Sprookjesbos (Efteling)
Het Sprookjesbos is één van de grootste attracties in attractiepark de Efteling. Het Sprookjesbos was ook de eerste attractie in het park en bestaat al sinds 31 mei 1952. Van de 10 sprookjes in het begin zijn er tegenwoordig 29 sprookjes te vinden. Door de jaren heen hebben vele sprookjes een verandering ondergaan.
Het Sprookjesbos kan grofweg in drie stukken worden gehakt:
- Het beginstuk: Tussen de ingang en het Herautenplein. Dit stuk is is echt een bos.
- Het Herautenplein: Een plein waarvan niets van het bos meer te herkennen is.
- Het eindstuk: Alles na het Herautenplein. Dit stuk bos is er pas later bij gekomen.
Geschiedenis
Beginjaren
Het begin van het Sprookjesbos hangt samen met dat van de Efteling. Een natuurgebied wordt veranderd in een recreatieoord. Dit was het plan van de burgemeester van Loon op Zand, Reinier van der Heijden. Samen met zijn zwager Peter Reijnders, die erg handig was, bespraken ze de plannen. De burgemeestersvrouw kwam met het idee voor een sprookjestuin, zoals deze in Eindhoven was te vinden. Reijnders wilde een Sprookjesbos bouwen wat niet tijdelijk was. Hij vroeg hulp van de illustrator Anton Pieck, die niet enthousiast was. Hij vreesde voor bordkarton, maar Reijnders wilde echte materialen. Balken waaraan je je hoofd kon stoten en stenen die langs je vingers schuurde. Hij wilde niet dat de gebouwen eruit zagen alsof ze waren gebouwd aan de hand van Piecks tekeningen, maar dat ze er al stonden en dat Pieck ze hand nagetekend. Ze besloten 10 sprookjes uit te beelden; Doornroosje, Kabouterdorp, de Zes Dienaren (Langnek), Het Stoute prinsesje (Sprekende papegaai), Vrouw Holle (alleen de put), Sneeuwwitje (alleen de grot), De Kikkerkoning, De Magische Klok en de Chinese Nachtegaal (de oude versie op de plaats van de Draak).
Het bleek een waar succes te zijn en het jaar na de opening werden Roodkapje en de Rode Schoentjes toegevoegd. Doornroosje kreeg een plek in haar eigen kasteel. In 1954 wordt de Heksenpoort de ingang van het Sprookjesbos. Ook kwam de Magische Liefdesbron er. In 1964 werd deze vervangen door de Dansende Dolfijn en in 1970 kwam tenslotte de Kleine Zeemeermin hier te staan. In 1955 werd het huisje van het Hans en Grietje gebouwd. In 1958 wordt (toen nog) buiten het Sprookjesbos De Vliegende Fakir gebouwd. Via een grote laan kwam men hier terecht. Hier lag toen nog de Siertuin. Vanuit het Kasteel van Doornroosje was deze te zien. In 1966 wordt een andere project buiten het Sprookjesbos gestart, De Indische Waterlelies. Destijds was dit de grootste attractie van de Efteling. In 1968 werd er een station voor de Stoomtrein aangelegd, maar in 1974 werd deze al weer gesloten.
.jpg)
Vanaf de jaren 70
In 1973 komen de Wolf en de Zeven Geitjes naar het Sprookjesbos. In 1977 werd de winkel In den Ouden Marskramer gebouwd. In 1979 wordt de Chinese Nachtegaal vervangen door Draak Lichtgeraakt. De Chinese Nachtegaal had namelijk vaak last van storingen. Tijdens de wintersluiting tussen 1980 en 1981 wordt het Kasteel van Doornroosje afgebroken en weer opgebouwd. Het kasteel was namelijk verzakt. In 1988 wordt de Trollenkoning verwelkomt. In 1922 wordt de Siertuin bij het Sprookjesbos getrokken. De nieuwe Chinese Nachtegaal komt hier te staan, samen met Repelsteeltje en Klein Duimpje. Het laatste stukje van de Siertuin is tegenwoordig de Japanse tuin. Ook de Indische Waterlelies en de Vliegende Fakir liggen nu in het Sprookjesbos. In 1999 wordt het Herautenplein uitgebreid met het Kasteel van Sneeuwwitje en Herberg de Ersteling. Zo waren de parkeerplaatsen minder zichtbaar.
