Bosnië en Herzegovina: verschil tussen versies

Uit Wikikids
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
k (→‎Onderdeel van Joegoslavië: typos fixed: Nazi's → nazi's)
 
(37 tussenliggende versies door 6 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
 
{{Bosnië en Herzegovina}}
  
{{Bosnië en Herzegovina}}
−
'''Bosnië en Herzegovina''', bestaat uit de landstreken Bosnië en Herzegovina. Het is een [[republiek]] in het Oost Europa. Eerst hoorde het land bij [[Joegoslavië]] (tot 5 april 1992). De [[hoofdstad]] is [[Sarajevo]]. Verder grenst het aan [[Kroatië]], [[Servië]] en [[Montenegro]]. Bosnië en Herzegovina heeft ook een héél klein stukje land aan de [[Adriatische Zee]] liggen. Hier ligt ook het stadje [[Neum]], 's lands enige kustplaats.
 +
'''Bosnië en Herzegovina''', bestaat uit de landstreken Bosnië en Herzegovina. Het is een [[republiek]] in het Oost-Europa. Eerst hoorde het land bij [[Joegoslavië]] (tot 5 april 1992). De [[hoofdstad]] is [[Sarajevo]]. Verder grenst het aan [[Kroatië]], [[Servië]] en [[Montenegro]]. Bosnië en Herzegovina heeft ook een héél klein stukje land aan de [[Adriatische Zee]] liggen. Hier ligt ook het stadje [[Neum]], 's lands enige kustplaats.
  +
  +
De hoogste berg in Bosnië en Herzegovina is Maglić. Het is 2386 meter hoog en ligt in het oosten.
  +
  +
==Geschiedenis==
  +
===Tot en met de Eerste Wereldoorlog===
  +
Lang voor onze jaartelling werd het gebied waar Bosnië en Herzegovina nu ligt al bewoond. Het is daarna veroverd door de [[Romeinse Rijk|Romeinen]], de [[Goten]] en de [[Germanen]]. Ook was het een tijd door de [[Hunnen]] veroverd. Hierna stichtten verschillende volkeren hun eigen staat. De Bosniakken stichtten het [[Banaat Bosnië]], wat een orthodox land was. Na de verovering door de Turken kwam er een einde daar deze orthodoxe kerk. Het [[Koninkrijk Bosnië]] werd in 1463 veroverd door de Turken, die het voegden bij het [[Ottomaanse Rijk]].
  +
  +
[[Bestand:Postcard_for_the_assassination_of_Archduke_Franz_Ferdinand_in_Sarajevo.jpg|left|300px|miniatuur|Frans Ferdinand en zijn vrouw Sophie enkele minuten voor de moord.]]
  +
In de 19e eeuw raakte het Ottomaanse Rijk in verval. Bosnië bestond uit diverse religies; islam, orthoxisme en katholicisme. Landsheer [[Husein Gradaščević]], ook wel de ''Draak van Bosnië'', wist door zijn leger van orthodoxe christenen en moslims de Turken te verdrijven uit Noord-Bosnië. Hij wist de Balkan tot aan [[Kosovo]] te bevrijden. In 1831 riep hij de Bosnische onafhankelijkheid uit in [[Sarajevo]], maar later werd de Draak van Bosnië gevangengenomen door de Turken en overleed uiteindelijk in [[Istanboel]]. In 1878 werd in het [[Congres van Berlijn]] bepaald dat Bosnië toebehoorde aan [[Oostenrijk-Hongarije]] en werd een kroonland van dat rijk.
  +
  +
De Serviër [[Gavrilo Princip]] vermoorde in 1914 de Oostenrijks-Hongaarse kroonpis [[Franz Ferdinand van Oostenrijk-Este]] en zijn vrouw [[Sophie Chotek]] in de Bosnische stad Sarajevo, aangezien Oostenrijk-Hongarije het net onafhankelijke Servië wilde. Deze gebeurtenis was de directe aanleiding van de [[Eerste Wereldoorlog]]. Na de Eerste Wereldoorlog viel Oostenrijk-Hongarije uiteen en ontstonden tal van nieuwe landen.
  +
  +
===Onderdeel van Joegoslavië===
  +
[[Bestand:Former_Yugoslavia_Map.png|right|300px|miniatuur|Een kaart van [[Joegoslavië]] hoe het er tussen 1946 en 1992 uitzag.]]
  +
In 1918 werd Bosnië onderdeel van de nieuwe koninkrijk van Serven, Kroaten en Slovenen, wat zijn naam in 1929 veranderde naar het koninkrijk [[Joegoslavië]]. Het koninkrijk Joegoslavië duurde echter niet lang. Al voor de [[Tweede Wereldoorlog]] was er een strijd tussen de communisten en de royalisten. Joegoslavië was verzwakt en werd door [[Nazi-Duitsland]] veroverd tijdens de [[Tweede Wereldoorlog]]. De Joegoslavische leider [[Josip Broz Tito]] wist de nazi's met hulp van de Geallieerden te verdrijven.
  +
  +
Tito was een socialist en schafte het koningshuis af. Joegoslavië werd een socialistische [[dictatuur]]. Joegoslavië wordt afhankelijk aan wie je het vraagt communistisch of socialistisch genoemd. Een belangrijk feit hierbij is dat Joegoslavië niet beïnvloed werd door de [[Sovjet-Unie]] en ook redelijk goede contacten had met West-Europa en de Verenigde Staten. Er zijn foto's van Tito met westerse beroemdheden in het land en westerse muziek was ook in Joegoslavië te vinden. Joegoslavië was daarentegen wel een dictatuur; er was geen recht van meningsuiting of privébezit.
