Kabinet-Schoof
| Schoof | |
|---|---|
 | |
| Land |  Nederland
|
| Gekozen bij de | Tweede Kamerverkiezingen 2023 |
| Begin termijn | 2 juli 2024 |
| Kabinet | |
| Kabinet | Schoof |
| Partij(en) | PVV, VVD, NSC & BBB |
| Regeringsleider | premier Dick Schoof partijloos |
| Viceregeringsleider(s) | vicepremiers Fleur Agema (PVV) Sophie Hermans (VVD) Eddy van Hijum (NSC) Mona Keijzer (BBB) |
| Richting | Rechts |
| Signatuur | Populistisch-conservatief |
| Parlement | |
| Parlement | Tweede Kamer |
| Regering | PVV, VVD, NSC & BBB (88 van de 150 zetels) |
| Oppositieleider | Frans Timmermans GroenLinks-PvdA |
Portaal  Politiek
| |
Het kabinet-Schoof is sinds 2 juli 2024 het kabinet van Nederland. Het is een programkabinet en bestaat uit de Partij voor de Vrijheid (PVV), de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD), Nieuw Sociaal Contract (NSC) en BoerBurgerBeweging (BBB).
Aan het hoofd van dit kabinet staat voor het eerst Dick Schoof. Schoof is geen lid van de PVV, de grootste partij in dit kabinet, maar werd voorgedragen door alle deelnemende partijen. Daarom hebben alle partijen – dus ook de PVV – een vicepremier. Daarnaast is het kabinet-Schoof het eerste kabinet in de Nederlandse geschiedenis waarin een radicaal-rechtse partij, de PVV, de grootste is. Ook door de deelname van de rechts-populistische BBB is het kabinet – op een aantal conservatieve kabinetten uit de negentiende eeuw na – het meest rechtse kabinet in de Nederlandse geschiedenis.
Het kabinet-Schoof heeft een meerderheid in de Tweede Kamer, maar een minderheid in de Eerste Kamer.
Verloop
Bekijk de pagina Kabinetsformatie van het kabinet-Schoof voor het hoofdartikel over dit onderwerpVerkenning
Op 24 november 2023 wees de PVV Gom van Strien, Eerste Kamerlid voor die partij, aan als verkenner. De PVV was namelijk bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2023 de grootste partij te onderzoeken. Van Strien moest mogelijke coalities te onderzoeken. De PVV had namelijk 37 van de 150 zetels gewonnen, terwijl er 76 zetels nodig zijn voor een meerderheid in de Tweede Kamer.
De VVD, geleid door Dilan Yeşilgöz-Zegerius, wilde eerst alleen gedoogsteun geven aan een kabinet met de PVV. Dat gold ook voor Pieter Omtzigt van NSC. De VVD en NSC benadrukten dat Wilders zich aan de Grondwet moest houden. Wilders gaf aan zich aan de Grondwet te zullen houden, maar wilde eerst niet op papier zetten welke standpunten hij zou inleveren. In de informatiefase gebeurde dat uiteindelijk wel.
GroenLinks-PvdA, de partij van Frans Timmermans, wilde niet samenwerken met de PVV. Zo werd de grootste oppositiepartij.
Op 27 november 2023 trok Van Strien zich terug als verkenner vanwege een aangifte van fraude door Utrecht Holdings van de Universiteit Utrecht. Hoewel Van Strien de beschuldigingen ontkende, trad hij af als verkenner.
