Gebruiker:Gerarddummer/zandbak: verschil tussen versies
Naar navigatie springen
Naar zoeken springen
| (185 tussenliggende versies door 4 gebruikers niet weergegeven) | |||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
| − | + | [[GUI]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | * Command-line-interface | |
| + | * Booleaanse algebra | ||
| + | * Elektronenbuis | ||
| + | * Relais | ||
| + | * Ponskaart | ||
| + | * Magneetband | ||
| + | * Optische opslag | ||
| + | * Flash geheugen | ||
| + | * Cloud opslag | ||
| + | * Geschiedenis van de videogames | ||
| + | * Oregon trail | ||
| + | * Pong | ||
| + | * Spacewar | ||
| + | * Ralph Baer | ||
| + | * Atar 2600 | ||
| + | * Pac-man | ||
| + | * Dendral | ||
| + | * Eliza | ||
| + | * Deep blue | ||
| + | * Imagenet | ||
| + | * IBM Watson | ||
| + | * Alphago | ||
| + | * Google Duplex | ||
| + | * Electro | ||
| + | * APT | ||
| + | * Unimate | ||
| + | * Shakey de robot | ||
| + | * Asimo | ||
| + | * Roomba | ||
| + | * DARPA Grand Challenge | ||
| + | * DJI Phantom drone | ||
| + | * Telraam | ||
| + | * Lebombo-bot | ||
| + | * https://en.wikipedia.org/wiki/Abacus | ||
| + | * Chinese telstaven | ||
| + | * Nul | ||
| + | * Salamis tablet | ||
| + | * Antikythera | ||
| + | * Hindu Arabisch cijfersysteem | ||
| + | * Suanpan | ||
| + | * Decimaal getalsysteem | ||
| + | * Bibliotheek van Alexandrië | ||
| + | * Huis der Wijsheid | ||
| + | * Exchequer | ||
| + | * Scytale | ||
| + | * Quipu | ||
| + | * Antikythera mechanisme | ||
| + | * Romeinse handabacus | ||
| + | * Nepohualtzintzin | ||
| + | * Suanpan | ||
| + | * Tchoty | ||
| + | * Soroban | ||
| + | * Leibniz' rekenmachine | ||
| + | * | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | Periodieke tafel: https://elements.wlonk.com/ElementsTable.htm en https://blog.tcea.org/make-science-interactive-periodic-table-elements/ | |
| − | |- | + | |
| − | | | + | ==== Klassieke Oudheid en Middeleeuwen ==== |
| − | |- | + | |
| + | ===== 5e eeuw voor Christus ===== | ||
| + | * 500 voor Christus - [[stijgbeugel]] (India) | ||
| + | * 485 voor Christus - [[katapult]] (door koning Ajatashatru uit India) | ||
| + | * 485 voor Christus - [[strijdwagen met zeis]] (door koning [[Ajatashatru]] uit India) | ||
| + | * 5e eeuw voor Christus - [[gietijzer]] (Oud-China) | ||
| + | * 480 voor Christus - [[wenteltrap]] (in [[Silinunte]], Sicilië). | ||
| + | * 407 voor Christus - [[kruiwagen]] in Griekenland | ||
| + | |||
| + | ==== 4e eeuw voor Christus ==== | ||
| + | * 4e eeuw voor Christus - [[trebuchet]] in Oud-China | ||
| + | * 4e eeuw voor Christus - [[Tandwiel|tandwielen]] in Oud-China | ||
| + | * 4e eeuw voor Christus - [[rietpen]] (schrijven met inkt op papyrus in Egypte) | ||
| + | * 375-350 voor Christus - [[rosmolen]] in Cathargo | ||
| + | * Vanaf de 4e eeuw voor Christus - [[corporatie]] in de [[Mauryadynastie]] of [[Oud-Rome]] | ||
| + | * Late 4e eeuw voor Christus - [[cheque]] in Mauryadynastie | ||
| + | * Late 4e eeuw voor Christus - ontwikkeling van [[Kaliumnitraat]] en militair gebruik ervan in Mauryadynastie | ||
| + | * Late 4e eeuw voor Christus - [[formeel systeem]] gemaakt door Panini | ||
| + | * 4e tot 3e eeuw voor Christus - productie van [[zink]] in Noord-West India | ||
| + | |||
| + | ===== 3e eeuw voor Christus ===== | ||
| + | * 3e eeuw voor Christus - [[analoge computer]] ([[Mechanisme van Antikythera]]) | ||
| + | * 3e eeuw voor Christus - [[Schroef van Archimedes]] (Oud-Griekenland) | ||
| + | * vroege 3e eeuw voor Christus - [[kanaalsluis]] (in Suez ) | ||
| + | * 3e eeuw voor Christus - [[nokkenas]] (gebruikt bij een [[watersmidse]]) | ||
| + | * 3e eeuw voor Christus - [[waterrad]] | ||
| + | * Laat 3e eeuw voor Christus - [[Cardanische ophanging]] | ||
| + | * Laat 3e eeuw voor Christus - [[droogdok]] (in [[Macedonisch Egypte en het Ptolemeïsche rijk]]) | ||
| + | * 3e - 2e eeuw voor Christus - [[hoogoven]] (China) | ||
| + | |||
| + | ===== 2e eeuw voor Christus ===== | ||
| + | * 2e eeuw voor Christus - [[papier]] (China) | ||
| + | * vroege 2e eeuw voor Christus - [[Astrolabium]] (uitgevonden door Apollonius van Perga) | ||
| + | |||
| + | ===== 1e eeuw voor Christus ===== | ||
| + | * 1 eeuw voor Christus - [[boogbrug]] (in de Romeinse Republiek) | ||
| + | * 1e eeuw voor Christus - [[krant]] (gedurende het bewind van Julius Caesar) | ||
| + | * 1e eeuw voor Christus - [[boogdam]] (de Glanum Dam in Gallia Narbonensis) | ||
| + | * voor 40 voor Christus - [[struikelhamer]] (China) | ||
| + | * 38 voor Christus - de [[0 (getal)|nul]] ([[Mayacijfer|Mayacijfers]]) | ||
| + | * Voor 25 voor Christus - [[omgekeerde bovenslagwaterrad]] (Romeinse uitvinding) | ||
| + | * 37 - 14 voor Christus - [[glasblazen]] (Jeruzalem) | ||
| + | |||
| + | ===== 1e eeuw ===== | ||
| + | * 1e eeuw - [[Aeolipile]] (eenvoudige [[stoomturbine]]; genoemd door [[Hero van Alexandrië]]) | ||
| + | * 1e eeuw - [[verkoopautomaat]] (uitgevonden door Hero van Alexandrië) | ||
| + | * 1e eeuw - [[dubbel boekhouden]] (India) | ||
| + | * Sinds 50 naar Christus - [[vlammenwerper]] ([[Vroeg-Chola]] in Zuid India) | ||
| + | |||
| + | ===== 2e eeuw ===== | ||
| + | * 132 - [[seismograaf]] en [[slinger]] (in Han Dynastie) | ||
| + | * 2e eeuw - [[kaarden]] (India) | ||
| + | |||
| + | ===== 3 eeuw ===== | ||
| + | * vanaf de 3e eeuw - [[kristalsuiker]] (India) | ||
| + | * vroeg 3e eeuw - [[blokdruk]] printen (Han Dynastie in China) | ||
| + | * late 3 en begin 4e eeuw - [[Hydraulische turbine]] in het Romeinse Rijk | ||
| + | |||
| + | ===== 4e eeuw ===== | ||
| + | * 4e eeuw - [[schaken]] (in India tijdens Gupta's) | ||
| + | * 4e eeuw - [[kompas]] voor zeelieden in Zuid-India | ||
| + | * 4e eeuw - [[hangbrug]] (India) | ||
| + | * 4e eeuw - [[werpmolen]] (hengelen) in China | ||
| + | * 347 - [[Oliebron|oliebronnen]] en [[Boren (olie)|boren]] in China | ||
| + | * 4e - 5e eeuw - [[raderboot]] ([[Romeinse Rijk]]) | ||
| + | |||
| + | ===== 5e eeuw ===== | ||
| + | * tijdens de 5e eeuw - de [[0 (getal)|nul]] in Oud-India. | ||
| + | * 400 jaar na Christus - [[IJzeren pilaar van Delhi]] gemaakt van [[roestbestendige metallurgie]] | ||
| + | * 5e eeuw - [[haam]] voor paarden (China) | ||
| + | * 5e/ 6e eeuw - [[puntige boogbrug]] in Romeinse Rijk | ||
| + | |||
| + | ===== 6e eeuw ===== | ||
| + | * vanaf de 6e eeuw - [[wierookklok]] (India) | ||
| + | * na 500 - [[Charkha]] ([[spinnewiel]]) | ||
| + | * 563 - [[pendentief]] (als onderdeel van een [[koepel]]) in de [[Hagia Sophia]] | ||
| + | * 577 - zwavel [[Lucifer|lucifers]] (bestaat in China) | ||
| + | * 589 - [[toiletpapier]] (bestaat in [[Sui-dynastie]]) | ||
| + | |||
| + | ===== 7e eeuw ===== | ||
| + | * 650 - [[Windmolen]] in [[Perzië]] | ||
| + | * 672 - [[Grieks vuur]] (wapen) | ||
| + | * 7e eeuw - [[bankbiljet]] (tijdens de Tang-dynastie) | ||
| + | * 7e eeuw [[porselein]] (tijdens de Tang-dynastie) | ||
| + | |||
| + | ===== 8e eeuw ===== | ||
| + | * 700 - [[gaatjescamera]] | ||
| + | |||
| + | ===== 9e eeuw ===== | ||
| + | * 9e eeuw - [[buskruit]] (China) | ||
| + | * 9e eeuw - [[universiteit]] (Marokko) | ||
| + | |||
| + | ===== 10e eeuw ===== | ||
| + | * 10e eeuw - [[vuurlans]] (voorloper van het vuurwapen) | ||
| + | * 10e eeuw - [[vuurwerk]] (Song Dynastie) | ||
| + | |||
| + | ===== 11e eeuw ===== | ||
| + | * 11e eeuw - [[ambulance]] (door de kruisvaarder in Palestina en Libanon) | ||
| + | * 11e eeuw - [[Bessemerprocedé]] (China) | ||
| + | * 11e eeuw - [[kettingaandrijving]] (door Su Song voor het ontwikkelen van een astronomische klok) | ||
| + | * 1088 - [[printen met beweegbare letters]] (movable type) (China) | ||
| + | |||
| + | ===== 12e eeuw ===== | ||
| + | * 12e eeuw - [[obligatiehandel]] in Frankrijk | ||
| + | 13e eeuw | ||
| + | * 13e eeuw - [[Raket (apparaat)|raketten]] (voor militair gebruik en plezier) (China) | ||
| + | * 13e eeuw - [[spillegang]] (eerste vorm van mechanische echappement) | ||
| + | * 13e eeuw - [[Knoop|knopen]] in combinatie met knoopsgaten voor kleding (Duitsland) | ||
| + | * 1277 - [[landmijn]] in Song Dynastie | ||
| + | * 1286 - [[bril]] (Italië) | ||
| + | * 13e eeuw - explosieve [[Bom (explosief)|bom]] (China) | ||
| + | * 13e eeuw - [[handkanon]] (China) | ||
| + | * 13e of 14e eeuw - [[ontkorrelmachine]] (voor het maken van [[katoen]]) | ||
| + | |||
| + | ===== 14 eeuw ===== | ||
| + | * vroeg tot midden 1300 - meertrapsraket (China) | ||
| + | * Vanaf 1326 - kanon (China) | ||
| + | * 14e eeuw - Jacobsstaf uitgevonden door Levi ben Gerson | ||
| + | * 14e eeuw - zeemijn (China) | ||
| + | |||
| + | ===== 15e eeuw ===== | ||
| + | * vroeg 15e eeuw - [[springveer]] (Europa) | ||
| + | * 15e eeuw - [[drijfveer]] (Europa) | ||
| + | * 15e eeuw - [[geweer]] (Europa) | ||
| + | * 1420 - [[booromslag]] - Graafschap Vlaanderen | ||
| + | * 1439 - [[drukpers]] in Mainz (Duitsland) door [[Johannes Gutenberg]] | ||
| + | * midden 15e eeuw - [[haakbus]] (waarschijnlijk in Spanje) | ||
| + | * 1451 - [[Karveel (schip)]] (Portugal) | ||
| + | * 1480 - [[Astrolabium]] voor op zee (Portugal) | ||
| + | |||
| + | ===== 16e eeuw ===== | ||
| + | * 1560 - [[drijvend droogdok]] (Venetië) | ||
| + | * 1569 - [[Mercator projectie]] (door [[Geradus Mercator]]) | ||
| + | * 1589 - [[mechanische breimachine]] (door [[William Lee]]) | ||
| + | * 1594 - [[Davis quadrant]] (door [[John Davis]]) | ||
| + | * Vanaf 1597 - [[revolver]] (door [[Hans Stopler]]) | ||
| + | |||
| + | === Moderne tijd === | ||
| + | |||
| + | ==== 17e eeuw ==== | ||
| + | * 1605 - [[krant]] (uitgegeven door [[Johann Carolus]] in het [[Heilig Roomse Rijk]]) | ||
| + | * 1608 - [[telescoop]] - (door [[Hans Lippershey]] of [[Jacob Metius]] of [[Zacharias Janssen]] uit Nederland) | ||
| + | * omstreeks 1620 - [[samengestelde microscoop]] (Zacharias Janssen, [[Cornelis Drebbel]], en [[Galileo Galilei]]) | ||
| + | * 1630 - [[rekenliniaal]] ([[William Oughtred]]) | ||
| + | * 1642 - [[Mechanische rekenmachine]] (de [[Pascaline]] door [[Blaise Pascal]]) | ||
| + | * 1643 - [[barometer]] (door [[Evangelista Torricelli]] of [[Gasparo Berti]]) | ||
| + | * 1650 - [[vacuum-pomp]] (door [[Otto van Guericke]]) | ||
| + | * 1656 - [[pendule klok]] (door Christiaan Huygens; concept bedacht in 1637 door Galileo Galilei) | ||
| + | * 1663 - [[Elektriseermachine]] door Otto van Guericke | ||
| + | * 1680 Eerste beschrijving van een [[zuigermachine]] door Christiaan Huygens) | ||
| + | |||
| + | ==== 18e eeuw ==== | ||
| + | |||
| + | ===== 1700 ===== | ||
| + | * circa 1709 - eerste [[piano]] (door [[Bartolomeo Cristofori]]) | ||
| + | * 1709 - [[thermometer]] op alcohol (door [[Daniel Gabriel Fahrenheit]]) | ||
| + | |||
| + | ===== 1710 ===== | ||
| + | * 1712 - [[eerste commerciële stoommachine]] gebouwd door [[Thomas Newcomen]] (om water uit [[Mijn (delfstoffen)|mijnen]] te pompen) | ||
| + | |||
| + | ===== 1730 ===== | ||
| + | * 1730 - [[octant]] (door [[Thomas Godfrey]] en [[John Hadley]] ontworpen) | ||
| + | * 1733 - [[schietspoel]] maakt het mogelijk dat 1 persoon een [[weefgetouw]] bedient (door [[John Kay]]) | ||
| + | * 1736 - [[zeeklok]] getest door [[John Harrison]] (de [[H1]]) | ||