  +
  +
Na de dood van Tito begon de economie vast te lopen, ontstond een enorme economische crisis en wilde de verschillende volkeren waaruit Joegoslavië bestond onafhankelijkheid. Ondertussen viel de [[Berlijnse muur]] en werd het Joegoslavische regime steeds zwakker. Toen de [[Olympische Spelen]] in 1984 in het land werden gehouden was de [[hyperinflatie]] aan het einde van de spelen zo erg hoog, dat de kosten van de spelen nooit uitgerekend konden worden.
  +
  +
===Onafhankelijkheid===
  +
[[Bestand:Bosnian_war_header.no.png|left|300px|miniatuur|Beelden van de [[Bosnische Burgeroorlog]].]]
  +
[[Slovenië]] en [[Kroatië]] waren de eerste twee landen die zich afscheidden van Joegoslavië. Bosnië en Herzegovina hield een referendum, waarin de meerderheid voor onafhankelijkheid was. Het grootste gedeelte van de Bosnische Serviërs in het land boycotten het referendum en stemden tegen. Uiteindelijk riep Bosnië en Herzegovina op 1 maart 1992 de onafhankelijkheid uit. Niet veel later brak de [[Bosnische Burgeroorlog]] uit.
  +
  +
Het Joegoslavische leger bezette 70% van de gebieden in Bosnië en Herzegovina. Zij werden gesteund door Servië. De [[Europese Unie]] en de [[Verenigde Staten]] zagen echter het referendum als legitiem, oftewel eerlijk. In de Bosnische Oorlog werd er door de Servische inwoners een [[volkenmoord]] uitgevoerd op de [[Bosniakken]]. De grootste etnische zuivering was in [[Srebrenica]] op 11 juli 1995. Tijdens deze [[val van Srebrenica]] stonden de Nederlandse militairen, die de vrede wilde bewaren, machteloos tegenover de Serviërs. 8.000 moslimmannen en -jongens werden toen vermoord door de Serviërs. Het wordt gezien als de ergste genocidedaad in Europa sinds de Tweede Wereldoorlog. Later werd het [[Joegoslavië-tribunaal]] opgericht voor deze oorlogsmisdaden en werd Nederland ook medeschuldig verklaard voor de val van Srebrenica.
  +
  +
Het [[verdrag van Dayton]] van 1995 maakte een einde van de Bosnische Burgeroorlog. Dit verdeelde het land in twee entiteiten. Dit was bedacht om de vrede te bewaren, echter maakte het verdrag Bosnië en Herzegovina ook enorm politiek instabiel. Bosnië en Herzegovina heeft later dan andere Balkanlanden een verzoek verstuurd om lid te worden van de [[NAVO]] en de [[Europese Unie]].
  +
  +
==Geografie==
  +
===Algemeen===
  +
[[Bestand:Waterfalls_Kravica_6,_Bosnia_and_Herzegovina.jpg|right|300px|miniatuur|De Kravicawatervallen aan de rivier de Trebižat]]
  +
Bosnië en Herzegovina is gelegen in de [[Dinarische Alpen]]. De streken in het noordoosten liggen in de [[Pannonische vlakte]]. Bosnië en Herzegovina is bijna helemaal omsloten door land, doordat Kroatië een groot deel van de kustlijn heeft. Bosnië en Herzegovina heeft een klein stukje kustlijn met de [[Adriatische Zee]] bij het stadje [[Neum]] van slechts 20 kilometer. De Verenigde Naties heeft bepaald dat Kroatië Bosnië en Herzegovina altijd toegang moet geven tot de zee. Hierdoor ligt ook het Kroatische project om brug te bouwen van [[Dubrovnik-Neretva]] naar de rest van het land stil.
  +
  +
Het land bestaat uit twee regio's; [[Bosnië (regio)|Bosnië]] en [[Herzegovina]]. Dit zijn twee historische regio's, waarvan de grenzen niet helemaal duidelijk zijn. Het land is vernoemd naar de twee regio's. De [[Maglić]] is met 2.386 meter de hoogste berg van het land. Bosnië en Herzegovina is erg bosrijk; de helft van het land bestaat uit bos. De [[Sava]], de [[Bosna]], de [[Drina]] en de [[Sana]] zijn belangrijke rivieren in het land.
  +
  +
===Grote steden===
  +
{| class="infobox" style="text-align:center; width:97%; margin-right:10px; font-size:90%"
  +
! align="center" colspan="11" | 10 grootste steden van het land
  +
|-
  +
! rowspan="23" width:150 |<br />
  +
  +
[[Bestand:Bosmal_city_center.jpg|200px]]<br />[[Sarajevo]]<br />
  +
[[Bestand:Tuzla-7.JPG|200px]]<br />[[Tuzla (stad)|Tuzla]]<br />
  +
! align="center" style="background:#f5f5f5;" | Nummer
  +
! align="center" style="background:#f5f5f5;" | Stad
  +
! align="center" style="background:#f5f5f5;" | Inwoners
  +
! rowspan="23" width:150 |
  +
[[Bestand:Banja_Luka_221232.jpg|200px]]<br />[[Banja Luka]]<br />
  +
[[Bestand:Vue_de_ZENICA_depuis_la_rivière_BOSNA.jpg|200px]]<br />[[Zenica]]<br />
  +
|-
  +
  +
|-
  +
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 1 || align="center" | '''[[Sarajevo]]''' || align="center" | 297.523
