Wales
| Wales Cymru
| |
|---|---|
| Hoofdstad | Cardiff |
| Aantal inwoners | 3.152.879 (2019) |
| Oppervlakte | 20.761 km² |
| Officiële taal | Engels (English) Welsh (Cymraeg) |
| Munteenheid | Pond sterling |
| Regeringsvorm | Constitutionele monarchie |
| Motto | Cymru am byth (Wales voor altijd) |
| Volkslied | Hen Wlad Fy Nhadau (Land van mijn vaders) |
Portaal  Verenigd Koninkrijk
| |
Wales (Welsh: Cymru) is één van de vier constituterende landen van het Verenigd Koninkrijk. De andere drie landen zijn Engeland, Noord-Ierland en Schotland. Wales is na Noord-Ierland het kleinste land van het Verenigd Koninkrijk. Wales is geen onafhankelijk, zelfstandig land, maar een land binnen het Verenigd Koninkrijk. De vier landen vormen gezamenlijk één staat. De hoofdstad van Wales is Cardiff.
Het land ligt op het eiland Groot-Brittannië en grenst in het oosten aan Engeland. In het westen, noorden en zuiden ligt de Ierse Zee. Wales was lange tijd een eigen land met een eigen prins. Sinds 1282 had Engeland invloed in Wales, maar Wales werd pas in 1535 officieel door de Engelse koning bestuurd. De Britse kroonprins wordt hierdoor nog altijd Prince of Wales genoemd. Sinds 1999 heeft Wales echter wel meer zelfbestuur en een eigen parlement.
De Welshe cultuur is een mengelmoes van de Engelse en de oorspronkelijke Welshe cultuur. Het Welsh is ook een officiële taal in Wales naast het Engels. In tegenstelling tot Schotland is er in Wales niet echt een grote roep om onafhankelijkheid. Economisch en politiek gezien is Wales erg verbonden met Engeland, maar Wales heeft een sterke culturele identiteit. Wales staat bekend om de Keltische monumenten, de groene heuvels, de bossen, haar muziek en verlaten mijnbouwgebieden.
Geschiedenis
Prehistorie
Wales wordt al sinds 29.000 jaar door mensen bewoond. Sinds de laatste ijstijd is Wales niet-onderbroken bewoond door mensen. In die tijd konden mensen vanaf het vasteland van Europa makkelijk naar Wales toe, aangezien de Noordzee en de Ierse Zee nog niet bestonden. Door de ijstijd was het waterniveau veel lager dan nu. Pas 10.000 jaar geleden ontstonden de Britse eilanden. De eerste nederzettingen en boeren ontstonden rond 6.000 v.Chr. toen de landbouwrevolutie Wales bereikte. In deze tijd ontstonden ook ambachten, zoals pottenbakken en textiel weven. Uit deze tijd zijn nog enkele monumenten overgebleven, zoals Bryn Celli Ddu.
Romeinen en daarna
In het jaar 48 n.Chr. kwamen de Romeinen naar Wales en dertig jaar was heel Wales veroverd door hun. In Wales werden mineralen, zoals koper, lood en goud gevonden. Net als in andere delen van het Romeinse Rijk waren de Romeinen vrij tolerant in Wales. De Welshe bevolking mocht hun eigen taal spreken en hun eigen rituelen en cultuur blijven uitoefenen. Deze staan bekend als de Welshe mythologie. De Romeinen brachten wel het christendom naar Wales, dat later door de heilige Sint Patrick verder verspreid werd.
De periode van 400 jaar na het vallen van het Romeinse Rijk is moeilijk om te interpreteren. Verschillende Germaanse volkeren vielen Wales binnen en rond het jaar 500 was Wales verdeeld in allerlei koninkrijkjes. In 853 kwamen de Vikingen naar Wales, maar deze werden in 856 werden deze verslagen. Hoewel de Welshe koninkrijkjes samenwerkten met de Vikingen, om het oprukken van de Engelse koninkrijken te voorkomen, werd die door Alfred de Grote tot een einde gebracht.
