betaald.

Oostenrijk is net als Zwitserland neutraal. Het Duits is de officiële taal van het land. Oostenrijk is een populaire vakantiebestemming voor de wintersport. Het land ligt in de Alpen en kent veel skipistes en routes voor langlaufen. Daarnaast staat Oostenrijk bekend om haar natuur en oude steden, zoals Salzburg en Wenen. Het land staat in de kunstwereld bekend om haar componisten, zoals Mozart, Haydn en Schubert. Het land staat ook bekend om haar gerechten, zoals de apfelstrudel, de Sachertorte en de schnitzel.

Geschiedenis

Zie Geschiedenis van Oostenrijk voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Oudheid

De overblijfselen van de prehistorische paalwoningen onder het water.

Oostenrijk wordt al sinds de prehistorie bewoond. De Kelten kwamen in het gebied aan tussen 800 en 400 v.Chr. Rond het begin van de jaartelling werd Oostenrijk uiteindelijk veroverd door de Romeinen. Zij bouwden de stad Carnuntum, die nu nog te zien is als ruïne. Door de Grote volksverhuizing verzwakte het Romeinse Rijk in het westen en verloor het controle over de Donau. Vanaf toen was Oostenrijk verdeeld onder verschillende stammen, zoals de Hunnen, de Longobarden, de Ostrogoten en de Bajuwaren.

De Habsburgers en het Heilige Roomse Rijk

Keizerin Maria Theresia regeerde Oostenrijk, terwijl haar man (de keizer) zich voornamelijk bezighield met natuurwetenschap.

Pas in de 8e eeuw kwam er weer centraal bestuur in Oostenrijk onder de Frankische koning Karel de Grote. Oostenrijk werd daarna een markgraafschap dat werd geregeerd door het huis Babenberg. Dit was de eerste keer dat het land aangeduid werd als Oostenrijk. Daarna werd het een hertogdom geregeerd door verschillende vorstenhuizen. In 12246 stierf het huis Babenberg uit en ging de macht over naar het huis Habsburg. Oostenrijk was toentertijd onderdeel van het Heilige Roomse Rijk. Dit was een groot land dat grofweg Duitsland, de Benelux, Noord-Italië, West-Polen en de Alpen omvatte. Het Heilige Roomse Rijk bestond uit allemaal zelfstandige landjes en steden, die eigenlijk allemaal hun eigen wetten, vrijheden en munteenheid hadden. Het enige wat zij deelden was een gezamenlijke koning en dat de cultuur en taal ongeveer hetzelfde was.

In 1453 werd Oostenrijk een aartshertogdom. Oostenrijk werd steeds machtiger en de aartshertogen hadden veel invloed. Vele aartshertogen werden later ook keizer van het gehele Heilige Roomse Rijk. Het huis Habsburg regeerde daarnaast nog over de Nederlanden en Spanje. Het Oostenrijkse vorstenhuis had banden met heel Europa en grote invloed in veel landen. Aartshertogin Maria Theresia is een belangrijk persoon uit deze tijd. Hoewel haar man officieel regeerde, deed zij het werk voor hem. Door middel van haar huwelijkspolitiek wist ze ook invloed te krijgen in andere vorstenhuizen.

Oostenrijk-Hongarije

Het congres van Wenen van 1815 ging over de toekomst van Europa na Napoleon

Met de komst van Napoleon Bonaparte viel het Heilige Roomse Rijk in 1804 uiteen. De laatste keizer was ook aartshertog van Oostenrijk en creëerde het keizerrijk Oostenrijk. Oostenrijk was net als het Verenigd Koninkrijk, Rusland en Pruisen tegen het Frankrijk van Napoleon. Dit werd versterkt door het feit dat Marie Antoinette, de vrouw van de Franse koning, ook Oostenrijks was. Oostenrijk wilde daarnaast dat de macht bleef bij de adel en het vorstenhuis. Op het Congres van Wenen van 1815 werd besloten dat Oostenrijk onderdeel werd van de Duitse Bond samen met Pruisen. De Duitse Bond was de opvolger van het Heilige Roomse Rijk, maar Oostenrijk moest de macht delen met Pruisen. Er was hierdoor spanning tussen beide landen, die de macht claimden. Uiteindelijk brak hierdoor de Oostenrijks-Pruisische Oorlog uit in 1866. Oostenrijk verloor deze en stapte uit de bond.

Het huwelijk van keizer Frans Jozef I en Sissi kan ook worden gezien als het huwelijk tussen Oostenrijk en Hongarije. Sissi hield van Hongarije en werd daar enorm populair, aangezien de Hongaren minder strikt waren.

Ondertussen was de keizer van Oostenrijk ook de koning van Hongarije. Hongarije vond dat het te weinig macht had en wilde onafhankelijkheid van Oostenrijk. Op dat moment bezat de keizer van Oostenrijk ook delen van Italië, de Balkan, Tsjechië, Slowakije en Roemenië. Meer rechten voor Hongarije zou volgens de keizer ook betekenen dat deze volkeren meer rechten zouden moeten krijgen. In 1867 werd een overeenkomst getroffen tussen Oostenrijk en Hongarije met de Ausgleich. Keizer Frans Jozef stichtte hiermee de dubbelmonarchie dubbelmonarchie genaamd Oostenrijk-Hongarije, wat op dat moment na Rusland het grootste land van Europa was. Frans Jozef was getrouwd met de Duitse prinses Elisabeth (vaak Sissi genoemd). Sissi was erg populair om haar schoonheid en bovendien had ze erg veel interesse in Hongarije (en kon ook Hongaars). Hun huwelijk zorgde ervoor dat Oostenrijk-Hongarije bijeenbleef.