Op 28 november 2023 wees de PVV Ronald Plasterk aan als verkenner. Plasterk was lid van de Partij van de Arbeid (PvdA), maar stond bekend om zijn kritiek op die partij. Ook was Plasterk voorstander van kernenergie en keerde hij zich tegen de maatregelen voor de stikstofcrisis. Hierdoor was hij voor Geert Wilders een goede kandidaat. Plasterk zou eerst op 5 december 2023 met een verslag komen, maar dat lukte eerst niet. Tussen 4 en 8 december voerde hij alleen gesprekken met de leiders van PVV, VVD, NSC, en BBB. Deze partijen stonden het dichtst bij elkaar en konden het makkelijkst een coalitie vormen. Toch wilde de VVD nog steeds alleen gedoogsteun geven en zag NSC een normaal meerderheidskabinet met de PVV niet zitten. Op 12 december presenteerde Plasterk zijn eindverslag. Daarin schreef hij dat de PVV, VVD, NSC en BBB afspraken moesten maken op het gebied van de Grondwet, migratie, armoede, klimaatverandering en stikstof. De vorm van het kabinet – volledige deelname of een minderheidskabinet met gedoogsteun – bleef open.
Op 13 december 2023 werd er in de Tweede Kamer een debat gehouden over de verkenning. Frans Timmermans, leider van GroenLinks-PvdA, eiste dat Wilders excuses zou maken voor zijn 'minder Marokkanen'-uitspraak. Dit weigerde Wilders. Andere politieke partijen maakten zich ook zorgen om de ongrondwettelijke standpunten van de PVV. Wilders verzekerde zich aan de Grondwet te zullen houden, maar wilde geen afstand nemen van zijn partijprogramma.
Plasterk werd vervolgens door de PVV voorgedragen als informateur. GroenLinks-PvdA, D66, SP, PvdD, DENK en Volts stemden tegen Plasterks benoeming. Die partijen vonden namelijk niet dat er een kabinet moest komen met de PVV. Plasterk werd echter wel benoemd, omdat de PVV, de VVD, NSC en de BBB een meerderheid hadden in de Tweede Kamer.
Informatie
Ronald Plasterk
Ronald Plasterk werd op 13 december 2023 benoemd. Hij moest de gesprekken gaan leiden tussen de partijen over de Grondwet, migratie, armoede, klimaatverandering en stikstof. Deze gesprekken werden vanaf 19 december 2023 in Den Haag gehouden. Daarna onderhandelden de partijen van 9 tot 11 januari 2024 op landgoed De Zwaluwenberg in Hilversum. De gesprekken verplaatsten daarna terug naar Den Haag.
Op 16 januari 2024 kwam naar buiten dat de VVD-fractie in de Eerste Kamer de Spreidingswet zou steunen. Deze wet zou de staatssecretaris van Justitie en Veiligheid de mogelijkheid geven om gemeenten te verplichten om asielzoekers op te nemen. Dit was tegen de wens van partijleider Dilan Yeşilgöz-Zegerius en tegen de wens van de PVV, NSC en BBB. De Spreidingswet werd op 23 januari 2024 aangenomen in de Eerste Kamer. Volgens Wilders zou dit een probleem vormen voor de formatie. Uiteindelijk bleek dat niet zo en spraken de partijleiders in het uiteindelijke akkoord af om de wet weer in te trekken.
Op 6 februari 2024 trok NSC zich terug uit de formatie. Partijleider Omtzigt beweerde dat zijn partij te laat informatie had gekregen over de financiën van de overheid en mogelijke bezuinigingen. Plasterk ontkende dit. Zonder NSC hadden PVV, VVD en BBB echter geen meerderheid in de Tweede Kamer. Op 12 februari 2024 presenteerde Plasterk alsnog zijn eindverslag. Daarin schreef hij dat alle partijen het erover eens waren dat er geen ongrondwettelijke maatregelen mochten worden genomen. De PVV had kortom haar ongrondwettelijke standpunten laten vallen. Desondanks kon geen meerderheidskabinet worden gevormd, omdat NSC niet meer meedeed aan de onderhandelingen Plasterk schreef dat een nieuwe informateur nodig was voor verdere gesprekken. NSC sloot deelname aan nieuwe gesprekken niet uit. De partij deed uiteindelijk dan ook weer mee, maar stelde wel eisen over goed bestuur (een grondwettelijk hof waarbij de rechter wetten aan de Grondwet kan toetsen, en een nieuw kiesstelsel waarbij er vanuit elke provincie direct Tweede Kamerleden voor die provincie worden gekozen). Ook zou de partij alleen meedoen aan een minderheidskabinet of een extraparlementair kabinet.