Middeleeuwen en Engelse annexatie
Het zuiden en oosten van Wales kwam onder Engelse heerschappij. Het noordwesten van Wales bleef onder de heerschappij van de Welsh of Brythoniaid zoals ze zichzelf noemden. Dit gebied was onderverdeeld in koninkrijken, waarvan Gwynedd de grootste en belangrijkste was. Ondertussen kwam Willem de Veroveraar in Engeland en werd koning van Engeland in 1066. Vanaf 1070 gingen de Engelse het zuiden en oosten van Wales verder veroveren. De koninkrijken van Wales verenigden zich en werden een prinsdom. Hierdoor werd de titel Prince of Wales geïntroduceerd in 1216.
Koning Hendrik III kreeg de titel Prince of Wales na het verdrag van Montgomery in 1267. In 1277 werden de Welsh verslagen door de Engelsen onder koning Eduard I. Aanvankelijk bleef Wales zelfstandig, maar in 1282 werd Wales door de Engelsen veroverd. De Welsh probeerden hierna onsuccesvol hun zelfstandigheid terug te winnen. Hoewel Wales nu onder Engeland stond, was Wales geen volwaardig onderdeel van Engeland. Wales had geen inspraak; iets dat Engelse edelen wel hadden. Onder de in Wales geboren koning Hendrik VII kwam hier verandering in. Zijn zoon Hendrik VIII schafte de Welshe wet af en voerde Engelse wet in Wales in. Tot op de dag van vandaag is dit nog steeds het geval in bijvoorbeeld de rechtspraak. Tussen 1535 en 1542 werd dit uitgevoerd. Hiermee werd Wales officieel onderdeel van Engeland en Wales werd vertegenwoordigd in het Engelse parlement.
Industriële Revolutie
Hierna hielden de protesten eigenlijk op en in Wales bleef het vrij rustig. Tussen 1750 en 1850 kreeg Wales te maken met een snel groeiende economie als gevolg van de Industriële Revolutie. In Wales werden veel grondstoffen gevonden, die de Welshe fabrieken in het zuiden en in Engeland konden gebruiken. De Welshe fabrieken waren goed voor het weven van wol en het smelten van koper. Wales werd het grootste gebied ter wereld waar koper werd gewonnen en de regio rond Swansea werd het belangrijkste gebied waar metaal gesmolten werd. 40% van het Britse ijzer werd in Wales gemaakt.
In de latere 19e eeuw werd het graven naar steenkool belangrijk. Ook werd het maken van schepen, treinen en machines belangrijker.
Sinds 1900
De Eerste Wereldoorlog bracht een einde aan de Industriële Revolutie in Wales. 272.924 Welshe mannen vochten in het Britse leger tijdens de oorlog. Dat was 21% van de toenmalige mannelijke bevolking. In 1916 werd David Lloyd George de eerste Britse premier uit Wales. In de jaren 20 en 30 liep de economie vast en de bevolking van Wales daalde door emigratie. Tijdens de Tweede Wereldoorlog overleden 15.000 Welsh. Vooral bij de Duitse bombardementen op Cardiff, Swansea en Pembroke overleden veel mensen.
Na de Tweede Wereldoorlog keerde het nationale gevoel in Wales terug. De Welsh wilden meer rechten en riepen in 1955 Cardiff uit als hun hoofdstad. De Free Welsh Army voerde net als de Noord-Ierse IRA bomaanslagen uit en wilde onafhankelijkheid met geweld bereiken. De Free Welsh Army was alleen veel kleiner dan de IRA en hield op met bestaan aan het einde van de jaren 60. In 1979 was er een referendum voor meer zelfstandigheid, maar dit werd verworpen. In 1997 was er een nieuw referendum, waarbij iets meer dan 50% van de stemmers meer rechten wilden. In 1999 kreeg Wales deze rechten; waaronder een parlement en een minister voor Wales in de Britse regering.
