Willem I der Nederlanden
| Willem I der Nederlanden | |
|---|---|
 | |
| Land |  Nederland
|
| Aangetreden op | 1813–1815 soeverein vorst, 16 maart 1815 |
| Afgetreden op | 1840 (abdicatie) |
| Troonopvolger | Willem II der Nederlanden |
| Algemeen | |
| Aanspreekvorm | Majesteit |
| Persoonlijke informatie | |
| Volledige naam | Willem Frederik Prins van Oranje-Nassau |
| Geboren | Den Haag, 24 augustus 1772 |
| Overleden | Berlijn, 12 december 1843 |
| Huwelijk | Wilhelmina van Pruisen (geh. 1791) |
| Dynastie | Huis Oranje-Nassau |
| Ouders | Willem V |
| Kinderen | 4, zie Tekst |
Portaal  Monarchie
| |
Willem Frederik van Oranje-Nassau of Willem I Frederik (geboren te Den Haag op 24 augustus 1772 – gestorven te Berlijn op 12 december 1843) was de eerste koning der Nederlanden uit het huis Oranje-Nassau. Willem I was niet de eerste koning van Nederland, dit was namelijk Lodewijk Napoleon Bonaparte toen Nederland bekendstond als het Koninkrijk Holland. Willem I wordt gezien als de eerste "echte" koning der Nederlanden, aangezien hij een Nederlander was en Bonaparte een Fransman.
In 1795 werd hij Prins van Oranje, een titel voor de opvolger van de Nederlandse koning (toen nog stadhouder) Willem V. Dit bleef hij tot 1815. Tussen 1803 en 1806 was hij de eerste en laatste vorst van Vorstendom Nassau-Oranje-Fulda. Dit was een klein staatje in Duitsland. De Oranjes waren vrijwel al hun bezittingen kwijtgeraakt, mede door Napoleon. Ook Oranje Nassau Fulda werd door Napoleon ingenomen.
Nadat Napoleon in 1813 was verslagen door Engeland, Rusland en Pruisen, zochten de Europese grootmachten naar een manier om Frankrijk in toom te houden. Door Nederland weer een zelfstandige staat te maken (met inbegrip van de Zuidelijke Nederlanden, het latere België, zou er een soort buffer ontstaan ten noorden van Frankrijk. In 1813 werd Willem Frederik aangesteld als soeverein vorst der Nederlanden. Op 16 maart 1815 riep hij zichzelf uit tot koning van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden en hertog van Luxemburg, waarna hij op 21 september 1815 in Brussel werd ingehuldigd als koning. Daarnaast was Willem I de laatste hertog en de eerste groothertog van Luxemburg. Ook was hij de eerste hertog van Limburg.
Willem I was de man die van Nederland een welvarend land maakte na de Franse Tijd. Ook was hij de man die een aantal Nederlandse tradities rond kroningen bedacht.
Jeugd en Huwelijk
Willem Frederik werd in 1772 geboren in Den Haag. Hij was de zoon van de stadhouder Willem V en prinses Wilhelmina van Pruisen. Na de dood van Willem V stond Willem Frederik bekend als Willem VI. In 1791 trouwde hij met zijn nicht Wilhelmina van Pruisen. Samen kregen ze vier kinderen:
- Prins Willem Frederik George Lodewijk (6 december 1792 - 17 maart 1849)
- Prins Willem Frederik Karel (28 februari 1797 - 8 september 1881)
- Prinses Wilhelmina Frederica Louise Paulina Charlotte (1 maart 1800 - 22 december 1806)
- Prinses Wilhelmina Frederica Louise Charlotte Marianne (9 mei 1810 - 29 mei 1883)
Vorst van Nassau
Willem I streed in 1793 tegen de Fransen in het noorden van Frankrijk en in de zuidelijke Nederlanden. Op het eerste gezicht leken de Fransen terug gedrongen te zijn, maar ze kwamen weer terug. In 1795 stond hij aan het hoofd van het staatsleger tegen de Fransen, als erfprins. Toen de Fransen uiteindelijk kwamen vluchtte hij naar Engeland met zijn vader. In 1799 overleed zijn broer Frederik. Hij streed voor Oostenrijk tegen Napoleon als Generaal.
