Congo-Kinshasa

Democratische Republiek Congo République démocratique du Congo
Hoofdstad	Kinshasa
Aantal inwoners	92.378.000 (2021)
Oppervlakte	2.344.858 km²
Regeringsvorm	Semi-presidentiële republiek
President	Félix Tshisekedi (sinds 2019)
Premier	Jean-Michel Sama Lukonde (sinds 2021)
Godsdienst	Christendom (95,8%) Traditionele religies (1,8%) Islam (1,5%) Overig/geen (0,9%)
Taal	Frans (Français)
Munteenheid	Congolese frank
Volkslied	Denout Congolais
Nationale feestdag	30 juni
Landcode	COD

De Democratische Republiek Congo, ook wel Congo-Kinshasa genoemd, is een land in Afrika. De hoofdstad is Kinshasa. Het land is vernoemd naar de rivier de Kongo die dwars door het land stroomt. Congo-Kinshasa is qua oppervlakte het grootste land van Afrika na Algerije. In het land wonen meer dan 92 miljoen inwoners. De officiële taal is het Frans, maar er worden ook veel inheemse talen gesproken.

Voor de komst van de kolonisten bestond al het koninkrijk Kongo. Aan het einde van de 19e eeuw werd het gebied verdeeld op de Koloniale Conferentie van Berlijn onder België, Portugal en Frankrijk. Het huidige Congo-Kinshasa was tussen 1885 en 1908 het privédomein van de Belgische koning Leopold II. Tijdens deze periode vonden er veel gruweldaden plaats in de Congo. In 1908 nam de Belgische staat deze kolonie over. Congo werd in 1960 onafhankelijk van België. Tussen 1971 en 1997 stond het land bekend als Zaïre. Nog altijd heeft Congo-Kinshasa veel verschillende conflicten.

Congo-Kinshasa grenst aan Congo-Brazzaville, de Centraal-Afrikaanse Republiek, Zuid-Soedan, Oeganda, Rwanda, Burundi, Tanzania, Zambia en Angola.

Naam

In het Nederlands wordt de naam van het land met een "c" (Congo) geschreven. In oudere Nederlandse teksten komt men ook de naam "Kongo" (met een "k") tegen. Deze spelling werd tot 1997 gebruikt voor het land. Tegenwoordig wordt deze spelling gebruikt voor de Kongorivier om een duidelijk onderscheid te maken tussen het land en de rivier.

Congo-Kinshasa is vernoemd naar de Kongorivier. Deze rivier is weer vernoemd naar het woord voor "jager" in het Kikongo. Dit is één van de oorspronkelijke talen die in het zuidwesten van Congo wordt gesproken. Het tweede gedeelte van de naam, Kinshasa, is de hoofdstad van Congo-Kinshasa.

Officieel heet Congo-Kinshasa de "Democratische Republiek Congo". Dit levert veel verwarring op met buurland Congo-Brazzaville; wat officieel de "Republiek Congo" heet. Om verwarring te voorkomen gebruikt men de namen "Congo-Kinshasa" en "Congo-Brazzaville". Hier is het duidelijker welke van de twee landen er precies bedoeld wordt.

Geschiedenis

Prekoloniale periode

Het gebied waar Congo-Kinshasa nu ligt, wordt al zo'n 10.000 jaar bewoond. Er is weinig bekend over deze periode, aangezien er geen geschreven bronnen zijn. Wel weten we dat veel van de huidige Bantoe-volkeren tussen 2.000 v.Chr. en 500 n.Chr. naar Congo-Kinshasa zijn gekomen. Ook kwamen er volkeren uit Soedan en Oost-Afrika naar het gebied. Deze volkeren hadden elk hun eigen stammen.

Vanaf de 15e eeuw was het koninkrijk Congo een belangrijk land in het gebied. De grenzen wisselden tijdens deze periodes. Op het hoogtepunt had het koninkrijk ook gebieden aan de Atlantische Oceaan. Het koninkrijk Congo was vrij hoog ontwikkeld. Zo was er één nationale taal en systeem om belastingen te heffen. Het land handelde in ivoor, aardewerk en koper. Ook voerde het koninkrijk handel met Europeanen. Vanuit de Congo werden ook slaven meegenomen naar Amerika (voornamelijk door de Portugezen).