Geografie
Landschap
In het oosten grenst Wales aan Engeland, in het zuiden aan het Kanaal van Bristol, in het westen aan het Sint-Georgekanaal en in het noorden aan de Ierse zee. Wales ligt op het eiland Groot-Brittannië. Wales heeft een oppervlakte van zo'n 20.779 km², dat is ongeveer even groot als het land Slovenië. Wales heeft een kustlijn van zo'n 1200 km. Voor de kust liggen verschillende eilanden, hiervan is Anglesey de grootste. In het noorden en midden van Wales vindt je veel bergen. Een bekend gebergte in Wales is de Snowdonia, hier ligt ook de hoogste berg de Snowdon (1085m).
Wales heeft weinig grote steden. Cardiff, Newport en Swansea zijn bekende steden. Hierdoor wonen veel mensen in het zuiden van Wales. Ook ligt in Wales de plaats met de langste naam van Europa:Llanfairpwllgwyngyllgogerychwyrndrobwllllantysiliogogogoch.
Grote steden
| 10 grootste Welshe steden | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Nummer | Stad | Inwoners | ||||||||
| 1 | Cardiff | 447.287 | ||||||||
| 2 | Newport | 306.844 | ||||||||
| 3 | Swansea | 300,352 | ||||||||
| 4 | Wrexham | 65.692 | ||||||||
| 5 | Buckley | 63.576 | ||||||||
| 6 | Tonypandy | 62.545 | ||||||||
| 7 | Bridgend | 30.590 | ||||||||
| 8 | Barry | 54.673 | ||||||||
| 9 | Llanelli | 49.591 | ||||||||
| 10 | Cwmbran | 46.915 | ||||||||
_-_geograph.org.uk_-_361107.jpg)
Bevolking
Bevolkingsgroepen
De meeste inwoners van Wales komen uit het Verenigd Koninkrijk. 73% van de bevolking is geboren in Wales en 20% van de bevolking is geboren in Engeland. Daarnaast zijn er nog kleinere aantallen uit Schotland, Noord-Ierland en ook uit (het land) Ierland en andere EU-staten. De reden dat er veel mensen uit Engeland in Wales wonen heeft te maken met de huizenprijzen. Over het algemeen zijn het Engelse gepensioneerden die naar Wales verhuizen. In Engeland zijn de huizenprijzen erg hoog en Wales juist laag. Veel gepensioneerden willen een landelijk huis in Wales, die vaak in de armere regio's van Wales staan en dus vrij goedkoop zijn. Ook zien ze Wales als een rustige omgeving met veel natuur. De meeste immigranten komen uit Polen. Daarnaast zijn er grote groepen immigranten uit Ierland, India, Duitsland en Zuid-Afrika.
In 2011 werd aan de Welshe bevolking gevraagd met welke identiteit ze zich identificeren; de Welshe, de Engelse of de Britse. De meerderheid, 58%, ziet zich als Welsh, 16% als Brits, 12% als Engels en 7% als zowel Engels als Welsh.
Religie
De grootste religie in Wales is het christendom met 57%. De meeste christenen zijn aanhanger van de Anglicaanse Kerk oftewel de Kerk van Engeland. Dit de kerk waarvan de Britse koningin het hoofd is. 32% van de bevolking is ongelovig. Zij hangen geen religie aan. 7,6% wilde niet opgeven welke religie hij/zij had. Kleinere religies in Wales zijn de islam, het hindoeïsme, het boeddhisme, het sikhisme en het jodendom.
Taal
Wales heeft twee officiële talen, het Engels en het Welsh. In principe spreekt haast iedere inwoner Engels. Het Welsh wordt door tussen de 20% en 25% van de bevolking gesproken, voornamelijk in de landelijke gebieden en in het noorden. Het Welsh is een Keltische taal en is hiermee familie van het Iers en Schots-Gaelisch. De laatste jaren stijgt het aantal mensen dat Welsh spreekt als gevolg van overheidsmaatregelen om de taal te promoten en te beschermen. 26% van de scholen in Wales geven ook Welsh als tweede of eerste taal. De meeste mensen in Wales spreken Welsh als tweede taal of zijn tweetalig (Engels-Welsh) opgevoed. Qua Engels spreken de meeste mensen in Wales het Brits-Engels of the Welsh-Engels.
