Willemstad (Noord-Brabant): verschil tussen versies

Versie van 24 apr 2024 19:18

Werk in uitvoering!
Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt.
Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren.
De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel.
Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken.

Dit artikel is nog niet af.


Willemstad
Geen afbeelding beschikbaar
Land	Nederland
Provincie	Noord-Brabant
Gemeente	Moerdijk
Burgemeester
Oppervlakte
Inwoners	3130 (1 januari 2023)
Dichtheid
Postcode(s)	4797
Netnummer(s)	0168
Rayons
Portaal Noord-Brabant

Willemstad is een stad in Nederland, in de provincie Noord-Brabant. Willemstad hoort bij de gemeente Moerdijk.

Op 1 januari 2023 had Willemstad 3130 inwoners.

Geschiedenis

Eerste bewoning

Mannetje van Willemstad

De eerste bewoning van de omgeving van Willemstad is al duizenden jaren geleden. Het meest tastbare bewijs hiervoor is het zogenoemde Mannetje van Willemstad, een 12,5 centimeter hoog beeldje dat een mens uitbeeldt. Dit beeldje is ongeveer 7500 jaar oud en werd gevonden bij de aanleg van de Volkeraksluizen.

Van dorp naar stad

Willemstad rond 1865. Bovenin zie je Zuid-Holland.

De geschiedenis van het dorp gaat terug tot het jaar 1565. Hoewel het gebied dus al duizenden jaren bewoond werd, werd pas in het jaar 1565 een dorp gesticht op de plek van het huidige Willemstad. Dit dorp kreeg de naam Ruigenhil. De grond rond het gebied was een drassig eiland. Die drassige grond heet kwelder en regionaal gors. Eigenlijk was de grond niet geschikt voor een dorp, maar de eigenaar van het gebied, markies van Bergen op Zoom Jan IV van Glymes, polderde de kwelder in. De plek was van strategisch belang, want het lag in een gebied vanwaar je van Noord-Brabant het Hollands Diep over kon steken en dan in Zuid-Holland uit kwam. In 1583 rukten de Spanjaarden, waar Nederland destijds mee in een oorlog verwikkeld was, steeds verder op. Willem van Oranje, de leider van de opstandige Nederlanders, besloot toen om het dorp te versterken. De versterking bestond uit grachten en aarden wallen en vijf bastions (uit de wallen stekende driehoeken). Toen Willem een jaar later overleed besloot zijn zoon en opvolger prins Maurits om het dorp, die officieus al Willems stad werd genoemd, de naam Willemstad te geven. Tevens kreeg het dorp stadsrechten van Maurits. Willemstad was nu dus een stad. Hij kon dit doen omdat Maurits de eigenaar was van dit gebied als markies van Bergen op Zoom. De verstrekking van de stadsrechten maakt de stad de laatste stad in het huidige Nederland die officiële stadsrechten heeft ontvangen. Ook Maurits versterkte de stad met vestingwerken. Dat was nodig omdat de stadswallen waren ingestort op sommige punten. Ook was de stad kwetsbaar vanaf het water. Maurits herstelde de ingestorte delen en bouwde twee forten, een aan elke kant van de haven. Deze forten zouden later worden uitgebouwd tot bastions. De bastions dragen sinds 1700 de namen van de zeven gewesten die zich verenigden in de strijd tegen de Spanjaarden, te weten Gelderland, Groningen, Overijssel, Friesland, Zeeland en Holland. Maurits betaalde de kosten zelf in plaats van de burgers te laten betalen. De burgers gaven namelijk aan al veel inspanningen te hebben geleverd, zoals het inkwartieren van soldaten. Maurits ging akkoord en in ruil daarvoor betaalden de burgers belasting aan hem. In 1587 wilde Maurits in het dorp een kerk en een raadhuis (een soort gemeentehuis/stadhuis) bouwen, maar hij had geen geld. Toen werd besloten om een raadhuis te bouwen mét een toren, een luidklok en een uurwerk. Ook konden er kerkdiensten worden gehouden. In 1607 kwam het er dan toch van, er kwam een protestantse kerk. Willemstad had daarmee een primeur, want de nieuwe kerk is de eerste in Nederland gebouwde kerk die speciaal voor protestantse kerkdiensten is gebouwd. Maurits gaf aan mee te willen betalen als de kerk niet in de vorm van een kruis werd gebouwd, maar in een ronde of achtkantige vorm. De stad ging akkoord. Vanwege de vorm kreeg de kerk de naam Koepelkerk. Het gebouw is nu een van de bekendste en prominentste gebouwen van Willemstad. Enkele jaren later, in 1623, liet Maurits een nieuw gebouw bouwen. Het zou zijn buitenhuis moeten worden. Hij gaf er de naam Princehof aan. Het is nu een museum, genaamd het Mauritshuis. Lang heeft hij er niet van kunnen genieten, want hij overleed twee jaar later. Hij liet Willemstad drie gebouwen na, die er tot op de dag van vandaag staan.

