DNA
.jpg)
Het DNA kan gezien worden als de basis van het leven. Iedereen heeft een ander DNA. Daarin zitten al onze menselijke kenmerken. Zoiets geldt ook voor dieren en planten.
Wat is DNA?
In een lichaam bevinden zich wel 40 miljard cellen. In de kern van iedere cel is DNA te vinden. DNA is een molecuul. Dit is heel klein en nauwelijks met het blote oog te bekijken. DNA is een afkorting van deoxyribonucleid acid. In het Nederlands deoxyribonucleinezuur.
Johan Friedrich Miescher (1844-1895) ontdekte het DNA. Hij vond het in witte bloedcellen die hij in het afval van het ziekenhuis had gevonden. De wetenschappers Watson en Crick ontdekten dat een DNA-molecuul eruit ziet als een dubbele helix. Dit lijkt op de vorm van een wenteltrap. De treden van de trap vormen de vier basen A(denine), T(hymine), C(ytocine) en G(uanine). Een A is altijd gekoppeld aan een T en een C aan een G. De leuningen zijn een suiker (desoxyribose) en een fosfaatgroep. Deze treden vormen een code. De code is door de letters af te lezen. Dit is afgesproken. Afhankelijk van in welke volgorde de basen worden aangetroffen in de helix (wenteltrap) zal dit een DNA-code kunnen vormen. De vier basen worden dus achter elkaar aangetroffen. Dat gaat heel ver door binnen een cel.
Om een code te kunnen aflezen gebeurt er nog veel meer binnen cel. Een cel lijkt op een kleine fabriek. Deze fabriek noemen we de eiwitten/proteïne. De krachten en bewegingen hiervan zijn heel precies bekend. Het DNA doet niets zelf binnen de fabriek, maar de eiwitten lezen het DNA. Voordat dit kan, moeten de eiwitten worden aangemaakt. Hier is ook RNA (ribonucleic acid), ook wel ribonucleinezuur bij nodig. Wanneer er dan binnen het DNA 3 juist opeenvolgende basen worden gevormd, ontstaat er aminozuur. Een reeks aminozuren vormt een eiwit. Deze bepaalde code om een eiwit te kunnen maken, wordt een gen genoemd. Deze genen bevinden zich in een chromosoom. Een chromosoom bevat dus weer DNA. Het DNA bepaalt dus wel weer hoe de eiwitten eruit komen te zien. Dit bepaalt weer hoe mensen eruit komen te zien, bijvoorbeeld de kleur van je ogen. In iedere celkern bevinden zich 46 chromosomen. Daarvan krijg je er 23 van je moeder en 23 van je vader. Al het DNA in je lichaam wordt ‘genoom’ genoemd. DNA is dus eigenlijk een persoonlijke code. Deze persoonlijke codes maken een persoon uniek. DNA kan ook beschadigen. Dit komt vaak door invloeden van buitenaf. Hierbij kan gedacht worden aan sigarettenrook en zonlicht. Vaak herstellen de cellen zelf, maar het kan ook blijvend zijn.
.jpg)
_(1905)_(14597913879).jpg)
DNA bij politieonderzoek
DNA kan bij politieonderzoeken heel belangrijk zijn. DNA kan gebruikt worden omdat het twee belangrijke eigenschappen heeft. Ten eerste zijn de chromosomen en dus de DNA-moleculen in alle lichaamscellen hetzelfde. Het DNA dat uit wangslijmvlies gehaald wordt, is hetzelfde als het DNA dat bijvoorbeeld uit bloed wordt gehaald. Het wangslijmvlies en het bloed moeten wel van dezelfde persoon zijn. Ten tweede zijn er bepaalde delen op dit DNA die sterk verschillen van persoon tot persoon. Op deze delen zitten stukjes DNA van de vier bouwstenen die zich herhalen, bijvoorbeeld TCAT TCAT TCAT TCAT. Het aantal herhalingen van dit korte stukje DNA kan sterk per persoon variëren. Het is goed mogelijk dat bij de ene persoon het stukje TCAT zich vier keer herhaald en bij de andere persoon TCAT zich 12 keer herhaald. Dit verschilt dus zeer van persoon tot persoon en kan daardoor gebruikt worden om het gevonden DNA-spoor te vergelijken met het DNA van een verdachte.
Het aantal keer dat het stukje DNA zich herhaalt, heet het DNA-kenmerk. Dat DNA-kenmerk hoort bij dat gebied. Het DNA-kenmerk wordt weergegeven met een cijfer en in een grafiek met pieken. Het cijfer en de hoogte van de pieken geeft aan hoe vaak dat stukje zich herhaald.
Maar, zoals eerder genoemd, komen chromosomen in paren voor. DNA-moleculen komen dus ook in paren voor. Eén DNA-molecuul overgeërfd via de vader en de andere via de moeder. Bij elk gebied horen dus het DNA-kenmerk van de vader en het DNA-kenmerk van de moeder. Er zijn dus twee cijfers en twee pieken. Deze twee DNA-kenmerken kunnen verschillen, maar ook gelijk zijn.