De dood van hun zoon (de kroonprins) zorgden ervoor dat Frans Ferdinand de nieuwe troonopvolger werd. Frans Ferdinand was ongeveer de meest gehate man in Oostenrijk, maar volgens Franz Jozef zou hij als enige erin slagen om Oostenrijk-Hongarije bijeen te houden. Of dit werkelijk zo zou zijn weet niemand, aangezien kroonprins Frans Ferdinand in 1914 in Sarajevo werd vermoord. De moord op de kroonprins was de directe aanleiding voor de Eerste Wereldoorlog. Oostenrijk-Hongarije wist hierin steun te krijgen van Duitsland, het Ottomaanse Rijk, Bulgarije en Italië (Italië wisselde later van kant) en samen vochten ze tegen het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, het Russische Keizerrijk (tot 1917) en de Verenigde Staten (vanaf 1917). De Eerste Wereldoorlog was tot dan toe de meest verschrikkelijke oorlog in Europa en zorgde ervoor dat Oostenrijk-Hongarije uiteenviel in 1918.

Eerste Republiek

Oostenrijk-Hongarije in vergelijking met de staten die het land opvolgden. Je ziet dat de landen Joegoslavië en Tsjecho-Slowakije ontstonden. Ook gingen grote gebieden naar Italië, Polen en Roemenië. Hongarije en Oostenrijk werden twee aparte landen.

Door het uiteenvallen van Oostenrijk-Hongarije werd Oostenrijk een heel stuk kleiner. Delen van het rijk gingen onder andere naar Italië, maar ook werden de nieuwe landen Joegoslavië en Tsjecho-Slowakije gesticht. De Eerste Oostenrijkse Republiek ontstond in 1918 na het verdrag van Saint-Germain. Hierin sloten de Geallieerden vrede met Oostenrijk. Overigens kreeg Oostenrijk niet echt de schuld van de Eerste Wereldoorlog, die werd namelijk volledig aan Duitsland gegeven. Het land schafte de monarchie af en ging zelfs zo ver om de adel te verbieden. Nog steeds erkent Oostenrijk haar eigen adel niet!

De economische crisis van 1929 zorgde ervoor dat het nationaalsocialisme aan de macht kwam in Oostenrijk in 1933. Deze zette in 1934 het parlement buiten spel. De in Oostenrijk geboren Adolf Hitler wist ditzelfde in Duitsland te doen. Beide vonden dat ze bij elkaar hoorden en wilden alle Duitssprekenden in één land hebben. Hierdoor vond in 1938 de Anschluss plaats. Hiermee werd Oostenrijk een onderdeel van Nazi-Duitsland. Toen Oostenrijk tijdens de Anschluss bij nazi-Duitsland werd gevoegd, heette het de Ostmark.

Tweede Republiek

Toen de Tweede Wereldoorlog was afgelopen werd Oostenrijk verdeeld in bezettingszones bezettingszones . Dat waren gebieden die werden bestuurd door de Sovjet-Unie, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk of de Verenigde Staten. On 1955 werden die bezettingszones opgeheven en Oostenrijk werd weer onafhankelijk, als het maar neutraal zou blijven (wat betekent dat het nooit partij zou mogen kiezen in een oorlog). Tijdens de Koude Oorlog koos het land partij (hoewel dat eigenlijk niet mocht) voor het Westen.

Tijdens de val van het communisme werd een gat in het hek tussen Oostenrijk en Hongarije gemaakt. Veel mensen in Oost-Europa gingen daarom "toevallig op vakantie naar Hongarije" en reden toen "toevallig naar Oostenrijk" om zo naar het westen te komen. Eigenlijk was dit een manier om te ontsnappen aan de communistische dictatuur. Oostenrijk werd in 1995 samen met Finland en Zweden onderdeel van de Europese Unie. Doordat de Sovjet-Unie niet meer bestond kon Oostenrijk voortaan een kant kiezen. In 2002 werd de Oostenrijkse schilling vervangen door de euro.

Geografie

Landschap

De Großglockner nabij Zell am See is de hoogste berg van Oostenrijk.

Oostenrijk is gelegen in de Alpen, een gebergte tussen Italië en Duitsland. Oostenrijk heeft hierdoor een bergachtig tot heuvelachtig landschap. De regio Tirol staat bekend om zijn bergen en is daarom ook een geliefde wintersportbestemming. Het noorden en uiterste zuiden van het land zijn vlakker en kennen minder bergen. De hoogste berg van Oostenrijk is de Großglockner en deze is 3.798 meter hoog. Andere belangrijke bergen zijn de Wildspitze, de Kleinglockner, de Weißkugel en de Pöschlturm. De bergen zorgen ervoor dat er veel elektriciteit opgewekt wordt door middel van waterkracht. Vooral in de bergachtige gebieden vindt men veel stuwdammen om energie op te wekken.

De belangrijkste rivier van Oostenrijk is de Donau, die in het noorden stroomt. De steden Wenen en Linz liggen aan de Donau en de rivier is een belangrijke vaarroute. De Donau verbindt namelijk de Zwarte Zee met de Noordzee (via de Rijn en het Main-Donaukanaal). Daarnaast zijn er nog diverse andere rivieren in Oostenrijk, zoals de Inn, de Salzach en de Enns. In het uiterste westen van Oostenrijk ligt het Bodenmeer, dat met Zwitserland en Duitsland gedeeld wordt. Andere belangrijke meren zijn de Wörthersee en de Neusiedlersee.

Natuur

De edelweiss is de nationale bloem van Oostenrijk en staat op de nationale zijde van de Oostenrijkse euromunten. Tegenwoordig is de edelweiss beschermd. In de film The Sound of Music (1965) wordt de edelweiss vergeleken met de Oostenrijkse onafhankelijkheid.

