Migratie

Migratie betekent dat iemand of een groep mensen van de ene plek naar een andere plek verhuist. Het woord migratie wordt meestal gebruikt voor het verplaatsen van het ene land naar een ander land. Toch worden verhuizingen binnen een land soms ook als migratie gezien. Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) ziet verhuizingen binnen Nederland ook als migratie (binnenlandse migratie).

Begrippen

Immigratie en emigratie

Er zijn twee soorten migratie:

Emigratie: Dit betekent dat een persoon uit jouw eigen land naar het buitenland verhuist. Een voorbeeld is een buurman die naar Polen verhuist. Deze buurman wordt dan een emigrant genoemd.
Immigratie: Dit betekent dat een persoon uit het buitenland naar jouw eigen land verhuist. Een voorbeeld is iemand uit Polen die naar jouw eigen land (Nederland of België) verhuist. Deze persoon wordt dan een immigrant genoemd.

Er bestaat ook de term remigratie. Dit wordt gebruikt voor iemand die naar het buitenland verhuist, maar na een tijdje weer terug verhuist naar zijn eigen land.

Binnenlandse en buitenlandse migratie

Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) kan er zowel "binnenlandse" als "buitenlandse migratie" plaatsvinden:

Binnenlandse migratie betekent migratie van de ene naar de andere plek binnen hetzelfde land. Dus als veel mensen van Maastricht naar Amsterdam verhuizen, wordt dit binnenlandse migratie genoemd.
Buitenlandse migratie betekent migratie van het ene naar het andere land. Dus als veel mensen van Nederland naar Griekenland verhuizen, wordt dit buitenlandse migratie genoemd.

In het dagelijks leven wordt met "migratie" vaak alleen "buitenlandse migratie" bedoeld.

Als het niet om een hele groep mensen gaat, maar bijvoorbeeld om één persoon, of één gezin, wordt "binnenlandse migratie" meestal gewoon gezien als een verhuizing.

Migratiesaldo

Een land kent in een jaar (of andere bepaalde periode) meestal zowel immigratie als emigratie. Het verschil in aantallen mensen tussen die twee wordt het migratiesaldo van dat land genoemd.

Oorzaken

Er zijn verschillende redenen waarom mensen migreren:

Oorlog en geweld: Migratie kan het gevolg zijn van een oorlog of ander geweld in een bepaald land. Een voorbeeld is de Russische invasie van Oekraïne. Toen migreerden veel Oekraïners naar andere Europese landen, waaronder Polen, Duitsland en ook Nederland en België. Ze vluchtten voor het oorlogsgeweld.
Onderdrukking: Een andere reden kan onderdrukking zijn. In sommige landen worden bepaalde groepen onderdrukt vanwege hun afkomst, religie, geaardheid of politieke ideologie. Zij kunnen in deze landen vervolgd worden en soms zelfs met de dood bedreigd worden. Een voorbeeld hiervan is Nazi-Duitsland. Toen de nazi's in 1933 in Duitsland aan de macht kwamen, moesten veel Joodse inwoners naar andere landen vluchten.
Honger: In sommige landen zijn er hongersnoden en voedseltekorten, bijvoorbeeld door een slechte oogst of overstromingen. Een grote hongersnood kan leiden tot een migratiegolf. In de hoorn van Afrika zijn er bijvoorbeeld grote hongersnoden, waardoor inwoners naar andere landen migreren.
Economische redenen: Sommige landen hebben een hoge werkloosheid, hoge inflatie of een slechte economie. De inwoners kunnen dan migreren naar andere landen, waar meer werk is of de lonen hoger zijn. In Nederland en België werken bijvoorbeeld veel Oost-Europeanen, aangezien dit beter betaalt dan in hun eigen land. Werden deze mensen vroeger gastarbeiders genoemd, tegenwoordig heten ze arbeidsmigranten.
Familie: Een andere reden kan familie zijn. In de late 20e eeuw verhuisden veel Turkse en Marokkaanse gezinnen naar Nederland en België. De vaders werkten als gastarbeider in dit land. Na enkele jaren besloten zij hun gezin over te laten komen. Hierdoor was het gezin niet meer gescheiden. We noemen dat gezinshereniging.
Migranten kunnen ook migreren, aangezien ze graag in dat land willen wonen. Veel gepensioneerde ouderen verhuizen bijvoorbeeld naar Spanje, aangezien het weer beter is. Ook kunnen studenten een studie, opleiding of stage in het buitenland volgen.

