Ku Klux Klan

Het embleem van de Ku Klux Klan

De Ku Klux Klan, vaak afgekort tot KKK of de Klan, is een naam van een aantal blanke racistische organisaties in de Verenigde Staten. De organisatie staat bekend om hun racistische opvattingen over en geweld tegen (voornamelijk) Afro-Amerikanen. Ook verzetten zij zich tegen mensenrechtenactivisten, katholieken, joden, moslims, de lgbt-gemeenschap, communisten en niet-westerse immigranten. De leden van de KKK worden Klansmen of Klanswomen genoemd (enkelvoud: Klansman en Klanswoman). Zij staan bekend om hij witte gewaden, die soms ook rood of zwart zijn. Deze gewaden hebben vaak een puntmuts en bedekken het gehele gezicht met uitzondering van de ogen.

Deze organisatie werd opgericht na het afschaffen van de slavernij. Tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog scheidden de Zuidelijke Staten zich af van de Verenigde Staten uit angst dat de slavernij zou worden afgeschaft. Het zuiden verloor de oorlog en de staten werden traden opnieuw toe tot de Verenigde Staten. Het gevolg van deze oorlog was de afschaffing van de slavernij in heel het land. De Zuidelijke Staten waren hier niet blij mee, aangezien de volledige zuidelijke economie van de slavernij afhankelijk was. Hierdoor stortte de economie in het zuiden ook in, wat leidde tot veel armoede. Ook voelde het zuiden zich belachelijk gemaakt door het noorden vanwege de Reconstructie. Na de oorlog werden alle voormalige slaven Amerikaans staatsburger en kregen ook stemrecht. Dit alles zorgde voor veel haat naar Afro-Amerikanen, die te maken kregen met discriminatie en racisme. De Ku Klux Klan was een van de bekendste organisaties die dit deed onder meer door angst aanjagen, verwonden en moord. President Ulysses S. Grant zette het Amerikaanse leger in om een einde aan de KKK te maken. Hierna nam de populariteit van de organisatie af en de KKK verdween in 1882.

De Ku Klux Klan werd heropgericht in 1915 na het succes van de film The Birth of a Nation, waarin de Klansmen als helden werden neergezet. Deze film inspireerde ook de rituelen en kleding van de Klansmen. Ook ging de organisatie zich meer richten op geweld tegen joden, katholieken en immigranten. Eind jaren 1930 verdween de organisatie opnieuw, maar kwam in de jaren 1950 weer boven water. De Ku Klux Klan verzette zich tegen de afschaffing van de rassensegregatie. Dit was een systeem waarin blanke en zwarte Amerikanen van elkaar gescheiden leefden. Vooral in de jaren 1960 en 1970 was de KKK erg actief met geweld tegen en moorden op mensenrechtenactivisten en Afro-Amerikanen. In de jaren 1980 viel de organisatie uiteen in kleinere groepen, waarvan sommige ook neonazi-standpunten hebben. Tegenwoordig bestaat de Ku Klux Klan nog steeds, al is het geen centraal geleide organisatie meer.

Oorsprong

Afschaffing van de slavernij

Voor de Amerikaanse Burgeroorlog mocht iedere staat zelf beslissen of het de slavernij toestond of niet. In de Noordelijke Staten was de slavernij verboden, terwijl in de Zuidelijke Staten de slavernij toegestaan was. In het zuiden waren hierdoor veel plantages, waar o.a. katoen verbouwd werd. De slavernij was belangrijk voor de economie van het zuiden, aangezien slaven geen loon kregen. Hierdoor konden de producten uit zuiden goedkoop verkocht worden. De Zuidelijke Staten wilden dan ook de slavernij behouden. Ondertussen ontstond er in het noorden een beweging om deze af te schaffen. Dit zorgde voor spanningen tussen de Noordelijke en Zuidelijke Staten, die steeds verder opliepen. Uiteindelijk besloten de Zuidelijke Staten zich af te scheiden en stichtten een nieuw land, de Geconfedereerde Staten van Amerika (de Confederatie), na de verkiezing van Abraham Lincoln tot president. Lincoln accepteerde dit niet en dit kwam uiteindelijk tot een oorlog. Tijdens de oorlog schafte Lincoln de slavernij officieel af in de Verenigde Staten. De oorlog eindigde in 1865, toen de zuiden zich overgaf. Dit moment betekende ook het einde van de slavernij in het zuiden. De slaven werden in de maanden hierna bevrijd en kregen uiteindelijk ook burgerrechten en stemrecht.