Oostenrijk is met 38% bos één van de bosrijkste landen van Europa. De begroeiing van de berghellingen verschilt door de temperatuurverschillen. Tot 800 meter zijn er veel akkers en weiden, boven de 800 meter loofbomen en nog wat hoger veel naaldwouden. De boomgrens wordt bereikt na 1800 meter hoogte. Daarboven beginnen de Alpenweiden (Matten). In de winter liggen de weiden onder de sneeuw, maar in de lente verschijnt een zeer gevarieerde begroeiing met felle kleuren.

Het land staat bekend om haar natuur en is geliefd onder natuurliefhebbers, fietsers en wandelaars. De twee belangrijkste natuurgebieden van het land zijn de Salzkammergut en de Wachau. Oostenrijkers zelf zijn ook erg trots op hun natuur en beschermen de natuur dan ook. De edelweiss, een kleine witte bloem, is het nationale symbool van Oostenrijk. Vroeger werd het door bergbeklimmers geplukt als trofee, aangezien de plant tussen de rotsen van bergen groeit. De edelweiss is tegenwoordig een beschermde plant en het plukken wordt bestraft. In de Oostenrijkse bossen komen veel dieren voor, zoals vossen, herten, wilde zwijnen, lynxen, dassen, wilde katten, eekhoorns, steenbokken, sneeuwhazen en oehoe's.

Klimaat

De Wachau staat bekend om haar wijngaarden, fruitboomgaarden, kastelen, natuur en kloosters.

Ondanks het feit dat Oostenrijk kleiner is dan veel andere landen, heeft het toch een aantal klimaten. In de bergen geldt het hooggebergteklimaat. Hier komt de temperatuur niet vaak boven de 0 graden Celsius uit en zijn de bergen bedekt met eeuwige sneeuw. De rest van het land heeft te maken met een landklimaat. De zomers zijn er vaak heet, maar de winter zijn er juist erg koud. In de zomer is het vaak in de dalen warmer, dan in de bergen. Over het algemeen is het 's zomers droog, maar soms vallen er heftige buien met onweer. In de winter valt echter de meeste neerslag, meestal in de vorm van sneeuw. Oostenrijk is hierdoor een populaire plek voor skivakanties.

Tussen het noordoosten en de rest van het land zit nog wel een verschil. In het noordoosten valt over het algemeen minder regen en zijn de zomers droger. Hier heeft men ook last van waterschaarste. In de rest van het land komt ook vaak nevel voor, wat in het noordoosten minder het geval is.

Grootste steden

10 grootste steden van het land
Wenen Linz	Nummer	Stad	Inwoners (2022)	Graz Salzburg
	1	Wenen	1.931.593
	2	Graz	292.630
	3	Linz	207.247
	4	Salzburg	155.416
	5	Innsbruck	130.585
	6	Klagenfurt	102.618
	7	Villach	64.071
	8	Wels	63.181
	9	Sankt Pölten	56.360
	10	Dornbirn	50.360

Bevolking

De ontwikkeling van het bevolkingsaantal tussen 1527 en 2014

Algemeen

Oostenrijk heeft meer dan 8 miljoen inwoners en dit aantal stijgt nog steeds. Het land heeft wel te maken met een afnemend geboortecijfer en een stijgend sterftecijfer. Net als ieder Europees land heeft Oostenrijk ook te maken met vergrijzing. De stijging van het inwonersaantal heeft voornamelijk te maken met immigratie. Oostenrijk heeft sinds 1945 aan zo'n twee miljoen inwoners onderdak geboden. Dit waren voornamelijk migranten uit Oost-Europa voor en na de val van het communisme en vluchtelingen uit Joegoslavië in de jaren 90. Oostenrijk is een populair land voor migranten uit Oost-Europa, omdat de lonen er hoger liggen en Oostenrijk erg dicht in de buurt ligt. Op hun beurt leven er meer dan 500.000 Oostenrijkers buiten Oostenrijk. Zij wonen voornamelijk in andere Europese landen en de Verenigde Staten.

Bevolkingsgroepen

In Oostenrijk is 99% van de bevolking ook Oostenrijks. In het land wonen een aantal bevolkingsgroepen, die er al eeuwen wonen. Sinds 1976 worden deze inwoners ook erkend door de overheid en hebben ze bepaalde rechten qua taal. Deze bevolkingsgroepen zijn de Slovenen in Karinthië, de Kroaten en Hongaren in het Burgenland, de Tsjechen en Slowaken in Wenen en Opper-Oostenrijk en een groep Roma en Sinti, die door heel Oostenrijk verspreid leven. Deze groepen worden door de Oostenrijkse regering erkend als oorspronkelijke minderheden. Ze hebben vaak radio- en televisiezenders en scholen in hun eigen taal. Roma en Sinti worden pas sinds 1995 door de regering erkend en hebben nog altijd te maken met discriminatie.

Een parade met de vlaggen van Oostenrijk, Turkije en Azerbeidzjan om zowel de Oostenrijkse als de Turkse cultuur te vieren. De Turken zijn de grootste immigrantengroep in Oostenrijk.

Oostenrijk heeft sinds 1945 veel te maken gehad met immigratie vanuit Oost-Europa, voornamelijk uit Hongarije, Polen en Tsjecho-Slowakije. De meeste van deze migranten reisden echter door naar andere Europese landen of de Verenigde Staten. Ook veel Joden uit de Sovjet-Unie kwamen naar Oostenrijk om vervolgend door te reizen naar Israël. Sinds de jaren negentig steeg de immigratie in Oostenrijk erg door de oorlogen in Joegoslavië, de val van het communisme in Oost-Europa en de uittreding tot de Europese Unie. De meeste arbeidsmigranten van het land kwamen uit Turkije en tegenwoordig heeft het land veel migranten opgenomen uit Syrië, Irak en Afghanistan.

