Lodewijk XIV van Frankrijk

Het officiële portret van de Zonnekoning

Lodewijk XIV, of in het Frans Louis XIV (Saint-Germain-en-Laye, 5 september 1638 - Versailles, 1 september 1715), ook wel bekend als de Zonnekoning (Frans: le Roi-Soleil), was de koning van Frankrijk en Navarra.

Hij was de opvolger van Lodewijk XIII van Frankrijk en werd zelf opgevolgd door Lodewijk XV. Hij kwam uit het huis Bourbon.

Toen hij 4 jaar oud was werd hij koning en dit bleef hij tot zijn 77e; in totaal heeft hij tweeënzeventig jaar, drie maanden en achttien dagen op de troon gezeten. Hij begon persoonlijk als koning in 1661 na de dood van zijn eerste minister, Jules Mazarin, een Italiaanse kardinaal. Hij was een voorstander van de theorie van het droit divin (het goddelijke recht). Frankrijk vocht tijdens zijn bewind in 3 grote oorlogen: de Hollandse Oorlog, de Negenjarige Oorlog en de Spaanse Successieoorlog en was de belangrijkste Europese macht.

Biografie

Jeugd

Lodewijk als zevenjarige jongen in 1645

Zijn geboorte in 1638 was voor zijn ouders geheel onverwachts. Dit was omdat zijn ouders al drieëntwintig jaar getrouwd maar eerder nog geen kinderen hadden gekregen. In 1640 werd zijn broer, Filips, geboren.

Hij kreeg Latijn, Italiaans, wiskunde, geschiedenis en tekenen als kind, maar hij werkte niet echt hard. Ze zeggen vaak dat hij niet begaafd was, of bijna niet leerde lezen, maar dat zijn leugens. Hij hield erg veel van kunst en dansen. Hij speelde ook gitaar.

In 1643, toen hij koning werd, was hij amper 5 jaar. Zijn moeder werd benoemd tot koningin-regentes en ze behield kardinaal Jules Mazarin als belangrijkste minister. Eigenlijk zou je kunnen zeggen dat hij regeerde. Van 1648 tot tot 1653 duurde er een opstand van de Franse adel en het Parijse volk, beter bekend als "La Fronde". Jules Mazarin onderdrukte de opstandelingen. Het was een triomf voor het koningshuis. Hierdoor kweekte Lodewijk ontzag voor de kardinaal.

Huwelijk en relaties

Lodewijk als de Romeinse god Jupiter

Hij had een had een heftige, maar wel platonische relatie met Maria Mancini, maar trouwde niet met haar. In plaats van haar trouwde hij in 1660 met María Teresa van Spanje.

Omdat hij geen huwelijksschat kreeg toen hij trouwde met María Teresa, eistte hij een deel van de Spaanse Nederlanden op. Dit leidde tot zijn eerste oorlog, de Devolutieoorlog, die van mei 1667 tot mei 1668 duurde.

Hij besteedde zeer weinig aandacht aan zijn vrouw, hoewel zij haar plicht goed vervulde. Toch kregen ze samen zes kinderen, waarvan ze allemaal, behalve de kroonprins, op jonge leeftijd stierven. Hij had vele maîtresses, zoals Louise de La Vallière, Françoise-Athénaïs, Madame de Montespan en Henrietta Anne van Engeland, de dochter van de Engelse koning Karel I en de vrouw van zijn broer Philippe.

In 1680 brak zijn relatie met Madame de Montespan, en hij begon een affaire met Françoise, Madame de Maintenon. Zij was zeer katholiek. Toen María Teresa in 1683 stierf, trouwde hij met haar.

Gezondheid

Hij werd erg vaak ziek. Ook trokken ze ooit een kies van hem; bijna zijn hele bovenkaak kwam mee! Hierdoor werd even voor zijn leven gevreesd. Hij doorstond al deze dingen echter moedig. Ook ging hij tot zijn vijftigste mee op veldtocht. Nadien kreeg hij last van overgewicht. Hij stierf vier dagen voor zijn 77ste verjaardag. Hij zei, deze woorden zijn legendarisch, tegen de rouwende hovelingen: "Dacht je dat ik onsterfelijk ben?". Men weet wel niet zeker of het écht waar is dat hij dat zei.