  +
|-
  +
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 2 || align="center" | '''[[Banja Luka (stad)|Banja Luka]]''' || align="center" | 173.748
  +
|-
  +
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 3 || align="center" | '''[[Tuzla (stad)|Tuzla]]''' || align="center" | 88.521
  +
|-
  +
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 4 || align="center" | '''[[Zenica]]''' || align="center" | 85.649
  +
|-
  +
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 5 || align="center" | '''[[Mostar]]''' || align="center" | 64.301
  +
|-
  +
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 6 || align="center" | '''[[Bihać]]''' || align="center" | 39.195
  +
|-
  +
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 7 || align="center" | '''[[Brčko]]''' || align="center" | 38.479
  +
|-
  +
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 8 || align="center" | '''[[Bijeljina]]''' || align="center" | 37.692
  +
|-
  +
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 9 || align="center" | '''[[Prijedor]]''' || align="center" | 36.347
  +
|-
  +
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 10 || align="center" | '''[[Trebinje ]]''' || align="center" | 33.178
  +
|}
  +
  +
==Bevolking==
  +
===Bevolkingsgroepen===
  +
[[Bestand:Mostar_Old_Town_Panorama.jpg|right|300px|miniatuur|De [[Stari Most]] in [[Mostar]] werd in 1557 gebouwd, maar in 1993 opgeblazen tijdens de Bosnische Burgeroorlog. De brug werd later herbouwd en in 2004 heropend. Tegenwoordig is de brug een symbool voor de verbintenis tussen de Bosniakken, Kroaten en Serviërs, terwijl deze in werkelijkheid niet gerealiseerd is.]]
  +
De inwoners van Bosnië en Herzegovina worden Bosniërs genoemd, maar eigenlijk is dit een verzamelnaam voor de drie etnische groepen die in het land leven. Het is afhankelijk van de taal die je spreekt tot welke categorie je behoord:
  +
*De Bosniërs die Bosnisch spreken worden [[Bosniakken]] genoemd. Zij vormen zo'n 50% van de bevolking.
  +
*De Bosniërs die Servisch spreken worden Bosnische [[Serviërs]] genoemd en vormen zo'n 30% van de bevolking.
  +
*De Bosniërs die Kroatisch spreken worden Bosnische [[Kroaten]] genoemd en vormen zo'n 15% van de bevolking.
  +
De drie groepen hebben onderling spanningen met elkaar. De overige 3% bestaat uit [[Joden]], [[Roma]] en de zogeheten [[Donauschwaben]]; de Duitsers op de Balkan wonen.
  +
  +
===Talen===
  +
In Bosnië en Herzegovina zijn er drie officiële talen; elk één voor de drie etnische groepen. De Bosniakken in het land spreken [[Bosnisch]], de Kroaten spreken [[Kroatisch]] en de Serven spreken [[Servisch]]. De drie groepen beschouwen dit drie aparte talen, terwijl het eigenlijk dialecten zijn van dezelfde taal (het [[Servo-Kroatisch]]). In principe kunnen alle drie de sprekers elkaar verstaan en zijn er weinig verschillen tussen de drie talen op enkele woorden na. Het grootste verschil is dat het Servisch wordt geschreven met het Cyrillische alfabet, terwijl Bosnisch en Kroatisch beide met het Latijnse alfabet worden geschreven.
  +
  +
[[Bestand:Sarajevo_Gazi_Husrev_Beg.JPG|left|300px|miniatuur|De [[Gazi-Husrev-Begmoskee]] is de oudste en grootste moskee van het land]]
  +
Daarnaast zijn er nog een aantal minderheidstalen, zoals het [[Albanees]], het [[Montenegrijns]], het [[Duits]], het [[Pools]] en het [[Turks]].
  +
  +
===Religie===
  +
De inwoners zijn ook op gebied van religie erg verspreid. De Bosniakken zijn over het algemeen [[islam]]itisch. 51% van de bevolking hangt hierdoor de islam aan, wat een hoog aantal is voor Europa. Alleen [[Kosovo]] en [[Albanië]] hebben hogere cijfers. De reden dat Bosnië vrij islamitisch is heeft te maken met de overheersing door het [[Ottomaanse Rijk]]. De meeste van hen zijn niet gebonden aan het soennisme of het sjiisme.
  +
  +
De Bosnische Kroaten zijn vaak [[katholiek]] en de Bosnisch Serviërs hangen de [[Servisch-Orthodoxe Kerk]] aan. Hierdoor is 46% van de bevolking christelijk (31% Servisch-Orthodox + 15% katholiek). Er is een verschil tussen katholicisme en de orthodoxe kerk, doordat het katholicisme de paus aanhangt en de orthodoxe kerk niet. Zij hebben een [[patriarch]]. 3% van de bevolking heeft geen religie.
  +
  +
==Politiek==
  +
[[Bestand:Map_Bih_entities.png|right|300px|miniatuur|De bestuurlijke indeling van Bosnië en Herzegovina]]
  +
