Palladium (element)
| Chemisch element | |
.jpg)
| |
| Het edelmetaal palladium | |
| Naam | Palladium |
| Symbool | Pd |
| Atoomnummer | 46 |
| Soort | Edelmetaal |
| Kleur | Zilverwit |
| Smeltpunt | 1554,9 oC |
| Kookpunt | 2963 oC |
Portaal  Scheikunde
| |
|---|---|
Palladium is een chemisch element met het symbool Pd en atoomnummer 46 in het Periodiek Systeem van de scheikunde. Het is een zeldzaam en glanzend zilverwit metaal.
Voorkomen
Erts afzettingen van palladium en andere platinagroep metalen (PGM's) zijn zeldzaam. De meest uitgebreide afzettingen zijn gevonden in de noriet-gordel van het Bushveld Igneous Complex dat het Transvaal Basin in Zuid-Afrika bedekt, het Stillwater Complex in Montana, Verenigde Staten; het Sudbury Basin en Thunder Bay District van Ontario, Canada, en het Norilsk Complex in Rusland. Recycling (hergebruik) is ook een bron, meestal van afgedankte katalysatoren. Doordat er veel toepassingen zijn, maar ook beperkte leveringsbronnen, resulteert dat in een hoge prijs.
Aangezien de totale mijnproductie van palladium in 2016 zo'n 208.000 kilogram bereikte, was Rusland de grootste producent met 82.000 kilogram, gevolgd door Zuid-Afrika, Canada en de VS. Palladium kan worden gevonden als een vrij metaal gelegeerd met goud en andere metalen uit de platinagroep. De belangrijkste bronnen voor de handel zijn de nikkel - koper afzettingen. Palladium wordt gevonden in de zeldzame mineralen cooperite en polarite. Er zijn nog veel meer palladium-mineralen bekend, maar ze zijn allemaal erg zeldzaam.
Palladium in erts of mineraal
Sulfidische Serpentiniet, met ook glanzende gebieden: Platina en Paladium-rijke Chalcopyriet & Pyrrhotiet.
Cooperiet
Stukje gepolijst Polarite. Het is een ondoorzichtig, geelwit mineraal met de chemische formule Pd,(Bi,Pb).
_Johns-Manville_Reef,_Stillwater_Complex.jpg)
Geschiedenis
Het metaal werd in 1803 ontdekt door de Engelse chemicus William Hyde Wollaston. Hij noemde het naar de asteroïde (planetoïde) Pallas, die zelf vernoemd was naar het epitheton van de Griekse godin Athena, door haar gekregen toen ze Pallas doodde. Palladium, platina, rhodium, ruthenium, iridium en osmium vormen een groep elementen die de platinagroep metalen (PGM's) wordt genoemd. Al deze elementen hebben vergelijkbare chemische eigenschappen, maar palladium heeft het laagste smeltpunt en is het minst dicht.
In 2010 werd de Nobelprijs voor Scheikunde toegekend "voor door palladium gekatalyseerde kruiskoppelingen in organische synthese" aan Richard F. Heck, Ei-ichi Negishi en Akira Suzuki.
Gebruik
Meer dan de helft van de voorraad palladium en zijn soortgenoot platina wordt gebruikt in katalysatoren, die maar liefst 90% van de schadelijke gassen in auto-uitlaatgassen (koolwaterstoffen, koolmonoxide en stikstofdioxide) omzetten in minder schadelijke stoffen (stikstof, koolstofdioxide en waterdamp). Palladium wordt ook gebruikt in elektronica, tandheelkunde, geneeskunde, waterstofzuivering, chemische toepassingen, grondwaterbehandeling en sieraden. Palladium is een belangrijk onderdeel van brandstofcellen, die waterstof met zuurstof laten reageren om elektriciteit, warmte en water te maken
Palladium wordt ook gebruikt om horloge's te maken, bloedsuiker teststroken, vliegtuigen-bougies, chirurgische instrumenten en elektrische contacten. Palladium wordt ook gebruikt om professionele dwarsfluiten (concert- of klassieke) te maken.
Biologie
Palladium zelf is ongevaarlijk, maar palladiumverbindingen zijn vaak zeer giftig en kankerverwekkend. Daarom zijn ze ook slecht voor het milieu. Het zogeheten isotoop van Palladium is radioactief.
Veiligheid
Palladiumverbindingen zijn kankerverwekkend
Palladiumverbindingen zijn zeer giftig en daarmee dodelijk
Palladiumverbindingen zijn slecht voor het milieu
De zogeheten isotoop van Palladium is radioactief
Toepassingen
Opengewerkte katalysator
Russische herdenkingsmunt (25 roebel) van palladium, ter ere van Ivan III (Ivan de Grote 1440-1505), 31 augustus 1989.
Chip met palladium
Plaats in het periodiek systeem
| Periodiek systeem | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||