| + | * 1738 - eerste mechanische [[katoenspinmachine]] (door [[Lewis Paul]] en [[John Wyatt]]) | ||
| + | |||
| + | ===== 1740 ===== | ||
| + | * 1745 - [[Leidse fles]] (voorloper van de [[condensator]]) door [[Musschenbroek]] en [[Kleist]] | ||
| + | * 1746 - [[lodenkamerproces]] (door [[John Roebuck]]) | ||
| + | |||
| + | ===== 1750 ===== | ||
| + | * 1755 - eerste kunstmatige [[koelmachine]] ([[William Cullen]]) | ||
| + | |||
| + | ===== 1760 ===== | ||
| + | * 1764 - [[Spinning Jenny]] ([[James Hargreaves]]) | ||
| + | * 1765 - verbeterde [[stoommachine]] door [[James Watt]] met aparte [[condensatiekamer]] | ||
| + | * 1767 - maken van [[sodawater]] (door [[Joseph Priestley]]) | ||
| + | * 1769 - eerste door [[stoom aangedreven voertuig]] die personen kan vervoeren (door [[Nicolas-Joseph Cugnot]]) | ||
| + | |||
| + | ===== 1770 ===== | ||
| + | * 1770 - [[weegschaal]] (door [[Richard Salter]]) | ||
| + | * 1774 - [[boormachine]] (door [[John Wilkinson]]) | ||
| + | * 1775 - [[draaibank]] (om [[schroefdraad]] te maken) (door [[Jesse Ramsden]]) | ||
| + | * 1776 - [[mechanische luchtcompressor]] (door John Wilkinson) | ||
| + | |||
| + | ===== 1780 ===== | ||
| + | * 1783 - [[stoomboot]] ([[Claude de Jouffroy]]) | ||
| + | * 1783 - [[heteluchtballon]] (door [[Joseph-Ralf]] en [[Jacques-Étienne Montgolfier]]) | ||
| + | * 1785 - [[elektrolyse]] (door [[Martinus van Marum]]) | ||
| + | * 1786 - dorsmachine (door Andrew Meikle) | ||
| + | * 1789 - mechanisch weefgetouw (door Edmund Carthwright) | ||
| + | |||
| + | ===== 1790 ===== | ||
| + | * 1790 - [[naaimachine]] (door [[Thomas Saint]]) | ||
| + | * 1792 - [[Telegrafie|telegraaf]] door middel van [[Seinpaal|seinpalen]] (door [[Claude Chappe]]) | ||
| + | * 1793 - [[moderne ontkorkelmachine]] (door [[Eli Whitney]]) | ||
| + | * 1795 - [[hydraulische pers]] (door [[Joseph Bramah]]) | ||
| + | * 1796 - [[Lithografie]] (door [[Alois Senefelder]]) | ||
| + | * 1797 - [[multiplex]] (door [[Samuel Bentham]]) | ||
| + | * 1798 - [[vaccin]] (door [[Edward Jenner]] tegen [[pokken]]) | ||
| + | * 1799 - [[papiermachine]] (door [[Louis-Nicolas Robert]]) | ||
| + | |||
| + | ==== 19e eeuw ==== | ||
| + | |||
| + | ===== 1800 ===== | ||
| + | * 1800 - [[zuil van Volta]] (door [[Alessandro Volta]]) | ||
| + | * 1802 - [[booglamp]] (door [[Humpry Davy]]) | ||
| + | * 1804 - [[morfine]] (door [[Friedrich Sertürner]]) | ||
| + | * 1804 - [[stoommachine]] (door [[Richard Trevithick]]) | ||
| + | * 1804 - [[algehele anesthesie]] (door [[Hanaoka Seishü]]) | ||
| + | * 1807 - eerste auto die werkt op een [[verbrandingsmotor]] die loopt op waterstof (door [[François Isaac de Rivaz]]) | ||
| + | * 1807 - eerste commerciële [[stoomboot]] (door [[Robert Fulton]]) | ||
| + | |||
| + | ===== 1810 ===== | ||
| + | * 1810 - [[eten uit blik]] (door [[Nicolas Appert]]) | ||
| + | * 1811 - eerste aangedreven [[drukpers]] (door [[Friederich Koenig]]) | ||
| + | * 1812 - [[veiligheidslamp]] (door [[William Reid Clanny]]) | ||
| + | * 1814 - moderne [[schaafmachine]] ([[James Fox]]) | ||
| + | * 1816 - [[elektrische telegraaf]] ([[Francis Ronalds]]) | ||
| + | * 1816 - [[Stirling motor]] (door [[Robert Stirling]]) | ||
| + | * 1817 - [[loopfiets]] (door [[Baron Karl von Drais]]) | ||
| + | * 1818 - [[tunnelschild]] (door [[Marc Isambard]]) | ||
| + | |||
| + | ===== 1820 ===== | ||
| + | * 1822 - patroon volgende [[schaafbank]] (door [[Thomas Blanchard]]) | ||
| + | * 1822 - [[heliografie]] ([[Nicéphore Niépce]]) | ||
| + | * 1822 - [[eerste programmeerbare mechanische computer]] (door [[Charles Babbage]]) | ||
| + | * 1823 - [[vuuraansteker]] (door [[Johann Wolfgang Döbereiner]]) | ||
| + | * 1824 - [[grendelgeweer]] (door [[Johann Nikolaus von Dreyse]]) | ||
| + | * 1825 - [[elektromagneet]] (door [[William Sturgeon]]) | ||
| + | * 1826 - [[wrijvingslucifer]] (door [[John Walker]]) | ||
| + | * 1828 - [[hete ontploffing]] proces voor hoogovens (door [[James Beaumont Neilson]]) ([[regenerator]]) | ||
| + | * 1828 - [[oogstmachine]] ([[Patrick Bell]]) | ||
| + | * 1828 - [[elektromechanische machine]] ([[Ányos Jedlik]]) | ||
| + | * 1829 - [[samengestelde luchtcompressor]] ([[William Mann]]) | ||
| + | |||
| + | ===== 1830 ===== | ||
| + | * 1830 - [[grasmaaier]] (door [[Edwin Budding]]) | ||
| + | * 1831 - [[inductie]] (door [[Michael Faraday]]) | ||
| + | * 1834 - [[elektromotor]] (door [[Moritz von Jacobi]]) | ||
| + | * 1835 - [[relais]] (door [[Joseph Henry]]) | ||
| + | * 1837 - [[Morsecode]] (door [[Samuel Morse]]) | ||
| + | * 1838 - [[galvaniseren]] (door [[Moritz von Jacobi]]) | ||
| + | * 1839 - [[graafmachine]] op stoom (door [[William Otis]]) | ||
| + | * 1839 - [[stoomhamer]] (door [[James Nasmyth]]) | ||
| + | * 1839 - [[fotovoltaïsche effect]] (door [[Edmond Becquerel]]), de eerste [[zonnecel]] | ||
| + | |||
| + | ===== 1840 ===== | ||
| + | * 1841 - [[printing telegraaf]] (door Alexander Bain) | ||
| + | |||
| + | * 1842 - brandstofcel (door [[William Robert Grove]]) | ||
| + | |||
| + | * 1842 - [[kunstmest]] van [[superfosfaat]] (door [[John Bennet Lawes]]) | ||
| + | * 1844 - [[papierproductie]] van [[houtpulp]] (door [[Friedrich Gottlob Keller]] en ook door [[Charles Fenerty]]) | ||
| + | * 1845 - [[Portlandcement]] (door [[Isaac Charles Johnson]]) | ||
| + | * 1846 - [[tunnelboormachine]] (door [[Henri-Joseph Maus]]) | ||
| + | * 1847 - [[nitroglycerine]] (door [[Ascanio Sobrero]]) | ||
| + | * 1848 - [[pneumatische boor]] (door [[Jonathan J. Couch]]) | ||
| + | * 1849 - [[repeteergeweer]] (door [[Walter Hunt]]) | ||
| + | * 1849 - [[Francisturbine]] (door [[James B. Francis]]) | ||
| + | |||
| + | ===== 1850 ===== | ||
| + | * 1850 - [[hydraulische accumulator]] (door [[Sir William Armstrong]]) | ||
| + | * 1852 - [[Chemical vapor deposition]] (door [[Robert Bunsen]]) | ||
| + | * 1852 - [[lift van Elisha Otis]] | ||
| + | * 1852 - [[luchtschip]] (door [[Henri Giffard]]) | ||
| + | * 1853 - [[gewapend beton]] (door [[François Coignet]]) | ||
| + | * 1855 - [[kleurenfotografie]] (door [[Clerk Maxwell]]) | ||
| + | * 1855 - [[bessemerprocedé]] (door [[Sir. Henry Bessemer]]) | ||
| + | * 1856 - [[ijsmachine]] en [[koelkast]] (door [[James Harrison]]) | ||
| + | * 1856 - [[mauveïne]] (de eerste [[kunstmatige kleurstof]]) (door [[William Henry Perkin]]) | ||
| + | * 1857 - [[geisslerbuis]] (door [[Heinrich Geissler]]) | ||
| + | * 1859 - [[loodaccu]] (de eerste [[oplaadbare batterij]]) (door [[Gaston Planté]]) | ||
| + | |||
| + | ===== 1860 ===== | ||
| + | * 1860 - [[koolstofvezel]] (door [[Joseph Swan]]) | ||
| + | * 1862 - [[parkesine]] (een [[celluloid]], het eerste soort [[plastic]]) (door [[Alexander Parkes]]) | ||
| + | * 1864 - [[pasteuriseren]] (door [[Louis Pasteur]]) | ||
| + | * 1865 - [[Siemens-Martinproces]] (om [[staal]] te maken) (door [[Carl Wilhelm Siemens]] and [[Pierre-Émile Martin]]) | ||
| + | * 1865 - basis voor de [[genetica]] (door [[Gregor Mendel]]) | ||
| + | * 1867 - [[dynamiet]] ([[Alfred Nobel]]) | ||
| + | * 1867 - [[prikkeldraad]] (door [[Lucien B. Smith]] en aangepast door [[Joseph F. Glidden]]) | ||
| + | * | ||
| + | * | ||
| + | |||
| + | ===== 1870 ===== | ||
| + | * 1872 - [[roestvaststaal]] (door [[J.E.T. Woods]] en [[J. Clark]]) | ||
| + | * 1873 - [[draaioven]] (door [[Frederick Ransome]]) | ||
| + | * 1873 - [[Radiometer van Crookes]] (door [[Sir William Crookes]]) | ||
| + | * 1873 - [[generator]] (de [[Gramme dynamo]]) (door [[Zénobe Gramme]]) | ||
| + | * 1874 - [[metaaldetector]] (door [[Gustave Trouvé]]) | ||
| + | * 1876 - [[viertaktmotor]] (door [[Nicolaus August Otto]]) | ||
| + | * 1876 - [[telefoon]] (gepattenteerd door [[Graham Bell]]) | ||
| + | * 1877 - [[fonograaf]] (door [[Thomas Edison]]) | ||
| + | * 1878 - [[rebreather]] (door [[Henry Fleuss]]) | ||
| + | * 1878 - [[Peltonturbine]] (door [[Lester Allan Pelton]]) | ||
| + | * 1879 - [[gloeilamp]] - (door [[Joseph Swan]] en [[Thomas Edison]]) | ||
| + | |||
| + | ===== 1880 ===== | ||
| + | * 1881 - [[koolstof booglassen]] (door [[Nikolay Benardos]]) | ||
| + | * 1884 - [[Maxim (machinegeweer)]] (door [[Hiram Maxim]]) | ||
| + | * 1884 - [[Poudre B]] (door [[Paul Vieille]]) | ||
| + | * 1884 - [[moderne stoomturbine]] ( door [[Sir Charles Parsons]]) | ||
| + | * 1884 - [[ZBD-transformator]] (door [[Károly Zipernowsky]], [[Ottó Bláthy]] and [[Miksa Déri]]) | ||
| + | * 1885 - moderne [[fiets]] (door [[John Kemp Starley]]) | ||
| + | * 1886 - [[zinkkoolstofcel]] (door [[Carl Gassner]]) ([[batterij]] die draagbare elektronische apparaten mogelijk maakte) | ||
| + | * 1886 - [[Hall-Héroult-proces]] om [[aluminium]] te maken (door [[Charles Martin Hall]] en door [[Paul Héroult]]) | ||
| + | * 1886 - eerste door benzine aangedreven [[auto]] (door [[Carl Benz]]) | ||
| + | * 1887 - [[Bayerproces]] voor het maken van [[aluminium]] (door [[Carl Josef Bayer]]) | ||
| + | * 1887 - [[windturbine]] voor het maken van [[elektriciteit]] (door [[James Blyth]]) | ||
| + | * 1887 - [[cyanide proces]] (of MacArthur-Forrest proces) bedoeld om [[goud]] te winnen (door [[hydrometallurgie]] waarbij [[cyanide]] wordt gebruikt) (door [[John Stewart MacArthur]]) | ||
| + | * 1888 - [[balpen]] (door [[John J. Loud]]) | ||
| + | * 1888 - bewijs van het bestaan van [[elektromagnetische straling]] (door [[Heinrich Hertz]]) waarmee ook het bestaan van [[Radiogolf|radiogolven]] wordt gedemonstreerd | ||
| + | |||
| + | ===== 1890 ===== | ||
| + | * 1890 - [[Chloorfluorkoolstofverbinding]] om te gebruiken als [[koelmiddel]] (door [[Frédéric Swarts]]) | ||
| + | * 1890 - [[Ader Éole]] eerste [[luchtvaartuig]] (door [[Clément Ader]]) | ||
| + | * 1891 - [[ritssluiting]] (door [[Whitcomb Judson]]) | ||
| + | * 1892 - [[cinematograaf]] (door [[Léon Bouly]]) | ||
| + | * 1893 - [[dieselmotor]] (door [[Rudolf Diesel]]) | ||
| + | * 1895 - systeem van [[draadloze communicatie]] door gebruik van [[Radiogolf|radiogolven]] (door [[Guglielmo Marconi]]) | ||
| + | * 1895 - [[röntgenfoto]] (door [[Wilhelm Conrad Röntgen]]) | ||
| + | * 1898 - [[polyetheen]] (door [[Hans von Pechmann]]) | ||
| + | * 1899 - oplaadbare [[nikkel-cadmium accu]], de [[Edisonbatterij]] en de [[zilver-cadmium accu]] (door [[Waldemar Jungner]]) | ||
| + | |||
| + | ==== 20ste eeuw ==== | ||
| + | |||
| + | ===== 1900 ===== | ||
| + | * 1900 - de eerste [[zeppelin]] (door [[Theodor Kober]]) | ||
| + | * 1901 - [[stofzuiger]] (door [[Hubert Cecil Booth]] en [[David T. Kenney]]) | ||
| + | * 1903 - [[gasturbine]] (door [[Ægidius Elling]]) | ||
| + | * 1903 - [[gelamineerd glas]] (door [[Édouard Bénédictus]]) | ||
| + | * 1903 - eerste [[vliegtuig]] (handgestuurd, vaste vleugels, gemotoriseerd) (door [[Orville en Wilbur Wright]]) | ||
| + | * 1904 - [[Fleming klep]], [[elektronenbuis]] en [[diode]] (door [[John Ambrose Fleming]]) | ||
| + | * 1907 - eerste vrije vlucht in een luchtvaartuig met roterende vleugels ([[draaivleugelvoertuig]] zie ook [[Helikopter|helicopter]]) (door [[Paul Cornu]]) | ||
| + | * 1907 - [[bakeliet]] (door [[Leo Baekeland]]) | ||
| + | * 1907 - [[stuwstraalmotor]] (door [[R. Lorin]]) | ||
| + | * 1908 - [[cellofaan]] (door [[Jacques E. Brandenberger]]) | ||
| + | * 1909 - [[Haber-Boschproces]] (door [[Fritz Haber]] en [[Carl Bosch]]) | ||