Politiek

Begin

Toen hij pas begon, riep hij zichzelf uit tot koning bij de gratie van God, plaatsvervanger van God op aarde; duidelijk het droit divin. Hij vond dat de koning boven de wet stond. Dit verklaarde hij aan de hand van ideeën van het Romeins recht; Jacques-Bénigne Bossuet 'goot' dit in theologische vormen en werd als beloning bisschop. De Zonnekoning wilde absolute macht hebben. Voor een eerste minister met zo'n enorme macht als Jules Mazarin was er geen plaats. Nicolas Fouquet, die hierop gehoopt had, werd met behulp van Jean-Baptiste Colbert beschuldigd van verduistering. Eerst werd hij verbannen, maar Lodewijk XIV veranderde dit naar een levenslange gevangenisstraf.

Ze zeggen ook dat hij "L'État, c'est Moi" (Nederlands: "De Staat, dat ben Ik") gezegd zou hebben, maar dit klopt niet.

De Hollandse Oorlog

In 1672 brak de Hollandse Oorlog uit omdat de republiek niet wou meewerken aan zijn plan om de Spaanse Nederlanden te verdelen onder Frankrijk en de republiek. Dat jaar ging voor de Nederlandse republiek vooral als Rampjaar de geschiedenis in door de Franse invasie. Het stadhouderloze regime van Johan de Witt stortte in en prins Willem III kwam aan de macht als stadhouder. Die laatste zou de rest van zijn leven een anti-Franse politiek voeren. Mede dankzij zijn bekwame ministers Jean-Baptiste Colbert, minister van financiën en handel, en de markies de Louvois kwam Lodewijk XIV tijdens deze oorlog aan het hoogtepunt van zijn macht.

Colberts dood

Toen Colbert stierf in 1683 stierf, leidde dat tot grote gevolgen. Voor zijn dood zorgde hij door zijn politiek en mercantilisme voor dat de economische slagkracht van Frankrijk verbeterde tegenover die van de twee grootste vijanden, Engeland en de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Zij waren toen een machtige handelsnatie. Maar, ook voor zijn dood, leidden oorlogen en dure hofhouding tot groet problemen.

Laatste 25 jaar

Nadat ook de markies de Louvois was gestorven, verliep het erg slecht. De Zonnekoning kon geen goede vervangers vinden. In 1688 barstte de Negenjarige Oorlog uit, omdat de Zonnekoning zich "alleen maar" met de opvolging van de bisschop van Keulen. Deze oorlog liep af in 1697, en eindigde als 'een gelijkspel', dat voor alle landen nog een staartje zou krijgen. Dit einde werd vastgelegd met de Vrede van Rijswijk. Dit 'staartje' kwam er toen Lodewijk een van zijn kleinzoon op de Spaanse troon probeerde te krijgen, die 'vrijgekomen' was. Dat was in 1700. De tegenstanders van Frankrijk, zowel de protestanten als katholieken, waren bang dat als Spanje en Frankrijk één werd dat Frankrijk té machtig zou worden. Hierdoor ontstond de Spaanse Successieoorlog, die duurde van 1701 tot 1713. Hierin speelde Willem III, die inmiddels koning van Engeland geworden was, weer een grote tegenstander van hem. Vanaf 1704 leed Frankrijk weer grote verliezen. Dit waren ze niet meer gewoon!

Uiteindelijk kwam zijn kleinzoon wel op de troon als Filips V van Spanje. Maar, hun belangrijkste doel, Frankrijk en Spanje samenvoegen tot één groot rijk mislukte. Alle landen die mee oorlog voerden raakten uitgeput, maar Frankrijk bleef wel het machtigste land van Europa.

Paleis van Versailles

Het Paleis van Versailles in 1715

Eerst liet zijn vader dit bouwen als een jachtslot. Hij breidde het Kasteel van Versailles enorm uit: 800 hectare groot werd het! Behalve de oorlogen die hij voerde, de vele maîtresses die hij had enzovoorts, is Lodewijk ook hier erg bekend door.

Testament

Lodewijk XIV schreef vlak voor zijn dood een testament. Hierin zei hij dat zijn bastaardzonen, Lodewijk Augustus en Lodewijk Alexander, alle twee moesten worden opgenomen in de rij van troonopvolgers én ze moesten lid worden van de regentschapsraad. De hertog van Maine (Louis Auguste) kreeg ook toezicht op de huishouding en opvoeding van de jonge koning.

