Tweede Kamerverkiezingen 1948
| Tweede Kamerverkiezingen 1948 | |
|---|---|
← 1946 |
1952 → |
| Land |  Nederland
|
| Datum | 7 juli 1948 |
| Uitslag | |
| Kiesgerechtigd | 5.433.363 personen |
| Opgekomen | 5.089.582 personen |
| Opkomst | 93,67%
|
| Parlement | Tweede Kamer |
| Te verdelen | 100 zetels |
.svg){kind=logo} |
Katholieke Volkspartij 31,04% |
.png){kind=logo} |
Partij van de Arbeid 25,60% |
 |
Anti-Revolutionaire Partij 13,21% |
de volledige resultaten staan verder in dit artikel. | |
| Kaart | |
.png) | |
| Kabinet | |
| Kabinet | Drees-Van Schaik |
| Samenstelling | KVP, PvdA, CHU & VVD (76 van de 100 zetels) |
| Richting | Centrum tot centrumrechts |
| Signatuur | Brede coalitie (christendemocratisch-sociaaldemocratisch-liberaal) |
Vorige premier |
Volgende premier
|
Portaal  Politiek
| |
De Tweede Kamerverkiezingen van 1948 werden gehouden op 7 juli 1948. De verkiezingen stonden eigenlijk gepland voor 1950, omdat er in 1946 nog verkiezingen waren gehouden. Toch moesten er eerder verkiezingen worden gehouden, omdat de Grondwet werd gewijzigd. Dit was nodig vanwege de onafhankelijkheid van Indonesië.
Bij Tweede Kamerverkiezingen werden de 100 leden van de Tweede Kamer (tegenwoordig 150) gekozen. Tweede Kamerleden voeren hun werk niet in hun eentje uit, maar horen bij een partij waarvan zij vinden dat die het beste bij hen past. De winnaar van deze verkiezingen mag samen met andere politieke partijen een kabinet vormen. Hierbij probeert de grootste partij om uiteindelijk minimaal 51 leden – een meerderheid – in het kabinet te krijgen, zodat de uiteindelijke regering haar plannen makkelijk door de Tweede Kamer kan laten goedkeuren. Een partij komt in de Tweede Kamer als de kiesdeler (niet te verwarren met kiesdrempel - Nederland kent geen kiesdrempel) behaald is. Om deze te behalen moet een partij genoeg stemmen krijgen.
De verkiezingen van 1948 werden gehouden, omdat de regering de Grondwet wilde wijzigen. Dit was nodig vanwege de onafhankelijkheid van Indonesië. Vóór de verkiezingen was al twee derde van de Eerste en Tweede Kamerleden voor de Grondwetswijziging, maar om de Grondwet te kunnen wijzigen, moet dit ook nog zo zijn na een verkiezing. Hierdoor werd na de verkiezingen geprobeerd om een coalitie te vormen met een tweederdemeerderheid. Dit lukte uiteindelijk: op 7 augustus 1948, een maand na de verkiezingen, werd het kabinet-Drees-Van Schaik gevormd. Bij dit kabinet vormden de Katholieke Volkspartij (KVP), Partij van de Arbeid (PvdA), Christelijk-Historische Unie (CHU) en de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD) een coalitie. De PvdA hoopte eigenlijk dat een coalitie met de KVP voldoende zou zijn en wilde liever niet met zoveel partijen een kabinet vormen. Om het kabinet toch te laten slagen, stuurde regentes Juliana erop aan dat Willem Drees van de PvdA de rol van minister-president kreeg (terwijl de KVP in zetelaantal groter was). Hierdoor ging de PvdA alsnog akkoord met een vierpartijenkabinet.
Deelnemende partijen
Lijst 1: Katholieke Volkspartij
Lijst 2: Partij van de Arbeid
Lijst 3: Anti-Revolutionaire Partij
Lijst 4: Communistische Partij van Nederland
Lijst 5: Christelijk-Historische Unie
.jpg)
.jpg)
.svg){kind=logo}
.svg){kind=logo}
.svg){kind=logo}
Verkiezingsuitslag
Landelijk
| 32 | 27 | 13 | 9 | 8 | 8 | 2 | 1 |
| KVP | PvdA | ARP | CHU | VVD | CPN | SGP | W |
| 76 | 24 |
| coalitie (KVP + PvdA + CHU + VVD) |
oppositie |
= 50% (50/100) van de zetels
% = Percentage van het totaal aantal stemmen
◉ = Aantal zetels
.png)
| Partij | Lijsttrekker | 1946 | 1948 | Verschil | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| % | ◉ | % | ◉ | % | ◉ | ||||
| Katholieke Volkspartij | KVP | Jan Andriessen | 30,81% | 32 | 31,04% | 32 | +0,23% | ±0 | |
| Partij van de Arbeid | PvdA | Willem Drees | 28,31% | 29 | 25,60% | 27 | -2,71% | -2 | |
| Anti-Revolutionaire Partij | ARP | Jan Schouten | 12,90% | 13 | 13,21% | 13 | +0,31% | ±0 | |