| + | * 1909 - [[televisie]] ([[Georges Rignoux]] en [[A. Fournier]]) | ||
| + | |||
| + | ===== 1910 ===== | ||
| + | * 1911 - [[nevelvat]] (de eerste [[stralingsdetector]]) (door [[Charles Thomson Rees Wilson]]) | ||
| + | * 1913 - [[Bergiusproces]] (door [[Friedrich Bergius]]) | ||
| + | * 1913 - [[Kaplanturbine]] (door [[Viktor Kaplan]]) | ||
| + | * 1915 - [[Tank (voertuig)|tank]] (in [[Groot-Brittannië|Groot-Brittanië]] door [[Walter Wilson]] en [[William Tritton]]; in [[Frankrijk]] door [[Eugène Brillié]]) | ||
| + | * 1916 - [[Czochralski-proces]] (om [[Kristal|kristallen]] te laten groeien) (door [[Jan Czochralski]]) | ||
| + | * 1917 - [[Kristaloscillator]] (door [[Alexander M. Nicholson]]) | ||
| + | |||
| + | ===== 1920 ===== | ||
| + | * 1925 - [[Fischer-Tropschproces]] (door [[Franz Fischer]] en [[Hans Tropsch]]) | ||
| + | * 1926 - [[Yagi-antenne]] (door [[Shintaro Uda]]) | ||
| + | * 1926 - [[Raket (apparaat)|raket]] met vloeibare [[stuwstof]] ([[Robert H. Goddard]]) | ||
| + | * 1927 - [[Kwartsuurwerk]] (door [[Warren Marrison]] en [[J.W. Horton]]) | ||
| + | * 1928 - [[penicilline]] (door onder andere [[Alexander Fleming]], [[Howard Walter Florey]], [[Ernst Chain]] en [[Norman Heatley]]) | ||
| + | * 1928 - [[turbo-straalmotor]] (door [[Frank Whittle]]) | ||
| + | * 1928 - eerste werkende [[elektronische televisie]] (door [[Philo Farnsworth]]) | ||
| + | * 1929 - [[kogelomloopspindel]] ([[H.M. Stevenson]] en [[D. Glenn]]) | ||
| + | |||
| + | ===== 1930 ===== | ||
| + | * 1930 - [[scramjet]] (door [[Frank Whittle]]) | ||
| + | * 1930 - [[fasecontrastmicroscoop]] (door [[Frits Zernike]]) | ||
| + | * 1931 - [[elektronenmicroscoop]] (door [[Ernst Ruska]]) | ||
| + | * 1933 - [[FM radio]] (door [[Edwin H. Armstrong]]) | ||
| + | * 1935 - [[nylon]] (door [[Wallace Carothers]]) | ||
| + | * 1938 - [[Z1 (mechanische computer)]] (door [[Konrad Zuse]]) | ||
| + | * 1938 - december - [[kernsplijting]] (door [[Otto Hahn]], [[Lise Meitner]] en [[Fritz Strassman]]) | ||
| + | * 1939 - [[Defibrillator]] ([[G. S. Yunyev]] of [[Naum Gurvich]]) | ||
| + | |||
| + | ===== 1940 ===== | ||
| + | * 1940 - februari - [[Plutonium-239]] (door [[Glenn Seaborg]]) | ||
| + | * 1941 - [[polyester]] (door [[John Whinfield]] en [[James Dickson]]) | ||
| + | * 1942 - [[V2 (raket)]] (in [[Nazi-Duitsland]]) | ||
| + | * 1945 - [[atoombom]] ([[Manhattan Project]]) | ||
| + | * 1946 - [[schietstoel]] (door [[Sir James Martin]]) | ||
| + | * 1947 - [[holografie]] (door [[Dennis Gabor]]) | ||
| + | * 1947 - [[fracking]] ([[Floyd Farris]] en [[J.B. Clark]]) | ||
| + | * 1947 - december - eerste [[transistor]] (door [[John Bardeen]] en [[Walter Brattain]] onder leiding van [[William Shockley]] in het [[Bell Labs]]) | ||
| + | * 1948 - [[atoomklok]] (door [[United States's National Bureau of Standards]]) | ||
| + | * 1948 - [[Oxystaal]] (door [[Robert Durrer]]) | ||
| + | |||
| + | ===== 1950 ===== | ||
| + | * 1950 - [[videogame]] ([[Bertie the Brain]]) (door [[Josef Kates]]) | ||
| + | * 1950 - [[Tokamak]] (door [[E. Tamm]] en [[Andrei D. Sakharov]]) | ||
| + | * 1951 - december - [[kernenergie]] in elektriciteit voor huizen te maken (door de [[EBR-I]]) | ||
| + | * 1952 - [[floatglas]] (door [[Alastair Pilkington]]) | ||
| + | * 1952 - [[waterstofbom]] (door onder andere [[Enrico Fermi]], [[Edward Teller]] en [[Stanislaw Ulam]]) | ||
| + | * 1953 - [[videorecorder]] (door [[Norikazu Sawazaki]]) | ||
| + | * 1954 - [[zonne-accu]] (door [[Calvin Souther Fuller]], [[Daryl Chapin]] en [[Gerald Pearson]]) | ||
| + | * 1955 - [[hovercraft]] (door [[Christopher Cockerell]]) | ||
| + | * 1955 - [[zeecontainer]] (door [[Malcom McLean]]) | ||
| + | * 1956 - [[harddisk]] (door [[IBM]]) | ||
| + | * 1957 - eerste [[personal computer]], de [[IBM 610]] (door IBM) | ||
| + | * 1957 eerste [[satelliet]] ([[Sputnik 1]]) (door Rusland) | ||
| + | * 1958 - 59 [[geïntegreerde schakeling]] (door [[Jack Kilby]] en [[Robert Noyce]]) | ||
| + | * 1959 - [[MOSFET]] (door [[Mohamed Atalla]] en [[Dawon Kahng]] bij [[Bell Labs]]) een [[transistor]] die in de hedendaagse computers gebruikt wordt | ||
| + | |||
| + | ===== 1960 ===== | ||
| + | * 1960 - [[laser]] (door [[Theodore Maiman]]) | ||
| + | * 1961 - [[bemande ruimtevaart]] (door de [[Vostok 1]]) | ||
| + | * 1963 - [[elektronische sigaret]] (door [[Herbert A. Gilbert]]) | ||
| + | * 1965 - [[Kevlar]] (door [[Stephanie Kwolek]]) | ||
| + | * 1969 - [[ARPANET]] (door [[Advanced Research Projects Agency]]) | ||
| + | |||
| + | ===== 1970 ===== | ||
| + | * 1970 - [[zakrekenmachine]] (door [[Sanyo]]) | ||
| + | * 1971 - [[E-mail|email]] ([[Ray Tomlinson]]) | ||
| + | * 1971 - [[microprocessor]] (de [[Intel 4004]]) (onder leiding van [[Federico Faggin]]). Hierdoor ontstond de personal computer revolutie | ||
| + | * 1971 - [[ruimtestation]] ([[Salyut 1]]) (door Sovjet Unie) | ||
| + | * 1972 - [[spelcomputer]] (de [[Magnavox Odyssey]]) (door onder meer [[Ralph H. Baer]] bij [[Sanders Associates]] en verder ontwikkeld door [[Magnavox]]) | ||
| + | * 1973 - [[grafische gebruikersomgeving]] (ook wel [[GUI]] genoemd) op de [[Xerox Alto]] (door [[Xerox]]) | ||
| + | * 1973 - [[aanraakscherm]] gebaseerd op [[elektrische capaciteit]] ([[CERN]]) | ||
| + | * 1973 - 74 - Het [[internetprotocol]] ([[TCP/IP]]) (door [[Vinton Cerf]] en [[Robert E. Kahn]]) | ||
| + | * 1975 - [[Altair 8800]] ([[microcomputer]]) (door onder andere [[Ed Roberts]] en [[Forrest M. Mims III]]) | ||
| + | * 1977 - [[zelfrijdende auto]] (door [[Tsukuba Mechanical Engineering Laboratory]]) | ||
| + | * 1978 - [[GPS]] (door [[U.S. Department of Defense]]) | ||
| + | * 1978 - [[draagbare spelcomputer]] (door [[Milton Bradley Company]]) | ||
| + | |||
| + | ===== 1980 ===== | ||
| + | * 1980 - [[flashgeheugen]] (door [[Fujio Masuoka]]) | ||
| + | * 1981 - [[Space Shuttle]] ([[NASA]]) | ||
| + | * 1982 - [[CD-ROM]] ([[Sony]] en [[Philips]]) | ||
| + | * 1982 - [[laptop]] (de [[Epson HX-20]]) (door [[Yukio Yokozawa]]) | ||
| + | * 1983 - [[stereolithografie]] (door [[Chuck Hull]]) | ||
| + | * 1984 - commercieel verkrijgbare [[mobiele telefoon]] (de [[DynaTAC 8000X]]) (door [[Motorola]]) | ||
| + | * 1985 - [[lithium-ion-accu]] (door [[John B. Goodenough]], [[Rachid Yazami]] en [[Akira Yoshino]]) | ||
| + | |||
| + | ===== 1990 ===== | ||
| + | * 1990 - [[World Wide Web]] (door [[Sir Tim Berners-Lee]]) | ||
| + | * 1991 - [[Solid State Drive]] (door [[SunDisk]]) | ||
| + | * 1993 - [[Mosaic]] (de eerste [[webbrowser]]) (door [[National Center for Supercomputing Applications]]) | ||
| + | * 1994 - [[smartphone]] (de [[IBM Simon]]) (door IBM) | ||
| + | * 1995 - [[Dvd|DVD]] (door [[Philips]], [[Sony]], [[Toshiba]], en [[Panasonic]]) | ||
| + | * 1998 - draagbare [[mp3-speler]] (door [[SaeHan Information Systems]]) | ||
| + | |||
| + | ==== 21ste eeuw ==== | ||
| + | |||
| + | ===== 2000 ===== | ||
| + | * 2000 - [[Blu-ray]] (Sony) | ||
| + | * 2007 - [[iPhone]] (Apple) | ||
| + | * 2008 - [[blockchain]] (door Satoshi Nakamoto) | ||
| + | |||
| + | ===== 2010 ===== | ||
| + | * 2010 - ruimtevaartuig met [[lichtzeil]] (door [[JAXA]]) | ||
| + | * 2010 - [[Mycoplasma laboratorium]] (door [[J. Craig Venter Institute]]) | ||
| + | * 2019 - [[kwantumcomputer]] (de [[IBM Q System One]]) (door IBM) | ||
| + | |||
| + | * | ||
| + | |||
| + | [[Huwan]] | ||
| + | |||
| + | [[coronavirus]] | ||
| + | |||
| + | <abbr>[[SARS-CoV-2]]</abbr> | ||
| + | |||
| + | severe acute respiratory syndrome coronavirus -2 | ||
| + | |||
| + | [[COVID-19]] | ||
| + | |||
| + | [[RIVM]] | ||
| + | |||
| + | [[Virus (lichaam)|virus]] | ||
| + | |||
| + | [[koorts]] | ||
| + | |||
| + | [[luchtwegklachten]] | ||
| + | |||
| + | [[verspreiden]] | ||
| + | |||
| + | [[kortademigheid]] | ||
| − | + | [[besmetten]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | [[GGD]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| + | [[protocol]] | ||
| − | + | [[huisarts]] | |
| − | |||
| − | [[ | + | [[huisartsenpost]] |
| + | [[neusverkoudheid]] | ||
| − | + | [[keelpijn]] | |
| − | + | [[weerstand]] | |
| − | + | [[gezelschap]] | |
| + | [[groepsimmuniteit]] | ||
| − | + | [[Immuunsysteem|immuun]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | [[sociaal contact]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| + | [[kwetsbaar persoon]] | ||
| − | + | [[chronische hartaandoening]] | |
| − | |||
| + | [[suikerziekte]] | ||
| − | + | [[nieren]] | |
| − | + | [[niertransplantatie]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | [[infectie]] | |
| − | + | [[medicatie]] | |
| − | + | [[auto-immuunziekten]] | |
| − | |||
| − | + | [[orgaantransplantatie]] | |
| − | |||
| − | + | [[hematologische aandoening]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | [[afweerstoornis]] | |
| − | |||
| − | + | [[chemotherapie]] | |
| − | |||
| − | + | [[bestraling]] | |
| − | |||
| − | + | [[HIV]] | |
| − | + | [[laboratorium]] | |
| − | + | [[lock-down]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | + | [[infectieziekte]] | |
| − | + | [[longontsteking]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | [[brononderzoek]] | |
| − | + | [[Vaccinatie|vaccin]] | |
| − | |||
| − | + | [[incubatietijd]] | |
| − | |||
| − | + | [[symptomen]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | + | [[quarantaine]] | |
| − | + | [[isolatie]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | + | [http://schooltv.ntr.nl/video/als-sneeuw-smelt-doe-een-proefje/#autoplay|target='_blank'|Als de sneeuw smelt] | |
| − | + | '''[[Hedendaagse slavernij|Hedendaagse slavernij]]''' | |
| − | + | * [[Slavernij in Afrika]] | |
| + | * [[Chukri Systeem]] | ||
| + | * [[Slavernij in Tjaad]] | ||
| + | * [[Laogai]] | ||
| + | * [[Mensenrechten in de Republiek Congo]] | ||
| + | * [[Mensenhandel in Ethiopië]] | ||
| + | * [[Seksuele handel in Europa]] | ||
| + | * [[Restavek]] | ||
| + | * [[Schuldenslavernij in India]] | ||
| + | * [[Slavernij in Mali]] | ||
| + | * [[Slavernij in Mauritanië]] | ||
| + | * [[Slavernij in in Nigeria]] | ||
| + | * [[Kwalliso]] | ||
| + | * [[Feodalisme in Pakistan]] | ||
| + | * [[Slavernij in Rusland]] | ||
| + | * [[Slavernij in Sudan]] | ||
| + | * [[Mensenhandel in de Verenigde Staten]] | ||
| + | '''Eigentijdse soorten''' | ||
| + | * [[Kinderarbeid]] | ||
| + | * [[Dienstplicht]] | ||
| + | * [[Schuldenslavernij]] | ||
| + | * [[Gedwongen huwelijk]] | ||
| + | **[[Kopen van een bruid]] | ||
| + | **[[Vrouw verkopen]] | ||
| + | * [[Gedwongen prostitutie]] | ||
| + | * [[Mensenhandel]] | ||
| + | * [[Peonage]] | ||
| + | * [[Werkstraf]] | ||
| + | * [[Seksuele slavernij]] | ||
| + | '''Geschiedenis''' | ||
| + | * [[Geschiedenis van de slavernij]] | ||
| + | * [[Slavernij in de oudheid]] | ||
| + | * [[Atlantische slavenhandel]] | ||
| + | **[[Middenpassage]] | ||
| + | * [[Arabische slavenhandel]] | ||
| + | **[[Saqaliba]] | ||
| + | **[[Mamelukken]] | ||
| + | * [[Atteekse slavernij]] | ||
| + | * [[Babylonisch recht]] | ||
| + | * [[Slavernij in het Byzantijnse rijk]] | ||
| + | * [[Persoonlijk eigendoml]] | ||
| + | **[[Veldslaven]] | ||
| + | **[[Huisslaven]] | ||
| + | * [[Corvée]] | ||
| + | * [[Slavernij in het Oude Griekenland]] | ||