De afschaffing van de slavernij had negatieve gevolgen voor de economie van het zuiden. Doordat de economie zo afhankelijk was van de slavernij, stortte de economie in. Daarnaast waren door de oorlog veel (spoor)wegen en steden verwoest. Dit leidde tot grote armoede in het zuiden. Daarnaast stond het zuiden onder militaire bezetting. Het Amerikaanse leger hield in de gaten of Afro-Amerikanen goed behandeld werden. Deze periode wordt de Reconstructie genoemd. De bevolking in het zuiden voelde zich vernederd door het noorden. Later zou daardoor ook de Lost Cause Myth opduiken, het geloof dat de burgeroorlog niet om slavernij maar de rechten van staten ging. Er werd gesproken van een oorlog van Noordelijke Agressie. Dit betekent dat de Noordelijke Staten de oorlog zouden hebben uitgelokt en het zuiden zich slechts verdedigde. Dit is niet waar, aangezien de Zuidelijke Staten de eerste slag uitdeelden (de aanval op Fort Sumter).

De armoede en het gevoel van vernedering leidde tot veel woede onder veel blanke inwoners in het zuiden. Deze woede uitte zich tegen Afro-Amerikanen, de voormalige slaven. Veel inwoners van het zuiden vonden dat zij geen stemrecht of burgerrechten verdienden. Afro-Amerikanen kregen te maken met discriminatie en racisme. Toch bleef het hier niet bij, aangezien sommigen verder gingen. Zij joegen Afro-Amerikanen angst aan, pleegden geweld tegen Afro-Amerikanen en pleegden zelfs moorden op Afro-Amerikanen.

Voorlopers

De Ku Klux Klan ontstond niet zo maar; er bestonden hiervoor al allerlei verschillende geheime organisaties door heel de Verenigde Staten (niet alleen het zuiden). Dit waren:

• De Order of the Star Spangled Banner; deze organisatie bestond al sinds 1854 en was actief in en rond Boston (Massachusetts). De order richtte zich tegen katholieken en immigranten. Zij waren ook actief als politieke partij; de Know-Nothings (Niets-Wetenden). De organisatie gebruikte geheime handgebaren en deed ook aan intimidatie om invloed op verkiezingen uit te oefenen.
• De Knights of the Golden Circle; deze organisatie wilde de slavernij uitbreiden door grondgebied in Mexico en Zuid-Amerika te veroveren. Men wilde de zogeheten Gouden Cirkel stichten; een groot gebied met slavernij en plantages rondom de Caribische Zee. Deze organisatie maakte ook gebruik van geweld en had veel wapens.
• Daarnaast waren er nog allerlei bendes van blanke Amerikanen die Afro-Amerikanen intimideerden. Deze bendes werden de Regulators of Patterollers genoemd. Een deel van deze bendes jaagde ook op ontsnapte slaven (en Afro-Amerikanen) vóór de afschaffing van de slavernij.

In het algemeen geloofden deze organisaties in blanke overheersing. Volgens hen waren blanken beter ontwikkelt dan andere "mensenrassen". Zij geloofden daarom dat blanke Amerikanen in de Verenigde Staten moesten heersen over deze andere groepen, waaronder Afro-Amerikanen.