Willem probeerde in 1799 samen met Engeland en Rusland vanuit Noord-Holland het stadhouderlijk gezag te herstellen. Helaas mislukte dit plan. Op 10 oktober 1799 verdwenen de Engelse en Russische troepen, een week nadat er een bestand was ondertekend in Alkmaar. Zijn vader wist dat de Oranjes geen politieke rol meer hadden. Ze verloren hun bezittingen in de Nederlanden. Hiervoor kregen ze wel weer andere bezittingen ervoor terug. Al deze bezittingen vormden samen vorstendom Nassau-Oranje-Fulda.
In 1801 probeerde Willem I een consul (soort onder-koning) te worden over de Nederlanden. Hij sprak daarom Napoleon in Parijs. In eerste instantie werd hij afgewezen. Hij werd later wel consul van een Duits gebied. Dit was een ander gebied dan dat hij ooit bezat. Op 23 mei 1802 sloten Frankrijk en Pruisen een verdrag waarin staat dat Fulda en een paar andere gebieden eigendom waren van de prins.
Na de dood van Willems vader werd hij vorst van Nassau. Deze landen zou Willem I niet in bezit nemen. daarom werd de Rijnbond bedacht. Willem I was tijden niet in Fulda geweest. In de wet werd een nieuw artikel opgesteld: artikel 24. Hierin stond dat de Heerlijkheid Weingarten bij het Koninkrijk Württemberg werd gevoegd en dat een aantal graafschappen bij Nassau werden toegevoegd. Zo bleven drie plaatsen over, Corvery, Fulda, Dortmund. Na de val van het Heilige Roomse Rijk werd Willem I vorst van deze landen. In 1806 besloot Pruisen de oorlog met Frankrijk te verklaren. Willem I koos uiteindelijk voor zijn familie en liep over naar het leger tegen Napoleon. De nederlagen die Napoleon in 1812 en 1813 in Duitsland en Rusland leed, luidde het einde in van zijn keizerrijk. In november 1813 trokken de Franse troepen zich uit Nederland terug.
In 1813 vond de Slag bij Leipzig plaats. Dit was een tegenslag voor Napoleon Bonaparte. De Rijnbond stortte zo wat in één. Veel gebieden werden tijdelijk bestuurd door Rusland, Oostenrijk en Pruisen. Later kregen deze kleine landjes hun vorsten weer terug. Willem I wist ook een aantal landjes te verzamelen. In 1815 gaf hij deze door een verdrag aan Pruisen. In ruil hiervoor kreeg hij Luxemburg, wat dichterbij zijn eigen land lag.
Koning der Nederlanden
Willem I werd koning van de Nederlanden. Na 18 jaar zette hij in 1813 weer een voet op Nederlandse Bodem. Hij was uitgeroepen tot Soevereine vorst in de regering van de Nederlanden. Dit kreeg hij te horen in een brief die afkomstig was van het Driemanschap van 1813. De brief was ondertekend door Gijsbert Karel van Hogedorp, Frans Adam van der Duyn van Maasdam en Leopold van Limburg Stirum. Zij vormden op dat moment het voorlopige bestuur.
"Alle de aanzienlijken komen in de regering. Het volk krijgt een vrolijken dag op gemeene kosten. De oude tijden komen wederom. Oranje Boven!" uit de proclamatie van Van Hogendorp.
Willem aanvaarde de uitnodiging en kwam in het fregat "The Warrior" aan land in Scheveningen. Er was te veel veranderd tussen 1795 en 1813 om terug te keren naar de oude tijden van de stadhouder. De nieuwe tijd maakte het noodzakelijk om te komen tot een nieuwe opzet van de regering. Zo kwam er een Eerste kamer der volksvertegenwoordiging en eenheid van bestuur, rechtspraak en belastingheffing. De leden van de oude regenten aristocratie en mensen die in de franse tijd hoge ambten hadden gehad kregen toch weer de macht in handen.