Daarnaast waren er nog verschillende kleinere staatjes in het gebied.

Leopold II en de Congo-Vrijstaat

Twee Congolese dwangarbeiders halen rubber uit rubberlianen.

Aan het einde van de 19e eeuw raakten de Europese landen steeds meer geïnteresseerd in het continent Afrika. Afrika was grotendeels niet doorzocht. De kustregio's waren bekend, maar men wist vrijwel niets over de binnenlanden. Men hoopte hier veel rijkdommen te vinden, wat leidde tot de Wedloop om Afrika. Op de Koloniale Conferentie van Berlijn (1884-1885) verdeelden de Europese grootmachten Afrika. België (wat toentertijd geen koloniën had) kreeg op deze conferentie het huidige Congo-Kinshasa toegewezen.

Toch toonde Belgische regering aanvankelijk weinig interesse in een kolonie. Koning Leopold II dacht hier anders over. Volgens hem moest België om een kolonie hebben om zich verder te kunnen ontwikkelen. Hierdoor werd Congo het privédomein van Leopold II. Congo werd de Congo-Vrijstaat genoemd met Leopold II als alleenheerser. De kolonie was vooral belangrijk voor de export van rubber. In Congo groeiden namelijk rubberlianen. Leopold II verkocht deze rubber aan andere landen. Het geld werd vervolgens gebruikt om in België spoorwegen en musea te bouwen. Hierdoor stond Leopold II eerst in België bekend als een goed man. Wat niemand toentertijd wist was wat in de Congo-Vrijstaat gebeurde.

Tussen 1885 en 1908 vonden er veel wandaden plaats. Dorpen en stammen werden belastingen in de vorm van het leveren van rubber opgelegd. Wanneer de stammen en dorpen onvoldoende rubber leverden, werden zij zwaar gestraft (dwangarbeid). Zo werden handen afgehakt of mensen zelfs ter dood veroordeeld. Ook vonden allerlei andere martelingen plaats, werden mensen gevangen gezet of gegijzeld. Door de dwangarbeid konden mensen niet op het land werken. Hierdoor ontstonden grote hongersnoden en uitbraken van ziektes, waar veel mensen aan overleden. Er waren zelfs speciale kinderkolonies, waar Congolese kinderen verplicht naartoe moesten. Miljoenen Congolezen overleden door het beleid van Leopold II; de schattingen lopen uiteen van 1,5 tot 11,5 miljoen.

Via christelijke missionarissen kwamen deze verhalen aan het licht in het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. De Britse schrijver Joseph Conrad schreef zelfs het verhaal Heart of Darkness om licht op de situatie te schijnen. Onder internationale druk greep de Belgische regering in 1908 in. Koning Leopold II moest verplicht zijn privédomein aanstaan aan de Belgische staat.

Belgisch-Congo

Een kaart van Belgisch-Congo uit 1914

Toen Congo officieel een Belgische kolonie werd in 1908, werd de naam veranderd in Belgisch-Congo. Hierdoor namen ook de wandaden af, maar dwangarbeid bleef tot na de Eerste Wereldoorlog in Congo bestaan. Hoewel dwangarbeid verboden was, was er weinig toezicht op dit verbod. Ondertussen werd het bestuur verbeterd en kwam er meer vooruitgang. De inwoners van Congo kregen hierdoor recht op onderwijs en gezondheidszorg. Wel waren kwam er in de Congo een systeem van rassensegregatie. Dit betekende dat blanke en zwarte inwoners van de kolonie naar aparte scholen en ziekenhuizen moesten. Het was voor zwarte Congolezen daarom vrijwel onmogelijk om hoger onderwijs te krijgen.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog koos Belgisch-Congo de kant van de Geallieerden, terwijl België zelf bezet was. Het Congolese leger vocht tegen de Italianen in Ethiopië. Na de Tweede Wereldoorlog werd er soepeler omgegaan met de rassensegregatie. Zwarte Congolezen die voldoende "Europees" waren werden évolués genoemd. Zij konden hierdoor bijvoorbeeld naar de universiteit en hadden meer rechten naar andere Congolezen. Toch werd de roep om onafhankelijkheid steeds groter in de Congo. Overal in Afrika begonnen koloniën onafhankelijk te worden (dekolonisatie), waardoor dit alleen maar sterker werd.