Geschiedenis

Eerste Ku Klux Klan

Ergens tussen december 1865 en juni 1866 werd de eerste KKK gesticht door zes oud-militairen uit de Amerikaanse Burgeroorlog. Deze personen worden ook wel de Jolly Six (leuke zestal) genoemd. Deze zes personen waren John C. Lester, John B. Kennedy, Frank O. McCord, Calvin E. Jones, Richard R. Reed en James R. Crowe. Crowe was de leider van de organisatie. De organisatie vermomde zich als een sociale club, waarin over politiek, het sociale leven en allerlei andere dingen gepraat werd. In de maanden hierna kreeg de club steeds meer aanhang en kreeg afdelingen in alle Zuidelijke Staten. Tegen 1867 was de KKK een grote organisatie met veel aanhang in het zuiden. De organisatie pleegde geweld op Afro-Amerikanen en de noordelijke mensen uit de middenklasse die naar het zuiden verhuisd waren (zogeheten carpetbaggers). De organisatie deed aan plunderen, het verstoren van kerkdiensten, het in de brand steken van huizen, bedreigen en strooptochten. Tijdens deze strooptochten pleegden de leden allerlei dingen die niet toegestaan waren, waaronder moorden. De leden gebruikten maskers om niet erkend te worden. Ook wilden ze zo meer angst aanjagen.

In 1867 werd de Zuidelijke generaal Nathan Bedford Forrest lid van de organisatie. Hij had voor de Confederatie in de burgeroorlog gevochten en werd in het zuiden als held gezien. Voor de oorlog was hij slavenhandelaar geweest en tijdens de oorlog liet hij Afro-Amerikaanse krijgsgevangenen omleggen. Bedford Forrest stelde de code voor de Ku Klux Klan op. Deze code was voor de buitenwereld bedoeld en bestond uit drie punten:

1. Het verdedigen van zwakken, onschuldigen en weerlozen tegen geweld en onrecht.
2. Het beschermen van de Amerikaanse grondwet.
3. Het helpen uitvoeren van alle grondwettelijke beslissingen.

Dit was een dekmantel voor de buitenwereld. De organisatie deed dit namelijk niet.

De organisatie oefende ook invloed op de verkiezingen in het zuiden uit door middel van intimidatie. Hierdoor werden Afro-Amerikanen weerhouden te kunnen stemmen. Als reactie hierop werden burgerwachten opgericht om Afro-Amerikanen veilig te laten stemmen. Ook werd er een amendement aan de grondwet toegevoegd om het stemrecht te beschermen. President Ulysses S. Grant stuurde hiervoor zelfs het Amerikaans leger naar de Zuidelijke Staten en liet KKK-leden oppakken. Het bestuur van de KKK had namelijk weinig tot geen invloed over de verschillende afdelingen. Hierdoor pleegden verschillende KKK-leden moorden en gewelddadige misdaden. Hierdoor ontstond er veel weerstand tegen de Ku Klux Klan. Bedford Forrest erkende dit en in 1869 hief hij het centrale bestuur van de Ku Klux Klan op. De organisatie viel hierna uiteen in allerlei kleinere organisaties, die actief bleven. Na 1875 stopten ook veel van deze organisaties. De Amerikaanse regering bemoeide zich namelijk niet meer met burgerrechten. Dit leidde tot de Jim Crow-wetten in het zuiden, die ervoor zorgden dat Afro-Amerikanen en blanke Amerikanen apart van elkaar leefden. Ook hadden blanke Amerikanen meer rechten en betere voorzieningen dan de Afro-Amerikanen. Dit wordt de rassensegregatie genoemd.