| + | * [[Barbarijse zeerovers]] | ||
| + | * [[Ronselen]] | ||
| + | * [[Cholop]] | ||
| + | * [[Slavernij in Middeleeuws Europa]] | ||
| + | * [[Thrall]] | ||
| + | * [[Slavernij in het Oude Rome]] | ||
| + | * [[Horigheid]] | ||
| + | **[[Geschiedenis van horigheid]] | ||
| + | **[[Russische emancipatie van 1861]] | ||
| + | * [[Slavenschip]] | ||
| + | **[[Lijst van slavenschepen]] | ||
| + | **[[Slavenopstanden op slavenschepen]] | ||
| + | * [[Slavenrazzie]] | ||
| + | * [[Galleislaaf]] | ||
| + | * [[Panyarring]] | ||
| + | '''Slavernij in landen en regio's''' | ||
| + | * [[Slavernij in Afrika]] | ||
| + | **[[Slavernij op de Barbarijnse kust]] [[Barbarijse slavenhandel]] | ||
| + | **[[Slavenkust]] | ||
| + | * [[Slavernij bij Indianen]] | ||
| + | **[[Slavernij bij de oorspronkelijke bewoners van de Verenigde Staten]] | ||
| + | * [[Geschiedenis van de slavernij in Azië]] | ||
| + | * [[Slavernij in Angola]] | ||
| + | * [[Slavernij in Bhutan]] | ||
| + | * [[Slavernij in Brazilië]] | ||
| + | **[[Lei Áurea]] | ||
| + | * [[Slavernij in het Britse en Franse Caribisch gebied]] | ||
| + | **[[Slavenwet van Barbados]] | ||
| + | **[[Code Noir]] | ||
| + | **[[Slavernij op de Britse Maagdeneilanden]] | ||
| + | * [[Slavernij op de Britse eilanden]] | ||
| + | * [[Slavernij in Canada]] | ||
| + | * [[Slavernij in China]] | ||
| + | **[[Booi Aha|booi aha]] | ||
| + | * [[Slavernij op Cuba]] | ||
| + | * [[Deense slavenhandel]] | ||
| + | * [[Slavernij in Ehtiopië]] | ||
| + | * [[Arbeidseinsatz]] | ||
| + | * [[Slavernij op Haïti]] | ||
| + | **[[Haitiaanse revolutie]] | ||
| + | * [[Nederlandse slavenkust]] | ||
| + | * [[Slavernij in India]] | ||
| + | * [[Slavernij in Iran]] | ||
| + | * [[Slavernij in Japan]] | ||
| + | **[[Troostmeisje]] | ||
| + | * [[Slavernij in Latijns-Amerika]] | ||
| + | * [[Slavernij in Libië]] | ||
| + | * [[Slavernij in het Ottomaanse Rijk]] | ||
| + | * [[Slavernij in Polen]] | ||
| + | * [[Slavernij in Portugal]] | ||
| + | * [[Afro-Porto Ricanen]] | ||
| + | * [[Slavernij in Roemenië]] | ||
| + | * [[Slavernij in Seychellen]] | ||
| + | * [[Slavernij in Somalië]] | ||
| + | * [[Slavernij in Zuid-Afrika]] | ||
| + | * [[Slavernij in Spanje]] | ||
| + | ** [[Slavernij in de Spaanse koloniën]] | ||
| + | * [[Zweedse slavenhandel]] | ||
| + | * [[Einde van de slavernij in Trinidad en Tobago]] | ||
| + | * [[Slavernij in de Verenigde Staten]] | ||
| + | **[[Slavernij in de koloniale tijd van de Verenigde Staten]] | ||
| + | **[[Slavensaten en vrije staten]] | ||
| + | **[[Vrouwelijke slavernij in de Verenigde Staten]] | ||
| + | **[[Partus sequitur ventrem]] | ||
| + | **[[Slavenwetten]] | ||
| + | **[[Interregionale slavenhandel]] | ||
| + | '''Religie''' | ||
| + | * [[De bijbel en slavernij]] | ||
| + | * [[Christelijke kijk op slavernij]] | ||
| + | * [[Islamistische kijk op slavernij]] | ||
| + | * [[Joodse kijk op slavernij]] | ||
| + | '''Tegenstanders en verzet''' | ||
| + | * [[Tijdlijn van afschaffing slavernij]] | ||
| + | * [[Afschaffing slavernij]] | ||
| + | **[[Afschaffing slavernij in Verenigd Koninkrijk]] | ||
| + | **[[Afschaffing slavernij in Verenigde Staten]] | ||
| + | * [[Blokkade van Afrika]] | ||
| + | **[[West-Afrikaans eskader]] | ||
| + | **[[Afrikaanse slavenhandel patrouille]] | ||
| + | * [[Gecompenseerde emancipatie]] | ||
| + | * [[Libertus]] | ||
| + | **[[Manumissie]] | ||
| + | * [[Vrijheidsproces]] | ||
| + | * [[Lijst van tegenstanders van slavernij]] | ||
| + | * [[Slave Power]] | ||
| + | * [[Underground Railroad]] | ||
| + | **[[Liedjes over de Underground Railroad]] | ||
| + | * [[Slavenopstand]] | ||
| + | *[[Slavenhandelwet]] | ||
| + | * [[Slavernij in het internationale recht]] | ||
| + | '''Gerelateerde onderwerpen''' | ||
| + | * [[Slavernij in het gewoonterecht]] | ||
| + | * [[Contractarbeid]] | ||
| + | * [[Dwangarbeid]] | ||
| + | * [[Voortvluchtige slaven in de Verenigde Staten]] | ||
| + | **[[Wetten voor voortvluchtige slaven]] | ||
| + | * [[Lijst van slaven]] ([[Lijst van slaveneigenaren]]) | ||
| + | * [[Slavenverhalen]] | ||
| + | **[[Lijst met films over slavernij]] | ||
| + | **[[Slavenliederen uit de Verenigde Staten]] | ||
| + | * [[Slavennaam]] | ||
| + | * [[Slavenroute van Unesco]] | ||
| + | * [[Behandeling van slaven in de Verenigde Staten]] | ||
| + | **[[Slaventeelt in de Verenigde Staten]] | ||
| + | **[[Amerikaanse slavenrechtzaken]] | ||
| + | **[[George Washington en slaverbij]] | ||
| + | **[[Thomas Jefferson en slavernij]] | ||
| + | **[[John Quincy Adams en afschaffing slavernij]] | ||
| + | **[[Abraham Lincoln en slavernij]] | ||
| + | **[[Veertig hectare en een muilezel]] | ||
| + | **[[Bureau of Refugees]] | ||
| + | **[[Ijzeren slavenbit]] | ||
| + | * [[Loonslaaf]] | ||
| + | * [[Emancipation Day]] | ||
| + | {| {{Prettytable}} width="200px" border="1" | ||
| + | <!--------------------- Hedendaags ----------------------> | ||
| − | + | <!------------------------ Soorten slavernij --------------------------><!----------------------- Geschiedenis ------------------------><!------------------- Land / Regio --------------------><!----------------------- Religie ------------------------><!---------------------- Tegenstanders -----------------------><!------------------------ Gerelateerd ------------------------>|} | |
| − | + | [http://wikikids.wiki.kennisnet.nl/Gebruiker:Gerarddummer/Project:NHW] | |
| + | {| {{prettytable}} | ||
| + | | align="center" |[[Bestand:256_pixels.jpg]] | ||
| + | |- | ||
| + | |16x16 | ||
| + | |} | ||
| − | + | http://wikikids.wiki.kennisnet.nl/MediaWiki:Anonnotice | |
| − | + | http://wikikids.wiki.kennisnet.nl/MediaWiki:Sitenotice | |
| − | |||
| − | |||
| − | ==== | + | [http://en.wikipedia.org/wiki/Template:Math Wiskunde formules] |
| − | + | [http://en.wikipedia.org/wiki/Manner_of_articulation articulatie wikipedia] | |
| − | + | * [[Portaal:Kerndoelen]] | |
| + | * [[Gebruiker:Gerarddummer/Mediawijsheidproject|Mediawijsheidproject]] | ||
| + | * [http://www.explania.com/nl animaties] | ||
| + | * [http://rekendoelen.slo.nl/doelen/1F/ Rekendoelen 1F] | ||
| + | [http://webje.yurls.net/index.php?mod=yurlspage&pageId=14907 Alle webjes op een rij] | ||
| + | ==Foto's uit Flickr importeren== | ||
| + | [[Speciaal:ImportFreeImages]] | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | == | + | ==Mijn ToDolist== |
| − | * | + | * Project Mediawijsheid WikiKids maken |
| − | * | + | * Projectweek rondom WikiKids maken |
| − | * [http:// | + | * Onderdeel Andere talen en Handige links van de hoofdpagina overzetten naar Kidsportaal en Onderwijsportaal. |
| − | * | + | * opdracht Nederland in beeld (opdracht voor Pabostudenten in samenwerking met WikiKids) verder uitwerken/ WikiAtlas. |
| + | * schrijfopdrachten maken geschikt voor groep 5 en 6. Uitgaande van beeld. | ||
| + | * handleiding maken voor opleiders Pabo | ||
| + | * taalmethoden screenen op schrijfopdrachten die geschikt zijn voor WikiKids. | ||
| + | * Naar aanleiding van de schrijftips: hoe maak ik een samenvatting van een boek? | ||
| + | * hoe vind ik wat is zoek? opdracht rondom het zoeken op wikikids | ||
| + | * wikikids als onderdeel opnemen in het programma voor de internationale studenten | ||
| + | * nadenken wiki's als merchandiseartikelen | ||
| + | * les begrijpend lezen: feitentekst en meningen. Wordt gedaan door Linda (student Domstad) | ||
| + | * screencast foto's uploaden aanvullen met invullen schema | ||
| + | * wat ik nog verder vergeten ben te noteren | ||
| + | * [http://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Public_domain_image_resources Afbeelding publiek domein] nog bekijken | ||
| + | * link leggen met spelletjesplein bij artikelen. Spelletje spelen na lezen van artikel. | ||
| + | * Jigsawplanet. Puzzels maken van foto's die op WikiKids staan. | ||
| − | == | + | ==Afbeeldingen== |
| − | |||
| − | |||
| + | Afbeeldingen die door mij zijn geüpload zijn hier te vinden: [[Gebruiker:Gerarddummer/Afbeeldingen|GallerijGerard]]. Alle afbeeldingen die ik heb geüpload kunnen onder de GFDL-licentie worden verspreid tenzij anders vermeld. | ||
| − | + | ==Studenten van Hogeschool Domstad== | |
| − | + | Studenten [[Wikikids:Hogeschool_Domstad| Hogeschool Domstad]] die hebben meegewerkt aan WikiKids staan hieronder: | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | *[[Gebruiker:Desireefesten| Desiree Festen]] | |
| − | + | *[[Gebruiker:Ellendewilde| Ellen de Wilde]] | |
| + | *[[Gebruiker:IngridDusamos| Ingrid Dusamos]] | ||
| + | *[[Gebruiker:JantineGieteling| Jantine Gieteling]] | ||
| + | *[[Gebruiker:Karinkorevaar| Karin Korevaar]] | ||
| + | *[[Gebruiker:Marloesveldhuizen| Marloes Veldhuizen]] | ||
| + | *[[Gebruiker:Saskiaoskamp| Saskia Oskamp]] | ||
| + | *[[Gebruiker:BrendaWeij| Brenda van der Weij]] | ||
| − | + | *[[Gebruiker:Lizan|Lizan]] | |
| − | + | *[[Gebruiker:Nikki|Nikki]] | |
| − | * | + | *[[Gebruiker:Siemp|Siemp]] |
| − | * | + | *[[Gebruiker:Tinka|Tinka]] |
| − | * | ||
| − | == | + | http://kennisnet.wikia.com/wikikids/index.php?title=Speciaal%3ALog&type=upload&user=Gerarddummer&page= mijn geuploade afbeeldingen |
| − | |||
| + | {{Mijn geuploade afbeeldingen}} | ||
| + | {{Navigatie Handleiding}} | ||
| + | {{Navigatie_Handleiding_Kids}} | ||
| − | |||
| − | + | Verdere verdieping. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | Ondertekenen | |
| − | |||
| − | + | Nog meer uitleg: | |
| − | + | * [[Wikikids:Handleiding-wiki/Bewerken]] | |
| + | * [[Wikikids:Tutorial]] | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | Bestaande uit informatie van deze pagina's: | |
| − | + | * [[Wikikids:Handleiding-wiki/Woordenlijst]] | |
| + | * [[Categorie:Handleiding-wiki]] | ||
| + | * [[Wikikids:Handleiding-wiki/Bewerken]] | ||
| + | * [[Wikikids:Handleiding-wiki/Zoeken]] | ||
| − | { | + | {| border="0" cellspacing="0" align="left" cellpadding="2" |
| − | | | + | |- |
| − | | | + | | valign="top" | [[Afbeelding:WikiKids_Award.gif|100px]] || |
| − | | | + | | valign="top" |Je kunt meer doen dan alleen artikelen schrijven. Je kunt ook meehelpen door: |
| − | | | ||
| − | |||
| − | + | * Je plaats te beschrijven in de WikiKidsAtlas van [[Portaal:WikiKidsAtlas Nederland|Nederland]] en van [[Portaal:WikiKidsAtlas_Vlaanderen|Vlaanderen]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
| + | * [[WikiKids:Reclame_maken|Reclame te maken voor WikiKids]] | ||
| − | + | |- | |
| − | | | + | |} |
| − | + | <br style="clear: left" /> | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | Categorie:Woordenschat | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | http://www.dmo.amsterdam.nl/onderwijs/varia_onderwijs/basiswoordenlijst | |
| − | + | http://wikikids.wiki.kennisnet.nl/Categorie:Scholenlijst | |
| − | + | http://wikikids.wiki.kennisnet.nl/MediaWiki:Anonnotice | |
| − | + | http://wikikids.wiki.kennisnet.nl/MediaWiki:Sitenotice | |
| − | + | http://wikikids.wiki.kennisnet.nl/MediaWiki:Wikiation_custom_monobook.css | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | http://plantaardigheden.nl/foto_s/index.htm | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | {{ | + | {{cartella2|blu |
| − | | | + | | tab-text = De tekst |