Het land is nog steeds qua immigratie erg conservatief. Dit bleek tijdens de Europese migrantencrisis van 2015, waarin in heel Oostenrijk demonstraties waren tegen het opnemen van vluchtelingen. Hoewel veel arbeidsmigranten "veroostenrijkst" zijn, wordt in het land nog steeds door veel mensen vreemd opgekeken wanneer een twee mensen van een compleet andere cultuur een relatie met elkaar hebben. Veel Oostenrijkers zijn trots op hun land en willen het beschermen tegen immigratie, wat ook de reden is dat veel Oostenrijkers kritisch staan tegenover immigratie van buiten Europa. Overigens is Oostenrijk één van de landen in de EU met het hoogste percentage immigranten, maar het overgrote deel hiervan komt uit Duitsland en andere buurlanden.

Taal

Standaard-Duits	Oostenrijks-Duits	Vertaling
Junge	Bub	Jongen
Hähnchen	Hend(e)l	Gebakken kip
Quark	Topfen	Kwark
Aprikose	Marille	Abrikoos
Schlagsahne	Schlagobers	Slagroom
Treppe	Stiege	Trap
Schrank	Kasten	Kast
Abfalleimer	Mistkübel	Afvalbak
Abitur	Matura	Diploma

De officiële taal van Oostenrijk is het Duits, dat door 98% van de bevolking wordt gesproken. Het Duits dat in Oostenrijk wordt gesproken verschilt qua dialect met dat van Duitsland en vooral van Zwitserland. Het grootste verschil zit in de uitspraak, die erg lijkt op de uitspraak van het Beiers. Het Beiers en Oostenrijks-Duits zijn overigens volgens de meesten hetzelfde dialect, maar in Oostenrijk bestaat er officiële schrijfwijze van woorden die aansluit bij het dialect. In vergelijking met het standaard-Duits wordt in het Oostenrijks-Duits de klemtoon in leenwoorden vaak anders gelegd en wordt de verbindings-S in samenstellingen vaker gebruikt. Overigens bestaan er ook typisch Oostenrijkse woorden. Waar een aardappel in Duitsland Kartoffel wordt genoemd, heet deze in Oostenrijk Erdapfel. Ook wordt gehakt Faschierte in plaats van Hackfleisch genoemd en heet een tomaat Paradeiser in plaats van Tomate. Het verschil tussen het standaard-Duits en Oostenrijks-Duits is ongeveer zo groot als tussen het standaard-Nederlands en Vlaams.

Een kaart met de talen van Oostenrijk. je ziet dat Oostenrijks-Duits (paars) het meest gesproken wordt. Geel staat voor het Sloveens, groen voor het Kroatisch, oranje voor het Hongaars en blauw voor het Ladinisch (dat in Zuid-Tirol) gesproken wordt.

Oostenrijk heeft diverse minderheidstalen, die als officieel worden gezien. Het Sloveens en Kroatisch zijn beide officiële minderheidstalen. In beide talen zijn er scholen en radiozenders opgericht. In de gebieden waar de talen wordt gesproken werkt de overheid in zowel Duits als de minderheidstalen. Het Hongaars probeert de laatste jaren om ook deze status te krijgen. Hoewel er onderwijs en media in het Hongaars zijn, is het Hongaars geen bestuurstaal. Het Slowaaks en Tsjechisch worden tegenwoordig enkel door een kleine groep inwoners in voornamelijk Wenen gesproken. Roma wordt tevens door de overheid erkend en de overheid moet de taal beschermen, maar het is geen bestuurstaal. De grootste migrantentaal is het Turks. Qua vreemde talen zijn het Engels en in mindere mate het Frans, het Spaans en het Russisch populair. De meeste Oostenrijkers kunnen Engels als tweede taal.

Geloof

De abdij van Melk is een van de grootste kloosters van Oostenrijk.

Oostenrijk is van oudsher een rooms-katholiek land. De Katholieke Kerk had lange tijd een grote rol in de Oostenrijkse samenleving en is nog steeds de populairste godsdienst in Oostenrijk. Wel is het aantal gelovigen in Oostenrijk de laatste decennia sterk afgenomen door de ontkerkelijking. Tegenwoordig is 57% van de Oostenrijkers katholiek. Zo'n 9% is oosters-orthodox. Dit zijn bijna allemaal migranten uit Zuidoost- en Oost-Europa. 8% van de Oostenrijkers zegt moslim te zijn. Dit zijn vooral migranten uit Turkije, Bosnië en Herzegovina en andere landen in de Balkan of het Midden-Oosten. Ongeveer 3% is protestants en de overige 23% is voor het grootste deel ongelovig.

Hoewel een groot deel van de bevolking zegt bij een religie te horen, zijn er veel minder mensen die hun religie ook echt regelmatig beoefenen. Zo gaat maar 7% van de Oostenrijkers zondags naar de kerk. In een onderzoek uit 2010 zei 44% in God te geloven, 38% zei te geloven in een soort van geest of levenskracht en 12% zei geheel ongelovig te zijn. Van de gelovigen gelooft dus niet iedereen in God.

Kunst en cultuur

Kunst en architectuur

Der Kuss (1907-1908) van Gustav Klimt is te zien in de Österreichische Galerie Belvedere in Wenen.