Kim Putters
Op 14 februari 2024 werd Kim Putters, voorzitter van de Sociaal-Economische Raad (SER) en lid van de PvdA, door de PVV voorgedragen als informateur in het Tweede Kamerdebat over de informatie. De VVD veranderde van standpunt en gaf aan wel bereid zijn om mee te doen aan een meerderheidskabinet. Toch wilde de partij liever een minderheidskabinet of een extraparlementair kabinet. Ook NSC wilde een extraparlementair kabinet.
Op 14 maart 2024 presenteerde Putters zijn eindverslag, waarin stond dat er een extraparlementair kabinet. Dat moest dan bestaan uit zowel politici als niet-politici die geen directe binding hadden met de Tweede Kamerfracties. Uiteindelijk werd er echter een meerderheidskabinet gevormd, in de vorm van een programkabinet.
Elbert Dijkgraaf en Richard van Zwol
Op 20 maart 2024 droeg PVV-leider Geert Wilders Elbert Dijkgraaf en Richard van Zwol voor als nieuwe informateurs. Dijkgraaf, hoogleraar economie en oud-Kamerlid voor de Staatkundig Gereformeerde Partij, en Van Zwol, lid van het Christen-Democratisch Appèl (CDA) en lid van de Raad van State, kregen de opdracht om het overleg tussen de PVV, VVD, NSC en BBB te leiden over asiel, migratie, landbouw, stikstof, goed bestuur, veiligheid en bestaanszekerheid.
Op 15 april 2024 leek de informatie te klappen, omdat de PVV was weggelopen van de onderhandelingspartij. Uit gesprekken met experts bleek dat het voor het kabinet moeilijk zou zijn om het aantal asielzoekers te verminderen, omdat dat aantal afhankelijk is van internationale crises zoals oorlog en hongersnood in de wereld. De PVV wilde desondanks toch strengere maatregelen in het akkoord om het aantal asielzoekers te laten afnemen. Uiteindelijk keerde de PVV de volgende dag echter terug aan de onderhandelingstafel.
Op 14 mei 2024 bleken de partijen eruit te zijn gekomen. De PVV, de VVD, NSC en de BBB presenteerden op 16 mei 2024 het eindverslag van de informateurs. Daarin stonden enerzijds belastingverlagingen voor aandelen, bedrijven en lage inkomens, behoud van de hypotheekrenteaftrek en gratis kinderopvang, maar anderzijds kortere uitkeringen voor mensen zonder werk, een afschaffing van de tegemoetkoming in zorgkosten voor arbeidsongeschikten en een verhoging van de belasting op zonnepanelen, hotels, theaters, kranten en boeken. Het minimumloon zou niet stijgen, maar het eigen risico in de zorg wel wel met de helft dalen in 2027. Ook zou er met 100 miljoen euro op de Nederlandse Publieke Omroep (NPO) worden bezuinigd en het aantal ambtenaren. Als het gaat om energie, schreef het kabinet vooral te gaan investeren in kernenergie. Ook wordt het aantal Natura 2000-gebieden vermindert en hoeven boeren minder maatregelen te treffen om de stikstofcrisis op te lossen. Daarnaast kondigde het kabinet aan op het gebied van asiel de Spreidingswet in te trekken en alleen maar tijdelijke verblijfsrechten aan asielzoekers te geven. Daarbij gaf het kabinet aan uitzonderingen te willen regelen op een aantal EU-verdragen, om deze maatregelen uit te kunnen voeren. Een vermindering van de eisen op het gebied van natuur en stikstof en een strenger asielbeleid is namelijk alleen toegestaan als Nederland zich niet hoeft te houden aan een aantal bindende EU-richtlijnen. Voor deze uitzondering moeten wel alle EU-landen het hiermee eens zijn, waardoor het erg onzeker werd of het kabinet daarin zou slagen.