Tweede Ku Klux Klan

De Ku Klux Klan bleef ongemerkt tot 1915. In dat jaar werd de film The Birth of a Nation uitgebracht, een van de eerste lange Amerikaanse films. De film gaat over de Amerikaanse Burgeroorlog en vooral het tweede gedeelte in omstreden. In de film worden Afro-Amerikanen als misdadigers en beesten, terwijl de Ku Klux Klan als helden worden afgebeeld. De KKK zou volgens de film een organisatie zijn om de blanke Amerikanen te beschermen tegen de Afro-Amerikanen. The Birth of Nation was een enorm groot succes; het was de best verkopende film ooit op dat moment en bleef dit tot aan 1939. De film maakte de KKK opnieuw bekend en romantiseerde de organisatie. In plaats van misdadigers werden de KKK-leden als helden gezien. De film bedacht ook veel van de rituelen en de kenmerkende kleding van de leden (de witte gewaden). De KKK werd opnieuw populair en nog datzelfde jaar werd de organisatie opnieuw opgericht. Naast haat tegenover Afro-Amerikanen, immigranten en katholieken was er ook haat naar joden. In 1915 werd de eerste KKK-moord gepleegd op de Joodse jongen Leo E. Frank.

De tweede Ku Klux Klan stond bekend om zijn lynchpartijen. Lynchen is bepaalde manier van iemand vermoorden op brute wijze. De lichamen werden vaak achtergelaten om angst aan te jagen. De tweede KKK maakte ook veel meer gebruik van symbolen, voornamelijk uit het oude Schotland. Volgens de leden zou de Klan afstammen van Schotse clans, maar dit is niet waar. Veel KKK-leden hadden hoge posities en sommige KKK-leden waren zelfs politicus en zaten in de Amerikaanse Senaat. De tweede Ku Klux Klan had vijf belangrijke punten:

• Het behoud van de Drooglegging (het verbod op alcohol).
• Het steunen van de politie en handhaving.
• Het beschermen van het protestantisme in de Verenigde Staten.
• Het beschermen van de christelijke normen en waarden.
• Het beschermen van de Amerikaanse cultuur.

De Klan was ook een commerciële organisatie. Dit betekende dat de KKK deed aan de verkoop van sourvernirs en festivals. In vergelijking met de eerste KKK had de tweede KKK meer aanhang door de gehele Verenigde Staten. De meeste KKK-leden woonden in het midden-westen en het zuiden van de Verenigde Staten. In de staat Indiana was zelfs 5% van de bevolking lid van de organisatie. Hoeveel Amerikanen precies lid zijn geweest van de organisatie is onduidelijk, aangezien er nooit cijfers zijn bijgehouden. Enkel de afdelingen in Indiana en Oregon deden dit. Historici schatten dat zo'n 20% van de blanke Amerikaanse volwassenen lid van de organisatie was geweest. In sommige staten zou dit zelfs 40% zijn geweest.

Later nam de KKK ook dingen over van het nationaalsocialisme uit Duitsland. Aan het einde van de jaren 1930 kreeg de organisatie met heel veel schandalen te maken. Ook waren veel KKK-leden voorstander van het nationaalsocialisme, waardoor de organisatie een slechte naam kreeg. Na de aanval op Pearl Harbor stapten ook heel veel leden uit de organisatie en de Ku Klux Klan werd in 1945 opgeheven door geldgebrek. Opnieuw viel de organisatie uiteen.

Derde Ku Klux Klan

De verschillende organisaties bleven actief in de Verenigde Staten en zouden in de jaren 1950 weer bekendheid krijgen. In die tijd was er nog steeds rassensegregatie in de Verenigde Staten, voornamelijk in het zuiden. In de jaren 1950 begonnen hier echter een einde aan te komen. Dit begon met de uitspraak in de zaak Brown vs. the Board of Education, wat besloot dat alle openbare scholen niet meer gescheiden mochten zijn. Dit maakte een einde aan aparte zwarte en blanke scholen. In plaats daarvan kwamen er gemengde scholen. Veel inwoners in het zuiden waren hier tegen en protesteerden hevig. Dit zorgde opnieuw voor populariteit van de KKK, die zich richtte op het instandhouden van de rassensegregatie. De KKK organiseerden ook tegenprotesten tijdens demonstraties van de burgerrechtenbeweging. Ook pleegden KKK-leden aanslagen, moorden en geweld tegen burgerrechtenactivisten en Afro-Amerikanen. Zo bliezen leden in 1963 een zwarte kerk op in de staat Alabama. Een jaar later vermoordde leden de burgerrechtenactiviste Viola Liuzzo. De FBI probeerde hierna te infiltreren in de Ku Klux Klan om de organisatie van binnenuit op te doeken. Hoewel de operatie succesvol was, bleef de KKK bestaan.