| − | | | + | | border-color = black |
| − | | | + | | tab-background = Cartella_blu.jpg |
| − | |||
}} | }} | ||
| + | hier de tekst | ||
</div> | </div> | ||
| − | |||
| − | |||
| − | == | + | Wees mediawijs op WikiKids! |
| − | + | ||
| + | * Wees vriendelijk tegen elkaar. Net zoals je dat ook bent als je elkaar ziet. | ||
| + | * Help elkaar als iemand iets niet begrijpt. | ||
| + | |||
| + | |||
| + | |||
| + | [[Afbeelding:Animatie400.gif|250px|left]] | ||
| + | '''WikiKids''' is de Nederlandstalige internet-encyclopedie voor en door kinderen. Met {{NUMBEROFUSERS}} gebruikers, 5 [[Wikikids:Moderator|moderators]], {{NUMBEROFARTICLES}} artikelen en {{NUMBEROFFILES}} plaatjes! | ||
| + | |||
| + | * '''Leraren''' kijken op het [[Portaal:Onderwijs|Onderwijsportaal!]] | ||
| + | * '''Kinderen''' kijken op het [[Portaal:Kids|Kidsportaal]] of in het [http://www.wikikids.nl/handleidingen/Wikikids-werkboek.pdf WikiKids Werkboek]! | ||
| + | * '''Moderatoren''' kijken op het [[Portaal:Moderator|Moderatorportaal]]. | ||
| + | * Leuke [http://www.leraar24.nl/video/1434/WikiKids%20schrijfwedstrijd%202009 video over WikiKids] op leraar24. | ||
| + | |||
| + | |||
| + | |||
| + | ==Handige linken== | ||
| + | |||
| + | [http://www.leestrainer.nl/Begrijpend%20lezen/groep%207%20en/8.htm Begrijpend lezen] | ||
| + | |||
| + | {{#widget:Leraar24|id=1434/WikiKids schrijfwedstrijd 2009|id2=1434}} | ||
| + | |||
| + | {{#widget:Leraar24|id=1035/Visie:online onderwijsmateriaal maken|id2=1035}} | ||
| + | |||
| + | |||
| + | |||
| + | http://www.mediawikiwidgets.org/SoundCloud | ||
| + | http://www.jigsawplanet.com/ | ||
| + | |||
| + | |||
| + | http://learningapps.org/ | ||
| + | |||
| + | http://LearningApps.org/display?v=090bvuca | ||
| + | |||
| + | |||
| + | http://www.mediawikiwidgets.org/Google_Street_View | ||
| + | |||
| + | Hoogte van de sfeer boven de polen, de evenaar en boven Nederland. | ||
| + | Onderdelen van de sfeer. | ||
| + | Grenzen van de sfeer | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| + | Boven de poolgebieden is de troposfeer 8 kilometer hoog. In Nederland is de troposfeer 10 kilometer hoog. In de tropen is de troposfeer 16 kilometer hoog. Het onderste deel van de troposfeer heet de planetaire grenslaag (PGL) of ook wel atmosferische grenslaag. Boven de PGL heb je de vrije atmosfeer. De bovenkant de van de troposfeer heet de tropopauze. Deze vormt de grens tussen de troposfeer en de volgende laag: de stratosfeer. Kenmerk van de troposfeer is dat de temperatuur met 6,5 graden Celsius afneemt als je 1000 meter hoger komt. In de stratosfeer neemt de temperatuur juist weer toe. De temperatuur boven in de troposfeer is -55 graden Celsius. | ||
| − | + | De temperatuur daalt omdat de lucht van onder verwarmd wordt door de aarde. De aarde weerkaatst namelijk het warme zonlicht. Die warmte wordt opgenomen in de lucht. Hoger in de lucht dringt minder straling door en wordt ook minder opgenomen omdat de luchtdruk afneemt. In de tropopauze verandert de temperatuur bijna niet. Vliegtuigen vliegen net onder de tropopauze. De motoren van de vliegtuigen werken beter bij koudere temperaturen. | |
| − | |||
| − | + | De luchtdruk onder in de troposfeer is ongeveer 1 bar (om precies te zijn 1013 millibar) groot. Tot 4000 meter hoogte neemt de luchtdruk gemiddeld per 8 meter, 1 millibar af. Op 4000 meter hoogte is de luchtdruk dus ongeveer 613 millibar. De lucht is hier ijl. Ademen gaat daardoor moeilijker. | |
| + | Troposfeer | ||
| + | [bewerken] Planetaire grenslaag | ||
| − | + | De planetaire grenslaag is vanaf het aardoppervlak tussen de 200 meter en 2 kilometer dik. Dat is afhankelijk van het soort aardoppervlak en het tijdstip van de dag. Kenmerk van de PGL is dat het veel invloed heeft op het weer. Dat doet het op verschillende manieren. De wind die langs het aardoppervlakte waait ondervindt wrijving van het aardoppervlak. Hierdoor ontstaat turbulentie. De aarde straalt de warmte die ze krijgt van de zon weer uit in de troposfeer. Zo ontstaat ook thermiek. De zonnestralen verwarmen op die manier de lucht. Vocht dat verdampt van de bodem en planten zorgen voor vochtigheid in de lucht. | |
| − | + | De rode streepjeslijn geeft de bovenkant van de planetaire grenslaag aan. | |
| − | |||
| − | |||
| + | Het woord troposfeer is afgeleid van het Griekse woord tropos. Het Griekse woord tropos betekent "draaien" of "mengen". Zoals je net las is de lucht in de onderste laag van de troposfeer druk in beweging en is het daarom een passende naam. | ||
| − | |||
| − | |||
| − | + | [bewerken] Feiten over de troposfeer | |
| − | + | * 80 procent van alle luchtmassa vind je in de troposfeer. Dit komt door de zwaartekracht van de aarde; | |
| − | + | * De lucht in de troposfeer zorgt ervoor dat we kunnen ademhalen; | |
| + | * de lucht in de troposfeer bestaat voor al uit stikstofgas en zuurstofgas; | ||
| + | * doordat er veel waterdamp in de troposfeer zit, ontstaan hier ook de meeste wolken en neerslag. | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | Artikel over onweer | |
| − | + | Artikel over elektriciteit (en elektrische ontlading) | |
| − | + | Artikel over warme en koude luchtstromen | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | koufront en warmtefront | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | ''' | + | [[Afbeelding:Tornado1.jpg|right|thumb|350px|Een tornado.]] |
| + | Een '''tornado''' is een wervelwind. Een tornado lijkt op een [[draaikolk]]. Het is een trechtervormige slurf onder een wolk ([[cumulonimbus]] en soms [[cumulus]]) die contact maakt met de grond. Tornado's hebben verschillende vormen maar ziet er meestal uit als een wolk in de vorm van een trechter. Er om heen vliegen brokstukken. De windsnelheid in de meeste tornado's is minder dan 177 kilometer per uur. Ze zijn ongeveer 80 meter breed en leggen een paar kilometer voordat ze verdwijnen. De zwaartste tornado's halen windsnelheiden van 480 kilometer per uur, zijn meer dan drie kilometer breed en leggen meer dan 100 kilometer af. | ||
| + | Behalve op de Zuidpool zijn er op elk werelddeel al wel tornado's voorgekomen. De meeste tornado's komen voor in Tornado Alley, een gebied in Noord-Amerika. In Amerika zijn zo'n 1300 tornado's per jaar. De meeste tornado's komen voor van april tot juni (het tornadoseizoen). | ||
| − | + | [[File:Tornado Alley.gif|thumb|350px|Tornado-alley, hoe donkerder de plek des te meer tornado's komen er voor.]] | |
| − | + | ==Hoe ontstaat een tornado== | |
| − | + | De meest heftige tornado's ontstaan in een zware onweersbui. Zo'n onweersbui heet een supercel. Een supercel is een ronddraaiende onweersbui. In de onweersbui draait een wervelwind omhoog. Deze wervelwind (met een moeilijk woord ''mesocycloon'')... | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | # Een tornado ontstaat als een koude lucht en een warme lucht elkaar ontmoeten. De koude lucht schuurt langs de warme lucht. De warme lucht word opgeladen en stijgt omhoog doordat de warme lucht is opgeladen is het een [[onweer]]swolk. | |
| + | # Op dat moment komt de tornado. Als er een tornado ontstaat gaan de [[wolk]]en rond draaien. | ||
| + | # Als ze heel snel draaien komt er een klein stuk omlaag. | ||
| + | # Nu worden de tornado's even [[magneet|magnetisch]]; de [[aarde]] is een magneet en de tornado is een magneet, daarom trekken ze zich naar elkaar. | ||
| + | # Als de tornado de grond aanraakt verwoest hij alles wat hem in de weg staat zoals houten [[huis|huizen]], [[auto]]'s en [[obom|bomen]]. | ||
| − | ' | + | ==Soorten tornado's== |
| + | Er zijn verschillende tornado`s zoals: | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | = | + | [[Bestand:Windhoos.jpg|thumb|300px|Windhoos|koppeling=Special:FilePath/Windhoos.jpg]] |
| − | + | [[Bestand:Tornado_met_meer_trechters.jpg|300px|thumb|Tornado met meer trechters|koppeling=Special:FilePath/Tornado_met_meer_trechters.jpg]] | |
| + | [[Bestand:Waterhoos.jpg|thumb|300px|Waterhoos|koppeling=Special:FilePath/Waterhoos.jpg]] | ||
| + | * Stofhoos | ||
| + | * Waterhoos | ||
| + | * Wormale Tornado | ||
| − | + | ==Tornadokrachten== | |
| + | Hoe sterk een tornado is meet je met de schaal van Fujita. Tetsuya Theodore Fujita was een Japanse weerkundige. Zijn schaal geeft aan hoe snel de wind waait in een tornado en voor hoeveel schade de tornado zorgt. | ||
| + | {| class="wikitable" | ||
| + | |- | ||
| + | !Kracht | ||
| + | !Snelheden | ||
| + | !Omschrijving | ||
| + | !Voorbeeld 1 | ||
| + | !Voorbeeld 2 | ||
| + | |- | ||
| + | |EF0 | ||
| + | |64–117 km/h | ||
| + | |Lichte schade | ||
| + | |[[Bestand:F0 tornado damage example.jpg|150px]] | ||
| + | |[[Bestand:EF0_tornado_damage_example.jpg|150px]] | ||
| + | |- | ||
| + | |EF1 | ||
| + | |118–180 km/h | ||
| + | |Matige schade | ||
| + | |[[Bestand:F1 tornado damage example.jpg|150px]] | ||
| + | |[[Bestand:EF1_tornado_damage_example.jpg|150px]] | ||
| + | |- | ||
| + | |EF2 | ||
| + | |181–251 km/h | ||
| + | |Aanzienlijke schade | ||
| + | |[[Bestand:F2 tornado damage example.jpg|150px]] | ||
| + | |[[File:EF2 tornado damage example (1).jpg|150px]] | ||
| + | |- | ||
| + | |EF3 | ||
| + | |252–330 km/h | ||
| + | |Ernstige schade | ||
| + | |[[Bestand:F3 tornado damage example.jpg|150px]] | ||
| + | |[[Bestand:EF3_tornado_damage_example.jpg|150px]] | ||
| + | |- | ||
| + | |EF4 | ||
| + | |331–417 km/h | ||
| + | |Zeer zware schade | ||
| + | |[[Bestand:F4 tornado damage example.jpg|150px]] | ||
| + | |[[Bestand:EF4_tornado_damage_example.jpg|150px]] | ||
| + | |- | ||
| + | |EF5 | ||
| + | |> 418 km/h | ||
| + | | Catastrofaal | ||
| + | |[[Bestand:F5 tornado damage example.jpg|150px]] | ||
| + | |[[Bestand:EF5_tornado_damage_example.jpg|150px]] | ||
| + | |} | ||
| + | Er zijn verschilende tornadokrachten. | ||
| − | [[ | + | == Zie ook == |
| + | * [[Natuurrampen]] | ||
| + | {{beg}} | ||
Huidige versie van 2 nov 2023 om 21:58
- Command-line-interface
- Booleaanse algebra
- Elektronenbuis
- Relais
- Ponskaart
- Magneetband
- Optische opslag
- Flash geheugen
- Cloud opslag
- Geschiedenis van de videogames
- Oregon trail
- Pong
- Spacewar
- Ralph Baer
- Atar 2600
- Pac-man
- Dendral
- Eliza
- Deep blue
- Imagenet
- IBM Watson
- Alphago
- Google Duplex
- Electro
- APT
- Unimate
- Shakey de robot
- Asimo
- Roomba
- DARPA Grand Challenge
- DJI Phantom drone
- Telraam
- Lebombo-bot
- https://en.wikipedia.org/wiki/Abacus
- Chinese telstaven
- Nul
- Salamis tablet
- Antikythera
- Hindu Arabisch cijfersysteem
- Suanpan
- Decimaal getalsysteem
- Bibliotheek van Alexandrië
- Huis der Wijsheid
- Exchequer
- Scytale
- Quipu
- Antikythera mechanisme
- Romeinse handabacus
- Nepohualtzintzin
- Suanpan
- Tchoty
- Soroban
- Leibniz' rekenmachine
Periodieke tafel: https://elements.wlonk.com/ElementsTable.htm en https://blog.tcea.org/make-science-interactive-periodic-table-elements/
Klassieke Oudheid en Middeleeuwen
5e eeuw voor Christus
- 500 voor Christus - stijgbeugel (India)
- 485 voor Christus - katapult (door koning Ajatashatru uit India)
- 485 voor Christus - strijdwagen met zeis (door koning Ajatashatru uit India)
- 5e eeuw voor Christus - gietijzer (Oud-China)
- 480 voor Christus - wenteltrap (in Silinunte, Sicilië).