Uiteindelijk besloot de Belgische regering om Belgisch-Congo onafhankelijk te maken op 30 juni 1960. De regering was namelijk bang dat er een oorlog zou uitbreken (zoals in Algerije). Hierdoor besloot men om de onafhankelijkheid vreedzaam te regelen. Door de onafhankelijkheid kwamen er definitief een einde aan de rassensegregatie.

Onafhankelijkheid

Patrice Lumumba

Congo-Kinshasa werd vervolgens een republiek. De linkse politicus Patrice Lumumba werd door de bevolking als premier verkozen. Kort na de onafhankelijkheid ontstonden er veel problemen in het Congolese leger. Dit leger werd nog steeds geleid door Belgische officieren. Lumumba besloot om deze Belgische officieren te ontslaan en het vervangen door Congolese officieren. In Congo-Kinshasa woonden nog veel Belgen. Door deze beslissing besloten zij massaal uit Congo-Kinshasa te vertrekken. De Congolese regering stortte in elkaar en er ontstond grote chaos in het land. België wilde troepen sturen om Belgische inwoners te beschermen. Deze gebeurtenis wordt de Congocrisis genoemd.

Uiteindelijk vroeg Lumumba om de hulp van de Verenigde Naties. België moest haar leger uit Congo-Kinshasa halen. In ruil daarvoor stuurden de Verenigde Naties een internationaal leger. Deze internationale missie werd geleid door de Verenigde Staten. Ondertussen liep de situatie verder uit de hand. Een Congoleze provincie verklaarde zichzelf onafhankelijk en de president probeerde om Lumumba af te zetten. Lumumba werd uiteindelijk in 1961 onder huisarrest geplaatst. De Amerikanen zagen Lumumba als een "communist" en wilden voorkomen dat Congo-Kinshasa vrienden werd met de Sovjet-Unie. Op 17 of 18 januari 1961 werd Lumumba onder onduidelijke omstandigheden vermoord. Wel is duidelijk dat de CIA en de Belgische overheid bij de moord betrokken waren. Toch is de moord nooit opgehelderd.

Mobutu en de republiek Zaïre

Mobutu Sese Seko

Na de dood van Lumumba ging de chaos in Congo-Kinshasa door. Uiteindelijk pleegde luitenant-generaal Mobutu Sese Seko in 1965 een staatsgreep. Hij zette de president af en riep zichzelf uit als staatshoofd. Congo-Kinshasa werd hierdoor een eenpartijstaat met verkiezingen met hem als enige kandidaat. Hoewel Congo-Kinshasa een stuk rustiger werd, werden de mensenrechten in het land geschonden. Ook vond er grootschalige corruptie en onderdrukking plaats.

Mobutu wilde het land ook op cultureel vlak vrijmaken van kolonialisme. Hierdoor werd de naam van het land in 1971 veranderd in Zaïre. Vervolgens vond de zogeheten "Zaïrisering" plaats. Alle buitenlandse bedrijven in Congo-Kinshasa moesten een Congolees persoon aan het hoofd te zetten. Na drie jaar werd deze beslissing weer teruggedraaid. In 1981 probeerde Mobutu opnieuw de economie te hervormen, terwijl het land steeds verder in de schulden raakte. Ondertussen was er ook een conflict in de regio Katanga. Mobutu was bondgenoten met de Verenigde Staten die steun gaven aan zijn regime. De Amerikanen wilden namelijk voorkomen dat Congo bondgenoten werd de Sovjet-Unie. Deze steun verdween in 1990 toen de Koude Oorlog ten einde kwam en de Sovjet-Unie uit elkaar aan het vallen was.

