Roentgenium

Portaal Scheikunde
Chemisch element

Symbool van Röntgenium
Naam	Röntgenium of Roentgenium
Latijn
Symbool	Rg
Atoomnummer	111
Soort	Overgangsmetaal
Kleur	Waarschijnlijk zilverwit
Smeltpunt	? ^oC
Kookpunt	? ^oC

Roentgenium of Röntgenium is een kunstmatig gemaakt chemisch element met het symbool Rg en atoomnummer 111 in het Periodiek Systeem van de Scheikunde. Het is een extreem radioactief synthetisch (kunstmatig gemaakt) element dat in een laboratorium kan worden gemaakt, maar niet in de natuur voorkomt. De meest stabiele bekende zogeheten isotoop is roentgenium-282. Dat heeft een halfwaardetijd van slechts 100 seconden. Mogelijk is er de onbevestigde isotoop roentgenium-286 met een langere halfwaardetijd van ongeveer 10,7 minuten. Na deze korte levenstijd vervalt het element met vrijkomen van radioactiviteit en energie.

Voorkomen en eigenschappen

In het periodiek systeem is het een d-blok transactinide-element. Het is een lid van de 7e periode (rij) en wordt in de elementen van groep (kolom) 11 geplaatst, hoewel er geen chemische proeven zijn uitgevoerd om te bevestigen dat het zich gedraagt als de zwaardere "versie" van goud in groep 11 als het negende lid van de 6d-reeks van overgangsmetalen. Omdat het element maar zo kort bestaat, is het (nog) niet mogelijk om het als metaal vrij te maken. Dit komt ook door de extreem beperkte en dure productie (aanmaak). Van Röntgenium wordt berekend dat het vergelijkbare eigenschappen heeft als de lichtere elementen uit groep 11; koper, zilver en goud, hoewel het mogelijk enkele verschillen van hen kan vertonen. Van Röntgenium wordt aangenomen dat het een vaste stof is bij kamertemperatuur en bij een standaard druk en het een metaalachtig, mogelijk gelig of zilverwit uiterlijk heeft in zijn normale staat. Van Röntgenium wordt voorspeld dat het een edelmetaal is.

Geschiedenis

Roentgenium werd voor het eerst gemaakt in 1994 door het GSI Helmholtz Center for Heavy Ion Research nabij Darmstadt, Duitsland. Het is genoemd naar de natuurkundige Wilhelm Conrad Röntgen (ook gespeld Roentgen) die de röntgenstralen ontdekte, bekend van de röntgenfoto's in het ziekenhuis.

Het team beschoot een doelwit van het isotoop bismut-209 met versnelde kernen nikkel-64 en ontdekte drie kernen van de isotoop roentgenium-272. Dit deden ze in de lineaire (rechte) deeltjesversneller.

Deze proef was eerder uitgevoerd bij het Joint Institute for Nuclear Research (JINR) in Dubna (toen in de Sovjet-Unie) in 1986, maar toen waren er nog geen atomen van Roentgenium-272 waargenomen. In 2001 concludeerde de IUPAC/IUPAP Joint Working Party (JWP) dat er op dat moment onvoldoende bewijs was voor de ontdekking. Het Duitse GSI-team herhaalde hun experiment in 2002 en ontdekte nog drie atomen. In hun rapport van 2003 besloot het JWP dat het GSI-team erkend moest worden voor de ontdekking van dit element.

Met behulp van de naamgevingsregels van de uitvinder van het Periodiek Systeem Dmitri Mendelejev voor de nog onontdekte elementen, zou roentgenium bekend moeten staan als eka- goud (opvolger van goud). In 1979 bracht het IUPAC een schrijven uit waarin stond dat het element unununium moest worden genoemd (met het bijbehorende symbool van Uuu), dit was een tijdelijke aanduiding voor de elementnaam, totdat het element daadwerkelijk zou worden ontdekt (en bevestigd) en tot een definitieve naam zou worden besloten. Hoewel deze regels op grote schaal worden gebruikt in de chemische gemeenschap op alle niveaus, van scheikundelessen tot moeilijke leerboeken, werden de aanbevelingen meestal niet opgevolgd door wetenschappers in de praktijk. Die noemden het simpel element 111, met het symbool van E111, (111) of zelfs gewoon 111.

De naam roentgenium (Rg) werd in 2004 door het GSI-team voorgesteld ter ere van de Duitse natuurkundige Wilhelm Conrad Röntgen. Deze naam werd op 1 november 2004 door IUPAC geaccepteerd.