- 407 voor Christus - kruiwagen in Griekenland
4e eeuw voor Christus
- 4e eeuw voor Christus - trebuchet in Oud-China
- 4e eeuw voor Christus - tandwielen in Oud-China
- 4e eeuw voor Christus - rietpen (schrijven met inkt op papyrus in Egypte)
- 375-350 voor Christus - rosmolen in Cathargo
- Vanaf de 4e eeuw voor Christus - corporatie in de Mauryadynastie of Oud-Rome
- Late 4e eeuw voor Christus - cheque in Mauryadynastie
- Late 4e eeuw voor Christus - ontwikkeling van Kaliumnitraat en militair gebruik ervan in Mauryadynastie
- Late 4e eeuw voor Christus - formeel systeem gemaakt door Panini
- 4e tot 3e eeuw voor Christus - productie van zink in Noord-West India
3e eeuw voor Christus
- 3e eeuw voor Christus - analoge computer (Mechanisme van Antikythera)
- 3e eeuw voor Christus - Schroef van Archimedes (Oud-Griekenland)
- vroege 3e eeuw voor Christus - kanaalsluis (in Suez )
- 3e eeuw voor Christus - nokkenas (gebruikt bij een watersmidse)
- 3e eeuw voor Christus - waterrad
- Laat 3e eeuw voor Christus - Cardanische ophanging
- Laat 3e eeuw voor Christus - droogdok (in Macedonisch Egypte en het Ptolemeïsche rijk)
- 3e - 2e eeuw voor Christus - hoogoven (China)
2e eeuw voor Christus
- 2e eeuw voor Christus - papier (China)
- vroege 2e eeuw voor Christus - Astrolabium (uitgevonden door Apollonius van Perga)
1e eeuw voor Christus
- 1 eeuw voor Christus - boogbrug (in de Romeinse Republiek)
- 1e eeuw voor Christus - krant (gedurende het bewind van Julius Caesar)
- 1e eeuw voor Christus - boogdam (de Glanum Dam in Gallia Narbonensis)
- voor 40 voor Christus - struikelhamer (China)
- 38 voor Christus - de nul (Mayacijfers)
- Voor 25 voor Christus - omgekeerde bovenslagwaterrad (Romeinse uitvinding)
- 37 - 14 voor Christus - glasblazen (Jeruzalem)
1e eeuw
- 1e eeuw - Aeolipile (eenvoudige stoomturbine; genoemd door Hero van Alexandrië)
- 1e eeuw - verkoopautomaat (uitgevonden door Hero van Alexandrië)
- 1e eeuw - dubbel boekhouden (India)
- Sinds 50 naar Christus - vlammenwerper (Vroeg-Chola in Zuid India)
2e eeuw
- 132 - seismograaf en slinger (in Han Dynastie)
- 2e eeuw - kaarden (India)
3 eeuw
- vanaf de 3e eeuw - kristalsuiker (India)
- vroeg 3e eeuw - blokdruk printen (Han Dynastie in China)
- late 3 en begin 4e eeuw - Hydraulische turbine in het Romeinse Rijk
4e eeuw
- 4e eeuw - schaken (in India tijdens Gupta's)
- 4e eeuw - kompas voor zeelieden in Zuid-India
- 4e eeuw - hangbrug (India)
- 4e eeuw - werpmolen (hengelen) in China
- 347 - oliebronnen en boren in China
- 4e - 5e eeuw - raderboot (Romeinse Rijk)
5e eeuw
- tijdens de 5e eeuw - de nul in Oud-India.
- 400 jaar na Christus - IJzeren pilaar van Delhi gemaakt van roestbestendige metallurgie
- 5e eeuw - haam voor paarden (China)
- 5e/ 6e eeuw - puntige boogbrug in Romeinse Rijk
6e eeuw
- vanaf de 6e eeuw - wierookklok (India)
- na 500 - Charkha (spinnewiel)
- 563 - pendentief (als onderdeel van een koepel) in de Hagia Sophia
- 577 - zwavel lucifers (bestaat in China)
- 589 - toiletpapier (bestaat in Sui-dynastie)
7e eeuw
- 650 - Windmolen in Perzië
- 672 - Grieks vuur (wapen)
- 7e eeuw - bankbiljet (tijdens de Tang-dynastie)
- 7e eeuw porselein (tijdens de Tang-dynastie)
8e eeuw
- 700 - gaatjescamera
9e eeuw
- 9e eeuw - buskruit (China)
- 9e eeuw - universiteit (Marokko)
10e eeuw
11e eeuw
- 11e eeuw - ambulance (door de kruisvaarder in Palestina en Libanon)
- 11e eeuw - Bessemerprocedé (China)
- 11e eeuw - kettingaandrijving (door Su Song voor het ontwikkelen van een astronomische klok)
- 1088 - printen met beweegbare letters (movable type) (China)
12e eeuw
- 12e eeuw - obligatiehandel in Frankrijk
13e eeuw
- 13e eeuw - raketten (voor militair gebruik en plezier) (China)
- 13e eeuw - spillegang (eerste vorm van mechanische echappement)
- 13e eeuw - knopen in combinatie met knoopsgaten voor kleding (Duitsland)
- 1277 - landmijn in Song Dynastie
- 1286 - bril (Italië)
- 13e eeuw - explosieve bom (China)
- 13e eeuw - handkanon (China)
- 13e of 14e eeuw - ontkorrelmachine (voor het maken van katoen)
14 eeuw
- vroeg tot midden 1300 - meertrapsraket (China)
- Vanaf 1326 - kanon (China)
- 14e eeuw - Jacobsstaf uitgevonden door Levi ben Gerson
- 14e eeuw - zeemijn (China)
15e eeuw
- vroeg 15e eeuw - springveer (Europa)
- 15e eeuw - drijfveer (Europa)
- 15e eeuw - geweer (Europa)
- 1420 - booromslag - Graafschap Vlaanderen
- 1439 - drukpers in Mainz (Duitsland) door Johannes Gutenberg
- midden 15e eeuw - haakbus (waarschijnlijk in Spanje)
- 1451 - Karveel (schip) (Portugal)
- 1480 - Astrolabium voor op zee (Portugal)
16e eeuw
- 1560 - drijvend droogdok (Venetië)
- 1569 - Mercator projectie (door Geradus Mercator)
- 1589 - mechanische breimachine (door William Lee)
- 1594 - Davis quadrant (door John Davis)
- Vanaf 1597 - revolver (door Hans Stopler)
Moderne tijd
17e eeuw
- 1605 - krant (uitgegeven door Johann Carolus in het Heilig Roomse Rijk)
- 1608 - telescoop - (door Hans Lippershey of Jacob Metius of Zacharias Janssen uit Nederland)
- omstreeks 1620 - samengestelde microscoop (Zacharias Janssen, Cornelis Drebbel, en Galileo Galilei)
- 1630 - rekenliniaal (William Oughtred)
- 1642 - Mechanische rekenmachine (de Pascaline door Blaise Pascal)
- 1643 - barometer (door Evangelista Torricelli of Gasparo Berti)
- 1650 - vacuum-pomp (door Otto van Guericke)
- 1656 - pendule klok (door Christiaan Huygens; concept bedacht in 1637 door Galileo Galilei)
- 1663 - Elektriseermachine door Otto van Guericke
- 1680 Eerste beschrijving van een zuigermachine door Christiaan Huygens)
18e eeuw
1700
- circa 1709 - eerste piano (door Bartolomeo Cristofori)
- 1709 - thermometer op alcohol (door Daniel Gabriel Fahrenheit)
1710
- 1712 - eerste commerciële stoommachine gebouwd door Thomas Newcomen (om water uit mijnen te pompen)
1730
- 1730 - octant (door Thomas Godfrey en John Hadley ontworpen)
- 1733 - schietspoel maakt het mogelijk dat 1 persoon een weefgetouw bedient (door John Kay)
- 1736 - zeeklok getest door John Harrison (de H1)
- 1738 - eerste mechanische katoenspinmachine (door Lewis Paul en John Wyatt)
1740
- 1745 - Leidse fles (voorloper van de condensator) door Musschenbroek en Kleist
- 1746 - lodenkamerproces (door John Roebuck)
1750
- 1755 - eerste kunstmatige koelmachine (William Cullen)
1760
- 1764 - Spinning Jenny (James Hargreaves)
- 1765 - verbeterde stoommachine door James Watt met aparte condensatiekamer
- 1767 - maken van sodawater (door Joseph Priestley)
- 1769 - eerste door stoom aangedreven voertuig die personen kan vervoeren (door Nicolas-Joseph Cugnot)
1770
- 1770 - weegschaal (door Richard Salter)
- 1774 - boormachine (door John Wilkinson)
- 1775 - draaibank (om schroefdraad te maken) (door Jesse Ramsden)
- 1776 - mechanische luchtcompressor (door John Wilkinson)
1780
- 1783 - stoomboot (Claude de Jouffroy)
- 1783 - heteluchtballon (door Joseph-Ralf en Jacques-Étienne Montgolfier)
- 1785 - elektrolyse (door Martinus van Marum)
- 1786 - dorsmachine (door Andrew Meikle)
- 1789 - mechanisch weefgetouw (door Edmund Carthwright)
1790
- 1790 - naaimachine (door Thomas Saint)
- 1792 - telegraaf door middel van seinpalen (door Claude Chappe)
- 1793 - moderne ontkorkelmachine (door Eli Whitney)
- 1795 - hydraulische pers (door Joseph Bramah)
- 1796 - Lithografie (door Alois Senefelder)
- 1797 - multiplex (door Samuel Bentham)
- 1798 - vaccin (door Edward Jenner tegen pokken)
- 1799 - papiermachine (door Louis-Nicolas Robert)
19e eeuw
1800
- 1800 - zuil van Volta (door Alessandro Volta)
- 1802 - booglamp (door Humpry Davy)
- 1804 - morfine (door Friedrich Sertürner)
- 1804 - stoommachine (door Richard Trevithick)
- 1804 - algehele anesthesie (door Hanaoka Seishü)
- 1807 - eerste auto die werkt op een verbrandingsmotor die loopt op waterstof (door François Isaac de Rivaz)
- 1807 - eerste commerciële stoomboot (door Robert Fulton)
1810
- 1810 - eten uit blik (door Nicolas Appert)
- 1811 - eerste aangedreven drukpers (door Friederich Koenig)
- 1812 - veiligheidslamp (door William Reid Clanny)
- 1814 - moderne schaafmachine (James Fox)
- 1816 - elektrische telegraaf (Francis Ronalds)
- 1816 - Stirling motor (door Robert Stirling)
- 1817 - loopfiets (door Baron Karl von Drais)
- 1818 - tunnelschild (door Marc Isambard)
1820
- 1822 - patroon volgende schaafbank (door Thomas Blanchard)
- 1822 - heliografie (Nicéphore Niépce)
- 1822 - eerste programmeerbare mechanische computer (door Charles Babbage)
- 1823 - vuuraansteker (door Johann Wolfgang Döbereiner)
- 1824 - grendelgeweer (door Johann Nikolaus von Dreyse)
- 1825 - elektromagneet (door William Sturgeon)
- 1826 - wrijvingslucifer (door John Walker)
- 1828 - hete ontploffing proces voor hoogovens (door James Beaumont Neilson) (regenerator)
- 1828 - oogstmachine (Patrick Bell)
- 1828 - elektromechanische machine (Ányos Jedlik)
- 1829 - samengestelde luchtcompressor (William Mann)
1830
- 1830 - grasmaaier (door Edwin Budding)
- 1831 - inductie (door Michael Faraday)
- 1834 - elektromotor (door Moritz von Jacobi)
- 1835 - relais (door Joseph Henry)
- 1837 - Morsecode (door Samuel Morse)
- 1838 - galvaniseren (door Moritz von Jacobi)
- 1839 - graafmachine op stoom (door William Otis)
- 1839 - stoomhamer (door James Nasmyth)
- 1839 - fotovoltaïsche effect (door Edmond Becquerel), de eerste zonnecel
1840
- 1841 - printing telegraaf (door Alexander Bain)
- 1842 - brandstofcel (door William Robert Grove)
- 1842 - kunstmest van superfosfaat (door John Bennet Lawes)
- 1844 - papierproductie van houtpulp (door Friedrich Gottlob Keller en ook door Charles Fenerty)
- 1845 - Portlandcement (door Isaac Charles Johnson)
- 1846 - tunnelboormachine (door Henri-Joseph Maus)
- 1847 - nitroglycerine (door Ascanio Sobrero)
- 1848 - pneumatische boor (door Jonathan J. Couch)
- 1849 - repeteergeweer (door Walter Hunt)
- 1849 - Francisturbine (door James B. Francis)
1850
- 1850 - hydraulische accumulator (door Sir William Armstrong)
- 1852 - Chemical vapor deposition (door Robert Bunsen)
- 1852 - lift van Elisha Otis
- 1852 - luchtschip (door Henri Giffard)
- 1853 - gewapend beton (door François Coignet)
- 1855 - kleurenfotografie (door Clerk Maxwell)
- 1855 - bessemerprocedé (door Sir. Henry Bessemer)
- 1856 - ijsmachine en koelkast (door James Harrison)
- 1856 - mauveïne (de eerste kunstmatige kleurstof) (door William Henry Perkin)
- 1857 - geisslerbuis (door Heinrich Geissler)
- 1859 - loodaccu (de eerste oplaadbare batterij) (door Gaston Planté)
1860
- 1860 - koolstofvezel (door Joseph Swan)
- 1862 - parkesine (een celluloid, het eerste soort plastic) (door Alexander Parkes)
- 1864 - pasteuriseren (door Louis Pasteur)
- 1865 - Siemens-Martinproces (om staal te maken) (door Carl Wilhelm Siemens and Pierre-Émile Martin)
- 1865 - basis voor de genetica (door Gregor Mendel)
- 1867 - dynamiet (Alfred Nobel)
- 1867 - prikkeldraad (door Lucien B. Smith en aangepast door Joseph F. Glidden)
1870
- 1872 - roestvaststaal (door J.E.T. Woods en J. Clark)
- 1873 - draaioven (door Frederick Ransome)
- 1873 - Radiometer van Crookes (door Sir William Crookes)