In 2001 komt Raponsje naar het Sprookjesbos toe en in 2004 het Meisje met de Zwavelstokjes. In 2010 komt de Sprookjesboom naar het Sprookjesbos toe en in 2012 de Keizer met de Nieuwe Kleren. Als laatste werd in 2016 Pinokkio toegevoegd.
Langs de sprookjes
Van Doornroosje tot en met de Rode Schoentjes
Het Sprookjesbos begint bij de Heksenpoort. Twee heksen staan op pilaren en kijken naar elkaar. Men loopt door en ziet op een heuvel het Kasteel van Doornroosje liggen. Men heeft de keuze om het kasteel op te gaan of er omheen te lopen. Op weg naar boven loopt men langs een slapende wachter. In het sprookje wordt Doornroosje geboren en is er in het hele land feest. Er worden 13 feeën uitgenodigd, maar aangezien het 13e bord breekt, wordt de 13e fee niet uitgenodigd. Zij is zo woest dat ze een vloek uitspreekt over het meisje. Op haar 16e zou ze zich prikken aan een spinnewiel. Het kasteel wordt in het Sprookje overwoekerd met rozen, maar in Efteling wordt klimop gebruikt. Boven loopt men langs de kamer van Doornroosje die in 100-jarige slaap is gevallen. In het torentje zit de heks lachend op haar spinnewiel en in de keuken slapen de koks. Men loopt weer naar beneden en komt bij het Kabouterdorp.
Het kabouterdorp heeft niet echt een verhaal, deze zijn er later bij verzonnen. In een holle boomstam zit een kabouter te schrijven. Men kan aan een deurklink rammelen en een kabouter doet open, verbaasd dat er niemand is doet hij weer dicht. Voor kleinere kinderen kunnen hier hun gang gaan. Een eindje verder staat Langnek. Langnek is gebaseerd op het sprookje De Zes Dienaren. Zes personen met een bijzondere eigenschap moeten een prins helpen zijn prinses te vinden. Langnek is daar één van. Tegenover Langnek staat een galerij waar schilderijen van de zes dienaren staan.
Vervolgens loopt men naar Roodkapje. Het bekende sprookje, waarin een meisje dat onderweg naar haar zieke oma is in de val wordt gelokt door een wolf, is uitgebeeld in de vorm van een huisje. Dit huisje bestaat pas sinds 1960. Tussen 1953 en 1959 was het een statische uitvoering van Roodkapje die bloemen plukte en een wolf die toekeek. Voor de deur van het huisje staat Roodkapje en binnenin ligt de Wolf in het bed verkleed als oma. Er wordt een lied gezongen. Daarna loopt men naar Pinokkio. Het verhaal achter dit sprookje is dat van de houten pop Pinokkio. Speelgoedmaker Gepetto heeft als droom om een zoon te hebben en een fee laat daarom 1 van zijn poppen tot leven komen. Echter mag de pop niet liegen, want dan wordt zijn neus lang. Het sprookje is drieën gedeeld. Als eerste het huisje van Gepetto, waarin de muizen met het speelgoed spelen, daarna de kat en de vos die Pinokkio zoeken en tenslotte de monstervis waarin Pinokkio zit. Men loopt door naar de Rode Schoentjes waar elke paar minuten de schoenen dansen over de glasplaat heen.
De Trollenkoning tot en met Hans en Grietje
Vervolgens loopt men naar de Trollenkoning. Achter dit sprookje zit niet echt een verhaal. In een holle boomstam opent om de paar minuten een gordijn met daarachter een trol. Bezoekers moeten hiervoor aan een steen met sterrenbeelden draaien. De trol doet een onverstaanbare voorspelling voor de bezoeker. Vervolgens trilt de plaat die zich onder de bezoeker bevindt. Hierna loopt men naar Het Stoute Prinsesje toe, beter bekend als de Sprekende papegaai. Het verhaal gaat over een vervelend prinsesje die wordt omgetoverd in een papegaai, waardoor ze alles moet zeggen wat andere moeten zeggen. Bezoekers mogen tegen de papegaai praten als de ogen rood kleuren en vervolgens praat de papegaai dit na. Bij Raponsje zien we hoge toren met een meisje die uit het raam kijkt en een hele lange vlecht. Terwijl het verhaal achter het sprookjes wordt verteld klimt een heks omhoog.