Gevolgen

Taal en cultuur

Ieder land heeft zijn eigen cultuur. Ook kunnen er binnen landen culturele verschillen zijn. Zowel emigranten als immigranten moeten zich hierdoor aanpassen aan de cultuur van hun nieuwe woonplaats. In sommige gevallen zijn die culturele verschillen niet zo heel groot. Een Nederlander die naar Vlaanderen verhuist hoeft zich minder aan te passen dan een Nederlander die naar Japan verhuist. Nederland en Vlaanderen hebben immers vrijwel dezelfde cultuur en spreken bovendien dezelfde taal. Japan heeft echter een hele andere cultuur en taal.

In sommige landen dient de immigrant/emigrant ook de lokale taal te beheersen. Het kan zijn dat het gebruik van Engels niet geaccepteerd wordt (zoals in Frankrijk) of dat weinig mensen deze taal spreken (zoals in veel Oost-Europese landen).

Vergunningen en inburgering

Emigranten/immigranten moeten in veel gevallen een bepaalde vergunning aanvragen bij de overheid van hun nieuwe land. Met deze vergunning kunnen zij wonen, werken of studeren in hun nieuwe woonplaats. Vaak is zo'n vergunning een paar maanden tot een paar jaar geldig. Of je een vergunning krijgt hangt af van allerlei factoren. Zo kunnen immigranten/emigranten met een veel gevraagd beroep makkelijker een werkvergunning krijgen dan mensen zonder zo'n beroep.

Wanneer de immigrant/emigrant een staatsburger wil worden van zijn nieuwe thuisland, moet hij/zij een inburgeringscursus doen. Tijdens zo'n cursus leer je meer over de taal, geschiedenis en cultuur van het land. Aan het einde van de cursus is er een test. Als je voor deze test slaagt, krijg je uiteindelijk de nationaliteit van dat land. Hierdoor heb je dezelfde rechten als andere burgers van het land. Ook hoef je geen vergunningen meer aan te vragen. De regels voor inburgeren en nationaliteit verschillen per land.

Binnen de Europese Unie is er vrij verkeer van personen. Inwoners van EU-lidstaten (en sommige andere landen, zoals Noorwegen, Zwitserland en IJsland) kunnen wonen, werken en studeren in elkaars landen. Zij hoeven geen speciale vergunningen aan te vragen.

Integratie, assimilatie, segregatie

Bij het inburgeren speelt integratie een belangrijke rol. Integratie betekent dat je de culturele gewoonten van je nieuwe thuisland overneemt. Toch kun je een gedeelte van de gewoonten van je oude thuisland behouden. Er ontstaat een soort van mix tussen de twee. Je behoudt je eigen cultuur, maar past je aan de cultuur van je nieuwe woonplaats. Integratie is noodzakelijk om onderdeel te worden van de samenleving van de nieuwe woonplaats.

Het kan ook zijn dat immigranten/emigranten zich (bijna) niet aanpassen. Dit wordt segregatie (of separatie) genoemd. Deze groep migranten leeft volledig afgezonderd van de rest van de samenleving. Hierdoor kunnen zij moeilijk meekomen met de rest.

Het omgekeerde is ook mogelijk; assimilatie. In dit geval heeft de migrant de cultuur van zijn vaderland opgegeven en de cultuur van zijn thuisland volledig overgenomen. Er is dus geen mix (zoals bij integratie).

Spanningen en conflicten door migratie

Migratie kan ook spanningen tussen bevolkingsgroepen opleveren. Deze spanningen kunnen verschillende oorzaken hebben. Zo kan een bepaalde groep niet goed geïntegreerd zijn in de samenleving. Hierdoor botsen de culturen van de twee groepen met elkaar. Sommige individuen kunnen dan wel goed geïntegreerd zijn, terwijl anderen dat juist niet zijn. Omgekeerd kunnen de inwoners van het land geen (of onvoldoende) kennis hebben over de gebruiken van de nieuwkomers. Het kan ook zijn dat een bepaalde groep een slechte naam heeft. Dit kan het gevolg zijn van discriminatie of racisme, maar ook door internationale spanningen tussen landen.

Je ziet in veel multiculturele landen dat er wijken ontstaan waar een bepaalde groep migranten woont. Zo hebben veel Nederlandse en Belgische steden wijken met veel Turkse of Marokkaanse nieuwkomers. In deze wijken spreken de inwoners vaak Turks of Arabisch met elkaar. Hoewel dit op zich geen probleem is, kan het moeilijk zijn om de taal (en culturele gewoonten) van hun nieuwe thuisland te leren. Ook kunnen kinderen een taalachterstand oplopen. Dit kan opgelost worden door wijken te mengen. In het multiculturele Singapore zijn er bijvoorbeeld wetten die een maximum percentage per bevolkingsgroep per wijk instellen. Hierdoor wil de Singaporese overheid voorkomen dat een bepaalde groep niet goed integreert of dat er spanningen ontstaan.