In de jaren 1970 was de rassensegregatie afgeschaft, waarna de KKK deze weer wilde invoeren. Ook richtte de KKK zich tegen massale immigratie naar de Verenigde Staten. In 1971 pleegden leden een aanslag in Pontiac in Michigan. Toen bliezen leden een stalling met 10 schoolbussen op om te voorkomen dat zwarte scholieren naar school konden gaan. Ook zette de KKK-leden grenswachten op in de staat Californië. De KKK stond onder leiding van David Duke, die de organisatie een vriendelijk karakter moest geven voor de buitenwereld. Toch ging de organisatie met intimidatie, geweld en moorden. Gedurende de jaren 1970 verschoof de aandacht van de organisatie ook naar communisten en de lgbt-gemeenschap. In 1981 lynchte de organisatie de Afro-Amerikaan Michael Donald. De moeder van de vermoorde jongen spande vervolgens een rechtszaak tegen de organisatie aan. Zij won de rechtszaak en de KKK moest haar zoveel geld betalen, dat de KKK bankroet ging. De KKK werd hierna ontbonden. Duke was de laatste echte KKK-leider en werd later verkozen tot parlementslid in Louisiana voor de Republikeinse Partij. Gedurende de jaren 1970 is ook te zien dat veel KKK-leden de overstap maakten van de Democratische Partij naar de Republikeinse Partij. De Democraten gingen zich meer richten op gelijkheid, terwijl dit bij de Republikeinen een minder groot onderwerp was.

De KKK sindsdien

De KKK viel in de jaren 1980 uiteen in kleinere organisaties. Sommige leden stapten ook over naar extreem-nationalistische, neonazi- en andere racistische organisaties en bendes, zoals de skinheads. Er zijn nog steeds kleine KKK-organisaties aanwezig in bepaalde regio's van de Verenigde Staten, maar er is geen centraal bestuur meer. De huidige Ku Klux Klan is een verzamelnaam voor verschillende organisaties en bendes met min of meer dezelfde ideeën zonder gezamenlijk bestuur. Tijdens de jaren 1980 en 1990 verdween de organisatie vrijwel ondergronds en ook in het begin van de 21e eeuw was de organisatie min of meer afwezig.

De KKK kwam weer bovengronds na de verkiezing van Barack Obama tot president in 2008. Obama was de eerste president met een Afro-Amerikaanse achtergrond en had ook ideeën die veel Amerikanen extreem vonden. Dit is toegenomen onder het president van Donald Trump. Dit had onder meer te maken protesten van mensenrechtenactivisten en organisaties als Antifa en Black Lives Matter. Verschillende KKK-leden zich doorgedrongen tot extreem-nationalistische en extreem-rechtse organisaties. De KKK-leden richten zich tegenwoordig vooral tegen Afro-Amerikanen, immigranten (voornamelijk uit Latijns-Amerika), Aziatische Amerikanen, Latino's, joden, moslims, de lhbt-gemeenschap en linkse Amerikanen. Veel groeperingen zijn afgestapt van het geweld tegen katholieken. Zij vechten tegenwoordig voor de bescherming van het christendom en de christelijke normen en waarden. Hoewel de organisatie meer zichtbaar is, is de Ku Klux Klan tegenwoordig niet zo groot als het ooit was. Nog steeds is er geen centraal bestuur.