In 1990 gaf Mobutu toestemming voor vrije verkiezingen en het toestaan van andere politieke partijen. De democratische overgang ging moeizaam. Mobutu weigerde de gekozen kandidaat te erkennen. Ook waren er opstanden van soldaten, aangezien hun salaris niet was betaald. De spanningen liepen steeds verder op. In 1996 brak er een burgeroorlog uit in het land door de oorlog en genocide in buurland Rwanda. Hierdoor kwam rebellenleider Laurent-Désiré Kabila in 1997 aan de macht. Hij veranderde de naam van het land terug in "Congo".

Sinds 1997

Toch was dit niet het einde van het geweld. In 1998 brak er een nieuwe burgeroorlog uit. Verschillende Rwandese en Oegandese groepen kwamen in opstand tegen de president Kabila. Zij werden gesteund door Oeganda, Burundi en Rwanda. De meeste andere landen steunden echter Congo en president Kabila. In 2001 werd Kabila op gewelddadige wijze vermoord, waarna zijn zoon Joseph Kabila het stukje overnam. Onder leiding van de Centraal-Afrikaanse Republiek werden vredesonderhandelingen gehouden. Uiteindelijk kwam er een einde aan de oorlog in 2003. In 2006 werden de eerste vrije verkiezingen gehouden in het land.

Na de verkiezingen kon Kabile president blijven. Ondertussen bleef het onrustig in het oostelijke provincies van Congo-Kinshasa. Hier zijn veel rebellen die zich willen afscheiden van Congo-Kinshasa. Nog altijd zijn hier bewegingen actief, zoals M23-beweging. Kabila moest in 2016 eigenlijk stoppen met het presidentschap, maar de verkiezingen werden uitgeschoven naar 2018. Deze verkiezingen liepen erg onrustig. Volgens waarnemers was Martin Fayulu de winnaar, terwijl de kiescommissie zei dat Félix Tshisekedi de winnaar was. Félix Tshisekedi werd uiteindelijk tot president van het land benoemd.

Geografie

Landschap

De Kongorivier in het Okapiwildpark.

Congo-Kinshasa ligt op de evenaar. Deze loopt dwars door het land heen. Een derde van het land ligt boven de evenaar, terwijl de rest eronder ligt. Door het land stroomt de Kongorivier. Dit is de langste rivier van Afrika na de Nijl. De rivier is een belangrijke bron voor water en voor de scheepsvaart. Ook ligt er een groot regenwoud rondom de rivier. De Kongorivier heeft verschillende zijrivieren, zoals de Luapala, de Chambeshi en de Lualaba. Daarnaast zijn er verschillende stroomversnellingen en watervallen, zoals de Livingstonewatervallen. In het oosten van het land liggen verschillende meren aan de grens met de buurlanden. Dit zijn het Tanganyikameer, het Edwardmeer, het Kivumeer en het Albertmeer.

Het land heeft drie soorten landschappen. Dit zijn bossavanne (savanne met meer bomen), grassavanne (savanne met minder bomen) en tropisch regenwoud. De Congolese regenwouden zijn de grootste regenwouden ter wereld na het Amazongebied in Brazilië. Delen hiervan liggen ook in de buurlanden van de Congo. Hoewel er ontbossing voorkomt in de regenwouden, is dit veel minder als in andere regenwouden. De hoogste berg van het land is Mount Stanley met een hoogte van 5.109 meter.

