Scheikunde: verschil tussen versies

Huidige versie van 18 nov 2024 om 19:42

Over dit artikel en/of onderwerp bestaat er ook een portaal! Klik hier om het portaal te bekijken!

Flessen met chemicaliën

Scheikunde is een wetenschap. Een andere naam is chemie. Een wetenschapper die zich ermee bezighoudt wordt een scheikundige of een chemicus genoemd. In de scheikunde wordt onderzoek gedaan naar stoffen. Alles op aarde bestaat uit allerlei chemische stoffen (moleculen) en deeltjes (atomen). Zo bestaat een stukje stoepkrijt meestal uit gips, kleurstof, bindmiddel en nog een paar stoffen.

In de scheikunde wordt onderzocht hoe die stoffen door verschillende omstandigheden kunnen veranderen of hoe verschillende stoffen op elkaar reageren. Ook kan er gekeken worden uit welke deeltjes, stoffen zijn opgebouwd. Ook worden er door scheikundigen nieuwe stoffen gemaakt. Zo hebben scheikundigen bijvoorbeeld plastic gemaakt, en waspoeder. Iedereen heeft dus eigenlijk elke dag met scheikunde te maken. En niet alleen buiten ons, maar ook in ons lichaam, dat een fascinerende 'fabriek' is waar allerlei chemische processen plaatsvinden. Ook in planten gebeuren die. Dus scheikunde heeft een belangrijke overlapping met de biologie.

Scheikunde is een schoolvak op de middelbare school. Het wordt meestal gegeven in de tweede/derde klas en je kan het kiezen als examenvak. Op sommige scholen zit het in de vakkenpakketten van de natuurkunde.

Scheikunde is een pittig vak. De artikelen die over dit vak gaan (zie Portaal) zijn dan ook niet altijd even eenvoudig. De schrijvers (auteurs) hebben hun best gedaan het begrijpelijk te brengen.

Geschiedenis

Een voorbeeld van de steen der wijzen.

Alchemie

Scheikunde is al vrij oud, maar wordt pas sinds een paar eeuwen als zelfstandige wetenschap beschouwd. In principe is de toepassing van scheikunde ouder dan de mens. De menselijke apen die voor de moderne mens leefden wisten al vuur te maken. Dit is in feite een chemische reactie tussen hout en zuurstof. In het oude Babylon, Perzië en Egypte experimenteerde men al met scheikunde. Daar leefden ook de eerste scheikundigen, al noemden ze zichzelf niet zo. Scheikunde werd toen als onderdeel van de natuurkunde gezien. Scheikunde heeft eigenlijk nog een andere voorouder, de alchemie. De alchemie was een wetenschap waarmee men de Steen der wijzen probeerde te maken. Deze steen zou ervoor zorgen dat mensen voor altijd door zouden blijven leven en zou doodgewoon metaal veranderen in kostbaar goud. Alchemisten probeerden de steen der wijzen na te maken door middel van allerlei chemische stoffen en reacties.

Vroege scheikunde

Antoine Lavoisier en zijn vrouw

De scheikunde zoals we die nu kennen komt uit 1783. De Franse wetenschapper Antoine Lavoisier, ook wel de eerste moderne scheikundige, kwam dat jaar met de ontdekking van de wet van behoud van massa. Ook weerlegde hij de flogistontheorie. Deze theorie stelde dat verbranding veroorzaakt werd door een stof die de mens niet kon waarnemen. Zijn vorige theorie speelde daarbij een rol, aangezien alles op aarde een bepaald gewicht (massa) heeft. De Rus Michail Lomonosov wist de theorie en de weerlegging te bevestigen. Dit bracht in de wetenschapswereld een ware revolutie ten gevolge.

De Duitse wetenschapper Friedrich Wöhlers ontdekte een chemische reactie tussen twee niet-biologische stoffen. Ook zorgde dit ervoor dat een nieuw onderzoeksgebied werd geopend. Nog nooit was dit namelijk waargenomen. Dit leidde ertoe dat men chemische verbindingen ging onderzoeken. Tegen het einde van de 19e eeuw had men er ruim honderd gevonden.

Het periodiek systeem

Het periodiek systeem der elementen speelde ook belangrijke rol bij de voortgang van de scheikunde. Het stelsel werd bedacht toen er steeds meer chemische elementen werden ontdekt. Dmitri Mendelejev wist een stelsel te maken waarin alle elementen stonden ingedeeld naar eigenschap. Sindsdien zijn er ook veel elementen aan toegevoegd.

Deelgebieden

De chemische structuur van DNA valt bijvoorbeeld onder de biochemie.

Hieronder staan een aantal deelgebieden van de scheikunde:

Anorganische chemie, houdt zich bezig met verbindingen die normaal gesproken geen koolstof in zich hebben.
Analytische chemie, houdt zich bezig met het analyseren van chemische verbindingen en mengsels.
Organische chemie, houdt zich bezig met verbindingen die normaal gesproken wel koolstof in zich hebben.
Biochemie, de overlapping tussen de scheikunde en de biologie.
Coördinatiechemie, de overlapping tussen organische en anorganische chemie.
Fytochemie, richt zich op de inhoudsstoffen van planten.
Fysische chemie, de overlapping tussen de schei- en natuurkunde.
Geochemie, de toepassing van scheikunde in de aardwetenschappen.
Oppervlaktechemie, bestudeert vaste stoffen en faseovergangen.
Theoretische chemie, scheikunde zonder experimenten.
Kwantumchemie, de overlapping tussen de theoretische scheikunde en kwantumfysica.

