Kabinet-Kok I

Kok I
← Lubbers III	Kok II →
Land	Nederland
Gekozen bij de	Tweede Kamerverkiezingen 1994
Begin termijn	22 augustus 1994
Demissionair	6 mei 1998
Einde termijn	3 augustus 1998
Kabinet
Kabinet	Kok I
Partij(en)	PvdA, VVD & D66
Regeringsleider	premier Wim Kok Partij van de Arbeid
Viceregeringsleider(s)	vicepremiers Hans Dijkstal (VVD) Hans van Mierlo (D66)
Richting	Centrum
Signatuur	Sociaaldemocratisch-liberaal Paars
Parlement
Parlement	Tweede Kamer
Regering	PvdA, VVD & D66 (92 van de 150 zetels)
Oppositieleider	Elco Brinkman Christen-Democratisch Appèl
Portaal Politiek

Kabinet-Kok I, ook wel Paars I genoemd, was een Nederlands kabinet dat van 22 augustus 1994 tot aan 6 mei 1998 Nederland regeerde. Het kabinet bestond uit de politieke partijen PvdA, VVD en D66 en het ontstond na de Tweede Kamerverkiezingen 1994. Kok I had een grote meerderheid in zowel de Tweede als Eerste Kamer. Het was het eerste kabinet sinds 1918 zonder een christelijke partij. Ook was het tot aan 2017 het laatste kabinet dat zijn volledige regeringsperiode afmaakte.

Onder het kabinet-Kok I veranderden een aantal dingen in Nederland. Zo werden verschillende overheidstaken aan het bedrijfsleven gegeven (privatisering), werd de sociale zekerheid geherstructureerd en werden plannen gemaakt om euthanasie en het homohuwelijk legaal te maken. Ook kreeg het kabinet te maken met een stroom van vluchtelingen uit Joegoslavië, de val van Srebrenica en het begin van de Europese Unie en euro.

Verloop

Formatie

Kabinet-Kok I was vrij bijzonder, omdat het het eerste kabinet sinds 1918 (Kabinet-Cort van der Linden) was zonder een christelijke partij. Normaal was het Christen-Democratisch Appèl (CDA), en haar voorgangers, een belangrijke speler in de politiek. De partij zat vaak in de regering om een kabinet aan een meerderheid te helpen. Na de Tweede Kamerverkiezingen van 1994 verloor het CDA 20 zetels. De Partij van de Arbeid (PvdA) was de grote winnaar en was bereid om samen met Democraten 66 (D66) en de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD) te regeren. Herman Tjeenk Willink kreeg van de koningin de taak om een kabinet te vormen. Hij stelde drie formateurs aan; elk één van de elke partij. Zij onderhandelden haast een maand lang, zonder resultaat. VVD-leider Frits Bolkestein had zich namelijk teruggetrokken.

De PvdA was met het CDA gaan praten, maar alle vier de grote partijen hadden een andere voorkeur. Herman Tjeenk Willink schreef uiteindelijk een voorstel, maar dit werd geen succes. Uiteindelijk werd Wim Kok aangesteld als informateur. Aanvankelijk zouden alle vier de partijen in een kabinet zitten. Het kabinet zou anders te groot worden en daarom zette Kok het CDA buitenspel. In augustus 1994 werd dit vastgelegd.

Beleid

• Op economisch vlak kreeg Nederland te maken met een enorme groei. Hierdoor werden veel regels versoepeld, zodat bijvoorbeeld winkels ruimere openingstijden kregen. De lastenverlichting voor het bedrijfsleven zorgde ervoor dat de burgers hiervan profiteerden.
• Het overheidstekort werd aangepakt door onder meer te bezuinigen op studiefinanciering, het hoger onderwijs en de arbeidsvoorwaarden van ambtenaren. Ook werd er in de sociale zekerheid bezuinigt op de kinderbijslag en werd de ziektewet betaalt door bedrijven. Uitkeringen voor arbeidsongeschiktheid gingen verschillen per bedrijfstak en er kwam een aparte wet voor gehandicapte jongeren; de Wajong.
• Om werklozen aan werk te helpen werden zogeheten melkertbanen geïntroduceerd. Zo konden zij werkervaring op doen, waardoor ze sneller een baan zouden vinden.
• Het asielbeleid loopt uit de hand door de oorlog in Joegoslavië en de val van het communisme. In 1994 zijn er in Nederland 50.000 asielzoekers. In 1996 werd de chaos duidelijk toen er in Ermelo een noodvluchtelingenkamp opgezet moest worden.
• Een stelsel van donorverklaringen wordt ingesteld, waarmee burgers van 18 jaar of ouder gevraagd worden om organen of weefsel te doneren.
• Euthanasie werd versoepeld en er kwam een speciale commissie om individuele gevallen te beoordelen.
• De voorbereiding naar een gemeenschappelijk munt in Europa, de euro, worden gemaakt. Ook krijgt het Europees Parlement meer bevoegdheden en wordt er steeds nauwer samengewerkt.
• Een speciale commissie begon met het toetsen of het homohuwelijk volgens de Nederlandse grondwet mogelijk was. De voorbereidingen voor het openstellen van het huwelijk werden uitgevoerd, maar de wet zou er pas een kabinet later komen. Het geregistreerd partnerschap werd alvast wel opengesteld.
• Milieucriminaliteit werd harder aangepakt.