Grote steden

Tien grootste steden van Congo-Kinshasa
200px Kinshasa	Nummer	Stad	Inwoners	200px Lubumbashi
	1	Kinshasa	8.900.000
	2	Lubumbashi	1.630.000
	3	Mbuji-Mayi	1.559.000
	4	Bukavu	1.012.000
	5	Kananga	967.000
	6	Kisangani	868.000
	7	Tshikapa	524.293
	8	Kolwezi	451.168
	9	Likasi	422.535
	10	Goma	377.112

Natuur

Een okapi

Er leven veel verschillende dieren en planten in Congo-Kinshasa, voornamelijk in de regenwouden. Congo-Kinshasa is een van de meest biodiverse plekken ter wereld. Veel van deze soorten komen enkel in Congo-Kinshasa voor of zijn bedreigd. Enkele belangrijke diersoorten in Congo-Kinshasa zijn de chimpansee, de bonobo, de bosolifant, de berggorilla, de okapi en de witte neushoorn. In het land komen voornamelijk veel soorten apen en primaten voor. Veel van deze apensoorten zijn bedreigd en er zijn zorgen over ze.

Enkele grote problemen in Congo-Kinshasa zijn stroperij en de vervuiling van water. Ook vindt er ontbossing plaats door de mijnbouw. De mijnbouw zorgt ook voor een hoop vervuiling van de natuur. In Congo-Kinshasa zijn er 17 grote natuurgebieden, waaronder het bekende Okapiwildpark.

Klimaat

Congo-Kinshasa heeft een tropisch regenwoudklimaat. Het land ligt rond de evenaar, waardoor de temperaturen er altijd hoog zijn. Er zijn weinig verschillen gedurende het jaar. Hierdoor zijn er slechts twee seizoenen; het regenseizoen en het droogteseizoen. Het droogteseizoen duurt van begin november tot het einde van mei. Tijdens het gehele jaar valt er alsnog veel regen in het land; al is dit tijdens het droogteseizoen iets minder. De meeste regen valt in het midden van het regenwoud. Aan de randen is er veel minder regenval.

De enige uitzondering hier in het zuidoosten. Hier valt een stuk minder regen, waardoor er zelfs periodes van droogte zijn.

Bevolking

Bevolkingsgroepen

In 2022 had Congo-Kinshasa 105 miljoen inwoners. Qua inwonersaantal is Congo-Kinshasa hierdoor het vierde land na Nigeria, Egypte en Ethiopië. De bevolking van het land groeit nog altijd erg snel. Congo-Kinshasa heeft ook een erg jonge bevolking. 46% van de personen in Congo-Kinshasa is onder de 14 jaar! De levensverwachting in Congo-Kinshasa ligt rond de 62 jaar.

Congo-Kinshasa is een multicultureel land met 250 volkeren en 450 stammen. De grootste volkeren van het land zijn de Luba-Kasaï, de Kongo, de Mongo, de Lubakat, de Lulua, de Tetela, de Nande, de Ngbandi, de Ngombe, de Yaka en de Ngbaka.

Taal

De regio's waar de vier nationale talen worden gesproken.

De enige officiële taal in Congo-Kinshasa is het Frans. Het Frans wordt gebruikt als een lingua franca in het land. Congo-Kinshasa heeft namelijk veel verschillende volkeren die elk hun eigen taal hebben. Ze gebruiken dus Frans om met elkaar en met de overheid te praten. 74% van de bevolking spreekt Frans (vaak als tweede taal). Hierdoor is het Frans de meest gesproken taal in het land. Het Frans werd door de Belgen in het land geïntroduceerd. Hoewel Nederlands ook in België gesproken werd, had Frans een hogere status in België tot aan de Tweede Wereldoorlog. Hierdoor spraken de meeste Belgen in Congo-Kinshasa Frans. Na de onafhankelijkheid was het Nederlands geen officiële taal meer in Congo-Kinshasa.

In het land worden 242 verschillende talen gesproken. Vier van deze talen hebben de status van "nationale taal". Dit zijn het Kikongo, Lingala, Tshiluba en Swahili. Veel mensen spreken deze talen ook als tweede taal, aangezien zij door een groot deel van de bevolking worden gesproken. Andere talen in Congo-Kinshasa zijn Mashi, Mongo, Lunda, Kilega en Tetela.

In 2018 kon 51% van het land lezen en schrijven.