Frans Timmermans van GroenLinks-PvdA en andere fractievoorzitters zoals Jimmy Dijk (SP) en Rob Jetten (D66) bekritiseerden het akkoord. Volgens hen was het akkoord slecht voor werknemers, overheidsmedewerkers, de cultuursector, het onderwijs, het klimaat en de natuur. Ook wezen ze erop dat de plannen van het kabinet niet haalbaar waren. Na het
Na het debat droeg de PVV informateur Van Zwol ook voor als formateur.
Formatie
Tijdens een formatie probeert een aantal partijen een regering te vormen, waarbij het ook op zoek gaat naar ministers en staatssecretarissen. Degene die als formateur werd aangewezen, werd bijna altijd ook de nieuwe premier. Dat was bij deze formatie echter voor het eerst niet zo.
Eerst was Ronald Plasterk in beeld als premier. De krant NRC publiceerde kort daarna echter een artikel waarin Plasterk werd beschuldigd van fraude met patenten. Hierdoor trok Plasterk zich terug op 20 mei 2024.
Op 28 mei 2024 werd Dick Schoof voorgedragen als kandidaat-premier. Schoof was op dat moment de secretaris-generaal van het ministerie van Justitie en Veiligheid. Daarvoor was hij al het hoofd (directeur-generaal) van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) en de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV). Schoof is geen lid van een politieke partij.
Op 12 juni 2024 maakten de fractievoorzitters van de PVV, de VVD, het NSC en de BBB bekend dat de ministers en staatssecretaris voor het nieuwe kabinet waren gevonden. Het kabinet treedt op 2 juli 2024 aan.
Bewindspersonen
Op 12 juni 2024 maakte het Bureau woordvoering kabinetsformatie bekend welke ministeries het nieuwe kabinet zal hebben en welke bewindspersonen (ministers en staatssecretarissen) van welke politieke partijen zullen zijn.
_(cropped).png)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
_(cropped)_(cropped).jpg)
.jpg)
.jpg)
Zie ook
Bronvermelding
- Achtergrond: het kabinet-Schoof extraparlementair of perlementair. (2024, 12 juni). Parlement.com.
- Aharouay, L. & De Witt Wijnen, P. (2023, 29 november). Omtzigt niet klaar voor onderhandelingen met PVV, in de fractie leven grote zorgen. NRC Handelsblad. [1]
- Bhikhie, A. & Righton, N. (2024, 28 mei). Topambtenaar Dick Schoof is beoogd premier van volgend kabinet. de Volkskrant. [2] (gearchiveerd)
- Brouwers, A. (2024, 27 januari). Daverend applaus voor zelfkritische Yesilgöz, maar VVD-twijfels over PVV zijn niet weg. de Volkskrant. [3]
- Bureau woordvoering kabinetsformatie (z.d.). Kabinetsformatie 2023.