Leden van het kabinet

Ambtsbekleders			Ministers / Ministerie		Termijn	Partij
		W. (Wim) Kok (1938–2018)	Minister-president / Minister	Algemene Zaken	22 augustus 1994 – 22 juli 2002	PvdA
		H.F. (Hans) Dijkstal (1943–2010)	Vicepremier / Minister	Binnenlandse Zaken	22 augustus 1994 – 3 augustus 1998	VVD
		mr. H.A.F.M.O. (Hans) van Mierlo (1931–2010)	Vicepremier / Minister	Buitenlandse Zaken	22 augustus 1994 – 3 augustus 1998	D66
		drs. G. (Gerrit) Zalm (1952)	Minister	Financiën	22 augustus 1994 – 22 juli 2002	VVD
		mr. W. (Winnie) Sorgdrager (1948)	Minister	Justitie	22 augustus 1994 – 3 augustus 1998	D66
		dr. G.J. (Hans) Wijers (1951)	Minister	Economische Zaken	22 augustus 1994 – 3 augustus 1998	D66
		dr.ir. J.J.C. (Joris) Voorhoeve (1945)	Minister	Defensie	22 augustus 1994 – 3 augustus 1998	VVD
			Minister	Nederlands-Antilliaanse en Arubaanse Zaken
		dr. E. (Els) Borst (1932–2014)	Minister	Volksgezondheid, Welzijn en Sport	22 augustus 1994 – 22 juli 2002	D66
		drs. A.P.W. (Ad) Melkert (1956)	Minister	Sociale Zaken en Werkgelegenheid	22 augustus 1994 – 3 augustus 1998	PvdA
		dr.ir. J.M.M. (Jo) Ritzen (1945)	Minister	Onderwijs, Cultuur en Wetenschap	7 november 1989 – 3 augustus 1998	PvdA
		A. (Annemarie) Jorritsma (1950)	Minister	Verkeer en Waterstaat	22 augustus 1994 – 3 augustus 1998	VVD
		J.J. (Jozias) van Aartsen (1947)	Minister	Landbouw, Natuurbeheer en Visserij	22 augustus 1994 – 3 augustus 1998	VVD
		M. (Margreeth) de Boer (1939)	Minister	Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer	22 augustus 1994 – 3 augustus 1998	PvdA
Ambtsbekleder			Minister / Portefeuille / Ministerie		Termijn	Partij
		drs. J.P. (Jan) Pronk (1940)	Minister	• Ontwikkelingssamenwerking (Buitenlandse Zaken)	7 november 1989 – 3 augustus 1998	PvdA
Ambtsbekleders			Staatssecretarissen / Portefeuille / Ministerie		Termijn	Partij
		A.G.M. (Tonny) van de Vondervoort (1950)	Staatssecretaris	• Agglomeratie Zaken • Rijksdienst • Gemeentelijke Herindeling (Binnenlandse Zaken)	22 augustus 1994 – 3 augustus 1998	PvdA
		mr. J. (Jacob) Kohnstamm (1949)		• Grote Stedenbeleid • Informatievoorzieningsbeleid • Rampenbestrijding • Hulpverlening (Binnenlandse Zaken)	22 augustus 1994 – 3 augustus 1998	D66
		mr. M. (Michiel) Patijn (1942)	Staatssecretaris	• Europese Zaken (Buitenlandse Zaken)	22 augustus 1994 – 3 augustus 1998	VVD
		mr.dr. W.A.F.G. (Willem) Vermeend (1948)	Staatssecretaris	• Fiscale Zaken • Belastingdienst • Agglomeratie Zaken • Staatsloterij • Muntwezen (Financiën)	22 augustus 1994 – 24 maart 2000	PvdA
		mr. E.M.A. (Elizabeth) Schmitz (1938)	Staatssecretaris	• Integratie • Immigratie • Asielzaken • Vreemdelingenzaken • Rechtsbescherming • Personen- en Familierecht • Kansspelen • Jeugdbescherming (Justitie)	22 augustus 1994 – 3 augustus 1998	PvdA
		A. (Anneke) van Dok-van Weele (1947)	Staatssecretaris	• Internationale Handel • Exportbevordering • Midden- en Kleinbedrijf • Regionale Industrialisatie • Consumentenbeleid • Toerisme (Economische Zaken)	22 augustus 1994 – 3 augustus 1998	PvdA
		drs. J.Ch. (Jan) Gmelich Meijling (1936–2012)	Staatssecretaris	• Materieelvoorzieningen • Personeelsbeleid • Herstructurering Krijgsmacht (Defensie)	22 augustus 1994 – 3 augustus 1998	VVD
		E.G. (Erica) Terpstra (1943)	Staatssecretaris	• Welzijnsbeleid • Jeugdbeleid • Ouderenbeleid • Gehandicaptenbeleid • Minderhedenbeleid • Voedselkwaliteit • Sport (Volksgezondheid, Welzijn en Sport)	22 augustus 1994 – 3 augustus 1998	VVD
		R.L.O. (Robin) Linschoten (1956)	Staatssecretaris	• Sociale Zekerheid • Arbeidsomstandigheden • Armoedebeleid • Bijstandszaken (Sociale Zaken en Werkgelegenheid)	22 augustus 1994 – 28 juni 1996 (afgetreden)	VVD
		mr. F.H.G. (Frank) de Grave (1955)			2 juli 1996 – 3 augustus 1998	VVD
		T. (Tineke) Netelenbos (1944)	Staatssecretaris	• Basisonderwijs • Algemeen Voortgezet Onderwijs • Speciaal Onderwijs (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap)	22 augustus 1994 – 3 augustus 1998	PvdA
		drs. A. (Aad) Nuis (1933–2007)		• Cultuurbeleid • Kunstbeleid • Mediabeleid • Stelselherziening Hoger Onderwijs • Wetenschapsbeleid (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap)	22 augustus 1994 – 3 augustus 1998	D66
		dr. D.K.J. (Dick) Tommel (1942)	Staatssecretaris	• Volkshuisvesting • Milieuzaken (Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer)	22 augustus 1994 – 3 augustus 1998	D66