- 1873 - generator (de Gramme dynamo) (door Zénobe Gramme)
- 1874 - metaaldetector (door Gustave Trouvé)
- 1876 - viertaktmotor (door Nicolaus August Otto)
- 1876 - telefoon (gepattenteerd door Graham Bell)
- 1877 - fonograaf (door Thomas Edison)
- 1878 - rebreather (door Henry Fleuss)
- 1878 - Peltonturbine (door Lester Allan Pelton)
- 1879 - gloeilamp - (door Joseph Swan en Thomas Edison)
1880
- 1881 - koolstof booglassen (door Nikolay Benardos)
- 1884 - Maxim (machinegeweer) (door Hiram Maxim)
- 1884 - Poudre B (door Paul Vieille)
- 1884 - moderne stoomturbine ( door Sir Charles Parsons)
- 1884 - ZBD-transformator (door Károly Zipernowsky, Ottó Bláthy and Miksa Déri)
- 1885 - moderne fiets (door John Kemp Starley)
- 1886 - zinkkoolstofcel (door Carl Gassner) (batterij die draagbare elektronische apparaten mogelijk maakte)
- 1886 - Hall-Héroult-proces om aluminium te maken (door Charles Martin Hall en door Paul Héroult)
- 1886 - eerste door benzine aangedreven auto (door Carl Benz)
- 1887 - Bayerproces voor het maken van aluminium (door Carl Josef Bayer)
- 1887 - windturbine voor het maken van elektriciteit (door James Blyth)
- 1887 - cyanide proces (of MacArthur-Forrest proces) bedoeld om goud te winnen (door hydrometallurgie waarbij cyanide wordt gebruikt) (door John Stewart MacArthur)
- 1888 - balpen (door John J. Loud)
- 1888 - bewijs van het bestaan van elektromagnetische straling (door Heinrich Hertz) waarmee ook het bestaan van radiogolven wordt gedemonstreerd
1890
- 1890 - Chloorfluorkoolstofverbinding om te gebruiken als koelmiddel (door Frédéric Swarts)
- 1890 - Ader Éole eerste luchtvaartuig (door Clément Ader)
- 1891 - ritssluiting (door Whitcomb Judson)
- 1892 - cinematograaf (door Léon Bouly)
- 1893 - dieselmotor (door Rudolf Diesel)
- 1895 - systeem van draadloze communicatie door gebruik van radiogolven (door Guglielmo Marconi)
- 1895 - röntgenfoto (door Wilhelm Conrad Röntgen)
- 1898 - polyetheen (door Hans von Pechmann)
- 1899 - oplaadbare nikkel-cadmium accu, de Edisonbatterij en de zilver-cadmium accu (door Waldemar Jungner)
20ste eeuw
1900
- 1900 - de eerste zeppelin (door Theodor Kober)
- 1901 - stofzuiger (door Hubert Cecil Booth en David T. Kenney)
- 1903 - gasturbine (door Ægidius Elling)
- 1903 - gelamineerd glas (door Édouard Bénédictus)
- 1903 - eerste vliegtuig (handgestuurd, vaste vleugels, gemotoriseerd) (door Orville en Wilbur Wright)
- 1904 - Fleming klep, elektronenbuis en diode (door John Ambrose Fleming)
- 1907 - eerste vrije vlucht in een luchtvaartuig met roterende vleugels (draaivleugelvoertuig zie ook helicopter) (door Paul Cornu)
- 1907 - bakeliet (door Leo Baekeland)
- 1907 - stuwstraalmotor (door R. Lorin)
- 1908 - cellofaan (door Jacques E. Brandenberger)
- 1909 - Haber-Boschproces (door Fritz Haber en Carl Bosch)
- 1909 - televisie (Georges Rignoux en A. Fournier)
1910
- 1911 - nevelvat (de eerste stralingsdetector) (door Charles Thomson Rees Wilson)
- 1913 - Bergiusproces (door Friedrich Bergius)
- 1913 - Kaplanturbine (door Viktor Kaplan)
- 1915 - tank (in Groot-Brittanië door Walter Wilson en William Tritton; in Frankrijk door Eugène Brillié)
- 1916 - Czochralski-proces (om kristallen te laten groeien) (door Jan Czochralski)
- 1917 - Kristaloscillator (door Alexander M. Nicholson)
1920
- 1925 - Fischer-Tropschproces (door Franz Fischer en Hans Tropsch)
- 1926 - Yagi-antenne (door Shintaro Uda)
- 1926 - raket met vloeibare stuwstof (Robert H. Goddard)
- 1927 - Kwartsuurwerk (door Warren Marrison en J.W. Horton)
- 1928 - penicilline (door onder andere Alexander Fleming, Howard Walter Florey, Ernst Chain en Norman Heatley)
- 1928 - turbo-straalmotor (door Frank Whittle)
- 1928 - eerste werkende elektronische televisie (door Philo Farnsworth)
- 1929 - kogelomloopspindel (H.M. Stevenson en D. Glenn)
1930
- 1930 - scramjet (door Frank Whittle)
- 1930 - fasecontrastmicroscoop (door Frits Zernike)
- 1931 - elektronenmicroscoop (door Ernst Ruska)
- 1933 - FM radio (door Edwin H. Armstrong)
- 1935 - nylon (door Wallace Carothers)
- 1938 - Z1 (mechanische computer) (door Konrad Zuse)
- 1938 - december - kernsplijting (door Otto Hahn, Lise Meitner en Fritz Strassman)
- 1939 - Defibrillator (G. S. Yunyev of Naum Gurvich)
1940
- 1940 - februari - Plutonium-239 (door Glenn Seaborg)
- 1941 - polyester (door John Whinfield en James Dickson)
- 1942 - V2 (raket) (in Nazi-Duitsland)
- 1945 - atoombom (Manhattan Project)
- 1946 - schietstoel (door Sir James Martin)
- 1947 - holografie (door Dennis Gabor)
- 1947 - fracking (Floyd Farris en J.B. Clark)
- 1947 - december - eerste transistor (door John Bardeen en Walter Brattain onder leiding van William Shockley in het Bell Labs)
- 1948 - atoomklok (door United States's National Bureau of Standards)
- 1948 - Oxystaal (door Robert Durrer)
1950
- 1950 - videogame (Bertie the Brain) (door Josef Kates)
- 1950 - Tokamak (door E. Tamm en Andrei D. Sakharov)
- 1951 - december - kernenergie in elektriciteit voor huizen te maken (door de EBR-I)
- 1952 - floatglas (door Alastair Pilkington)
- 1952 - waterstofbom (door onder andere Enrico Fermi, Edward Teller en Stanislaw Ulam)
- 1953 - videorecorder (door Norikazu Sawazaki)
- 1954 - zonne-accu (door Calvin Souther Fuller, Daryl Chapin en Gerald Pearson)
- 1955 - hovercraft (door Christopher Cockerell)
- 1955 - zeecontainer (door Malcom McLean)
- 1956 - harddisk (door IBM)
- 1957 - eerste personal computer, de IBM 610 (door IBM)
- 1957 eerste satelliet (Sputnik 1) (door Rusland)
- 1958 - 59 geïntegreerde schakeling (door Jack Kilby en Robert Noyce)
- 1959 - MOSFET (door Mohamed Atalla en Dawon Kahng bij Bell Labs) een transistor die in de hedendaagse computers gebruikt wordt
1960
- 1960 - laser (door Theodore Maiman)
- 1961 - bemande ruimtevaart (door de Vostok 1)
- 1963 - elektronische sigaret (door Herbert A. Gilbert)
- 1965 - Kevlar (door Stephanie Kwolek)
- 1969 - ARPANET (door Advanced Research Projects Agency)
1970
- 1970 - zakrekenmachine (door Sanyo)
- 1971 - email (Ray Tomlinson)
- 1971 - microprocessor (de Intel 4004) (onder leiding van Federico Faggin). Hierdoor ontstond de personal computer revolutie
- 1971 - ruimtestation (Salyut 1) (door Sovjet Unie)
- 1972 - spelcomputer (de Magnavox Odyssey) (door onder meer Ralph H. Baer bij Sanders Associates en verder ontwikkeld door Magnavox)
- 1973 - grafische gebruikersomgeving (ook wel GUI genoemd) op de Xerox Alto (door Xerox)
- 1973 - aanraakscherm gebaseerd op elektrische capaciteit (CERN)
- 1973 - 74 - Het internetprotocol (TCP/IP) (door Vinton Cerf en Robert E. Kahn)
- 1975 - Altair 8800 (microcomputer) (door onder andere Ed Roberts en Forrest M. Mims III)
- 1977 - zelfrijdende auto (door Tsukuba Mechanical Engineering Laboratory)
- 1978 - GPS (door U.S. Department of Defense)
- 1978 - draagbare spelcomputer (door Milton Bradley Company)
1980
- 1980 - flashgeheugen (door Fujio Masuoka)
- 1981 - Space Shuttle (NASA)
- 1982 - CD-ROM (Sony en Philips)
- 1982 - laptop (de Epson HX-20) (door Yukio Yokozawa)
- 1983 - stereolithografie (door Chuck Hull)
- 1984 - commercieel verkrijgbare mobiele telefoon (de DynaTAC 8000X) (door Motorola)
- 1985 - lithium-ion-accu (door John B. Goodenough, Rachid Yazami en Akira Yoshino)
1990
- 1990 - World Wide Web (door Sir Tim Berners-Lee)
- 1991 - Solid State Drive (door SunDisk)
- 1993 - Mosaic (de eerste webbrowser) (door National Center for Supercomputing Applications)
- 1994 - smartphone (de IBM Simon) (door IBM)
- 1995 - DVD (door Philips, Sony, Toshiba, en Panasonic)
- 1998 - draagbare mp3-speler (door SaeHan Information Systems)
21ste eeuw
2000
- 2000 - Blu-ray (Sony)
- 2007 - iPhone (Apple)
- 2008 - blockchain (door Satoshi Nakamoto)
2010
- 2010 - ruimtevaartuig met lichtzeil (door JAXA)
- 2010 - Mycoplasma laboratorium (door J. Craig Venter Institute)
- 2019 - kwantumcomputer (de IBM Q System One) (door IBM)
severe acute respiratory syndrome coronavirus -2
- Slavernij in Afrika
- Chukri Systeem
- Slavernij in Tjaad
- Laogai
- Mensenrechten in de Republiek Congo
- Mensenhandel in Ethiopië
- Seksuele handel in Europa
- Restavek
- Schuldenslavernij in India
- Slavernij in Mali
- Slavernij in Mauritanië
- Slavernij in in Nigeria
- Kwalliso
- Feodalisme in Pakistan
- Slavernij in Rusland
- Slavernij in Sudan
- Mensenhandel in de Verenigde Staten
Eigentijdse soorten
- Kinderarbeid
- Dienstplicht
- Schuldenslavernij
- Gedwongen huwelijk
- Gedwongen prostitutie
- Mensenhandel
- Peonage
- Werkstraf
- Seksuele slavernij
Geschiedenis
- Geschiedenis van de slavernij
- Slavernij in de oudheid
- Atlantische slavenhandel
- Arabische slavenhandel
- Atteekse slavernij
- Babylonisch recht
- Slavernij in het Byzantijnse rijk
- Persoonlijk eigendoml
- Corvée
- Slavernij in het Oude Griekenland
- Barbarijse zeerovers
- Ronselen
- Cholop
- Slavernij in Middeleeuws Europa
- Thrall
- Slavernij in het Oude Rome
- Horigheid
- Slavenschip
- Slavenrazzie
- Galleislaaf
- Panyarring
Slavernij in landen en regio's
- Slavernij in Afrika
- Slavernij bij Indianen
- Geschiedenis van de slavernij in Azië
- Slavernij in Angola
- Slavernij in Bhutan
- Slavernij in Brazilië
- Slavernij in het Britse en Franse Caribisch gebied
- Slavernij op de Britse eilanden
- Slavernij in Canada
- Slavernij in China
- Slavernij op Cuba
- Deense slavenhandel
- Slavernij in Ehtiopië
- Arbeidseinsatz
- Slavernij op Haïti
- Nederlandse slavenkust
- Slavernij in India
- Slavernij in Iran
- Slavernij in Japan
- Slavernij in Latijns-Amerika
- Slavernij in Libië
- Slavernij in het Ottomaanse Rijk
- Slavernij in Polen
- Slavernij in Portugal
- Afro-Porto Ricanen
- Slavernij in Roemenië
- Slavernij in Seychellen
- Slavernij in Somalië
- Slavernij in Zuid-Afrika
- Slavernij in Spanje
- Zweedse slavenhandel
- Einde van de slavernij in Trinidad en Tobago
- Slavernij in de Verenigde Staten
Religie
- De bijbel en slavernij
- Christelijke kijk op slavernij
- Islamistische kijk op slavernij
- Joodse kijk op slavernij
Tegenstanders en verzet
- Tijdlijn van afschaffing slavernij
- Afschaffing slavernij
- Blokkade van Afrika
- Gecompenseerde emancipatie
- Libertus
- Vrijheidsproces
- Lijst van tegenstanders van slavernij
- Slave Power
- Underground Railroad
- Slavenopstand
- Slavenhandelwet
- Slavernij in het internationale recht
Gerelateerde onderwerpen
- Slavernij in het gewoonterecht
- Contractarbeid
- Dwangarbeid
- Voortvluchtige slaven in de Verenigde Staten
- Lijst van slaven (Lijst van slaveneigenaren)
- Slavenverhalen
- Slavennaam
- Slavenroute van Unesco
- Behandeling van slaven in de Verenigde Staten
- Loonslaaf
- Emancipation Day
|
| 16x16 |
http://wikikids.wiki.kennisnet.nl/MediaWiki:Anonnotice http://wikikids.wiki.kennisnet.nl/MediaWiki:Sitenotice
Wiskunde formules
articulatie wikipedia
Foto's uit Flickr importeren
Mijn ToDolist
- Project Mediawijsheid WikiKids maken
- Projectweek rondom WikiKids maken
- Onderdeel Andere talen en Handige links van de hoofdpagina overzetten naar Kidsportaal en Onderwijsportaal.