===Nationale politiek===
  +
Bosnië en Herzegovina is een republiek en het land heeft niet één maar drie presidenten. Het driepresidentschap bestaat uit één Bosniak, één Bosnische Kroaat en één Bosnische Serviër. Zij worden gezamenlijk gekozen voor een periode van vier jaar. Elke acht maanden wisselt het voorzitterschap tussen de drie presidenten. Een president kan meerdere termijnen hebben. Bosnië en Herzegovina is een unicum wat het driepresidentschap betreft; geen één ander land heeft deze situatie.
  +
  +
Het [[parlement van Bosnië en Herzegovina]] bestaat uit twee kamers. Het Huis van Afgevaardigden bestaat uit 42 leden, die voor een periode van vier jaar gekozen worden. Dit gebeurd door middel van verkiezingen. Het Huis van het Volk bestaat uit 15 leden. Voor elke entiteit zijn er 5 leden. Zij worden gekozen door de aparte parlementen van de gemeenschappen.
  +
  +
===Bestuurlijke indeling===
  +
Dat Bosnië en Herzegovina een complex land is, blijkt wel uit de bestuurlijke indeling. De naam Bosnië en Herzegovina doet denken dat het land verdeeld is in twee gebieden; Bosnië en Herzegovina. Dit zijn echter slechts de twee historische streken die in het land liggen. Bosnië en Herzegovina zijn bestuurlijk in twee gebieden (entiteiten) in gedeeld:
  +
{| class="wikitable"
  +
! Entiteit
  +
! Hoofdstad
  +
! Verdeeld in
  +
! Voornamelijk bewoond door
  +
|-
  +
| [[Federatie van Bosnië en Herzegovina]]
  +
| [[Sarajevo]]
  +
| 10 kantons
  +
| [[Bosniakken]] en [[Kroaten]]
  +
|-
  +
| [[Servische Republiek]]
  +
| Officieel: [[Sarajevo]] <br /> In feite: [[Banja Luka]]
  +
| 7 regio's
  +
| [[Serviërs]]
  +
|}
  +
[[Bestand:European_Union_Bosnia_and_Herzegovina_Locator_(with_internal_borders).svg||left|300px|miniatuur|Bosnië en Herzegovina is vergelijking tot de Europese Unie.]]
  +
Het district [[Brčko (district)|Brčko]] is een federaal district, dat bij beide entiteiten behoord. Het gebied was in de Bosnische Oorlog een gebied waarom veel is gevochten; zoals de Bosniakken en Kroaten als de Serviërs wilde het hebben. Om de vrede er te bewaren houdt de [[Europese Unie]] dit gebied nog altijd in de gaten.
  +
  +
===Europese Unie===
  +
Bosnië en Herzegovina heeft in 2016 zijn aanvraag ingediend om lidstaat van de [[Europese Unie]] te worden. Het land wil toetreden om zo de economie een boost te geven. Op 15 december 2022 werd Bosnië kandidaat-lidstaat. Hierdoor is het op weg om een lidstaat van de Europese Unie te worden, maar kan nog jaren duren. Dat dit zo lang duurt heeft te maken met de verdeeldheid van het land. De Bosnische Kroaten willen bijvoorbeeld erg graag toetreden, omdat [[Kroatië]] ook een lidstaat is. De Bosnische Serviërs willen dit niet, want [[Servië]] is geen lidstaat (wel een kandidaat-lidstaat). De Bosniakken zijn verdeeld.
  +
  +
Daarnaast speelt ook nog de invloed van landen die kritische tegenover de EU een rol in het land, zoals [[Turkije]] en [[Rusland]].
  +
  +
==Economie==
  +
[[Bestand:Sovići08325.JPG|right|300px|miniatuur|Wijnbouw in het westen van het land.]]
  +
Tijdens de onafhankelijkheidsoorlogen in Joegoslavië had Bosnië en Herzegovina het erg te verduren. De industrie was voor de oorlog erg belangrijk, maar tijdens de oorlog zijn veel fabrieken en infrastructuur beschadigt. Tegenwoordig is de industrie nog steeds erg belangrijk. Er worden veel delfstoffen gewonnen in het land en de chemische industrie is ook erg belangrijk. De Bosnische economie groeit tegenwoordig en de lonen stijgen. De politieke instabiliteit van het land is echter een bedreiging voor de economie. Wegens de ligging vind de meeste handel plaats met [[Servië]], [[Kroatië]] en [[Montenegro]]. Ook [[Duitsland]], [[Turkije]], [[Rusland]] en de [[Verenigde Staten]] zijn belangrijke handelspartners.
  +
  +
In Bosnië en Herzegovina betaalt men met de [[Bosnische inwisselbare mark]]. Deze werd in 1995 geïntroduceerd om de [[hyperinflatie]] tegen te gaan. Om te zorgen dat er geen nieuwe hyperinflatie kwam was de munt gekoppeld aan de [[Duitse mark]], de voormalige munteenheid van het economisch sterke en stabiele Duitsland. Toen Duitsland overstapte naar de [[euro]] werd de Bosnische inwisselbare mark ook gekoppeld aan de euro. De [[euro]] wordt overigens ook gebruikt in Bosnië en Herzegovina (het is de munteenheid van buurland Montenegro). Lokaal, zoals in de stad [[Neum]], wordt ook de [[Kroatische kuna]] geaccepteerd.
   