Napoleon keerde in 1815 terug. Bij het Congres van Wenen werd gezegd dat de Oostenrijkse Nederlanden (ook wel de zuidelijke Nederlanden, ongeveer het huidige België) nu bij de andere Nederlanden hoorden. Pruisen en Engeland hoopten dat dit een goede buffer van Frankrijk zou zijn. Op 16 maart 1815 nam Willem I de titel Koning der Nederlanden aan. Omdat hij zijn eigendommen was verloren kreeg hij van Engeland België en het privébezit Luxemburg. Na de Belgische Revolutie (zie verderop), werd het besturen van Luxemburg steeds lastiger. Daarom kreeg hij de provincie Limburg. Willem I werd ingehuldigd in de Nieuwe kerk te Amsterdam. Zo ontstond het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden. Er werd ook een nieuwe grondwet opgesteld. Dit hield in dat het Zuiden verplicht mee moest gaan met het Noorden.
De regering zou om het jaar in een andere stad regeren. Het ene jaar in Brussel, het andere jaar in Den Haag. Er werd in Brussel een nieuwe paleis gebouwd: het Koninklijk paleis van Brussel. Ook de paleizen Paleis Noordeinde, Paleis op de Dam, Huis ten Bosch, Kasteel van Laken en Paleis Het Loo mocht hij gebruiken als paleis. Paleis Soestdijk en Kasteel Tervuren mocht hij gebruiken als buitenverblijf. In de paleizen werd meestal Frans gesproken en wetten werden aangekondigd in het Frans en Nederlands.
Willem I was een absoluut monarch. Hij stelde zich autocratisch op en hij vond dat de invloed van het volk zeer beperkt moest blijven. In zijn eentje had hij veel macht. Veel werd geregeld bij koninklijk besluit en niet via het parlement (de volksvertegenwoordiging). Van echte democratie was dus nog geen spraken. Willem I ging geld in de industrie in het zuiden stoppen. Zo richtte hij de Generale Maatschappij van België op. In 1824 richtte hij de Nederlandsche Handel-Maatschappij. Willem I liet kanalen graven en nieuwe straten aanleggen. Willem I steunde William Cockerill om de grootste stoomfabriek in Europa te bouwen. Willem I was de eerste heerser van Europa die onderdeel was van het kapitalisme. Hij probeerde zijn inkomsten te vergroten, terwijl de arbeiders het steeds slechter hadden. Willem I stelde het Metriek stelsel ook in het zuiden in (zijn voorganger Louis Bonaparte had dat al voor het noorden gedaan), zodat er voor bijvoorbeeld lengtes de meter kwam. Ook wilde Willem I de Nederlanden hervormen, dit ging niet altijd even goed.
Belgische Revolutie
Lees ook Belgische Revolutie voor meer informatie hierover
In België werd Nederlands de officiële taal, maar veel inwoners daar spraken Frans. Ook waren veel mensen in België Rooms-Katholiek, terwijl de koning protestants was. Het was een gespannen situatie, ook omdat Frankrijk een onafhankelijk België wilde. Veel katholieke Belgen voelden zich achtergesteld ten opzichte het protestante Noorden. Er waren dan ook weinig Belgische ambtenaren aangesteld. Er ontstond een economische crisis in de winter van 1829/1830 waarbij veel mensen werkloos werden. ook de sterk gestegen voedselprijzen zorgden voor een oplopende spanning. Op 25 februari 1830 werd de opera De Stomme van Portici opgevoerd in een operagebouw in Brussel. Na deze opera brak de Belgische Revolutie uit met allerlei straatgevechten. Willem I aarzelde en greep niet meteen in. Uiteindelijk stuurde hij soldaten naar Brussel, om de orde te herstellen, maar de zaak liep uit de hand. Hij stuurde ook zijn twee zonen mee. Zo begon de Tiendaagse Veldtocht. Willem I vocht zelf niet mee in de veldtocht, maar zat in Paleis Het Loo. De Tiendaagse Veldtocht werd gewonnen door de Belgen, gesteund door de Fransen. Willem I had de veldtocht verloren, maar wilde geen vrede. Deze starre houding en niet willen onderhandelen wakkerde het Belgisch nationalisme alleen maar aan. België werd in 1830 een zelfstandig koninkrijk, met Leopold I als vorst. Engeland was inmiddels ook een voorstander van de scheiding geworden, al was het maar omdat de concurrentiekracht van de Nederlanden hiermee afnam. In februari 1831 liet J.C.J. van Speyk zijn kanonneerboot in de haven van Antwerpen in de lucht vliegen toen die door de Belgen veroverd dreigde te worden met de woorden: "Dan liever de lucht in!"
