Geschiedenis van Nederland

Sjabloon:Zijbalk geschiedenis Nederland De Geschiedenis van Nederland is de naam voor de geschiedenis van het land dat nu Nederland heet maar vroeger ook bekend stond als de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, de Bataafse Republiek en nog veel meer. Om Nederland is in de loop der eeuwen veel gevochten. De grond was en is er erg vruchtbaar en dat was aantrekkelijk voor buitenlandse koningen wier landen te weinig voedsel hadden. Tijdens de Gouden Eeuw was het een van de machtigste landen ter wereld!

Prehistorie

Zie ook Prehistorie

Nederland is gevormd tussen de laatste twee ijstijden. Door de rivieren de Rijn, Maas, Schelde en Eems kwamen er mensen in Nederland wonen. De eerste bewoners van Nederland waren de jager-verzamelaars. Zij leefde van het jagen en het verzamelen van voedsel. Neder zag er toen heel anders uit da nu en de Waddenzee en het IJsselmeer waren nog gewoon land. De oudste sporen van bewoning komen uit 25000 V. Chr. Rond 11000 V.Chr. kwam de landbouwrevolutie naar Nederland. In plaats van te jagen en te verzamelen bleven mensen nu op één plek. Zo ontstonden er allemaal kleine dorpjes die leefden van de landbouw. De eerste boeren leefden in Zuid-Limburg. Men leefde toen vooral in het zuidoosten en oosten. Aan de kust was er één groot moeras. De Zuiderzee bestond toen nog niet, dit was ook gewoon moeras. Hier leefden toen veel vogels en vissen. In het noorden van Nederland (het gebied wat nu Drenthe is) werden toen hunebedden gebouwd.

Romeinse tijd

Romeins fort bij Ockenburgh, Den Haag (reconstructie)

Zie ook Romeinen in Nederland

Later kwamen de Romeinen. In die tijd woonden er een paar stammen in Nederland. Zo had je de Friezen, de Bataven, de Cananefaten, de Tubanten en nog veel meer. Al die stammen van Keltische en Germaanse afkomst hadden geen algemeen leider en in Nederland was het dan ook een zooitje. Uiteindelijk veroverden de Romeinen Nederland, ook al hadden ze er niet veel aan. Het was vooral moeras. Ze stichtten veel steden die nog bestaan. Zo stichtten ze Traiectum (Utrecht), Noviomagus (Nijmegen) en nog veel meer steden. De Romeinen bouwden veel nieuwe gebouwen en brachten nieuw eten, kleren en taal met zich mee. De lokale cultuur ging daarmee ook opeens met sprongen vooruit, hoewel ze altijd hun eigen huisjes bleven bouwen. Helemaal zonder slag of stoot bleven de Romeinen niet in Nederland. In 68 na Christus kwamen de Bataven onder leiding van Julius Civilis in opstand en het leek erop of ze zouden gaan winnen, maar uiteindelijk sloegen de Romeinen terug en Civilis werd verpletterend verslagen. De Romeinen beschouwden Nederland als een uithoek van hun rijk en daarom heft Nederland nooit bijzonder veel meegekregen van de Romeinse soldaten. Wel liep de belangrijke Limes door Nederland. Vanaf de 3e eeuw werden de Romeinen telkens belaagd door de Germanen en het machtige rijk werd langzaam kleiner. Uiteindelijk werd in de 5e eeuw ook Nederland door de Romeinen verlaten.

Vroege middeleeuwen

Erasmus een van de eerste humanisten

Na de Romeinse tijd in Nederland werd het land bevolkt door drie Germaanse stammen: Franken, Friezen en Saksen. De Franken waren het sterkst, versloegen de andere twee volken tussen de 7e eeuw en 804 en veroverden onder leiding van Karel de Grote heel Nederland. Zij voerden het christendom in en lieten kerken en kloosters bouwen. De heidense bewoners werden gedwongen bekeerd en oude heiligdommen aan de Germaanse goden werden verwoest. Vanaf eind 8e eeuw tot begin 11e eeuw plunderden de Vikingen verschillende nederzettingen aan de kust en langs de rivieren. Vooral de bloeiende handelsplaats Dorestad is het slachtoffer geworden van de vele aanvallen.