Dit vond men niet kunnen, en ze kregen het Parlement van Parijs en de prinsen van den bloede zo ver dat het codicil ongeldig werd verklaard.

Kinderen

In totaal kreeg hij 18 kinderen, bij 4 verschillende vrouwen. De kinderen met zijn vrouw, María Teresa van Spanje, waren de enige wettige kinderen. Ze kregen er zes, waarvan er maar één volwassen werd:

• Lodewijk (1 november 1661 - 14 april 1711), beter bekend als le grand dauphin.
• Anne Elisabeth (18 november 1662 - 30 december 1662).
• Marie Anne (16 november 1664 - 26 december 1664).
• Marie Thérèse (2 januari 1667 - 1 maart 1672), bijgenaamd la petite madame.
• Filips Karel (5 augustus 1668 - 10 juli 1671), hertog van Anjou.
• Lodewijk Frans (14 juni 1672 - 4 november 1672), hertog van Anjou.

Voor de rest had hij met zijn maîtresses velen onwettige kinderen, waarvan er een paar officieel erkend werden:

Met Louise de La Vallière kreeg hij 4 kinderen;

• Karel (19 november 1663 - 1665)
• Filips (7 januari 1665 - 1666)
• Marie Anne (2 oktober 1666 - 3 mei 1739)
• Lodewijk (3 oktober 1667 - 1683), graaf van Vermandois

Met Madame de Montespan kreeg hij 7 kinderen;

• Louise Françoise (1669 - 1672)
• Lodewijk August (31 maart 1670 - 14 mei 1736), graaf van Eu en hertog van Maine.
• Lodewijk Caesar (1672 - 10 januari 1683), graaf van Vexin
• Louise Françoise (1 juni 1673 - 16 juni 1743)
• Louise Marie Anne (12 november 1674 - 15 september 1681)
• Françoise Marie Anne (25 mei 1677 – 1 februari 1749)
• Lodewijk Alexander (6 juni 1678 - 1 december 1737), hertog van Toulouse

Al zijn zonen bij Madame de Montespan werden vernoemd naar beroemde heersers: Lodewijk Augstus naar Augustus, Lodewijk Caesar naar Julius Caesar en Lodewijk Alexander naar Alexander de Grote. Ook werden ze natuurlijk vernoemd naar hun vader, ook een groot heerser!

Hij kreeg er ook één bij Marie Angélique de Scoraille de Roussille, namelijk een zoon in 1679. Zijn naam is onbekend.

Koningen en keizers van Frankrijk (lijst)

Hugo Capet (987-996) · Robert II (996-1031) · Hugo II (1017-1025, medekoning) · Hendrik I (1031-1060) · Filips I (1060-1108) · Lodewijk VI (1108-1137) · Lodewijk VII (1137-1180) · Filips II (1180-1223) · Lodewijk VIII (1223-1226) · Lodewijk IX (1226-1270) · Filips III (1270-1285) · Filips IV (1285-1314) · Lodewijk X (1314-1316) · Jan I (1316) · Filips V (1316-1322) · Karel IV (1322-1328) · Filips VI (1328-1350) · Jan II (1350-1364) · Karel V (1364-1380) · Karel VI (1380-1422) · Karel VII (1422-1461) · Lodewijk XI (1461-1483) · Karel VIII (1483-1498) · Lodewijk XII (1498-1515) Frans I (1515-1547) · Hendrik II (1547-1559) · Frans II (1559-1560) · Karel IX (1560-1574) · Hendrik III (1574-1589) · Hendrik IV (1589-1610) · Lodewijk XIII (1610-1643) · Lodewijk XIV (1643-1715) · Lodewijk XV (1715-1774) · Lodewijk XVI (1774-1792) · Lodewijk XVII (1792-1795; claim, nooit gekroond) Eerste Franse Republiek (1792-1804) Napoleon I (1804-1814/1815) · Napoleon II (1815) · Lodewijk XVIII (1814-1824) · Karel X (1824-1830) · Lodewijk XIX (1830) · Hendrik V (1830) · Lodewijk Filips I (1830-1848) Tweede Franse Republiek (1848-1851): Liberté, Égalité, Fraternité Napoleon III (1851-1870) Derde Franse Republiek (1870-1940)