Oostenrijk is erg ontwikkeld in de kunsten en speelde lange tijd een belangrijke rol in Europa. Veel kunstenaars namen inspiratie mee uit Frankrijk, Italië en Duitsland. Een aantal belangrijke kunstenaars waren verenigd in de Wiener Secession. Voorbeelden van deze kunstenaars zijn de schilders Gustav Klimt, Otto Friedrich en Max Kurzweil en de architecten Otto Wagner en Joseph Maria Olbrich. Veel van hun werk is in Wenen te vinden, waar de groep ook werkte. Wagner ontwierp bijvoorbeeld veel belangrijke gebouwen, zoals de gebouwen langs de Karlplatz en veel stations voor de Weense metro. Gustav Klimt wordt meestal gezien als de internationaal bekendste kunstschilder van het land. In zijn schilderijen verwerkte Klimt veel bladgoud en maakte vooral portretten van vrouwen. Zijn schilderij Der Kuss is wereldberoemd.

Friedensreich Hundertwasser is één van de bekendste moderne kunstenaars van Oostenrijk. Hundertwasser was één van de voorvechters voor een bouwwijze die zowel voor mens als natuur goed was. In zijn gebouwen gebruikte hij veel kleur, organische vormen (geen muur is recht) en veel planten. In sommige gebouwen komen er letterlijk bomen uit muren en zijn er ramen in allerlei vormen.

Muziek

Wolfgang Amadeus Mozart is één van de bekendste componisten ter wereld.

Oostenrijk heeft een grote invloed gehad op de klassieke muziek. Veel bekende componisten waren Oostenrijker of woonden in Oostenrijk. De bekendste Oostenrijkse componist is waarschijnlijk Wolfgang Amadeus Mozart, die al op zeer jonge leeftijd muziek speelde en werken componeerde. Mozart wordt samen met Joseph Haydn en de Duitser Ludwig van Beethoven (die lange tijd in Oostenrijk woonde) tot de Eerste Weense School behoorde. Andere klassieke Oostenrijkse componisten zijn Franz Schubert en Johann Strauss. Rond 1900 ontstond de Tweede Weense School bestaande uit de modernere componisten Arnold Schoenberg, Alban Berg en Anton Webern.

Oostenrijkse muziek is niet enkel klassieke muziek, ook heeft het land zich op modern vlak ontwikkeld. Een bekend nummer uit Oostenrijk is Mariandl (1947) dat door Maria Andergast en Hans Lang gezongen werd. In de jaren tachtig was de zanger Falco erg populair met zijn nummer Rock me Amadeus en in de jaren negentig DJ Ötzi met Anton aus Tirol.

Oostenrijk heeft twee maal het Eurovisiesongfestival gewonnen; de eerste keer was Udo Jürgens in 1966 met Merci chérie en de tweede keer was Conchita Wurst in 2015 met Rise like a phoenix.

Bezienswaardigheden

Oostenrijk is een geliefd vakantieland, vooral voor skivakanties, maar ook voor stedentrips en cultuurreizen. Het land heeft ook vele bezienswaardigheden. Twaalf Oostenrijkse monumenten en natuurgebieden staan op de Werelderfgoedlijst van UNESCO. Dit zijn:

De Salzkammergut nabij Salzburg

• Historisch centrum van de stad Salzburg
• Paleis en tuinen van Schönbrunn
• Cultuurlandschap Hallstatt-Dachstein/Salzkammergut
• Semmeringspoorlijn
• Stad Graz – historisch centrum en Slot Eggenberg (uitgebreid in 2010)
• Cultuurlandschap Wachau
• Historisch centrum van Wenen
• Cultuurlandschap Fertö/Neusiedlermeer (gedeeltelijk in Hongarije)
• Oude en voorhistorische beukenbossen van de Karpaten en andere regio's van Europa (gedeeltelijk in andere landen)
• Prehistorische paalwoningen in de Alpen (gedeeltelijk in andere landen)
• Historische kuuroorden van Europa (gedeeltelijk in andere landen)
• Grenzen van het Romeinse Rijk - De Donaulimes (in Duitsland, Oostenrijk en Slowakije)

Andere bekende monumenten die niet op de Werelderfgoedlijst staan zijn de abdij van Melk, de waterval Krimmler Wasserfälle, de dom van Gurk, de Seegrotte en diverse ijsgrotten.

Eten en drinken

Een aantal apfelstrudels

De Oostenrijkse keuken kent veel gelijkenissen met de Duitse keuken en invloeden van de Hongaarse, Italiaanse, Franse keuken en de keuken van de Balkanlanden. Toch zijn er gerechten die als typisch Oostenrijks beschouwd worden. De schnitzel is hier een voorbeeld van. Het is een gerecht dat bestaat uit gefrituurd vlees dat wordt platgeslagen en gepaneerd. Er bestaan diverse soorten schnitzels, zoals de Wienerschnitzel en de Jägerschnitzel. Een ander bekend stuk Oostenrijks vlees is de tafelspitz.

In Oostenrijk is het erg normaal om naar een koffiehuis te gaan. Oostenrijk heeft een diverse koffiecultuur. Bij de koffie wordt meestal ook een gebakje of andere zoetigheid gegeten. De apfelstrudel, de sachertorte, kaiserschmarren en germknödel komen tevens ook uit Oostenrijk. Een doosje met Mozartkugels, balvormige chocolaadjes, wordt vaak door toeristen meegenomen als souvenir. Wijn en bier worden in heel Oostenrijk gemaakt en daarvoor zijn er ook verschillende soorten van te vinden.

