Senaat (Verenigde Staten)
De Senaat (Engels: United States Senate) is één van de twee kamers van het Amerikaans Congres, het parlement van de Verenigde Staten. De andere kamer heet het Huis van Afgevaardigden. De Senaat bestaat uit 100 leden; twee voor elke staat. Een senator heeft een termijn van zes jaar. Elke twee jaar wordt een derde van de senatoren vervangen. Een senator dient dus een periode van (maximaal) zes jaar. De Senaat vergadert net als het Huis van Afgevaardigden in het Capitool
Officieel is de vicepresident, momenteel Kamala Harris, voorzitter van de Senaat. Hij een gelijk aantal stemmen (dus 50 voor en 50 tegen) geeft hij/zij de beslissende stem. Dit gebeurd echter heel weinig. Als de vicepresident niet aanwezig is, is er een vervanger. Deze heet de president pro tempore (oftewel waarnemend president). Sinds 2023 is dit de Democraat Patty Murray uit de staat Washington. Een wetsvoorstel moet gebruikelijk eerst door het Huis van Afgevaardigden heen, voordat het door de Senaat gaat. Bij bepaalde zaken, zoals het benoemen van de ministers, kan de Senaat alleen beslissingen nemen. De Senaat is bedacht, zodat de staten zelf vertegenwoordiging hadden. De regeringen van de staten wezen van 1789 tot 1913 de senatoren zelf aan. Sinds 1913 worden de senatoren gekozen door de inwoners van de staten zelf.
De Senaat wordt vaak als het belangrijke huis gezien en is ook vaker in het nieuws. Dit komt mede door de filibuster en de macht die de Senaat heeft.
Geschiedenis
Na de Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog werden de 13 koloniën onafhankelijk van het Verenigd Koninkrijk. Deze 13 koloniën hadden een gemeenschappelijke taal, cultuur en geschiedenis. Om onderlinge oorlogen te voorkomen (en om sterker te staan in oorlogen tegen andere landen) besloten deze 13 staten een nieuw land te vormen, de Verenigde Staten van Amerika. De Verenigde Staten zijn gebaseerd op de idealen van de Verlichting, maar de Amerikaanse Founding Fathers moesten deze ideeën nog wel uitwerken. Hierdoor ontstond het idee van een parlement (het Amerikaans Congres) dat uit twee kamers bestond:
- In het Huis van Afgevaardigden zou iedere staat een bepaald aantal zetels krijgen dat overkwam met de inwoners van die staat. Staten met veel inwoners, zoals Virginia en New York, hadden hierdoor veel inwoners.
- In de Senaat zou iedere staat twee senatoren krijgen. Hierdoor hadden de kleinere staten, zoals Rhode Island en Connecticut, meer invloed. In een grote staat als New York zou één senator meer mensen vertegenwoordigen als in Rhode Island, terwijl beide senatoren één stem hadden.
Dit en meer werd opgeschreven in de Amerikaanse grondwet. De Senaat was bedoeld om het voor kleinere staten aantrekkelijk te maken zich aan te sluiten bij de Verenigde Staten. Veel kleinere staten waren namelijk bang geen invloed te hebben, aangezien grotere staten meer macht zouden hebben. De Senaat was het gevolg om deze angst weg te nemen. Deze gebeurtenis wordt ook wel de Connecticut-compromis genoemd, aangezien Connecticut als kleine staat hier erg bang voor was. Voor elke staat die sindsdien is toegetreden zijn er twee senatoren bijgekomen. Washington D.C. zelf en de andere Amerikaanse territoria kregen geen senatoren (en hebben deze nog steeds niet).
Sinds president Thomas Jefferson kreeg de Senaat zijn huidige mate van belangrijkheid. Senatoren werden gezien als vertegenwoordigers van de meningen in hun staat. Hier hadden ze veel invloed op hun partijen. Senatoren als Henry Clay, Stephen A. Douglass en Daniel Webster werden hierdoor onder andere bekend door het hele land. De macht van de Senaat speelde ook een belangrijke rol bij een grote kwestie in de 19e eeuw, namelijk de slavernij. Tussen 1820 en 1850 was er een even aantal slavenstaten en vrije staten als gevolg van de Missouri-compromis. Voor iedere nieuwe vrije staat die wilde toetreden moest ook een nieuwe slavenstaat toetreden (en omgekeerd). Na de compromis van 1850 werd dit idee losgelaten en mochten staten zelf beslissen of ze de slavernij toestonden of niet. Vanaf toen steeg het aantal vrije staten, wat een van de redenen was van de slavenstaten om af te scheiden. Dit leidde tot de Amerikaanse Burgeroorlog. Tijdens de burgeroorlog trokken de Zuidelijke senatoren, met uitzondering van Andrew Johnson (Tennessee), zich terug.