- opdracht Nederland in beeld (opdracht voor Pabostudenten in samenwerking met WikiKids) verder uitwerken/ WikiAtlas.
- schrijfopdrachten maken geschikt voor groep 5 en 6. Uitgaande van beeld.
- handleiding maken voor opleiders Pabo
- taalmethoden screenen op schrijfopdrachten die geschikt zijn voor WikiKids.
- Naar aanleiding van de schrijftips: hoe maak ik een samenvatting van een boek?
- hoe vind ik wat is zoek? opdracht rondom het zoeken op wikikids
- wikikids als onderdeel opnemen in het programma voor de internationale studenten
- nadenken wiki's als merchandiseartikelen
- les begrijpend lezen: feitentekst en meningen. Wordt gedaan door Linda (student Domstad)
- screencast foto's uploaden aanvullen met invullen schema
- wat ik nog verder vergeten ben te noteren
- Afbeelding publiek domein nog bekijken
- link leggen met spelletjesplein bij artikelen. Spelletje spelen na lezen van artikel.
- Jigsawplanet. Puzzels maken van foto's die op WikiKids staan.
Afbeeldingen
Afbeeldingen die door mij zijn geüpload zijn hier te vinden: GallerijGerard. Alle afbeeldingen die ik heb geüpload kunnen onder de GFDL-licentie worden verspreid tenzij anders vermeld.
Studenten van Hogeschool Domstad
Studenten Hogeschool Domstad die hebben meegewerkt aan WikiKids staan hieronder:
- Desiree Festen
- Ellen de Wilde
- Ingrid Dusamos
- Jantine Gieteling
- Karin Korevaar
- Marloes Veldhuizen
- Saskia Oskamp
- Brenda van der Weij
http://kennisnet.wikia.com/wikikids/index.php?title=Speciaal%3ALog&type=upload&user=Gerarddummer&page= mijn geuploade afbeeldingen
Sjabloon:Navigatie Handleiding
Inleidend
| |
| Wiki Spelregels | |
| Aanmelden | |
| Wat zie ik op een wiki-pagina? | |
Pagina's bewerken
| |
| Bewerken | |
| Uploaden | |
| Afbeeldingen | |
| Tabellen | |
Extra info
| |
| Zoeken | |
| Wikimedia afbeeldingen | |
| Vandalisme | |
| Woordenlijst |
Verdere verdieping.
Ondertekenen
Nog meer uitleg:
Bestaande uit informatie van deze pagina's:
- Wikikids:Handleiding-wiki/Woordenlijst
- Wikikids:Handleiding-wiki/Bewerken
- Wikikids:Handleiding-wiki/Zoeken
 |
Je kunt meer doen dan alleen artikelen schrijven. Je kunt ook meehelpen door:
|
Categorie:Woordenschat
http://www.dmo.amsterdam.nl/onderwijs/varia_onderwijs/basiswoordenlijst
http://wikikids.wiki.kennisnet.nl/Categorie:Scholenlijst
http://wikikids.wiki.kennisnet.nl/MediaWiki:Anonnotice http://wikikids.wiki.kennisnet.nl/MediaWiki:Sitenotice http://wikikids.wiki.kennisnet.nl/MediaWiki:Wikiation_custom_monobook.css
http://plantaardigheden.nl/foto_s/index.htm
De tekst
hier de tekst
Wees mediawijs op WikiKids!
- Wees vriendelijk tegen elkaar. Net zoals je dat ook bent als je elkaar ziet.
- Help elkaar als iemand iets niet begrijpt.
WikiKids is de Nederlandstalige internet-encyclopedie voor en door kinderen. Met 252.834 gebruikers, 5 moderators, 46.695 artikelen en 5.185 plaatjes!
- Leraren kijken op het Onderwijsportaal!
- Kinderen kijken op het Kidsportaal of in het WikiKids Werkboek!
- Moderatoren kijken op het Moderatorportaal.
- Leuke video over WikiKids op leraar24.
Handige linken
Fout in widget Leraar24: unable to write file /usr/share/mediawiki/extensions/Widgets/compiled_templates/wrt67773eeb92a185_75509849
Fout in widget Leraar24: unable to write file /usr/share/mediawiki/extensions/Widgets/compiled_templates/wrt67773eeb933e41_96154678
http://www.mediawikiwidgets.org/SoundCloud http://www.jigsawplanet.com/
http://LearningApps.org/display?v=090bvuca
http://www.mediawikiwidgets.org/Google_Street_View
Hoogte van de sfeer boven de polen, de evenaar en boven Nederland. Onderdelen van de sfeer. Grenzen van de sfeer
Boven de poolgebieden is de troposfeer 8 kilometer hoog. In Nederland is de troposfeer 10 kilometer hoog. In de tropen is de troposfeer 16 kilometer hoog. Het onderste deel van de troposfeer heet de planetaire grenslaag (PGL) of ook wel atmosferische grenslaag. Boven de PGL heb je de vrije atmosfeer. De bovenkant de van de troposfeer heet de tropopauze. Deze vormt de grens tussen de troposfeer en de volgende laag: de stratosfeer. Kenmerk van de troposfeer is dat de temperatuur met 6,5 graden Celsius afneemt als je 1000 meter hoger komt. In de stratosfeer neemt de temperatuur juist weer toe. De temperatuur boven in de troposfeer is -55 graden Celsius.
De temperatuur daalt omdat de lucht van onder verwarmd wordt door de aarde. De aarde weerkaatst namelijk het warme zonlicht. Die warmte wordt opgenomen in de lucht. Hoger in de lucht dringt minder straling door en wordt ook minder opgenomen omdat de luchtdruk afneemt. In de tropopauze verandert de temperatuur bijna niet. Vliegtuigen vliegen net onder de tropopauze. De motoren van de vliegtuigen werken beter bij koudere temperaturen.
De luchtdruk onder in de troposfeer is ongeveer 1 bar (om precies te zijn 1013 millibar) groot. Tot 4000 meter hoogte neemt de luchtdruk gemiddeld per 8 meter, 1 millibar af. Op 4000 meter hoogte is de luchtdruk dus ongeveer 613 millibar. De lucht is hier ijl. Ademen gaat daardoor moeilijker. Troposfeer [bewerken] Planetaire grenslaag
De planetaire grenslaag is vanaf het aardoppervlak tussen de 200 meter en 2 kilometer dik. Dat is afhankelijk van het soort aardoppervlak en het tijdstip van de dag. Kenmerk van de PGL is dat het veel invloed heeft op het weer. Dat doet het op verschillende manieren. De wind die langs het aardoppervlakte waait ondervindt wrijving van het aardoppervlak. Hierdoor ontstaat turbulentie. De aarde straalt de warmte die ze krijgt van de zon weer uit in de troposfeer. Zo ontstaat ook thermiek. De zonnestralen verwarmen op die manier de lucht. Vocht dat verdampt van de bodem en planten zorgen voor vochtigheid in de lucht. De rode streepjeslijn geeft de bovenkant van de planetaire grenslaag aan.
Het woord troposfeer is afgeleid van het Griekse woord tropos. Het Griekse woord tropos betekent "draaien" of "mengen". Zoals je net las is de lucht in de onderste laag van de troposfeer druk in beweging en is het daarom een passende naam.
[bewerken] Feiten over de troposfeer
* 80 procent van alle luchtmassa vind je in de troposfeer. Dit komt door de zwaartekracht van de aarde; * De lucht in de troposfeer zorgt ervoor dat we kunnen ademhalen; * de lucht in de troposfeer bestaat voor al uit stikstofgas en zuurstofgas; * doordat er veel waterdamp in de troposfeer zit, ontstaan hier ook de meeste wolken en neerslag.
Artikel over onweer
Artikel over elektriciteit (en elektrische ontlading)
Artikel over warme en koude luchtstromen
koufront en warmtefront
Een tornado is een wervelwind. Een tornado lijkt op een draaikolk. Het is een trechtervormige slurf onder een wolk (cumulonimbus en soms cumulus) die contact maakt met de grond. Tornado's hebben verschillende vormen maar ziet er meestal uit als een wolk in de vorm van een trechter. Er om heen vliegen brokstukken. De windsnelheid in de meeste tornado's is minder dan 177 kilometer per uur. Ze zijn ongeveer 80 meter breed en leggen een paar kilometer voordat ze verdwijnen. De zwaartste tornado's halen windsnelheiden van 480 kilometer per uur, zijn meer dan drie kilometer breed en leggen meer dan 100 kilometer af. Behalve op de Zuidpool zijn er op elk werelddeel al wel tornado's voorgekomen. De meeste tornado's komen voor in Tornado Alley, een gebied in Noord-Amerika. In Amerika zijn zo'n 1300 tornado's per jaar. De meeste tornado's komen voor van april tot juni (het tornadoseizoen).
Hoe ontstaat een tornado
De meest heftige tornado's ontstaan in een zware onweersbui. Zo'n onweersbui heet een supercel. Een supercel is een ronddraaiende onweersbui. In de onweersbui draait een wervelwind omhoog. Deze wervelwind (met een moeilijk woord mesocycloon)...
- Een tornado ontstaat als een koude lucht en een warme lucht elkaar ontmoeten. De koude lucht schuurt langs de warme lucht. De warme lucht word opgeladen en stijgt omhoog doordat de warme lucht is opgeladen is het een onweerswolk.
- Op dat moment komt de tornado. Als er een tornado ontstaat gaan de wolken rond draaien.
- Als ze heel snel draaien komt er een klein stuk omlaag.
- Nu worden de tornado's even magnetisch; de aarde is een magneet en de tornado is een magneet, daarom trekken ze zich naar elkaar.
- Als de tornado de grond aanraakt verwoest hij alles wat hem in de weg staat zoals houten huizen, auto's en bomen.
Soorten tornado's
Er zijn verschillende tornado`s zoals:
Bestand:Windhoos.jpg
Windhoos
Bestand:Tornado met meer trechters.jpg
Tornado met meer trechters
Bestand:Waterhoos.jpg
Waterhoos
- Stofhoos
- Waterhoos
- Wormale Tornado
Tornadokrachten
Hoe sterk een tornado is meet je met de schaal van Fujita. Tetsuya Theodore Fujita was een Japanse weerkundige. Zijn schaal geeft aan hoe snel de wind waait in een tornado en voor hoeveel schade de tornado zorgt.
| Kracht | Snelheden | Omschrijving | Voorbeeld 1 | Voorbeeld 2 |
|---|---|---|---|---|
| EF0 | 64–117 km/h | Lichte schade | 
|
|
| EF1 | 118–180 km/h | Matige schade | 
|
|
| EF2 | 181–251 km/h | Aanzienlijke schade | 
|
.jpg)
|
| EF3 | 252–330 km/h | Ernstige schade | 
|
|
| EF4 | 331–417 km/h | Zeer zware schade | 
|
|
| EF5 | > 418 km/h | Catastrofaal | 
|
|
Er zijn verschilende tornadokrachten.
Zie ook
 |
Dit artikel is een beginnetje. Je wordt uitgenodigd op bewerk te klikken om dit artikel aan te vullen.
Meer informatie over dit onderwerp vind je hier: |
 |
Dit artikel is een beginnetje.
|