De Fransen komen!

Ruim 250 jaar later, in 1793, kreeg Willemstad het zwaar te verduren. Frankrijk was begonnen aan een opmars door de Republiek. Onder leiding van generaal Charles-François Dumouriez trokken 8000 Franse soldaten door Noord-Brabant. Op 1 maart dat jaar kwamen de Fransen aan bij Willemstad. De stad werd gebombardeerd met in totaal 10.000 kanonskogels en 500 bommen. De bewoners van Willemstad wisten echter de sluizen open te zetten waardoor de polder onder water liep. De Fransen konden de stad alleen nog maar bereiken via een modderige dijk. De bewoners van Willemstad namen die dijk onder vuur en de Fransen wisten niet door te breken. Op 16 maart eindigde het beleg met het terugtrekken van de Franse troepen. Willemstad had stand gehouden, maar de prijs was hoog. Er waren vier doden gevallen en er waren veel gebouwen kapot. Ook waren de gebouwen en akkers in de polder kapot gegaan door de inundatie van de polder. De stad viel het jaar erop alsnog in Franse handen.

Onder Frans gezag

Toen de Fransen de baas waren in Nederland was hier het Koninkrijk Holland. De koning hiervan was Lodewijk Napoleon, de jongere broer van Napoleon Bonaparte, de toenmalige Franse keizer. Lodewijk bezocht de vestingstad eind april 1809 en was onder de indruk. Zo erg zelfs dat broer Napoleon ook langs kwam, begin oktober 1811. Hij gaf toen opdracht tot de bouw van een kruithuis (munitie depot) en twee forten, Fort Sabina en Fort de Hel.

Nieuwe koers?

Na de Franse tijd leek een nieuwe oorlog ver weg. In 1874 werd de zogenoemde Vestingwet aangenomen. Die wet hield in dat veel vestingen ontmanteld werden. Maar Willemstad niet! Die stad kreeg juist een belangrijke rol in de zogenoemde Stelling van het Hollandsch Diep en het Volkerak. Deze stelling sloot het water af zodat er geen vijandelijke schepen door konden en de stelling hield ook aanvallers uit het zuiden tegen die naar Holland wilden. Willemstad bleef dus gespaard van een ontmanteling van de vestingwerken. Mede hierdoor zijn deze nog zo goed bewaard gebleven.