Minderheidstalen in Wales zijn het Romani (voornamelijk gesproken door Roma en Sinti). Daarnaast is er een Ierstalige minderheid in Cardiff. Qua immigrantentalen worden vooral talen als Pools, Urdu, Punjabi en Bengali gesproken.
Cultuur
Symbolen
Wales heeft diverse symbolen. De rode draak staat al eeuwenlang het symbool voor Wales. De draak staat ook afgebeeld op de vlag van Wales. Groen en wit zijn tevens de nationale kleuren van Wales. In tegenstelling tot de andere landen is de vlag van Wales niet opgenomen in de Britse vlag, maar de laatste jaren zijn hier wel voorstellen voor. De narcis en de prei zijn de nationale bloeien van Wales. De Britse troonopvolger wordt de prins van Wales genoemd en kan ook symbool voor Wales worden gezien.
Hen Wlad Fy Nhadau is het nationale volkslied van Wales. Het wordt gespeeld tijdens evenementen en sportwedstrijden, maar bij officiële gelegenheden wordt gekozen voor het Britse volkslied God Save the King.
Muziek
Wales wordt vaak het land van het lied genoemd, vanwege de muziektraditie. Vele bekende harpisten, mannelijke koren en artiesten komen uit Wales. In Wales zijn tevens bekende muziekevenementen, zoals National Eisteddfod en International Eisteddfod. De regio staat bekend om zijn eigen muziekinstrumenten, zoals de crwth en de pibgorn. Het nationale koor van Wales is internationaal bekend en ook de Welsh National Opera heeft een goede reputatie. Hoewel het Verenigd Koninkrijk in zijn geheel niet meedoet aan het Junior Eurovisiesongfestival, doet Wales dit wel.
Bekende zangers uit Wales zijn Bonnie Tyler, Mary Hopkins en Duffy.
Eten en drinken
Volgens sommige Britten heeft Wales niet echt een eigen keuken, maar is de keuken van Wales onderdeel van de Engelse keuken. Toch zijn er enige regionale gerechten in Wales. Het nationale gerecht van Wales is cawl, een langzaam gekookte brei van vlees en groente. Andere traditionele gerechten zijn Welsh rarebit, Glamorgan-worst en Welsh cake. Deze gerechten worden het meest in verband gebracht met de Welshe keuken en de Welshe cultuur.
In Wales zelf wordt een hoop graan verbouwd en worden voornamelijk schapen en varkens gehouden. Welsh beef mag volgens de Europese wet alleen in Wales gemaakt worden. Sommige Britse gerechten hebben in Wales iets andere bereidingswijze dan in de rest van het Verenigd Koninkrijk, zoals crempogau (de Welshe variant van pannenkoeken). Bier wordt gezien als de nationale drank van Wales, maar in Wales zijn er ook 20 wijngaarden.
Media
De BBC heeft een eigen afdeling in Wales, genaamd BBC Wales. BBC Wales zendt zowel de nationale Engelstalige uitzendingen uit als de regionale Welshtalige uitzendingen. S4C zendt enkele in het Welsh uit. Ook ITV en een aantal kleinere regionale televisie- en radiostations zenden uit in Wales. De landelijke stations maken vaak regionale nieuwsuitzendingen en reportages, zoals Wales Tonight. Sommige bekende televisieprogramma's worden zelfs in Wales gemaakt of opgenomen, zoals Doctor Who en Torchwood.
De meeste Engelstalige kranten van Wales worden in Engeland gedrukt. The Western Mail is de enige grote Engelstalige krant van Wales, die ook buiten Wales uitgegeven wordt. The Sun blijkt de meest gelezen krant van Wales te zijn. De meeste Britse kranten richten zich nauwelijks tot Wales. The Mirror is hierop een uitzondering, dat sinds 2003 een speciale Welsh Mirror. In alleen Wales verschijnen wel enkele kranten, zoals Daily Post, South Wales Evening Post en South Wales Echo.