- De Koning, P., & Valk, G. (2024, 7 februari). De formatie is abrupt gestopt. En elk nieuw scenario lijkt onaantrekkelijk. NRC Handelsblad. [4]
- Klaassen, N. & Peer, W. (2024, 30 januari). Formatie in ‘spannende’ fase, Omtzigt waarschuwt: ‘We zijn nog niet bij puntjes op de i’. Algemeen Dagblad. [5]
- Du Pré (2024, 11 maart). In de rust van het landgoed zoekt Putters naar tekenen van leven in de rechtse samenwerking. de Volkskrant. [6]
- Hoofdlijnenakkoord tussen de fracties van PVV, VVD, NSC en BBB (2024). Bureau woordvoering kabinetsformatie. [7]
- Budgettaire bijlage hoofdlijnenakkoord (2024). Bureau woordvoering kabinetsformatie. [8]
- Meijer, R. (2024, 23 januari). Na zeventien maanden praten, turft Eric van der Burg elke stem voor zijn Spreidingswet: ‘Nu is het pas echt’. de Volkskrant. [9]
- Meijer, R. & Righton, N. (2024, 17 januari). Irritatie aan de formatietafel vanwege Spreidingswet: vooral voor Yesilgöz is de schade groot. de Volkskrant. [10]
- Plasterk, R.H.A. (2024). Aanbiedingsbrief en eindverslag informateur Plasterk. Bureau woordvoering kabinetsformatie. [11]
- Plasterk, R.H.A. (2023). Eindverslag verkenning. Bureau woordvoering kabinetsformatie. [12]
- Postenverdeling kabinet PVV/VVD/NSC/BBB (2024). Bureau woordvoering kabinetsformatie. [13]
- Putters, K. (2024). Eindverslag informateur Putters. Bureau woordvoering kabinetsformatie. [14]
- Redactie (2024, 11 juni). Verdeling kabinetsposten bekend: Migratie naar PVV, Financiën naar VVD. NOS. [15]
- Redactie (2024, 28 mei). Dick Schoof zeer ervaren op gebied van justitie en asiel. NOS. [16]
- Redactie (2024, 28 mei). Topambtenaar Dick Schoof (ex-AIVD, ex-NCTV) kandidaat-premier. NOS. [17]
- Redactie (2024, 28 mei). Topambtenaar Dick Schoof beoogd premier van het nieuwe kabinet. RTL Nieuws. [18].
- Redactie (2024, 16 mei). Formatieblog. NOS [19].
- Redactie (2024, 15 mei). PVV, VVD, NSC en BBB bereiken akkoord, moeten nog verder praten over premier. NOS. [20]
- Redactie (2024, 14 mei). Lange onderhandeldag formatie te gaan, woensdag is de deadline. NOS. [21]
- Redactie (2024, 15 april). PVV eerder weg bij formatiegesprekken om asielbeleid en financiën. NOS. [22]
- Redactie (2024, 14 februari). Tweede Kamer akkoord met Kim Putters als nieuwe informateur. NOS. [23]
- Redactie (2024, 17 januari). De spreidingswet gaat door, kan dat de formatie bemoeilijken? NOS. [24]
- Redactie (2023, 8 december). PVV, VVD, NSC en BBB willen door en gaan praten over drie grote struikelblokken. NOS. [25]
- Redactie (z.d.). Uitslagen Tweede Kamer 2023. NOS Nederland Kiest. [26]
- Righton, N. (2024, 19 januari). Het rechtse kabinet komt maar niet van de grond, maar op nieuwe verkiezingen zit ook niemand te wachten. de Volkskrant. [27]
- Sadée, T. (2024, 16 mei). De nieuwe coalitie wil veel van Brussel, maar zal weinig krijgen. NOS Nieuws. [28]
- Tweede Kamer der Staten-Generaal (2023, 13 december). Opdracht aan de informateur van 14 december 2023 [Kamerstuk]. [29]
- Valk, G. (2023, 28 november). Ervaren én uitgesproken Plasterk moet in zijn rol als verkenner een centrumrechtse puzzel leggen. NRC Handelsblad. [30]
- Van Gaalen, E. (2024, 16 mei). Eigen risico zakt naar 165 euro: gezonde Nederlander betaalt de prijs. Algemeen Dagblad. [31]
- Van Ossenbruggen, T. (2024, 16 mei). Hypotheekrenteaftrek blijft, toeslagen omhoog: dit zijn de belastingplannen van het nieuwe kabinet. De Telegraaf. [32]
- Van de Weijer, B. (2024, 16 mei). Hoe vallen de energie- en klimaatplannen van het nieuwe kabinet? ‘Schrappen salderingsregeling is rigoureuze stap’. de Volkskrant. [33]
- Yeşilgöz-Zegerius, D. (2024, 27 januari). Speech Dilan Yeşilgöz-Zegerius. Volkspartij voor Vrijheid en Democratie. [34]
- Wieringa, R. (2024). NSC sluit weer aan bij gesprekken. NRC Handelsblad. [35]