Zie ook

Wetenschappen

Geesteswetenschappen:	Filosofie · Geschiedkunde · Kunstgeschiedenis · Letterkunde · Musicologie · Psychologie · Taalkunde · Theologie
Natuurwetenschappen:	Aardwetenschappen · Anatomie · Archeologie · Astronomie · Bouwkunde · Biochemie · Biologie ·Ecologie · Fysiologie · Geneeskunde · Genetica · Geologie · Klimatologie · Kosmologie · Materiaalkunde · Meteorologie · Natuurkunde · Neurowetenschap · Paleontologie · Planetologie · Scheikunde
Sociale wetenschappen:	Antropologie · Bedrijfskunde · Bestuurskunde · Communicatiewetenschap · Criminologie · Economie · Geografie · Geschiedkunde · Pedagogiek · Politicologie · Psychologie · Rechtsgeleerdheid · Sociologie
Formele wetenschappen:	Informatica · Linguïstiek · Logica · Methodologie · Modelvorming · Statistiek · Systeemtheorie · Taxonomie · Wiskunde
Parawetenschappen:	Astro-archeologie · Astrologie · Biogeometrie · Chiromantie · Cryptozoölogie · Exosociologie · Gaialogie · Grafologie · Parapsychologie · Piramidologie · Pseudo-archeologie · Telepathie · Ufologie