Symboliek en tradities

Naam

Het is onduidelijk waar de naam Ku Klux Klan van is afgeleid. Ku Klux is waarschijnlijk van het Griekse woord kuklos afgeleid, wat "kring" betekend. Het woord Klan komt van de Schotse clans. Clans waren een soort van familiebanden in het oude Schotland. De zes oprichters van de KKK hadden namelijk allemaal een Schotse afkomst. Het woord Klan symboliseert een soort van broederband en betekent dat de leden elkaar beschermen. De organisatie heeft later daarom ook veel dingen uit de Schotse mythologie gebruikt. De naam moest volgens de leden griezelig en angstaanjagend zijn. Alleen het horen van de naam moest mensen al bang maken. De meeste leden zeggen dat dit oorsprong van de naam geweest is.

Een andere theorie is dat Ku Klux Klan het geluid na-aapt dat een geweer maakt. Ku is geluid dat de slagpin maakt bij het aanspannen, Klux is het geluid dat men hoort bij het doorladen van het pistool en Klan is het uiteindelijk schot. Deze theorie is minder populair.

Logo en vlag

Het logo van de KKK bestaat uit een rode cirkel met hierop een wit kruis. Het kruis staat voor het christendom, aangezien de organisatie zegt christelijk te zijn en het christendom te willen beschermen. De witte kleur symboliseert het "blanke ras". Volgens de organisatie zijn er verschillende mensenrassen, waarvan het blanke ras superieur is (het meest belangrijke). De rode druppel staat symbool voor het bloed van Jezus Christus, die stierf voor de zonden van de mensen. Deze druppel symboliseert de strijd van de KKK tegen het Kwade en het zuiver houden van het blanke ras. Het wit staat daarnaast voor zuiverheid, het rood voor de bloedband tussen de leden en het zwart voor dapperheid.

De organisatie maakt vaak gebruik van de zogeheten Confederate Navy Jack, de oorlogsvlag van de Geconfedereerde Staten van Amerika. Deze vlag werd door het zuidelijke leger tijdens de oorlog gebruikt. Later heeft de KKK dit overgenomen als symbool. Deze vlag kan als symbool worden gezien van blanke overheersing en wordt door de organisatie ook zo bedoeld. Daarnaast gebruikt de organisatie ook de vlag van de Verenigde Staten. Meestal worden de twee vlaggen bij elkaar of naast elkaar getoond.

Kleding

De kleding

In het begin droegen de KKK-leden zakken of doeken hun hoofd om niet erkend te worden. Vaak waren enkel de ogen zichtbaar. Dit was bedoeld om niet erkent te worden, maar joeg ook angst aan. De slachtoffers wisten namelijk niet door wie ze waren aangevallen, wat voor angst zorgt. De film The Birth of Nation toonde de KKK-leden echter in witte gewaden. Dit is de makers van de film zelf bedacht. Zij leidden de kleding af van de kleding van de Nazareno's uit Spanje. Dit zijn gelovigen die boete moeten doen tijdens katholieke processies. Ook hier zijn enkel de ogen zichtbaar om niet erkend te worden. De makers van de film namen deze kleding over en maakte het volledig wit met het KKK-logo op de arm of borst. Door het succes van de film werd dit weer de KKK-leden overgenomen.

De kleding bestaat uit witte gewaden met een soort van puntmuts, waarbij enkel de ogen zichtbaar zijn. De kleding doet de leden op spoken lijken. Het was een stereotype dat Afro-Amerikanen minder slim waren en ook in bovennatuurlijke wezens als spoken zouden geloven. De kleding maakte de drager onbekend en zorgde voor angst bij de slachtoffers. De kleding wordt niet alleen gedragen tijdens de aanslagen of het geweld, maar ook tijdens bijeenkomsten, kruisverbrandingen en zelfs optochten en demonstraties.

Overigens hebben niet alle KKK-leden witte leden. Sommige leden hebben rode of zwarte kleding. Dit is vaak om een hoge positie aan te duiden.