 
==Fotogalerij==
  
==Fotogalerij==
Regel 7: Regel 138:
 
Afbeelding:Adriatischezee sat.jpg|Satellietfoto
  
Afbeelding:Adriatischezee sat.jpg|Satellietfoto
 
Afbeelding:Centraal-oost Europa sat.jpg|Satellietfoto
  
Afbeelding:Centraal-oost Europa sat.jpg|Satellietfoto
−
Afbeelding:Flag of Bosnia and Herzegovina.png|Vlag van Bosnië en Herzegovina
 +
Afbeelding:Flag of Bosnia and Herzegovina.svg|Vlag van Bosnië en Herzegovina
 
Afbeelding:Coat of arms of Bosnia and Herzegovina.svg|Wapen van Bosnië en Herzegovina
  
Afbeelding:Coat of arms of Bosnia and Herzegovina.svg|Wapen van Bosnië en Herzegovina
 
</gallery>
  
</gallery>
Regel 13: Regel 144:
 
==Externe link==
  
==Externe link==
 
* [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/bk.html CIA worldfactbook]
  
* [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/bk.html CIA worldfactbook]
  +
  +
{{Navigatie Europese Unie}}
 
{{Navigatie Landen Europa}}
  
{{Navigatie Landen Europa}}
  +
−
[[Categorie:Landen]]
  
 
[[Categorie:Landen van Europa]]
  
[[Categorie:Landen van Europa]]
  +
  +
[[de:Bosnien und Herzegowina]]
  +
[[en:Bosnia and Herzegovina]]
 
[[es:Bosnia y Herzegovina]]
  
[[es:Bosnia y Herzegovina]]
  +
[[fr:Bosnie-Herzégovine]]
  +
[[it:Bosnia ed Erzegovina]]

Huidige versie van 8 okt 2023 om 20:07

Bosnië en Herzegovina
Bosna i Hercegovina
Босна и Херцеговина

Flag of Bosnia and Herzegovina.svg        Coat of arms of Bosnia and Herzegovina.svg Location Bosnia-Herzegovina Europe.png

Hoofdstad Sarajevo
Aantal inwoners 3.320.954 (2020)
Oppervlakte 51.197 km²
Regeringsvorm Federale parlementaire republiek
Drie-presidentschap Šefik Džaferović, Milorad Dodik en Željko Komšić
Godsdienst Islam (50,7%)
Christendom (45,9%)
Overig/geen (3,4%)
Taal Bosnisch (bosanski)
Servisch (српски)
Kroatisch (hrvatski)
Munteenheid Bosnische convertibele mark
Volkslied Intermeco
Nationale feestdag Dag van de Republiek (25 november)
Landcode BIH

Bosnië en Herzegovina, bestaat uit de landstreken Bosnië en Herzegovina. Het is een republiek in het Oost-Europa. Eerst hoorde het land bij Joegoslavië (tot 5 april 1992). De hoofdstad is Sarajevo. Verder grenst het aan Kroatië, Servië en Montenegro. Bosnië en Herzegovina heeft ook een héél klein stukje land aan de Adriatische Zee liggen. Hier ligt ook het stadje Neum, 's lands enige kustplaats.

De hoogste berg in Bosnië en Herzegovina is Maglić. Het is 2386 meter hoog en ligt in het oosten.

Geschiedenis

Tot en met de Eerste Wereldoorlog

Lang voor onze jaartelling werd het gebied waar Bosnië en Herzegovina nu ligt al bewoond. Het is daarna veroverd door de Romeinen, de Goten en de Germanen. Ook was het een tijd door de Hunnen veroverd. Hierna stichtten verschillende volkeren hun eigen staat. De Bosniakken stichtten het Banaat Bosnië, wat een orthodox land was. Na de verovering door de Turken kwam er een einde daar deze orthodoxe kerk. Het Koninkrijk Bosnië werd in 1463 veroverd door de Turken, die het voegden bij het Ottomaanse Rijk.

Frans Ferdinand en zijn vrouw Sophie enkele minuten voor de moord.

In de 19e eeuw raakte het Ottomaanse Rijk in verval. Bosnië bestond uit diverse religies; islam, orthoxisme en katholicisme. Landsheer Husein Gradaščević, ook wel de Draak van Bosnië, wist door zijn leger van orthodoxe christenen en moslims de Turken te verdrijven uit Noord-Bosnië. Hij wist de Balkan tot aan Kosovo te bevrijden. In 1831 riep hij de Bosnische onafhankelijkheid uit in Sarajevo, maar later werd de Draak van Bosnië gevangengenomen door de Turken en overleed uiteindelijk in Istanboel. In 1878 werd in het Congres van Berlijn bepaald dat Bosnië toebehoorde aan Oostenrijk-Hongarije en werd een kroonland van dat rijk.

De Serviër Gavrilo Princip vermoorde in 1914 de Oostenrijks-Hongaarse kroonpis Franz Ferdinand van Oostenrijk-Este en zijn vrouw Sophie Chotek in de Bosnische stad Sarajevo, aangezien Oostenrijk-Hongarije het net onafhankelijke Servië wilde. Deze gebeurtenis was de directe aanleiding van de Eerste Wereldoorlog. Na de Eerste Wereldoorlog viel Oostenrijk-Hongarije uiteen en ontstonden tal van nieuwe landen.