De Senaat onderging enkele veranderingen tijdens het presidentschap van Woodrow Wilson. In 1913 werd het 17e amendement aangenomen. Dit betekende dat de senatoren niet meer de regeringen of parlementen van de Amerikaanse staten gekozen werden, maar door de bevolking van die staten in verkiezingen. Dit wordt gezien als een grote stap richting meer democratie. In 1922 werd Rebecca Felton namens de staat Georgia gekozen als de eerste vrouwelijke senator; zij diende echter slechts voor één dag. Hattie Caraway namens Arkansas werd in 1932 gekozen als de eerste gekozen vrouwelijke senator. In de jaren '50 speelde de Senaat een belangrijke rol in de jacht op communisme onder senator Joseph McCarthy. Ook speelde de Senaat een belangrijke rol in de jaren '50 en zeker in de jaren '60 bij het einde van de rassensegregatie. Veel Zuidelijke senatoren proberen wetten die de rassensegregatie beëindigden dood te praten (de filibuster). Deze filibuster zou later veel gebruikt door de Republikeinen tijdens het presidentschap van Barack Obama en daarna door de Democraten tijdens het presidentschap van Donald Trump. Sinds 1959 bestaan de Verenigde Staten uit 50 staten, waardoor de Senaat 100 senatoren hebben. In de recente jaren wordt gesproken voor mogelijk staatschap voor Washington D.C. en Puerto Rico, waardoor beide gebieden twee senatoren zouden krijgen. Deze plannen zorgen voor veel verdeling in de Amerikaanse politiek.
Werking en zetelverdeling
Verkiezingen
Iedere staat heeft officieel twee senatoren, die elk door de bevolking van de staat worden gekozen. De bevolking mag dit doen tijdens rechtstreekse verkiezingen, waarbij de bevolking van hun staat mag stemmen om een kandidaat om het senatorschap namens hun staat. Het kan ook soms voorkomen dat beide senatoren opnieuw verkozen worden. Een senator dient normaal een periode van zes jaar. Na deze zes jaar mogen senatoren zich herkiesbaar stellen; er zijn er geen limieten qua termijnen.
Het kan natuurlijk voorkomen dat een senator overlijdt of stopt voor het einde van zijn termijn. In dat geval kiest de gouverneur van de desbetreffende staat een nieuwe senator. Mocht dus een van de senatoren van Nevada overlijden, kiest de gouverneur van Nevada een tijdelijke vervanger. In sommige staten zijn er wetten dat deze vervanger iemand van dezelfde partij moet zijn als zijn voorganger (een Republikein moet bijvoorbeeld door een Republikein opgevolgd worden). In andere staten bestaan deze wetten niet en is de gouverneur vrij om te kiezen wie hij/zij wilt. In dit laatste geval kiest de gouverneur vaak iemand van zijn eigen partij. Deze tijdelijke senator dient tot aan de volgende verkiezingen. In deze verkiezingen kunnen de inwoners van de staat een opvolger kiezen. In sommige gevallen kan het voorkomen dat al na twee jaar of vier jaar dan nieuwe verkiezingen gehouden worden. De reden hiervoor is dat elke twee jaar (op Election Day) een derde van de zetels herkozen worden. Als een senator al na één jaar stopt of overlijdt, is zijn er na twee jaar al speciale bij-verkiezingen. Hierin wordt een senator gekozen die overige vier jaar uitzit. Na deze vier jaar zijn er weer verkiezingen. Dit is bedacht om te voorkomen dat de gouverneur iemand kan kiezen die jaren dient.