• 

  Een Wienerschnitzel

• 

  Mozartkugels

• 

  Kaiserschmarren

• 

  Sachertorte

• 

  Café Central, één van bekendste koffiehuizen van Wenen

Media

Het gebouw van de Österreichischer Rundfunk

Oostenrijk staat al jaren in de top 10 van landen met de meeste persvrijheid. De Österreichischer Rundfunk is de staatsomroep van het land. De omroep heeft vijf televisiezenders en drie radiozenders. Daarnaast heeft de omroep nog televisie- en radiozenders voor iedere deelstaat en het gebied Zuid-Tirol. Samen met de Zwitserse en Duitse omroepen zendt de Oostenrijkse omroep een internationale Duitstalige zender uit en de omroep werkt samen met de omroepen van diverse Slavische landen. Naast de staatszenders zijn er commerciële zenders, maar deze zijn veel kleiner.

De Kronen Zeitung is één van de grootste kranten ter wereld. Per dag lezen 2,68 miljoen mensen de krant, waardoor de Neue Kronen-Zeitung veruit de grootste krant van Oostenrijk is. Andere kranten zijn Heute, Kurier en de Wiener Zeitung. Daarnaast zijn er nog verschillende kleinere kranten voor de deelstaten en steden.

Politiek

Bondspresident en regering

Bondspresident	Bondskanselier
Alexander Van der Bellen	Karl Nehammer

Oostenrijk is een republiek en heeft daarom een president als hoofd van het land. Net als Duitsland wordt de president van Oostenrijk Bondspresident (Duits: Bundespräsident) genoemd. De bondspresident heeft enkel een ceremoniële functie. Dit betekent dat de bondspresident net als de koning in Nederland en België geen werkelijke macht heeft. De bondspresident wordt om de zes jaar gekozen in rechtstreekse verkiezingen. De verkiezingen bestaan uit twee rondes, waarin de tweede ronde gaat tussen de twee populairste kandidaten van de eerste ronde. In principe kan elke meerderjarige Oostenrijker aan de verkiezingen meedoen, behalve als je lid bent van het voormalige Keizerlijke Huis Habsburg. De huidige bondspresident van Oostenrijk is Alexander Van der Bellen (sinds 2017) namens Die Grunen - Die Grune Alternative.

De bondskanselier van Oostenrijk heeft meer macht dan de bondspresident. De functie van bondskanselier is vergelijkbaar met die van minister-president en is de leider van de Oostenrijkse regering. De bondskanselier wordt benoemd door de bondspresident. In principe kan hij iedereen aanwijzen, maar hij moet rekening houden met wie de meerderheid in het parlement heeft. Hierdoor wordt meestal iemand uit de grootste partij in het parlement gekozen. Er is geen bevestiging van het parlement nodig, maar het parlement kan wel de bondskanselier ontslaan. De huidige bondskanselier van Oostenrijk is Karl Nehammer (sinds 2021) namens de Oostenrijkse Volkspartij.

Parlement

Het Parlementsgebouw in Wenen is de vergaderplaats van beide kamers van het parlement. Sinds 2017 zijn de twee echter verplaatst naar de Hofburg, vanwege een renovatie, die tot eind 2022 gaat duren.

Het Oostenrijkse parlement bestaat uit twee kamers:

• De Nationale Raad (Nationalrat) bestaat uit 183 leden, die worden gekozen in rechtstreekse verkiezingen voor een periode van vier jaar.
• De Bondsraad (Bundesrat) bestaat uit 61 leden, die worden gekozen door de deelstaten van een periode van vier jaar.

De Bondsraad stemt als tweede over de wetten en heeft veel minder macht dan de Nationale Raad. De Bondsraad kan bijvoorbeeld geen wetten maken of aanpassen en mag alleen in bepaalde gevallen tegenstemmen, in tegenstelling tot de Nationale Raad.

Oostenrijk heeft na de verkiezingen van 2019 vijf belangrijke partijen. De drie grootste partijen van Oostenrijk zijn de christendemocratische Oostenrijkse Volkspartij (ÖVP), de Sociaaldemocratische Partij van Oostenrijk (SPÖ) en de rechts-populistische Vrijheidspartij van Oostenrijk (FPÖ). Die Grunen en het liberale NEOS behoren tot de kleinere partijen. De huidige meerderheid wordt gevormd door de Oostenrijkse Volkspartij met Die Grunen.

Bestuurlijke indeling

Oostenrijk is verdeeld in negen deelstaten (Duits: Bündeslander). Deelstaten zijn anders dan provincies omdat ze meer beslissingen zelf mogen nemen dan provincies. Het parlement van een deelstaat wordt de Landtag genoemd. Elke deelstaat staat onder leiding van een gouverneur (Duits: Landeshauptmann/-frau) en een eigen regering. Oostenrijk heeft de volgende deelstaten:

De deelstaten van Oostenrijk. De nummers van de deelstaten komen overeen met het lijstje hiernaast.

1. Burgenland, met als hoofdstad Eisenstadt.
2. Karinthië, met als hoofdstad Klagenfurt.
3. Neder-Oostenrijk, met als hoofdstad Sankt Pölten.
4. Opper-Oostenrijk, met als hoofdstad Linz.
5. Salzburg, met als hoofdstad Salzburg.
6. Stiermarken, met als hoofdstad Graz.
7. Tirol, met als hoofdstad Innsbruck.
8. Vorarlberg, met als hoofdstad Bregenz.
9. Wenen, deze deelstaat bestaat volledig uit de stad Wenen.

De deelstaten zijn op hun beurt weer verdeeld in districten (Duits: Bezirke), die op hun beurt weer verdeeld zijn in gemeenten. 15 Oostenrijkse steden zijn zogeheten statutaire steden (Duits: Statutarstadt), die niet onder de districten vallen. Dit geldt voor alle steden met meer dan 200.000 inwoners, die van de regering een bijzonder statuut hebben ontvangen. Eisenstadt en Rust hebben minder dan 200.000 inwoners, maar waren een vrijstad toen ze nog bij Hongarije hoorden.