Onderdeel van Joegoslavië

Een kaart van Joegoslavië hoe het er tussen 1946 en 1992 uitzag.

In 1918 werd Bosnië onderdeel van de nieuwe koninkrijk van Serven, Kroaten en Slovenen, wat zijn naam in 1929 veranderde naar het koninkrijk Joegoslavië. Het koninkrijk Joegoslavië duurde echter niet lang. Al voor de Tweede Wereldoorlog was er een strijd tussen de communisten en de royalisten. Joegoslavië was verzwakt en werd door Nazi-Duitsland veroverd tijdens de Tweede Wereldoorlog. De Joegoslavische leider Josip Broz Tito wist de nazi's met hulp van de Geallieerden te verdrijven.

Tito was een socialist en schafte het koningshuis af. Joegoslavië werd een socialistische dictatuur. Joegoslavië wordt afhankelijk aan wie je het vraagt communistisch of socialistisch genoemd. Een belangrijk feit hierbij is dat Joegoslavië niet beïnvloed werd door de Sovjet-Unie en ook redelijk goede contacten had met West-Europa en de Verenigde Staten. Er zijn foto's van Tito met westerse beroemdheden in het land en westerse muziek was ook in Joegoslavië te vinden. Joegoslavië was daarentegen wel een dictatuur; er was geen recht van meningsuiting of privébezit.

Na de dood van Tito begon de economie vast te lopen, ontstond een enorme economische crisis en wilde de verschillende volkeren waaruit Joegoslavië bestond onafhankelijkheid. Ondertussen viel de Berlijnse muur en werd het Joegoslavische regime steeds zwakker. Toen de Olympische Spelen in 1984 in het land werden gehouden was de hyperinflatie aan het einde van de spelen zo erg hoog, dat de kosten van de spelen nooit uitgerekend konden worden.

Onafhankelijkheid

Beelden van de Bosnische Burgeroorlog.

Slovenië en Kroatië waren de eerste twee landen die zich afscheidden van Joegoslavië. Bosnië en Herzegovina hield een referendum, waarin de meerderheid voor onafhankelijkheid was. Het grootste gedeelte van de Bosnische Serviërs in het land boycotten het referendum en stemden tegen. Uiteindelijk riep Bosnië en Herzegovina op 1 maart 1992 de onafhankelijkheid uit. Niet veel later brak de Bosnische Burgeroorlog uit.

Het Joegoslavische leger bezette 70% van de gebieden in Bosnië en Herzegovina. Zij werden gesteund door Servië. De Europese Unie en de Verenigde Staten zagen echter het referendum als legitiem, oftewel eerlijk. In de Bosnische Oorlog werd er door de Servische inwoners een volkenmoord uitgevoerd op de Bosniakken. De grootste etnische zuivering was in Srebrenica op 11 juli 1995. Tijdens deze val van Srebrenica stonden de Nederlandse militairen, die de vrede wilde bewaren, machteloos tegenover de Serviërs. 8.000 moslimmannen en -jongens werden toen vermoord door de Serviërs. Het wordt gezien als de ergste genocidedaad in Europa sinds de Tweede Wereldoorlog. Later werd het Joegoslavië-tribunaal opgericht voor deze oorlogsmisdaden en werd Nederland ook medeschuldig verklaard voor de val van Srebrenica.

Het verdrag van Dayton van 1995 maakte een einde van de Bosnische Burgeroorlog. Dit verdeelde het land in twee entiteiten. Dit was bedacht om de vrede te bewaren, echter maakte het verdrag Bosnië en Herzegovina ook enorm politiek instabiel. Bosnië en Herzegovina heeft later dan andere Balkanlanden een verzoek verstuurd om lid te worden van de NAVO en de Europese Unie.

Geografie

Algemeen

De Kravicawatervallen aan de rivier de Trebižat

Bosnië en Herzegovina is gelegen in de Dinarische Alpen. De streken in het noordoosten liggen in de Pannonische vlakte. Bosnië en Herzegovina is bijna helemaal omsloten door land, doordat Kroatië een groot deel van de kustlijn heeft. Bosnië en Herzegovina heeft een klein stukje kustlijn met de Adriatische Zee bij het stadje Neum van slechts 20 kilometer. De Verenigde Naties heeft bepaald dat Kroatië Bosnië en Herzegovina altijd toegang moet geven tot de zee. Hierdoor ligt ook het Kroatische project om brug te bouwen van Dubrovnik-Neretva naar de rest van het land stil.

Het land bestaat uit twee regio's; Bosnië en Herzegovina. Dit zijn twee historische regio's, waarvan de grenzen niet helemaal duidelijk zijn. Het land is vernoemd naar de twee regio's. De Maglić is met 2.386 meter de hoogste berg van het land. Bosnië en Herzegovina is erg bosrijk; de helft van het land bestaat uit bos. De Sava, de Bosna, de Drina en de Sana zijn belangrijke rivieren in het land.