De eisen aan de verkiezingen verschillen overigens per staat. In de meeste staten is het zo dat de kandidaat met de meeste stemmen wint. In de staat Georgia moet een kandidaat minstens 50% van de stemmen halen. Gebeurd dit niet, dan vindt er een tweede ronde plaats waarin de twee kandidaten met de meeste stemmen tegenover elkaar staan. Dit gebeurde met beide zetels van de staat in 2020. Alaska en Maine hebben totaal ander systeem waarbij een kiezer een top vijf moet maken van kandidaten, met de kandidaat die hij wilt zien winnen bovenaan. In bijna alle staten zijn er eerst voorverkiezingen, waarbij de Democraten, Republikeinen en andere partijen, hun kandidaat kiezen. Dit is weer niet het geval in Californië, Washington en Louisiana. Hier zijn er meerdere kandidaten per partij. Vaak gaan deze verkiezingen tussen de Democraten en de Republikeinen. Soms wint ook een onafhankelijke kandidaat. Hoewel deze kandidaat onafhankelijk is, sluit hij zich vaak wel aan bij een van de twee partijen. Senator Bernie Sanders namens Vermont is bijvoorbeeld onafhankelijk, maar sluit zich aan bij de Democraten. Zo'n aansluiting wordt een caucus genoemd. Het kan ook voorkomen dat senatoren overstappen naar een andere partij, maar dit is erg zelden.
Eisen
In artikel 1, sectie 3 van de Amerikaanse grondwet worden de eisen uitgelegd om senator te worden. Dit zijn:
- Een senator moet minstens 30 jaar oud zijn.
- Een senator moet op zijn minst voor een periode van negen jaar Amerikaans staatsburger zijn geweest.
- Een senator moet inwoner zijn geweest van de staat op het moment van de verkiezing.
De eerste regel is in de beginjaren vaak doorbroken geweest. Vier senatoren waren jonger dan 30 jaar, met Armistead Thomson Mason op 28-jarige leeftijd als jongste. In 1934 werd Rush D. Holt Sr. op 29-jarige leeftijd verkozen tot de Senaat, maar wachtte tot hij 30 was. Joe Biden werd in 1972 op 29-jarige leeftijd verkozen tot de Senaat, maar was al 30 jaar voordat hij beëdigd werd.
Zetelverdeling
Zie Lijst van Amerikaanse senatoren voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
De Senaat heeft 100 leden. Voor een meerderheid zijn 51 stemmen nodig. In het geval dat 50 senatoren voor en 50 senatoren tegen zijn, heeft de vicepresident (tegenwoordig Kamala Harris) de doorslaggevende stem. Hierdoor hebben de Democraten de meerderheid in de Senaat, maar dit is een nipte meerderheid.
| Partij | Leden | Senaatsleider | |
|---|---|---|---|
| Republikeinse Partij | 49 leden | Mitch McConnell (Kentucky) | |
| Democratische Partij | 48 leden | Chuck Schumer (New York) | |
| Onafhankelijke leden* | 3 leden | Geen |
* Bernie Sanders (Vermont) en Angus King (Maine) zijn beide officieel onafhankelijk, maar stemmen mee met de Democraten. Kyrsten Sinema (Arizona) was oorspronkelijk lid van de Democratische Partij, maar stapte op 9 december 2022 uit de partij.
De grootste fractie wordt het Majority Leadership genoemd, terwijl de andere fractie de Minority Leadership genoemd wordt. De leider van de grootste fractie is wordt de Senate Majority Leader genoemd, terwijl de leider van de kleinste fractie de Senate Minority Leader genoemd wordt. De grootste partij levert ook de president pro tempore. Dit is altijd de oudste senator van de grootste partij. Sinds 2023 is dit Patty Murray uit Washington. Na de vicepresident en de voorzitter van het Huis van Afgevaardigden is hij de derde in lijn van opvolging als een president overlijdt, afgezet wordt of opstapt.
Iedere staat heeft twee senatoren. De senator van die staat die het langste zit wordt de Senior senator genoemd, terwijl degene met de kortste tijd in de Senaat de Junior senator genoemd wordt. In het geval dat beide senatoren even lang in de Senaat zitten wordt gekeken naar de leeftijd; de oudste wordt de Senior senator genoemd in dat geval.