	Nederlandse kabinetten
Censuskiesrecht: Schimmelpenninck · De Kempenaer-Donker Curtius · Thorbecke I · Van Hall-Donker Curtius · Van der Brugghen · Rochussen · Van Hall-Van Heemstra · Van Zuylen van Nijevelt-Van Heemstra · Thorbecke II · Fransen van de Putte · Van Zuylen van Nijevelt · Van Bosse-Fock · Thorbecke III · De Vries-Fransen van de Putte · Heemskerk-Van Lynden van Sandenburg · Kappeyne van de Coppello · Van Lynden van Sandenburg · Heemskerk Azn. Caoutchoucartikel: Mackay · Van Tienhoven · Roëll · Pierson · Kuyper · De Meester · Heemskerk · Cort van der Linden · Ruijs de Beerenbrouck I Vooroorlogs: Ruijs de Beerenbrouck II · Colijn I · De Geer I · Ruijs de Beerenbrouck III · Colijn II · Colijn III · Colijn IV · Colijn V · De Geer II Londens: Gerbrandy I · Gerbrandy II · Gerbrandy III Naoorlogs: Schermerhorn-Drees · Beel I · Drees-Van Schaik · Drees I · Drees II · Drees III · Beel II · De Quay · Marijnen · Cals · Zijlstra · De Jong · Biesheuvel I · Biesheuvel II · Den Uyl · Van Agt I · Van Agt II · Van Agt III · Lubbers I · Lubbers II · Lubbers III · Kok I · Kok II 21e eeuw: Balkenende I · Balkenende II · Balkenende III · Balkenende IV · Rutte I · Rutte II · Rutte III · Rutte IV · Schoof