Er waren een tijdlang geen grote steden, mensen woonden vooral in dorpen of het platteland. De Frankische vorsten verdeelden hun rijk in gebieden, gouwen, waarover hij een graaf benoemde om het voor hem te regeren. Dit heet het leenstelsel. Boeren moesten werken voor hun eigen levensonderhoud en een deel van de oogst afstaan aan de koning, graaf of heer, in ruil voor bescherming. Dit heet het hofstelsel.

In de 9e eeuw viel het Frankische Rijk uiteen door oorlogen tussen prinsen die allemaal zelf koning wilden worden. Het westelijk deel werd Frankrijk, het oostelijk deel werd het Heilige Roomse Rijk of Duitse Rijk. Ook graven, hertogen en bisschoppen in Nederland gingen met elkaar vechten om de macht. Zo ontstonden er een aantal vorstendommen die veel zelfstandigheid hadden, al maakten ze allemaal deel uit van het Heilige Roomse Rijk. Alleen Vlaanderen, waar een deel van het huidige Zeeland bij hoorde, was deel van Frankrijk tot 1384 (officieel tot 1529).

Hoge middeleeuwen

In de 11e eeuw ontstonden de eerste steden in Nederland. Vorsten verleenden sommige plaatsen stadsrechten, zodat ze hun eigen stadsmuur mochten bouwen, munten slaan, rechtspraak voeren en markten houden. In ruil daarvoor betaalden de steden belasting aan de vorst. Ook kwamen er voor het eerst Joden in Nederland wonen. Zij werden buitengesloten van de meeste beroepen en mochten vaak alleen geld uitlenen.

In 1095 deed paus Urbanus II een oproep om het Heilig Land te heroveren op de moslims. Veel christenen uit Nederland deden mee aan de kruistochten om dat te bereiken. In de eerste kruistocht werd het heilige land Israël bevrijd. Alle andere kruistochten hadden als doel de veroverde gebieden te verdedigen. Dat lukte steeds minder. In de 13e eeuw werden de kruisvaarders uiteindelijk verslagen.

In de hoge middeleeuwen vormden enkele gewesten die we nu nog steeds van naam kennen, zoals het Graafschap Holland, de hertogdommen Brabant en Gelre en het Sticht Utrecht, waar ook Overijssel en Drenthe bij hoorden. In deze periode werd de handel steeds belangrijker.

Reformatie en Gouden eeuw

In deze periode wordt Nederland een van de belangrijkste landen van de wereld. Ze heeft in 1522 de enige Nederlandse paus geleverd. Erasmus was een van de grootste geleerden. In de tijd van de 80-jarige oorlog waren de Nederlandse schilders wereldberoemd. Denk maar eens aan Rembrandt, Jan Steen of Frans Hals. Via een toenemend aantal koloniën kwam er steeds mer geld binnen.

Franse tijd

Zie ook Franse tijd in Nederland

Na de Franse Revolutie trokken in 1795 sterke Franse legers ons land binnen. Hier waren vooral de patriotten erg blij mee: zij wilden af van het oude regime van de stadhouder en de grote banen die van vader op zoon werden overgenomen. De Franse overname was mogelijk geworden door de Bataafse Revolutie. Nederland werd de Bataafse Republiek en zo een vazalstaat van Frankrijk. Dit duurde tot 1801: door een wijziging in de grondwet werd ons land het Bataafs Gemenebest. Toen Napoleon Bonaparte in 1899 in Frankrijk aan de macht kwam, liet hij Nederland een koninkrijk (monarchie) worden door zijn broer Lodewijk Napoleon Bonaparte in Nederland op de troon te zetten. Dit maakte Nederland in 1806 Koninkrijk Holland. Napoleon vond het zachte regime van zijn broer maar niets en zette hem in 1810 weer af en Nederland werd tot 1810 een deel van het Eerste Franse Keizerrijk.