Taken
De Amerikaanse Senaat kan over dezelfde dingen beslissen als het Huis van Afgevaardigden. Nadat het Huis van Afgevaardigden iets besloten heeft, moet de wet door de Senaat worden aangenomen. De Senaat kan wijzigingen aanbrengen. In dat geval moet de wet opnieuw door het Huis van Afgevaardigden. Dit zijn:
- Het invoeren, verhogen en verlagen van belastingen, accijns en invoerrechten.
- Het lenen van geld namens de Amerikaanse overheid.
- Regels omtrent nationalisatie en failissementen.
- Het slaan van munten, het reguleren van de waarde van de munt en van buitenlands geld.
- Het reguleren van een standaard voor gewicht en metingen.
- Het maken van postkantoren en postwegen.
- Het oproepen en maken van een leger en een marine.
- Het maken van regels omtrent het leger en de marine.
- Het verklaren van oorlog.
- Het vertegenwoordigen van kunst en wetenschap.
- Het beslissen tot toetreden van een nieuwe staat.
- Het maken van regels over de gebieden, die rechtstreeks onder de federale overheid vallen.
Daarnaast heeft de Amerikaanse Senaat in de volgende gevallen nog het recht om te stemmen:
- Het aannemen van ministers, ambassadeurs en ander gekozen overheidspersoneel. De president draagt zijn voorkeur voor en de Senaat moet dit vervolgens goedkeuren of niet.
- Als een vicepresident overlijdt, kan de president een nieuwe voordragen. De Senaat moet deze vervolgens goedkeuren of niet.
- Federale rechters en rechters voor het Amerikaans Hooggerechtshof worden ook door de president voorgedragen. De Senaat moet deze vervolgens goedkeuren of niet.
- Tijdens een afzettingsprocedure tegen een president heeft de Senaat de beslissende stem. Hiervoor moet tweederde van de senatoren voor stemmen. In de Amerikaanse geschiedenis is het vier keer gebeurt dat een verzoek om afzetting bij de Senaat terechtkwam, maar de Senaat heeft nooit een president afgezet (in elk geval waren er te weinig stemmen voor).
- De Senaat kan ook stemmen om een van de eigen senatoren uit de Senaat af te zetten of censuur te geven. Senatoren kunnen afgezet worden in het geval van corruptie, landverraad of andere grote misdaden. Dit is pas 11 keer gebeurd.
Problemen en kritiek
De filibuster
Zie Filibuster (Verenigde Staten) voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
De Senaat is internationaal bekend door zijn filibuster, maar wat is het filibuster eigenlijk? In de Amerikaanse Senaat zijn er geen regels over hoe lang een debat duurt. Een debat kan pas eindigen als 60 senatoren stemmen om een debat te eindigen. Pas na de eindiging van het debat kan er gestemd worden. Senatoren die afwezig zijn stemmen automatisch tegen het einde. Doordat één partij vaak geen 60 senatoren heeft (of niet alle 60 senatoren meestemmen), is het lastig om een debat te eindigen. Een debat is dat geval net zo lang bezig als er senatoren zijn die spreken. Senatoren, vaak van de kleinere partij, gebruiken dit om een wetvoorstel (waar ze tegen zijn) tegen te houden. Een wet wordt letterlijk doodgepraat, wat filibusteren genoemd wordt.
Oorspronkelijk waren er regels in de Senaat over hoe lang een debat duurde, maar deze regels werden afgeschaft door vicepresident Aaron Burr in 1806. Burr begreep namelijk niet waarom dit nodig was en schafte het daarom af. In de jaren erna werd de filibuster niet gebruikt; pas in 1820 tijdens de Missouri-compromis werd dit voor het eerst gedaan. De filibuster werd veel gebruikt in debatten rondom de slavernij en het geven van stemrecht en burgerrechten aan Afro-Amerikanen na de Amerikaanse Burgeroorlog. Hierna werd de filibuster gebruikt tijdens wetten die een einde aan de rassensegregatie moesten maken. In recente jaren werd de filibuster gebruikt tijdens het presidentschap van Barack Obama, vooral tijdens zijn plannen voor de gezondheidszorg. Ook werd gebruikt tijdens Donald Trumps presidentschap, vooral in wetten rondom migratie en de grensmuur met Mexico. De filibuster is niet bij alle wetten mogelijk. Zowel Republikeinen als Democraten hebben sinds 2013 de mogelijkheden voor een filibuster beperkt. Zo geldt het niet meer voor het benoemen van rechters. Het dreigen met een filibuster wordt gebruikt door beide partijen om invloed te krijgen in de plannen, maar kan ook gebruikt worden om plannen van tafel te vegen.