Negen jaar verbleef het Nederlandse leger paraat langs de nieuwe zuidelijke grens. Dit koste kapitalen. Pas na die negen jaar, in 1839, erkende Willem I pas België als land en werd er vrede gesloten. Zeeuws-Vlaanderen en Noord-Brabant bleven Nederlands. Het noorden van Limburg en een deel van Luxemburg kwamen aan Willem I.
Abdicatie
Na de Belgische afscheiding kreeg Willem I steeds minder macht. Zijn populariteit was flink afgenomen. Dit was een van de redenen waarom hij wilde stoppen. Op 7 oktober 1840 deed hij abdicatie (troonsafstand). Zijn zoon Willem Frederik George Lodewijk ging nu regeren onder de naam Willem II van 1840-1849. In 1841 trouwde Willem I met de katholieke Belgische gravin Henriëtte d'Oultremont de Wégimont wat zijn positie onmogelijk maakte. Hierna verhuisde Willem I naar Berlijn en ging wonen in zijn paleis daar aan de straat Unter den Linden. Op 12 december 1843 overleed Willem I in Berlijn. Hij werd 71 jaar oud. Een jaar later werd zijn lichaam gebracht naar de koninklijke grafkelder in Delft.
Wapen
Rijkswapen van nederland van 1814-1815
Rijkswapen der Nederlanden vanaf 1815
Wapen van Soevereine Prins Willem VI / I van Oranje (later Willem I, Koning der Nederlanden), met de Pruisische Hoge Orde van de Zwarte Adelaar
.svg)
Titels
Naast koning der Nederlanden droeg Willem I de titels prins van Oranje-Nassau, vorst van Fulda (1803–1806), graaf van Corvey, Weingarten en Dortmund (1802–1806) en later als Willem I soeverein vorst van het Soeverein Vorstendom der Verenigde Nederlanden (1813–1815), hertog van Luxemburg (1815), groothertog van Luxemburg (1815–1840) en hertog van Limburg (1839–1840). Na zijn abdicatie nam hij de titel en naam koning Willem Frederik graaf van Nassau aan.
Media
Video's
- Koning Willem I: onze eerste 'Oranje' koning (NTR/Vroeger & Zo)
- Koning Willem I (NTR/Schooltv)
- Willem I wordt de nieuwe koning (NTR/Welkom in de IJzeren Eeuw)
- Willem I neemt alle besluiten zelf (NTR/Welkom in de IJzeren Eeuw)
- Willem I verliest een deel van zijn koninkrijk (NTR/Vroeger & Zo)
Informatie
|
Koninkrijk Holland: Lodewijk I · Lodewijk II · Hortense (regentes) | |
|
Willem I (1815-1840) · Willem II (1840-1849) · Willem III (1849-1890) · Adolf (1890-1905) · Willem IV (1905-1912) · Maria Adelheid (1912-1919) · Charlotte (1905-1964) · Jan (1964-2000) · Hendrik (2000-nu) | |