Hierna loopt men naar de Kleine zeemeermin Het sprookje van Hans Christian Andersen bestaat uit een fontein waarin de zeemeermin als middelpunt dient. Bij het sprookje wordt geen verhaal gedraaid. Draak Lichtgeraakt komt men vervolgens tegen. Op het muurtje zit een grote draak turend naar zijn schat. Als iemand aan de kroon rammelt komt de draak tot leven om de bezoekers weg te jagen. Hierna gaat men naar De wolf en de zeven geitjes. Het verhaal gaat over een moedergeit die weggaat en haar kinderen alleen thuis achterlaat. Ondertussen probeert een wolf de geitjes op te eten. Eerst ziet men de moedergeit wandelen, vervolgens kijkt men door de ramen van het huis. Eerst ziet men de slaapkamer waarin de muizen spelen met het speelgoed. In de woonkamer zitten zes geitjes aan tafel te mens-erger-je-nieten en één geitje zit in de klok. Voor de deur staat de wolf. Daarna gaat men naar Hans en Grietje. Hier ziet men het snoephuisje uit het verhaal. Als men aan het hek rammelt schiet er een zwarte kat door de muur. Achter de deur staat de heks met de woorden "Kniebel Knabbel Knuisje. Wie knabbelt er aan mijn huisje?" Achter tralies zit Hans en daarvoor Grietje. Door middel van geureffecten wordt de geur van ouderwetse lekkernijen geïmiteerd.
Het Herautenplein: Vrouw Holle tot en met De Magische Klok
Vrouw Holle staat net voor het Herautenplein. In de waterput kan men doormiddel van dia's en tekst zien en horen wat het verhaal achter het sprookje is. Een stukje verderop staat het huisje van Vrouw Holle. Als je aan de mattenklopper rammelt komt Vrouw Holle op de eerste verdieping naar buiten om het te laten sneeuwen. Links van het huisje zit de Kleine Boodschap, een dwerg op een steen wijzend naar de toiletten. Achter het huisje bevindt zich het Herautenplein. Een verschil met het eerste deel van het sprookjesbos is dat men op het Herautenplein echt naar binnen kan. Er is alleen geen vaste route.
Links bevindt zich een ezel op een steen en iets daarnaast een huisje. Deze horen bij het sprookje Tafeltje dek je, ezeltje strek je en knuppel uit de zak. Voor ezeltje trek je dient betaald te worden. In het huisje loopt men eerst langs de knuppel, die nog steeds wil uitbreken uit zijn kooi. In de volgende kamer ziet men een jongen met een tafel en hond. Na de woorden "tafeltje dek je" verschijnt op tafel een groot diner. Ondertussen luistert de kok mee. De verhalen op het Herautenplein zijn overigens meer authentiek in gesproken, waardoor bezoekers het idee krijgen zich echt in die tijd te bevinden. Naast het huisje staat weer een ander huisje. Dit behoort tot het sprookje Sneeuwwitje. Men loopt het kasteel binnen waar men het verhaal van de koningin krijgt te horen via de toverspiegel. Dit is slechts het eerste deel van het verhaal, van het begin tot dat ze Sneeuwwitje wil vergiftigen. Na het verhaal komt men bij de toren uit. Op de trap ziet men de mand met giftige appels staan. Naast het kasteel staat een grot. Hier ligt Sneeuwwitje in haar glazen kist terwijl de dwergen huilen. Achter de grot van Sneeuwwitje zit de nieuwe sprookje: De Zes zwanen. Bezoekers kunnen in een zwaan stappen. En je ziet Elisa die stil zit te breiden. Het kasteel zit naast de grot van Sneeuwwitje en naast het huis van Assepoester. Naast de grot bevindt zich een hek met pompoenen. Deze verraden het sprookje al een beetje; Assepoester. Men loopt via de tuin naar het landhuis. Hier blikt Assepoester terug op de hele gebeurtenis. Achter ramen kunnen bezoekers verschillende dingen zien gebeuren. Op het eind doet de prins het glazen muiltje om van Assepoester, openen de openslaande deuren en ziet men de koets naar het kasteel gaan. Eenmaal terug op het Herautenplein heeft men nog de Kikkerkoning. Deze is vormgegeven in een fontein waarin vier kikkers een gouden bal hooghouden. In de hoek van het plein bevindt zich de Magische Klok. Om het kwartier blazen de zes prinsen op hun trompet en luisteren bezoekers tot die tijd naar het verhaal. Via de poort verlaat men het Herautenplein.