De filibuster wordt door vele Amerikanen als een probleem gezien. Door de filibuster verloopt veel wetgeving, waarvoor in veel gevallen een grote meerderheid is, via het Amerikaans hooggerechtshof of de president. Veel Amerikanen zien dit als ondemocratisch en willen een einde van de filibuster. Om de filibuster te beëindigen zou slechts een normale meerderheid nodig zijn; het afschaffen van de filibuster kan namelijk niet gefilibusterd worden. President Joe Biden wilde de filibuster afgeschaft hebben, maar mist de nodige stemmen om dit te doen.
Nieuwe staten
Een ander probleem van de Senaat ontstaat bij het toetreden van nieuwe staten. Als een nieuwe staat toetreed worden er automatisch twee zetels aan de Senaat toegevoegd. Doordat er twee grote politieke partijen zijn, gebruiken beide partijen het toevoegen van nieuwe staten om hun zetelaantal te vergroten. Hierdoor werden staten vaak in paren toegevoegd; één staat had dan een Republikeinse meerderheid en de andere een Democratische. Dit gebeurde tijdens het toevoegen van Alaska en Hawaï als staten; Hawaï stemt meestal Democratisch, terwijl Alaska meestal Republikeins stemt. In de jaren '80 steunden de Republikeinen daarom staatschap voor Puerto Rico en tegenwoordig steunden Democraten daarom staatschap voor Washington D.C.
Het toevoegen van nieuwe staten wordt als omstreden gezien; mede door deze reden. Aan de andere kant wordt het niet geven van staatschap door velen als ondemocratisch gezien, aangezien deze gebieden niet kunnen stemmen in onder andere de Senaat. Vooral voor Washington D.C. is dit zuur. De stad is namelijk afhankelijk van het Amerikaans Congres voor geld (beide kamers moeten de begrotingen goedkeuren), maar de inwoners van de stad kunnen niet stemmen en hebben daarom geen invloed wat er met hun belastinggeld gebeurd. Het toevoegen van nieuwe staten is overigens een van de dingen die niet gefilibusterd kan worden!
Ondemocratisch?
Er zijn ook mensen die stellen dat de Senaat ondemocratisch is. De Senaat is ontstaan in een tijd dat de meeste Amerikanen zich meer verbonden voelden met hun staat, dan met hun land. De Senaat heeft veel populaire wetten (waar veel mensen voor waren) tegengehouden. De reden hiervoor is dat staten met een kleinere bevolking een grotere invloed hebben als staten met een grotere bevolking. De kleinste staat, Wyoming, heeft evenveel senatoren als de grootste staat, Californië. Californië heeft echter 39,5 miljoen inwoners, terwijl Wyoming er slechts 0,6 miljoen heeft. Dit betekent dat Wyoming een voordeel heeft op Californië. Veel kleinere staten zijn landelijker en conservatiever, waardoor progressieve wetgeving wordt tegengehouden. Populaire wetgeving, zoals een gemeenschappelijke gezondheidszorg (70% van de Amerikanen is voorstander hiervan), kan hierdoor worden tegengehouden.
Ook heeft de Republikeinse Partij een voordeel op de Democratische Partij in de Senaat, aangezien deze kleinere staten vaak op de Republikeinen stemmen. Democraten maken in deze staten weinig tot geen kans. Sommige Amerikanen willen daarom dat de Senaat wordt afgeschaft. Dit is erg lastig, aangezien hiervoor de grondwet veranderd moet worden. Om de grondwet te veranderen moeten niet alleen beide kamers van het Amerikaans Congres (inclusief de Senaat zelf) akkoord gaan, maar ook een meerderheid van de Amerikaanse staten. Het afschaffen is hierdoor niet alleen erg lastig, maar neemt ook jaren in beslag.