| Christelijk-Historische Unie | CHU | Hendrik Tilanus | 7,84% | 8 | 9,19% | 9 | +1,35% | +1 | |
| Volkspartij voor Vrijheid en Democratie | VVD | Pieter Oud | 6,41% | 6 | 7,95% | 8 | +1,53% | +2 | |
| Communistische Partij van Nederland | CPN | Gerben Wagenaar | 10,56% | 10 | 7,74% | 8 | -2,82% | -2 | |
| Staatkundig Gereformeerde Partij | SGP | Pieter Zandt | 2,14% | 2 | 2,37% | 2 | +0,23% | ±0 | |
| Lijst-Welter | Charles Welter | - | - | 1,26% | 1 | +1,26% | +1 | ||
| overige partijen | 1,03% | 0 | 1,64% | 0 | +0,61% | ±0 | |||
| totaal | 100,00% | 100 | 100,00% | 100 | |||||
Regionaal
Provinciaal
| Provincie | KVP | PvdA | ARP | CHU | VVD | CPN | SGP | Wel. |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Drenthe |
6,21% | 38,03% |
18,95% | 13,78% | 15,71% | 5,39% | 0,44% | 0,19% |
 Friesland |
6,96% | 33,20% |
24,32% | 17,57% | 7,32% | 7,14% | 0,69% | 0,14% |
 Gelderland |
31,36% |
24,95% | 12,03% | 13,91% | 8,18% | 3,12% | 4,23% | 1,14% |
 Groningen |
5,62% | 33,30% |
22,89% | 11,41% | 12,01% | 11,27% | 0,22% | 0,37% |
.svg){kind=small} Limburg |
81,47% |
8,57% | 1,02% | 0,73% | 0,80% | 3,65% | 0,09% | 3,02% |
 Noord-Brabant |
77,24% |
10,51% | 3,29% | 2,64% | 1,60% | 1,66% | 0,69% | 1,84% |
 Noord-Holland |
23,24% | 29,17% |
11,22% | 5,36% | 9,79% | 17,33% | 0,57% | 1,12% |
 Overijssel |
27,34% |
25,28% | 13,48% | 14,13% | 8,31% | 7,56% | 2,92% | 0,39% |
-Flag.svg){kind=small} Utrecht |
24,73% | 25,14% |
18,69% | 11,11% | 7,61% | 4,83% | 3,95% | 1,79% |
 Zeeland |
19,44% | 24,42% |
16,47% | 16,80% | 7,97% | 1,73% | 9,88% | 1,18% |
 Zuid-Holland |
18,27% | 30,66% |
16,68% | 10,06% | 9,74% | 7,30% | 3,89% | 1,35% |
 Noordoostpolder |
22,03% | 26,36% |
18,33% | 10,79% | 3,17% | 16,91% | 1,85% | 0,21% |
| Nederland |
31,04% |
25,60% | 13,21% | 9,19% | 7,95% | 7,74% | 2,37% | 1,26% |
Grootstedelijk
| Stad | Provincie | KVP | PvdA | ARP | CHU | VVD | CPN | SGP | Wel. |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Amsterdam | Noord-Holland |
17,90% | 30,12% |
9,86% | 3,82% | 9,23% | 25,72% | 0,22% | 0,88% |
| Haarlem | Noord-Holland |
27,13% | 32,94% |
9,46% | 4,50% | 9,75% | 11,09% | 0,31% | 2,19% |
| Den Haag | Zuid-Holland |
19,49% | 30,41% |
16,07% | 7,29% | 10,42% | 8,57% | 0,96% | 2,47% |
| Rotterdam | Zuid-Holland |
14,75% | 38,52% |
12,95% | 6,43% | 10,44% | 12,15% | 2,23% | 0,63% |
| Utrecht | Utrecht |
27,65% | 30,49% |
13,99% | 6,51% | 7,30% | 7,64% | 1,23% | 2,39% |
| Middelburg | Zeeland |
7,03% | 37,20% |
21,11% | 13,59% | 7,70% | 2,93% | 6,28% | 0,49% |
| Den Bosch | Noord-Brabant |
70,78% |
17,01% | 1,98% | 1,24% | 1,49% | 3,61% | 0,08% | 2,56% |
| Eindhoven | Noord-Brabant |
61,39% |
26,61% | 3,58% | 4,95% | 1,34% | 1,93% | 0,19% | 2,56% |
| Tilburg | Noord-Brabant |
75,23% |
12,36% | 1,41% | 0,72% | 1,20% | 3,89% | 0,15% | 4,48% |
| Maastricht | Limburg |
62,82% |
21,01% | 0,94% | 0,44% | 1,56% | 5,21% | 0,16% | 5,59% |
| Arnhem | Gelderland |
29,78% | 34,03% |
8,33% | 7,84% | 9,14% | 6,07% | 0,53% | 1,94% |
| Nijmegen | Gelderland |
60,71% |
18,29% | 3,27% | 3,48% | 4,33% | 3,96% | 0,20% | 4,38% |
| Zwolle | Overijssel |
18,65% | 36,03% |
15,42% | 10,92% | 9,19% | 5,93% | 1,63% | 0,69% |
| Enschede | Overijssel |
22,29% | 28,84% |
10,17% | 7,33% | 11,34% | 17,97% | 0,39% | 0,44% |
| Groningen | Groningen |
8,65% | 35,71% |
16,58% | 9,87% | 11,75% | 12,51% | 0,28% | 0,67% |
| Assen | Drenthe |
4,02% | 45,22% |
19,97% | 8,83% | 13,95% | 5,89% | 0,38% | 0,38% |
| Noordoostpolder | Noordoostpolder |
22,03% | 26,36% |
18,33% | 10,79% | 3,17% | 16,91% | 1,85% | 0,21% |
Informatie
- Tweede Kamer 7 juli 1948 (Databank Verkiezingsuitslagen/Kiesraad)
- Tweede Kamerverkiezingen - 7 juli 1948 (nlverkiezingen)
- Hans Daalder (2011). Politiek en historie. Opstellen over Nederlandse politiek en vergelijkende politieke wetenschap, pp. 161–175. (Digitale bibliotheek voor de Nederlandse letteren)
|
Tweede Kamerverkiezingen |
| |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
|||||||||