Sport
In verschillende internationale sportwedstrijden heeft Wales een apart team, maar bij de Olympische Spelen is Wales onderdeel van een Brits team. Rugby wordt gezien als de belangrijkste sport van Wales en deel van het regionale identiteit. Sinds 1992 heeft Wales een eigen voetbalteam, maar twee clubs (Cardiff City en Swansea City) spelen nog steeds mee in de Engelse competitie.
Cricket is een andere geliefde sport, maar Welshe spelers spelen in het Engelse team. De laatste jaren gaan er stemmen op om ook een apart Welsh Cricketteam te stichten. Tot slot zijn boksen en snooker nog geliefd.
Politiek
Staatsinrichting
Wales heeft een bepaalde mate van zelfbestuur, maar deze is veel beperkter dan dat van Noord-Ierland of Schotland. Veel zaken voor Wales worden door de Britse regering en het Brits parlement bepaald. Een voorbeeld is het huwelijksrecht. In 2013 stemde het Brits parlement over het homohuwelijk, maar deze wet ging enkel in Engeland en Wales in. Schotland (2014) en Noord-Ierland (2020) moesten hier apart over stemmen. Wales heeft een eigen parlement genaamd de Nationale Vergadering van Wales. Deze bestaat uit 60 leden. Veel grote Britse politieke partijen zijn ook in Wales actief. De Labour Party, de Conservative Party en Liberal Democrats hebben alle zetels in de Nationale Vergadering. De Green Party of England and Wales is tevens in Wales actief. Wales heeft een eigen minister-president; Mark Drakeford. Hij is tevens minister voor Wales in de Britse regering.
In Wales is er niet echt een roep om onafhankelijkheid. Wales heeft wel een eigen politieke partij die een onafhankelijk Wales wil, namelijk Plaid Cymru. Plaid Cymru is vooral populair in het noorden en de landelijke gebieden. Over het algemeen wil amper 10% van de inwoners een onafhankelijk Wales. Een meerderheid wil wel meer rechten voor Wales. Waarschijnlijk heeft dit ermee te maken dat Wales erg afhankelijk is van Engeland op economisch vlak. Wales ligt bij de grote steden in Zuid-Engeland. Ook vertrekken veel Engelse gepensioneerden naar Wales om daar te wonen (in Wales zijn huizen goedkoper). Na het Brexitreferendum in 2016 bleken het ook deze Britse gepensioneerden te zijn die ervoor zorgden dat Wales vóór de Brexit stemden.
Bestuurlijke indeling
Wales bestaat uit 22 hoofdgebieden (counties). Bepaalde hoofdgebieden hebben de status van stad (city) of graafschap (country boroughs).
Economie
Wales is eeuwenlang een landelijk gebied geweest. Pas in de 19e eeuw kwamen fabrieken naar Wales toe, maar Wales was vooral belangrijk voor de mijnbouw. Hier werd steenkool vandaan gehaald, dat weer in de Engelse fabrieken gebruikt werd om de stoommachines aan te schakelen. Tegenwoordig is de dienstensector echter de grootste sector in Wales. De dienstensector zit vooral in de grote steden in het zuiden, terwijl er in het noorden nog veel landbouw is. Dit zorgt voor een welvaartsverschil in Wales. Het noorden is aanzienlijk armer dan het zuiden. In de financiële sector, de overheid, het onderwijs en de gezondheidszorg zijn de meeste banen in Wales.
De Verenigde Staten zijn de belangrijkste handelspartner van Wales. Andere belangrijke handelspartners zijn Duitsland, de Verenigde Arabische Emiraten, Ierland, Frankrijk, Nederland en België. De belangrijke exportproducten zijn chemische producten, plastic, ijzer, staal, voertuigen, melkproducten en hernieuwbare energie.
Fotogalerij
Locatie van Wales in het Verenigd Koninkrijk.
Satelietfoto van Groot-Brittanië en Ierland.
|
Landen van het Verenigd Koninkrijk |
| |
|---|---|---|---|
 Engeland ·  Schotland · .svg){kind=small} Noord-Ierland ·  Wales
|
|||