Eerste Wereldoorlog

Tweede Wereldoorlog

Een nieuwe rol

Belangrijke gebouwen

Belangrijke straten

Fotogalerij

Benedenkade Haven
Benedenkade Haven
Jachthaven
Mannetje van Willemstad

Zie ook

Willemstad (Curaçao)

Externe links

	Plaatsen in de gemeente Moerdijk
Steden: Klundert · Willemstad · Zevenbergen Dorpen: Fijnaart · Moerdijk · Heijningen · Helwijk · Langeweg · Noordhoek · Standdaarbuiten · Zevenbergschen Hoek · Oudemolen Buurtschappen: Achterdijk · Barlaque · Bovensluis · Drie Hoefijzers · Driehoek · Hoekske · Kade · Kreek · Kwartier · Lochtenburg · Nieuwemolen · Noordschans · Pelikaan · Roodevaart · Stadse Dijk · Strooiendorp · Tonnekreek · Zevenhuizen · Zwingelspaan Noord-Brabant: Steden en dorpen Nederland: Provincies · Gemeenten

@@ Regel 24: / Regel 24: @@
 === Eerste bewoning ===
+[[Bestand:Mannetje van Willemstad Rijksmuseum van Oudheden 002.jpg|links|miniatuur|174x174px|Mannetje van Willemstad]]
+De eerste bewoning van de omgeving van Willemstad is al duizenden jaren geleden. Het meest tastbare bewijs hiervoor is het zogenoemde [[Mannetje van Willemstad]], een 12,5 centimeter hoog beeldje dat een mens uitbeeldt. Dit beeldje is ongeveer 7500 jaar oud en werd gevonden bij de aanleg van de [[Volkeraksluizen]].
 === Van dorp naar stad ===
+[[Bestand:1865 Willemstad.png|miniatuur|Willemstad rond 1865. Bovenin zie je Zuid-Holland.]]
-De geschiedenis van het dorp gaat terug tot het jaar 1565. Hoewel het gebied al duizenden jaren bewoond werd, werd pas in het jaar 1565 een dorp gesticht op de plek van het huidige Willemstad. Dit dorp kreeg de naam ''Ruigenhil''. De grond rond het gebied was een drassig eiland. Die drassige grond heet [[kwelder]] en regionaal ''gors''. Eigenlijk was de grond niet geschikt voor een dorp, maar de eigenaar van het gebied, [[markies]] van [[Bergen op Zoom]] [[Jan IV van Glymes]], polderde de kwelder in. De plek was van strategisch belang, want het lag in een gebied vanwaar je van [[Noord-Brabant]] het [[Hollands Diep]] over kon steken en dan in [[Zuid-Holland]] uit kwam. In 1583 rukten de [[Spanje|Spanjaarden]], waar [[Nederland]] [[Tachtigjarige Oorlog|destijds mee in een oorlog verwikkeld was]], steeds verder op. Willem van Oranje, de leider van de opstandige Nederlanders, besloot toen om het dorp te versterken. De versterking bestond uit [[Gracht|grachten]] en [[Aarde (grond)|aarden]] [[Wal|wallen]] en vijf [[Bastion|bastions]] (uit de wallen stekende driehoeken). Toen Willem een jaar later overleed besloot zijn zoon en opvolger [[Maurits van Oranje|prins Maurits]] om het dorp, die [[officieus]] al ''Willems stad'' werd genoemd, de naam ''Willemstad'' te geven. Tevens kreeg het dorp [[stadsrechten]] van Maurits. Willemstad was nu dus een stad. Hij kon dit doen omdat Maurits de eigenaar was van dit gebied als markies van Bergen op Zoom. De verstrekking van de stadsrechten maakt de stad de laatste stad in het huidige Nederland die officiële stadsrechten heeft ontvangen. Ook Maurits versterkte de stad met vestingwerken. Dat was nodig omdat de stadswallen waren ingestort op sommige punten. Ook was de stad kwetsbaar vanaf het water. Maurits herstelde de ingestorte delen en bouwde twee forten, een aan elke kant van de haven. Deze forten zouden later worden uitgebouwd tot bastions. De bastions dragen sinds 1700 de namen van de zeven [[Gewest|gewesten]] die zich verenigden in de strijd tegen de Spanjaarden, te weten [[Gelderland]], [[Groningen (provincie)|Groningen]], [[Overijssel]], [[Friesland]], [[Zeeland (provincie)|Zeeland]] en [[Holland (provincie)|Holland]]. Maurits betaalde de kosten zelf in plaats van de burgers te laten betalen. De burgers gaven namelijk aan al veel inspanningen te hebben geleverd, zoals het [[inkwartieren]] van soldaten. Maurits ging akkoord en in ruil daarvoor betaalden de burgers belasting aan hem. In 1587 wilde Maurits in het dorp een [[kerk]] en een [[raadhuis]] (een soort gemeentehuis/stadhuis) bouwen, maar hij had geen geld. Toen werd besloten om een raadhuis te bouwen mét een toren, een luidklok en een uurwerk. Ook konden er kerkdiensten worden gehouden. In 1607 kwam het er dan toch van, er kwam een [[Protestantisme|protestantse]] kerk. Willemstad had daarmee een [[primeur]], want de nieuwe kerk is de eerste in Nederland gebouwde kerk die speciaal voor protestantse kerkdiensten is gebouwd. Maurits gaf aan mee te willen betalen als de kerk niet in de vorm van een kruis werd gebouwd, maar in een ronde of achtkantige vorm. De stad ging akkoord. Vanwege de vorm kreeg de kerk de naam ''Koepelkerk''. Het gebouw is nu een van de bekendste en prominentste gebouwen van Willemstad. Enkele jaren later, in 1623, liet Maurits een nieuw gebouw bouwen. Het zou zijn [[buitenhuis]] moeten worden. Hij gaf er de naam ''Princehof'' aan. Het is nu een museum, genaamd het ''Mauritshuis''. Lang heeft hij er niet van kunnen genieten, want hij overleed twee jaar later. Hij liet Willemstad drie gebouwen na, die er tot op de dag van vandaag staan.
+De geschiedenis van het dorp gaat terug tot het jaar 1565. Hoewel het gebied dus al duizenden jaren bewoond werd, werd pas in het jaar 1565 een dorp gesticht op de plek van het huidige Willemstad. Dit dorp kreeg de naam ''Ruigenhil''. De grond rond het gebied was een drassig eiland. Die drassige grond heet [[kwelder]] en regionaal ''gors''. Eigenlijk was de grond niet geschikt voor een dorp, maar de eigenaar van het gebied, [[markies]] van [[Bergen op Zoom]] [[Jan IV van Glymes]], polderde de kwelder in. De plek was van strategisch belang, want het lag in een gebied vanwaar je van [[Noord-Brabant]] het [[Hollands Diep]] over kon steken en dan in [[Zuid-Holland]] uit kwam. In 1583 rukten de [[Spanje|Spanjaarden]], waar [[Nederland]] [[Tachtigjarige Oorlog|destijds mee in een oorlog verwikkeld was]], steeds verder op. Willem van Oranje, de leider van de opstandige Nederlanders, besloot toen om het dorp te versterken. De versterking bestond uit [[Gracht|grachten]] en [[Aarde (grond)|aarden]] [[Wal|wallen]] en vijf [[Bastion|bastions]] (uit de wallen stekende driehoeken). Toen Willem een jaar later overleed besloot zijn zoon en opvolger [[Maurits van Oranje|prins Maurits]] om het dorp, die [[officieus]] al ''Willems stad'' werd genoemd, de naam ''Willemstad'' te geven. Tevens kreeg het dorp [[stadsrechten]] van Maurits. Willemstad was nu dus een stad. Hij kon dit doen omdat Maurits de eigenaar was van dit gebied als markies van Bergen op Zoom. De verstrekking van de stadsrechten maakt de stad de laatste stad in het huidige Nederland die officiële stadsrechten heeft ontvangen. Ook Maurits versterkte de stad met vestingwerken. Dat was nodig omdat de stadswallen