Bijvoorbeeld, op het gebied met de codenaam 'TH01 komt het stukje DNA 'TCAT' op de ene chromosoom (van de moeder) zes keer voor en op het andere chromosoom (van de vader) acht keer. In dit geval heeft het gebied 'TH01' de DNA-kenmerken zes en acht (6/8). Het kan bijvoorbeeld ook voorkomen dat beide DNA-moleculen hetzelfde DNA-kenmerk heeft, bijvoorbeeld twee keer zeven (7/7). Hiermee wordt straks een DNA-profiel gemaakt die met andere DNA-sporen vergeleken kan worden, maar eerst moeten de sporen gevonden worden.
Op het plaats delict, dit is de plaats waar de misdaad is gepleegd, wordt gezocht naar DNA-materiaal. Hier wordt een rechercheteam voor ingezet. Zij gaan dus op zoek naar DNA-materiaal, bijvoorbeeld haren, bloed, speeksel, huidschilfers en vingerafdrukken. Denk aan een telefoonhoorn, gelikte plakrand van een envelop, de rand van een gebruikt glas of een sigarettenpeuk. Wanneer zij sporen hebben gevonden gaat dit naar het Nederlands Forensisch Instituut. Daar wordt het DNA-materiaal onderzocht met speciale vloeistoffen, computers en machines. De onderzoekers beginnen hier met het isoleren van het DNA uit de sporen. Ze breken de cel open en met behulp van ethanol laten ze de DNA in een regeerbuisje naar de bodem zakken. Op de bodem ontstaat een laagje van DNA-moleculen. Deze DNA-moleculen moeten ze daarna gaan vermeerderen. Dit doen ze met de Polymerase Chain Reaction. Er wordt namelijk vaak maar weinig DNA-materiaal achtergelaten op de plaats delict en om een DNA-profiel vast te kunnen stellen is er een bepaalde hoeveelheid DNA nodig. Wanneer de onderzoekers genoeg DNA hebben, kunnen ze een DNA-profiel maken. Dit doen ze door te kijken naar de DNA-kenmerken op tien verschillende gebieden op het DNA. Dit geven ze weer door, de eerder genoemde, cijfers en de pieken.
Aan de hand van het gevonden DNA-profiel gaan zij op zoek naar een ‘match’. Stel, de politie heeft een bloedspoor gevonden op het raam bij een inbraak. Ook hebben zij een verdachte aangehouden. Van beide wordt een DNA-profiel opgesteld. Een vergelijking van deze twee DNA-profielen kan twee resultaten opleveren. De DNA-profielen verschillen of zijn gelijk. Als de DNA-profielen verschillen, betekent het dat het bloed niet van de verdachte is. Zelfs als er maar één of twee onderdelen verschillen, is het niet mogelijk dat het bloed van die verdachte is. Alles moet precies overeenkomen. Als alles overeenkomt, is er sprake van een 'match'. Het bloed kan afkomstig zijn van de verdachte.
Het kan ook gebeuren dat de politie gebruik maakt van een onvolledig DNA-profiel. In plaats van tien gebieden zijn maar acht gebieden bijvoorbeeld onderzocht. Dit komt doordat er te weinig DNA-materiaal aanwezig is op dat moment. Tegenwoordig zijn er nieuwe technieken die het DNA wel kunnen halen uit kleine hoeveelheid gevonden materiaal. Alleen hierdoor is de ‘match’ wel vaker onvolledig en dit kan dan tot verkeerde DNA-profielen leiden. Het is mogelijk dat een rechter, advocaat of de officier van justitie hierdoor op het verkeerde spoor wordt gezet. Het gebeurt dus ook wel eens dat hierdoor fouten worden gemaakt en er een ‘verkeerde dader’ wordt gepakt!
Videolink
- Met DNA op zoek naar de eerste mensen
- DNA
- Forensisch Onderzoek
- DNA uit een cel halen
- https://www.hetklokhuis.nl/tv-uitzending/4922/dna-veranderen
Bronnen
- Erfocentrum. (2014, 1 januari). Alles over DNA. Geraadpleegd van http://www.allesoverdna.nl/woordenboek/dna.html
- Het klokhuis. (2008, 26 maart). Technische recherche [Video]. Geraadpleegd van http://www.hetklokhuis.nl/tv-uitzending/830/Technische%20recherche
- Luijten, M. (2008). DNA. In Div (Red.), De betacanon (pp. 148–151). Amsterdam, Nederland: Meulenhoff.
- Malsch, M., Keijser, J. de, Luining, E., Weulen Kranenbarg, M., & Lenssen, D. (2016, 06 mei). Hoe hard is DNA-bewijs? Geraadpleegd van https://openaccess.leidenuniv.nl/bitstream/handle/1887/39695/NJB18_Wetenschap.pdf;jsessionid=CDCE0CC9DDEF916C576F3E6D94C03403?sequence=1
- Nederlands Forensisch Instituut. (z.j.). Het Nederlands Forensisch Instituut. Geraadpleegd van https://www.forensischinstituut.nl/
- Politie. (z.j.). DNA. Geraadpleegd van https://www.politie.nl/themas/dna.html
- Politie. (z.j.). Recherche. Geraadpleegd van https://www.politie.nl/themas/recherche.html
- Universiteit van Nederland. (2015, 30 maart). Wat doet DNA nou eigenlijk precies? [Video]. Geraadpleegd van https://www.youtube.com/watch?v=ch8IuAikq0g
- Wijfjes, Y. (2014, 07 april). Spreekbeurtpakket- Alles over DNA [PDF]. Geraadpleegd van file:///C:/Users/Eigenaar/Downloads/LeveDNA%20spreekbeurt.pdf