De Indische Waterlelies tot en met De Chinese Nachtegaal
Na de poort ziet men een gouden vogel met een pijl naar links: De Indische Waterlelies. Het sprookje lag vroeger buiten het Sprookjesbos en lag toen in de siertuin. Via een grot komt men uit om een wit plein met twee wachters, een zuilenrij en een vijver. Om de vijf minuten vindt er een show plaats. Vroeger stond er om het gebouw nog een toren, maar deze was te instabiel en is verwijderd. Binnen ziet men zeven gesloten waterlelies in de jungle. Om de achtergrond een paleis en links een waterval. Als de lichten dimmen verschijnt de heks die een lied zingt en de waterval stopt. Hierna geeft ze het stokje door aan de kikkers, die met instrumenten de melodie van de Afrikaan Beat spelen. De waterlelies openen en de elfjes dansen erin. Later verschijnen ook nog drie ganzen. Uiteindelijk klinkt een gongslag en is het sprookje afgelopen.
Hierna komt men uit bij Klein Duimpje. Terwijl de reus slaapt kan men Klein Duimpje roepen en komt hij tevoorschijn. Vervolgens loopt men naar Repelsteeltje. Terwijl hij in zijn huisje zingt "Niemand weet dat ik Repelsteeltje heet", hoort een wachter van de koning dit. Vervolgens gaat men naar het Meisje met de Zwavelstokjes. Men loopt een klein kasteeltje in en ziet de winterse beelden in de galerij. Nadat de kaarsen boven de deur zijn gedoofd, begint het sprookje. Op de grond zit een meisje midden in de winter die niet naar huis wil. Ze verkoopt zwavelstokjes, die niemand wil kopen. Ze besluit er een op te steken, waarna er een hallucinatie verschijnt. Dit doet ze een aantal keer. Uiteindelijk komt haar overleden grootmoeder haar halen en neemt haar mee naar de hemel. Het meisje sterft hierdoor in de kou met een glimlach van vrede op haar gezicht.
Vervolgens gaat men naar de nieuwe kleren van de keizer. Door middel van bewegende beelden wordt het verhaal van de ijdele keizer verteld, die elk uur van de dag andere kleren nodig had. Uiteindelijk kwamen er twee klerenmakers die stof maakten die alleen door de slimmen gezien konden worden. Geen minister, generaal en zelfs niet de keizer zagen het, waardoor de keizer poedelnaakt uit zijn paleis kwam. Bij de Sprookjesboom kunnen bezoekers luisteren naar de verhalen van de bewoners van het bos. Hierna loopt men naar de Vliegende Fakir. Deze vliegt van toren naar toren en laat de tulpen bloeien. Als laatste komt men bij de Chinese Nachtegaal. In dit sprookje hoort men het verhaal van de keizer van China, die een voorkeur had voor mooie dingen en hierdoor ook ziek werd.
Naast het laatste sprookje bevindt zich de Chinese tuin. Hier staan ook de beelden ter gelegenheid van Tien Jaar Kindervreugd, de stichters van de Efteling en de Gebroeders Grimm.
Vroegere sprookjes
- Magische Liefdesbron: Dit stond op de plek van de Kleine Zeemeermin. Het bestond uit een vis die roze water spuwde. Hoe sneller het water roze was, hoe sterker de liefde tussen twee personen. Aangezien dit effect niet altijd werkte is het spookje veranderd in de Dansende Dolfijn.
- Dansende Dolfijn: Een dolfijn die rondjes zwom op muziek van Old man river. Aangezien dit geen sprookje was werd het vervangen door De Kleine Zeemeermin.
- Chinese Nachtegaal (ouder versie): Een nachtegaal op een tak die om de vijf minuten zong. Terwijl de vogel zong opende een aantal grote bloemen. De bloemen bleven echter op een geef moment opstaan, waardoor het werd vervangen door Draak Lichtgeraakt. Pas later werd de Chinese Nachtegaal herbouwd in een grotere versie, waarbij bovenstaande effecten weer zijn toegepast.