Daarnaast het je de Gemeenten van Oostenrijk

Neutraliteit

In de Vienna International City in Wenen zit een kantoor van de Verenigde Naties sinds 1967 gevestigd.

Oostenrijk is net als buurlanden Zwitserland en Liechtenstein neutraal. Bij het staatsverdrag van 1955 heeft Oostenrijk gezworen voor eeuwig neutraal te zijn. Dit was ook één van de redenen waardoor Oostenrijk relatief laat bij de Europese Unie kwam en waardoor het land niet toe tot de NAVO is toegetreden. Op militair gebied heeft Oostenrijk een leger dat het eigen grondgebied mag verdedigen. Het land zal echter niet meedoen aan buitenlandse missies of landen aanvallen. De neutraliteit heeft ervoor gezorgd, dat de Verenigde Naties een kantoor in Wenen hebben.

De neutraliteit zorgt er tevens voor dat Oostenrijk niet echt conflicten heeft met andere landen. Het land heeft een klein conflict met Italië over het gebied Zuid-Tirol. Dit gebied hoort bij Italië, maar wordt hoofdzakelijk door Oostenrijkers bewoond. Oostenrijk heeft dit een tijdje geclaimd, maar tegenwoordig heeft het besloten met Italië samen te werken en een Euregio te starten bestaande uit Zuid-Tirol en de deelstaat Tirol. Oostenrijk kan het goed vinden met alle buurlanden. Oostenrijkers beschouwen de Duitse deelstaat Beieren als hun beste vriend, aangezien de Beierse en Oostenrijkse cultuur erg op elkaar lijken en de gebieden hetzelfde dialect spreken.

Economie

Landbouw

Koeien op de Schneeberg.

De landbouw in Oostenrijk is kleinschalig en erg verspreid over het land. Oostenrijkse landbouwproducten zijn over het algemeen ook duur. De belangrijkste landbouwproducten zijn graan, vlees en melkproducten. De meeste landbouw in Oostenrijk is veeteelt. De reden waarom er weinig landbouw in Oostenrijk is, is omdat het land erg bergachtig is. De vruchtbare gebieden die er zijn bestaan meestal uit bossen. Tegenwoordig is de hoeveelheid grond gebruikt voor landbouw kleiner aan het worden, vanwege buitenlandse concurrentie. Tegenwoordig is slechts 3% van de bevolking in de landbouw werkzaam.

Het winnen van staal en ijzer is wel belangrijk voor Oostenrijk. De mijnbouw in het land is nog altijd groot, maar ook deze wordt steeds kleiner door buitenlandse concurrentie.

Industrie

De skyline van Donaustadt, het financiële centrum van Wenen.

De industrie in Oostenrijk bestaat voornamelijk uit het verwerken van ijzer en staal, het maken van machines, voertuigen en onderdelen daarvan, het verwerken van olie en het maken van chemische producten. Veel van deze bedrijven hebben meer dan duizend werknemers en werken op internationaal vlak. Belangrijke Oostenrijkse bedrijven met hun industrie (grotendeels) in Oostenrijk zijn voertuigenfabrikanten Posche en Magna International, machinebouwer Andritz AG, levensmiddelenfabrikant Red Bull, staalbedrijf Voestalpine en olie- en gasbedrijf OMV Group.

Veel van deze bedrijven hebben hun (hoofd)kantoor in Oostenrijk staan, waardoor ze ook een belangrijke bedrage hebben in de werkgelegenheid van de dienstensector.

Diensten en toerisme

Een voorbeeld van een Oostenrijkse skipiste.

De meeste mensen in Oostenrijk werken in de dienstensector. Naast bovengenoemde werken er veel mensen in de financiële sector en in het toerisme. De belangrijkste financiële bedrijven van Oostenrijk zijn de banken Erste Group, Raiffeisen Bank International en Bawag Group en de verzekeringsmaatschappijen Vienna Insurance Group en Uniqa Insurance Group.

Het toerisme is belangrijk voor de Oostenrijkse economie. Het land heeft vele skiresorts en skipistes. Daarnaast is het land ook populair voor stedentrips, rondreizen en onder wandelaars, wielrenners, bergbeklimmers en natuurliefhebbers. Het toerisme maakt zo'n 10% van de economie uit. Voornamelijk mensen uit Duitsland bezoeken Oostenrijk, maar Oostenrijk is ook populair onder Amerikanen, Russen en Oost-Europeanen.

Internationale handel

Oostenrijk exporteert ongeveer evenveel als het importeert. De belangrijkste handelspartner van Oostenrijk is Duitsland, die zowel de belangrijkste export- als importpartner is. 30% van de producten wordt naar Duitsland geëxporteerd, terwijl meer dan 40% uit Duitsland geïmporteerd wordt. Andere exportpartners van Oostenrijk zijn de Verenigde Staten, Italië, Zwitserland, Frankrijk en Slowakije, terwijl andere importpartners Italië, Zwitserland, Tsjechië en Nederland zijn.

De belangrijkste exportproducten uit Oostenrijk zijn machines en machineonderdelen, chemicaliën, voertuigen en de onderdelen daarvan, staal, ijzer en diverse etenswaren. De import bestaat voornamelijk uit machineonderdelen, metaal, olie en olieproducten (zoals rubber) en natuurlijk gas.