waren ingestort op sommige punten. Ook was de stad kwetsbaar vanaf het water. Maurits herstelde de ingestorte delen en bouwde twee forten, een aan elke kant van de haven. Deze forten zouden later worden uitgebouwd tot bastions. De bastions dragen sinds 1700 de namen van de zeven [[Gewest|gewesten]] die zich verenigden in de strijd tegen de Spanjaarden, te weten [[Gelderland]], [[Groningen (provincie)|Groningen]], [[Overijssel]], [[Friesland]], [[Zeeland (provincie)|Zeeland]] en [[Holland (provincie)|Holland]]. Maurits betaalde de kosten zelf in plaats van de burgers te laten betalen. De burgers gaven namelijk aan al veel inspanningen te hebben geleverd, zoals het [[inkwartieren]] van soldaten. Maurits ging akkoord en in ruil daarvoor betaalden de burgers belasting aan hem. In 1587 wilde Maurits in het dorp een [[kerk]] en een [[raadhuis]] (een soort gemeentehuis/stadhuis) bouwen, maar hij had geen geld. Toen werd besloten om een raadhuis te bouwen mét een toren, een luidklok en een uurwerk. Ook konden er kerkdiensten worden gehouden. In 1607 kwam het er dan toch van, er kwam een [[Protestantisme|protestantse]] kerk. Willemstad had daarmee een [[primeur]], want de nieuwe kerk is de eerste in Nederland gebouwde kerk die speciaal voor protestantse kerkdiensten is gebouwd. Maurits gaf aan mee te willen betalen als de kerk niet in de vorm van een kruis werd gebouwd, maar in een ronde of achtkantige vorm. De stad ging akkoord. Vanwege de vorm kreeg de kerk de naam ''Koepelkerk''. Het gebouw is nu een van de bekendste en prominentste gebouwen van Willemstad. Enkele jaren later, in 1623, liet Maurits een nieuw gebouw bouwen. Het zou zijn [[buitenhuis]] moeten worden. Hij gaf er de naam ''Princehof'' aan. Het is nu een museum, genaamd het ''Mauritshuis''. Lang heeft hij er niet van kunnen genieten, want hij overleed twee jaar later. Hij liet Willemstad drie gebouwen na, die er tot op de dag van vandaag staan.
 === De Fransen komen! ===
@@ Regel 32: / Regel 35: @@
 === Onder Frans gezag ===
+Toen de Fransen de baas waren in [[Nederland]] was hier het [[Koninkrijk Holland]]. De koning hiervan was [[Lodewijk Napoleon Bonaparte|Lodewijk Napoleon]], de jongere broer van [[Napoleon Bonaparte I van Frankrijk|Napoleon Bonaparte]], de toenmalige Franse keizer. Lodewijk bezocht de vestingstad eind april 1809 en was onder de indruk. Zo erg zelfs dat broer Napoleon ook langs kwam, begin oktober 1811. Hij gaf toen opdracht tot de bouw van een [[kruithuis]] ([[munitie]][[depot]]) en twee forten, [[Fort Sabina]] en [[Fort de Hel]].
 === Nieuwe koers? ===
+Na de Franse tijd leek een nieuwe oorlog ver weg. In 1874 werd de zogenoemde [[Vestingwet]] aangenomen. Die wet hield in dat veel vestingen ontmanteld werden. Maar Willemstad niet! Die stad kreeg juist een belangrijke rol in de zogenoemde [[Stelling van het Hollandsch Diep en het Volkerak]]. Deze stelling sloot het water af zodat er geen vijandelijke schepen door konden en de stelling hield ook aanvallers uit het zuiden tegen die naar Holland wilden. Willemstad bleef dus gespaard van een ontmanteling van de vestingwerken. Mede hierdoor zijn deze nog zo goed bewaard gebleven.
 === Eerste Wereldoorlog ===
@@ Regel 39: / Regel 44: @@
 === Tweede Wereldoorlog ===
-=== Einde van de vesting ===
+=== Een nieuwe rol ===
 == Belangrijke gebouwen ==