Eerste Wereldoorlog

Zie ook Eerste Wereldoorlog

De Dodendraad scheidde in de Eerste Wereldoorlog Nederland van België

Voor en tijdens de Eerste Wereldoorlog waren er in een groot deel van Europa (en ook wel daarbuiten) conflicten. Er waren twee mogelijke redenen waarom Nederland toen neutraal bleef:

Duitsland hoefde, voor een aanval op Frankrijk, niet per se door Nederland te trekken. Dit was wel de reden waarom België in de oorlog betrokken werd: dit leek de Duitsers de handigste weg.
Nederland koos geen kant: het had een neutrale politiek. Het koos dus niet voor de geallieerden (ook wel de Entente genoemd) of de Centralen. Dat kwam ook omdat Nederland een zwak leger had en sowieso zou verliezen in een oorlog tegen Duitsland, Frankrijk of Groot-Brittannië.

Toch waren de oorlogsjaren 1914-18 zwaar voor Nederland. Een miljoen Belgen waren naar Nederland gevlucht en zaten daar in kampen te wachten op de bevrijding van hun vaderland. De Duitsers probeerden deze vlucht en smokkel onmogelijk te maken door de bouw van De Draad. Ook was Nederland gedurende de hele oorlog, vanwege de dreiging van een invasie, gemobiliseerd. Dit betekende dat 500.000 mannen niet naar huis kwamen en moesten helpen bij de bewaking van de grenzen. Dit kostte natuurlijk veel geld. Daarnaast lag de handel met de oorlogvoerende landen vrijwel stil en schepen díe gingen varen werden vaak - per ongeluk of expres - door Duitsers of Britten tot zinken gebracht.

Het Nederlandse volk was in het algemeen aanhanger van de geallieerden. Onder protestaten waren er meer Duitsland-aanhangers.

Tegen het einde van de oorlog mochten Duitse troepen vluchten over Nederlandse grondgebied. Ook mocht de afgezette keizer Wilhelm II in Nederland komen wonen. België was hier ontzettend boos over en vroeg aan de geallieerde overwinnaars of het Zeeuws-Vlaanderen en Nederlands-Limburg mocht hebben als straf voor Nederland. De Nederlanders pikten dit niet en stonden op het punt om België binnen te vallen, maar de geallieerden verwierpen ook de eis van de Belgen. Alleen de Duitstalige Gemeenschap kwam bij België.

Tweede Wereldoorlog

Zie ook Tweede Wereldoorlog

Met de Duitse aanval op Polen begon de Tweede Wereldoorlog. Nederland verklaarde zich direct neutraal. Wel mobiliseerde het Nederlandse leger in datzelfde jaar. Op 10 mei 1940 om 4 uur in de ochtend viel Duitsland Nederland aan. Nederland had geen ervaren leger en slechte wapens. Het werd volkomen onder de voet gelopen door het veel sterkere, goed bewapende Duitse leger. Wel wist het Nederlandse leger bij de Afsluitdijk en Den Haag het de Duitsers knap lastig te maken. Daar wonnen de Nederlanders zelfs. Ook in Rotterdam kon het leger de Duitsers een paar dagen tegen houden. Adolf Hitler vond de strijd maar veel te lang duren. In plaats van een snelle verovering van Nederland duurde de strijd al vier dagen. Daarom besloot hij om Rotterdam helemaal plat te gooien. Op 14 mei 1940 rond 13:30 vlogen er 90 bommenwerpers naar Rotterdam. De hele stad werd gebombardeerd en er bleef bijna niets meer over. Nederland capituleerde. Nu was Duitsland de baas in Nederland. Arthur Seyss-Inquart werd de Rijkscommissaris van Nederland. Koningin Wilhelmina en de regering waren al tijdens de Duitse inval gevlucht naar Engeland. In het begin viel het met de bezetting nog wel mee. De Duitsers waren nog redelijk vriendelijk tegen de Hollanders. Ook betaalden ze gewoon als ze iets kochten. Wel mochten ze geen wapens meer hebben en hun radiotoestellen moesten ze inleveren. Ook moesten ze een persoonsbewijs hebben. Wel bleven de Nederlanders het koningshuis trouw, ook al ging dat steeds moeilijker onder Duitse invloed. In februari 1941 was er de eerste grootschalige protestactie tegen de bezetter, de februaristaking. De staking werd keihard neergeslagen. Langzamerhand werden de Duitsers wel steeds wreder tegen de Nederlanders. Ze stalen auto's, fietsen, voedsel en nog veel meer. Ook NSB'ers die de Duitsers hielpen, werden kwader en verraadden ondergedoken joden en andere mensen. Wel kwam het verzet steeds meer op gang, ook met wapens. De geallieerden kwamen ook steeds dichterbij Nederland, nadat ze in de zomer van 1944 op de stranden van Normandië waren geland. Frankrijk, België en het zuiden van Nederland werden bevrijd. Door een mislukte actie van de geallieerden eind september 1944 om de rest van Nederland te bevrijden, brak de hongerwinter uit. Duizenden mensen stierven aan honger en kou. Pas op 5 mei 1945 was Nederland helemaal bevrijd. De Duitsers hadden gecapituleerd. Nederland moest weer snel opgebouwd worden, want het hele land lag in puin. Wat we nooit mogen vergeten en ieder jaar herdenken bij de Nationale Dodenherdenking zijn de 200.000 Nederlanders die tijdens de oorlog zijn omgekomen of vermoord.