Grote steden

10 grootste steden van het land

Bosmal city center.jpg
Sarajevo
Tuzla-7.JPG
Tuzla

 Nummer Stad Inwoners

Banja Luka 221232.jpg
Banja Luka
Vue de ZENICA depuis la rivière BOSNA.jpg
Zenica

1 Sarajevo 297.523
2 Banja Luka 173.748
3 Tuzla 88.521
4 Zenica 85.649
5 Mostar 64.301
6 Bihać 39.195
7 Brčko 38.479
8 Bijeljina 37.692
9 Prijedor 36.347
10 Trebinje 33.178

Bevolking

Bevolkingsgroepen

De Stari Most in Mostar werd in 1557 gebouwd, maar in 1993 opgeblazen tijdens de Bosnische Burgeroorlog. De brug werd later herbouwd en in 2004 heropend. Tegenwoordig is de brug een symbool voor de verbintenis tussen de Bosniakken, Kroaten en Serviërs, terwijl deze in werkelijkheid niet gerealiseerd is.

De inwoners van Bosnië en Herzegovina worden Bosniërs genoemd, maar eigenlijk is dit een verzamelnaam voor de drie etnische groepen die in het land leven. Het is afhankelijk van de taal die je spreekt tot welke categorie je behoord:

  • De Bosniërs die Bosnisch spreken worden Bosniakken genoemd. Zij vormen zo'n 50% van de bevolking.
  • De Bosniërs die Servisch spreken worden Bosnische Serviërs genoemd en vormen zo'n 30% van de bevolking.
  • De Bosniërs die Kroatisch spreken worden Bosnische Kroaten genoemd en vormen zo'n 15% van de bevolking.

De drie groepen hebben onderling spanningen met elkaar. De overige 3% bestaat uit Joden, Roma en de zogeheten Donauschwaben; de Duitsers op de Balkan wonen.

Talen

In Bosnië en Herzegovina zijn er drie officiële talen; elk één voor de drie etnische groepen. De Bosniakken in het land spreken Bosnisch, de Kroaten spreken Kroatisch en de Serven spreken Servisch. De drie groepen beschouwen dit drie aparte talen, terwijl het eigenlijk dialecten zijn van dezelfde taal (het Servo-Kroatisch). In principe kunnen alle drie de sprekers elkaar verstaan en zijn er weinig verschillen tussen de drie talen op enkele woorden na. Het grootste verschil is dat het Servisch wordt geschreven met het Cyrillische alfabet, terwijl Bosnisch en Kroatisch beide met het Latijnse alfabet worden geschreven.

De Gazi-Husrev-Begmoskee is de oudste en grootste moskee van het land

Daarnaast zijn er nog een aantal minderheidstalen, zoals het Albanees, het Montenegrijns, het Duits, het Pools en het Turks.

Religie

De inwoners zijn ook op gebied van religie erg verspreid. De Bosniakken zijn over het algemeen islamitisch. 51% van de bevolking hangt hierdoor de islam aan, wat een hoog aantal is voor Europa. Alleen Kosovo en Albanië hebben hogere cijfers. De reden dat Bosnië vrij islamitisch is heeft te maken met de overheersing door het Ottomaanse Rijk. De meeste van hen zijn niet gebonden aan het soennisme of het sjiisme.

De Bosnische Kroaten zijn vaak katholiek en de Bosnisch Serviërs hangen de Servisch-Orthodoxe Kerk aan. Hierdoor is 46% van de bevolking christelijk (31% Servisch-Orthodox + 15% katholiek). Er is een verschil tussen katholicisme en de orthodoxe kerk, doordat het katholicisme de paus aanhangt en de orthodoxe kerk niet. Zij hebben een patriarch. 3% van de bevolking heeft geen religie.

Politiek

De bestuurlijke indeling van Bosnië en Herzegovina

Nationale politiek

Bosnië en Herzegovina is een republiek en het land heeft niet één maar drie presidenten. Het driepresidentschap bestaat uit één Bosniak, één Bosnische Kroaat en één Bosnische Serviër. Zij worden gezamenlijk gekozen voor een periode van vier jaar. Elke acht maanden wisselt het voorzitterschap tussen de drie presidenten. Een president kan meerdere termijnen hebben. Bosnië en Herzegovina is een unicum wat het driepresidentschap betreft; geen één ander land heeft deze situatie.

Het parlement van Bosnië en Herzegovina bestaat uit twee kamers. Het Huis van Afgevaardigden bestaat uit 42 leden, die voor een periode van vier jaar gekozen worden. Dit gebeurd door middel van verkiezingen. Het Huis van het Volk bestaat uit 15 leden. Voor elke entiteit zijn er 5 leden. Zij worden gekozen door de aparte parlementen van de gemeenschappen.

Bestuurlijke indeling

Dat Bosnië en Herzegovina een complex land is, blijkt wel uit de bestuurlijke indeling. De naam Bosnië en Herzegovina doet denken dat het land verdeeld is in twee gebieden; Bosnië en Herzegovina. Dit zijn echter slechts de twee historische streken die in het land liggen. Bosnië en Herzegovina zijn bestuurlijk in twee gebieden (entiteiten) in gedeeld:

Entiteit Hoofdstad Verdeeld in Voornamelijk bewoond door
Federatie van Bosnië en Herzegovina Sarajevo 10 kantons Bosniakken en Kroaten
Servische Republiek Officieel: Sarajevo
In feite: Banja Luka 		7 regio's Serviërs
Bosnië en Herzegovina is vergelijking tot de Europese Unie.