Omgekeerd kunnen nieuwkomers met discriminatie en racisme te maken krijgen, zoals op de arbeidsmarkt. Personen met een buitenlandse achternaam worden bijvoorbeeld minder snel aangenomen dan die met een Nederlandse achternaam.

Voorbeelden

Religieuze gebruiken

In landen met een christelijke traditie zijn de mensen gewend aan kerken en kerkklokken. In die met een islamitische traditie zijn dat moskeeën en de oproep tot gebed. En zo is dat bij andere godsdiensten weer anders. Maar iedereen mag hier zijn eigen geloof belijden. Toch willen soms de oorspronkelijke bewoners van een wijk daar liever geen moskee.

Koran-verbrandingen en spotprenten

Heel veel spanningen roepen ook Koran-verbrandingen en spotprenten op.

Uiterlijke kenmerken

Het idee of zelfs de angst dat mensen door het dragen van kenmerken (symbolen) van hun eigen geloof of cultuur hun beroep minder goed zouden kunnen uitoefenen. Dan gaat het bijvoorbeeld om het dragen van een hoofddoek, of een keppeltje en dergelijke. Dat geldt vooral bij beroepen waarbij je een uniform moet dragen, zoals bij de politie.

Onderwijs

Vaak worden islamitische scholen en het stichten ervan extra kritisch bekeken. Maar een reden hiervoor is de angst dat leerlingen (soms) extremistische ideeën krijgen bijgebracht en te weinig leren over de Nederlandse gewoonten en gebruiken.

Zwartepietendiscussie

Een belangrijk voorbeeld van een huidig conflict dat zich in Nederland afspeelt is dat rond Sint en Piet. Het is een discussie die voornamelijk voorafgaand aan het sinterklaasfeest veel aandacht krijgt in het nieuws en in de krant.

De discussie wordt gevoerd tussen mensen die vinden dat Zwarte Piet een racistisch figuur is, en mensen die vinden dat Zwarte Piet een onschuldig en kindvriendelijk figuur is dat voortkomt uit tradities.

Na de onafhankelijkheidsverklaring van Suriname in 1975 emigreerden veel Surinamers naar Nederland. Enkele jaren hierna, in 1981, begonnen personen vanuit de ‘Solidariteit Beweging Suriname’ een actie waarin zij het sinterklaasfeest zonder Zwarte Piet zouden willen vieren.

Tot 2013 hebben de acties van de verschillende actiegroepen weinig effect gehad op het feest. In 2013 werd de discussie opnieuw gestart. Vrijwilligers vroegen vanuit de Verenigde Naties om opheldering over het sinterklaasfeest en het stereotiepe beeld van Zwarte Piet.

Sinds 2017 bestaat de discussie vooral uit een debat. In dit debat worden de standpunten van de tegenstaande groepen tegen elkaar afgewogen. Er wordt gediscussieerd over in hoeverre Zwarte Piet een Nederlandse traditie is, en hoe zwaar dit opweegt tegenover de groep die zich gekwetst en beledigd voelt door de vergelijking van Zwarte Piet met de donkere bevolking.

Tegenwoordig staat de Nederlandse maatschappij steeds meer open voor andere kleuren voor de Piet. Uit opiniepeilingen tussen 2013 en 2020 blijkt dat het aantal voorstanders van het behoud van het traditionele uiterlijk van Piet steeds kleiner wordt.

Nederland

Op 1 november 2020 had 24,6 procent van de Nederlandse bevolking een migratie achtergrond. Dit zijn 4.293.140 personen op de op dat moment bijna 17.452.000 inwoners van Nederland. Hieronder vallen zowel eerste generatie immigranten als tweede generatie immigranten: dat zijn dus de kinderen van deze immigranten. Volgens het CBS wonen mensen met herkomst buiten Nederland vooral in de Randstad en de grensregio.

De landen waar deze immigranten vandaan komen verschillen erg van elkaar. In het verleden werden migranten in Nederland door het CBS verdeeld in westerse en niet-westerse migranten. Sinds 2022 is het CBS echter met deze indeling gestopt, vanwege verschillende redenen. Zo waren de categorieën op statistisch vlak niet interessant genoeg (oftewel de groepen waren te algemeen, waardoor de modellen weinig lieten zien). Ook waren de landen die onder de westerse en niet-westerse wereld vallen verouderd (Indonesië werd bijvoorbeeld als westers gezien, terwijl Zuid-Korea en Taiwan niet-westers waren). Tegenwoordig kijkt het CBS naar werelddelen en de meest voorkomende landen om migranten in te delen.

In 2022:

immigreerden in Nederland 403.108 personen
emigreerden uit Nederland 179.310 personen
migratiesaldo eind 2022 is dus 403.108 - 179.310 personen = 223.798 personen..

België