@@ Regel 1: / Regel 1: @@
+{{Portaal beschikbaar|Scheikunde|Deus scheikunde KL 2.png}}
-{{werk}}
-{{Portaal beschikbaar}}
 [[Bestand:Chemicals_in_flasks.jpg|right|300px|thumb|Flessen met chemicaliën]]
-'''Scheikunde''' is een [[wetenschap]]. Een andere naam is '''chemie'''. Een wetenschapper die zich ermee bezighoudt wordt een scheikundige of een chemicus genoemd. In de scheikunde wordt onderzoek gedaan naar [[stof]]fen. Alles op [[Aarde (planeet)|aarde]] bestaat uit allerlei chemische stoffen ([[molecuul|moleculen]]) en [[deeltje]]s ([[atoom|atomen]]). Zo bestaat een stukje [[stoepkrijt]] meestal uit [[gips]], [[kleurstof]], [[bindmiddel]] en nog een paar stoffen.
+'''Scheikunde''' is een [[wetenschap]]. Een andere naam is '''chemie'''. Een wetenschapper die zich ermee bezighoudt wordt een scheikundige of een chemicus genoemd. In de scheikunde wordt onderzoek gedaan naar stoffen. Alles op [[Aarde (planeet)|aarde]] bestaat uit allerlei chemische stoffen ([[molecuul|moleculen]]) en [[deeltje]]s ([[atoom|atomen]]). Zo bestaat een stukje [[stoepkrijt]] meestal uit [[gips]], [[kleurstof]], [[bindmiddel]] en nog een paar stoffen.
-In de scheikunde wordt onderzocht hoe die stoffen door verschillende omstandigheden kunnen veranderen of hoe verschillende stoffen op elkaar reageren. Ook kan er gekeken worden uit welke deeltjes, stoffen zijn opgebouwd. Ook worden er door scheikundigen nieuwe stoffen gemaakt. Zo hebben scheikundigen bijvoorbeeld [[plastic]] gemaakt, en waspoeder. Iedereen heeft dus eigenlijk elke dag met scheikunde te maken.
+In de scheikunde wordt onderzocht hoe die stoffen door verschillende omstandigheden kunnen veranderen of hoe verschillende stoffen op elkaar reageren. Ook kan er gekeken worden uit welke deeltjes, stoffen zijn opgebouwd. Ook worden er door scheikundigen nieuwe stoffen gemaakt. Zo hebben scheikundigen bijvoorbeeld [[plastic]] gemaakt, en waspoeder. Iedereen heeft dus eigenlijk elke dag met scheikunde te maken. En niet alleen buiten ons,  maar ook in ons lichaam, dat een fascinerende 'fabriek' is waar allerlei chemische processen plaatsvinden. Ook in planten gebeuren die. Dus scheikunde heeft een belangrijke overlapping met de [[Biologie (schoolvak)|biologie]].
-Scheikunde is een schoolvak op de middelbare school. Het wordt meestal gegeven in de tweede/derde klas en je kan het kiezen als examenvak. Op sommige scholen zitten het in de vakkenpakketten van de natuurkunde.
+Scheikunde is een schoolvak op de middelbare school. Het wordt meestal gegeven in de tweede/derde klas en je kan het kiezen als examenvak. Op sommige scholen zit het in de vakkenpakketten van de natuurkunde.
+Scheikunde is een pittig vak. De artikelen die over dit vak gaan (zie [[Portaal:Scheikunde|Portaal]]) zijn dan ook niet altijd even eenvoudig. De schrijvers (auteurs) hebben hun best gedaan het begrijpelijk te brengen.
 ==Geschiedenis==
+[[Bestand:The_Making_of_Harry_Potter_29-05-2012_(7375572038)_cropped.jpg|right|250px|thumb|Een voorbeeld van de [[steen der wijzen]].]]
 ===Alchemie===
+Scheikunde is al vrij oud, maar wordt pas sinds een paar eeuwen als zelfstandige wetenschap beschouwd. In principe is de toepassing van scheikunde ouder dan de mens. De menselijke apen die voor de moderne mens leefden wisten al [[vuur]] te maken. Dit is in feite een chemische reactie tussen hout en zuurstof. In het oude [[Babylon]], [[Perzië]] en [[Egypte]] experimenteerde men al met scheikunde. Daar leefden ook de eerste scheikundigen, al noemden ze zichzelf niet zo. Scheikunde werd toen als onderdeel van de [[natuurkunde]] gezien. Scheikunde heeft eigenlijk nog een andere voorouder, de [[alchemie]]. De alchemie was een wetenschap waarmee men de [[Steen der wijzen]] probeerde te maken. Deze steen zou ervoor zorgen dat mensen voor altijd door zouden blijven leven en zou doodgewoon metaal veranderen in kostbaar goud. Alchemisten probeerden de steen der wijzen na te maken door middel van allerlei chemische stoffen en reacties.
 ===Vroege scheikunde===
+[[Bestand:David_-_Portrait_of_Monsieur_Lavoisier_and_His_Wife.jpg|left|250px|thumb|[[Antoine Lavoisier]] en zijn vrouw]]
+De scheikunde zoals we die nu kennen komt uit 1783. De Franse wetenschapper [[Antoine Lavoisier]], ook wel de eerste moderne scheikundige, kwam dat jaar met de ontdekking van de [[wet van behoud van massa]]. Ook weerlegde hij de [[flogistontheorie]]. Deze theorie stelde dat verbranding veroorzaakt werd door een stof die de mens niet kon waarnemen. Zijn vorige theorie speelde daarbij een rol, aangezien alles op aarde een bepaald gewicht (massa) heeft. De Rus [[Michail Lomonosov]] wist de theorie en de weerlegging te bevestigen. Dit bracht in de wetenschapswereld een ware revolutie ten gevolge.
+De Duitse wetenschapper [[Friedrich Wöhlers]] ontdekte een chemische reactie tussen twee niet-biologische stoffen. Ook zorgde dit ervoor dat een nieuw onderzoeksgebied werd geopend. Nog nooit was dit namelijk waargenomen. Dit leidde ertoe dat men chemische verbindingen ging onderzoeken. Tegen het einde van de 19e eeuw had men er ruim honderd gevonden.
 ===Het periodiek systeem===
+Het [[periodiek systeem der elementen]] speelde ook belangrijke rol bij de voortgang van de scheikunde. Het stelsel werd bedacht toen er steeds meer chemische elementen werden ontdekt. [[Dmitri Mendelejev]] wist een stelsel te maken waarin alle elementen stonden ingedeeld naar eigenschap. Sindsdien zijn er ook veel elementen aan toegevoegd.
 ==Deelgebieden==
+[[Bestand:DNA_chemical_structure.svg|right|300px|thumb|De chemische structuur van [[DNA]] valt bijvoorbeeld onder de [[biochemie]].]]
+Hieronder staan een aantal deelgebieden van de scheikunde:
+* [[Anorganische chemie]], houdt zich bezig met verbindingen die normaal gesproken geen koolstof in zich hebben.
+* [[Analytische chemie]], houdt zich bezig met het analyseren van chemische verbindingen en mengsels.
+* [[Organische chemie]], houdt zich bezig met verbindingen die normaal gesproken wel koolstof in zich hebben.
+* [[Biochemie]], de overlapping tussen de scheikunde en de [[biologie]].
+* [[Coördinatiechemie]], de overlapping tussen organische en anorganische chemie.
+* [[Fytochemie]], richt zich op de inhoudsstoffen van planten.
+* [[Fysische chemie]], de overlapping tussen de schei- en [[natuurkunde]].
+* [[Geochemie]], de toepassing van scheikunde in de [[aardwetenschap]]pen.
+* [[Oppervlaktechemie]], bestudeert vaste stoffen en faseovergangen.
+* [[Theoretische chemie]], scheikunde zonder experimenten.
+* [[Kwantumchemie]], de overlapping tussen de theoretische scheikunde en [[kwantumfysica]].
 ==Zie ook==
-*[[Lijst_van_chemische_elementen|Lijst van chemische elementen]]
+*[[Lijst van chemische elementen]]
+*[[Lijst van scheikundige bewerkingen]]
+{{Sjabloon:Navigatie wetenschappen}}
 [[Categorie:Scheikunde| ]]
 [[Categorie:Schoolvakken]]