Het district Brčko is een federaal district, dat bij beide entiteiten behoord. Het gebied was in de Bosnische Oorlog een gebied waarom veel is gevochten; zoals de Bosniakken en Kroaten als de Serviërs wilde het hebben. Om de vrede er te bewaren houdt de Europese Unie dit gebied nog altijd in de gaten.

Europese Unie

Bosnië en Herzegovina heeft in 2016 zijn aanvraag ingediend om lidstaat van de Europese Unie te worden. Het land wil toetreden om zo de economie een boost te geven. Op 15 december 2022 werd Bosnië kandidaat-lidstaat. Hierdoor is het op weg om een lidstaat van de Europese Unie te worden, maar kan nog jaren duren. Dat dit zo lang duurt heeft te maken met de verdeeldheid van het land. De Bosnische Kroaten willen bijvoorbeeld erg graag toetreden, omdat Kroatië ook een lidstaat is. De Bosnische Serviërs willen dit niet, want Servië is geen lidstaat (wel een kandidaat-lidstaat). De Bosniakken zijn verdeeld.

Daarnaast speelt ook nog de invloed van landen die kritische tegenover de EU een rol in het land, zoals Turkije en Rusland.

Economie

Wijnbouw in het westen van het land.

Tijdens de onafhankelijkheidsoorlogen in Joegoslavië had Bosnië en Herzegovina het erg te verduren. De industrie was voor de oorlog erg belangrijk, maar tijdens de oorlog zijn veel fabrieken en infrastructuur beschadigt. Tegenwoordig is de industrie nog steeds erg belangrijk. Er worden veel delfstoffen gewonnen in het land en de chemische industrie is ook erg belangrijk. De Bosnische economie groeit tegenwoordig en de lonen stijgen. De politieke instabiliteit van het land is echter een bedreiging voor de economie. Wegens de ligging vind de meeste handel plaats met Servië, Kroatië en Montenegro. Ook Duitsland, Turkije, Rusland en de Verenigde Staten zijn belangrijke handelspartners.

In Bosnië en Herzegovina betaalt men met de Bosnische inwisselbare mark. Deze werd in 1995 geïntroduceerd om de hyperinflatie tegen te gaan. Om te zorgen dat er geen nieuwe hyperinflatie kwam was de munt gekoppeld aan de Duitse mark, de voormalige munteenheid van het economisch sterke en stabiele Duitsland. Toen Duitsland overstapte naar de euro werd de Bosnische inwisselbare mark ook gekoppeld aan de euro. De euro wordt overigens ook gebruikt in Bosnië en Herzegovina (het is de munteenheid van buurland Montenegro). Lokaal, zoals in de stad Neum, wordt ook de Kroatische kuna geaccepteerd.

Fotogalerij

  • Locatie in Europa

  • Satellietfoto

  • Satellietfoto

  • Vlag van Bosnië en Herzegovina

  • Wapen van Bosnië en Herzegovina

Externe link


Flag of Europe.svg Europese Unie
Lidstaten:België · Bulgarije · Cyprus · Denemarken · Duitsland · Estland · Finland · Frankrijk · Griekenland · Hongarije · Ierland · Italië · Kroatië · Letland · Litouwen · Luxemburg · Malta · Nederland · Oostenrijk · Polen · Portugal · Roemenië · Slovenië · Slowakije · Spanje · Tsjechië · Zweden
Ultraperifere gebieden:Frankrijk: Frans-Guyana · Guadeloupe · Martinique · Mayotte · Réunion · Saint-Martin
Portugal: Azoren · Madeira
Spanje: Canarische Eilanden
Kandidaat-lidstaten:Albanië · Bosnië en Herzegovina · Moldavië · Montenegro · Noord-Macedonië · Oekraïne · Servië · Turkije
Landen, afhankelijke gebieden en niet-erkende staten in Europa LocationEurope.png
Albanië · Andorra · Armenië · Azerbeidzjan · België · Bosnië en Herzegovina · Bulgarije · Cyprus · Denemarken · Duitsland · Estland · Finland · Frankrijk · Georgië · Griekenland · Hongarije · IJsland · Ierland · Italië · Kazachstan · Kroatië · Letland · Liechtenstein · Litouwen · Luxemburg · Malta · Moldavië · Monaco · Montenegro · Nederland · Noord-Macedonië · Noorwegen · Oekraïne · Oostenrijk · Polen · Portugal · Roemenië · Rusland · San Marino · Servië · Slovenië · Slowakije · Spanje · Tsjechië · Turkije · Vaticaanstad · Verenigd Koninkrijk · Wit-Rusland · Zweden · Zwitserland
Alle schuine landen liggen ook in een ander werelddeel.

Afhankelijke gebieden: Ålandseilanden · Faeröer · Gibraltar · Guernsey · Jan Mayen · Jersey · Man · Spitsbergen
Niet-erkende staten: Donetsk · Kosovo · Loegansk · Transnistrië · Tsjetsjenië

Afkomstig van Wikikids , de interactieve Nederlandstalige Internet-encyclopedie voor en door kinderen. "https://wikikids.nl/index.php?title=Bosnië_en_Herzegovina&oldid=818957"