Verkeer en vervoer

De Österreichische Bundesbahnen zijn de nationale spoorwegenmaatschappij van Oostenrijk

Zie ook de lijst van Oostenrijkse autosnelwegen

Als je wil rijden op de wegen in Oostenrijk aan moet je een tolvignet kopen. Een soort sticker die je op je auto moet plakken. Doordat er zo veel bergen zijn zijn sommige wegen in de winter ondergesneeuwd, die worden dan afgesloten. De officiële onderhouder van de wegen is ASFiNAG. Er is wel 133.361 kilometer aan wegen! Ook is er rond de 6024 kilometer aan spoor voor de treinen. Er zijn ook zes luchthavens: Luchthaven Wenen, Luchthaven Linz, Luchthaven Graz, Luchthaven Klagenfurt, Luchthaven Salzburg en Luchthaven Innsbruck. De belangrijkste luchtvaartmaatschappij is Austrian Airlines. Natuurlijk zijn er ook talloze gondels, stoeltjesliften en kabelbanen voor wintersporters.

Nationale symbolen

Vlag en wapen

Zie ook de artikelen vlag van Oostenrijk en wapen van Oostenrijk

De vlag

Het wapen

De nationale vlag van Oostenrijk bestaat uit drie horizontale strepen. De buitenste strepen zijn rood en de middelste streep in wit. De kleuren rood - wit - rood vormen ook de nationale kleuren van het land. De kleuren worden al eeuwen in Oostenrijk gebruikt, maar huidige vlag werd pas officieel vastgesteld in 1918.

Het wapen van Oostenrijk komt uit 1920 en toont een zwarte adelaar. De adelaar heeft een belangrijke functie in Oostenrijk en Duitsland en verwijst naar het Heilige Roomse Rijk. In de poten houdt de adelaar een hamer en sikkel. Dit staat niet symbool voor het communisme, maar voor de bevrijding van de monarchie. Vóór 1920 hield de adelaar namelijk de rijksscepter en rijksappel vast (twee adellijke symbolen). Tussen 1934 en 1945 hield de adelaar echter niets vast, maar sinds 1945 zijn de hamer en sikkel weer toegevoegd.

Volkslied

Zie Land der Berge, Land am Strome voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Het volkslied van Oostenrijk is "Land der Berge, Land am Strome" (Nederlands: Land van bergen, land aan de rivier). De melodie is gemaakt door Wolfgang Amadeus Mozart. Het lied is sinds 1946 het officiële volkslied van het land. In de tijd dat Oostenrijk een keizerrijk was, was de Kaiserhymne het officiële volkslied. Hierna zijn er verschillende volksliederen geweest.

Fotogalerij

• 

  Satellietfoto

Bronnen

• Flora en fauna. Website: www.oostenrijk.nl. Bezocht op 1 mei 2020.
• Gieseking, B. & Preindl, E.L. (2017). Van het Keizerlijk Slot Schönbrunn tot de Sprookjeskastelen van Hundertwasser. Uitgeverij: Medienvertrieb GesmbH.
• Het klimaat van Oostenrijk. Website: klimaatinfo.nl. Bezocht op 1 mei 2020.
• Krüger-Beer, H. & Holzhey, T. (2017). Thematische woordenschat Duits. Nieuwe editie. Uitgeverij: Intertaal.
• Leidig, M. & Zoech, I (2014). Wenen. Uitgeverij: Capitool Compact.
• (de) Koppensteiner, J. (2018). Österreich. Ein landeskundliches Lesebuch. Uitgeverij: Praesens.
• (en) Austria. CIA World Factbook. Website: www.cia.gov
• (en) World heritage in Austria. UNESCO. Website: whc.unesco.org.

	Europese Unie
Lidstaten: België · Bulgarije · Cyprus · Denemarken · Duitsland · Estland · Finland · Frankrijk · Griekenland · Hongarije · Ierland · Italië · Kroatië · Letland · Litouwen · Luxemburg · Malta · Nederland · Oostenrijk · Polen · Portugal · Roemenië · Slovenië · Slowakije · Spanje · Tsjechië · Zweden Ultraperifere gebieden: Frankrijk: Frans-Guyana · Guadeloupe · Martinique · Mayotte · Réunion · Saint-Martin Portugal: Azoren · Madeira Spanje: Canarische Eilanden Kandidaat-lidstaten: Albanië · Bosnië en Herzegovina · Moldavië · Montenegro · Noord-Macedonië · Oekraïne · Servië · Turkije

	Landen, afhankelijke gebieden en niet-erkende staten in Europa
Albanië · Andorra · Armenië · Azerbeidzjan · België · Bosnië en Herzegovina · Bulgarije · Cyprus · Denemarken · Duitsland · Estland · Finland · Frankrijk · Georgië · Griekenland · Hongarije · IJsland · Ierland · Italië · Kazachstan · Kroatië · Letland · Liechtenstein · Litouwen · Luxemburg · Malta · Moldavië · Monaco · Montenegro · Nederland · Noord-Macedonië · Noorwegen · Oekraïne · Oostenrijk · Polen · Portugal · Roemenië · Rusland · San Marino · Servië · Slovenië · Slowakije · Spanje · Tsjechië · Turkije · Vaticaanstad · Verenigd Koninkrijk · Wit-Rusland · Zweden · Zwitserland Alle schuine landen liggen ook in een ander werelddeel. Afhankelijke gebieden: Ålandseilanden · Faeröer · Gibraltar · Guernsey · Jan Mayen · Jersey · Man · Spitsbergen Niet-erkende staten: Donetsk · Kosovo · Loegansk · Transnistrië · Tsjetsjenië

Klik om vast te zetten
Een bezettingszone is een gebied dat door ander land als het ware bezet wordt

Klik om vast te zetten
De dubbelmonarchie was de bijnaam voor Oostenrijk-Hongarije. Het waren officieel twee aparte landen, die samen één rijk vormden. De keizer van Oostenrijk was ook koning van Hongarije.