Watersnoodramp

Zie ook Watersnood van 1953

In de nacht van 31 januari op 1 februari 1953 vond er in Nederland een ramp plaats. De dijken braken door en grote stukken van Zeeland, Zuid-Holland en Noord-Brabant kwamen onder water te staan. De watersnoodramp werd veroorzaakt door een zware stormvloed in combinatie met springtij. Er kwamen 1836 mensen om het leven in Nederland, en ook nog eens 559 doden in België, het Verenigd Koninkrijk en op zee. Zo'n 100.000 mensen raakten dakloos. Nederland kreeg hulp van buitenlanders. Na de ramp werd snel een plan bedacht om Nederland beter te beschermen tegen het water. Dijken moesten worden verhoogd en verstevigd, maar ook werd er een compleet Deltaplan opgezet met de zogenaamde Deltawerken.

Deltaplan

Zie ook Deltawerken

Na de Watersnood van 1953 stelde de Deltacommissie een plan op om Nederland beter tegen het water te beschermen. Op 8 mei 1958 werd het Deltaplan door Koningin Juliana goedgekeurd. Het eerste bouwwerk van de Deltawerken was de Stormvloedkering Hollandse IJssel. Het grootste onderdeel van de Deltawerken is de 9-kilometer lange Oosterscheldekering. In 1986 werd de stormvloedkering geopend door Koningin Beatrix met de woorden "De stormvloedkering is gesloten. De Deltawerken zijn voltooid. Zeeland is veilig". Overigens werd in 1997 een nieuwe stormvloedkering geopend, de Maeslantkering.

Video

Verder lezen

Liek Mulder, Anne Doedens, Yolande Kortlever, Geschiedenis van Nederland, van prehistorie tot heden (2008). Baarn: HBuitgevers.

	Geschiedenis van Europa
Albanië · Andorra · Azerbeidzjan · België · Bosnië en Herzegovina · Bulgarije · Denemarken · Duitsland · Estland · Finland · Frankrijk · Georgië · Griekenland · Hongarije · Ierland · Italië · Kosovo · Krim · Kroatië · Letland · Liechtenstein · Litouwen · Luxemburg · Macedonië · Malta · Moldavië · Monaco · Montenegro · Nederland · Noorwegen · Oekraïne · Oostenrijk · Polen · Portugal · Roemenië · Rusland · San Marino · Servië · Slovenië · Slowakije · Spanje · Tsjechië · Turkije · Vaticaanstad · Verenigd Koninkrijk (Engeland, Schotland, Wales, Noord-Ierland) · Wit-Rusland · IJsland · Zweden · Zwitserland