Religie

Een kathedraal in Lubumbashi

Het christendom is de grootste religie van Congo-Kinshasa. 95,4% van de bevolking is christelijk. In Congo-Kinshasa zijn er twee grote christelijke stromingen. Dit zijn de Rooms-Katholieke Kerk en het protestantisme. Zo'n 50% van de bevolking is katholiek, terwijl 40% protestants. De rest van de christenen hangt kleinere stromingen aan, zoals de mormonen en enkele lokale vormen van het christendom.

1% van de Congolese bevolking is aanhanger van de islam. Er zijn ook veel traditionele Afrikaanse religies. Dit zijn voornamelijk natuurgodsdiensten.

In Congo-Kinshasa is er een scheiding tussen kerk en staat en godsdienstvrijheid. Dit betekent dat de politiek en religie gescheiden van elkaar zijn. Ook mag iedere inwoner zelf beslissen wat hij of zij gelooft.

Politiek

Bestand:Palais de la nation Kinshasa (8756656913).jpg

De Palais du Peuple waar het Congolese parlement zetelt.

Staatsinrichting

Congo-Kinshasa is een republiek met een president als staatshoofd. De president heeft veel macht en wordt door middel van rechtstreekse verkiezingen gekozen. Hij wordt geholpen door een premier en verschillende ministers. Verschillende regio's van het land hebben een grote mate van zelfbestuur. De huidige president van Congo-Kinshasa is Félix Tshisekedi en de huidige premier is Sama Lukonde.

De regering wordt gecontroleerd door het parlement. Het parlement van Congo-Kinshasa bestaat uit twee kamers:

• Het Nationaal Assemblee, bestaande uit 500 leden die elke vijf jaar gekozen worden. Deze worden rechtstreeks gekozen door de bevolking.
• De Senaat, bestaande 120 leden die elke vijf jaar gekozen worden. De senatoren zijn verdeeld onder verschillende provincies en worden gekozen door de inwoners van provincie waar ze vandaan komen.

Bestuurlijke indeling

Sinds 2015 is Congo-Kinshasa opgedeeld in één stadsprovincie (Kinshasa) en 25 provincies. Hiervoor waren er slechts 10 provincies en één stadsprovincie. In 2006 nam het Congolese parlement een wet aan om dit te veranderen. Verschillende provincies werden daardoor opgesplitst. De huidige provincies van Congo-Kinshasa zijn:

Een kaart van de provincies van Congo-Kinshasa

1. Kinshasa
2. Centraal-Kongo
3. Kwango
4. Kwilu
5. Mai-Ndombe
6. Kasaï
7. Centraal-Kasaï
8. Oost-Kasaï
9. Lomami
10. Sankuru
11. Maniema
12. Zuid-Kivu
13. Noord-Kivu

14. Ituri

15. Opper-Uele

16. Tshopo

17. Neder-Uele

18. Noord-Ubangi

19. Mongala

20. Zuid-Ubangi

21. Evenaarsprovincie

22. Tshuapa

23. Tanganyaki

24. Opper-Lomami

25. Lualaba

26. Opper-Katanga

De provincies zijn weer opgedeeld in gemeenten, steden en territoria.

Economie

In Congo-Kinshasa wordt met de Congolese frank betaald. Congo-Kinshasa is een ontwikkelingsland, waarin veel mensen onder de armoedegrens leven. Het land is zich aan het ontwikkelen tot een welvarend land. Toch bemoeilijken de verschillende conflicten in het land de economische groei.

Het land is rijk aan grondstoffen. In de bodem van het land is o.a. coltan, kobalt, diamanten en koper te vinden. 70% van de wereldvoorraad coltan ligt in Congo-Kinshasa en 30% van de wereldvoorraad diamanten. Hierdoor is de mijnbouw dan ook erg belangrijke sector. Toch verdient Congo hier weinig aan, aangezien er internationale bedrijven voor worden ingehuurd. Ook de landbouw is een belangrijk sector. In Congo-Kinshasa worden gewassen als koffie, palmolie, rubber, katoen, suiker, thee en cacao verbouwd. Ook vindt er veel houtbouw en visserij plaats.

De belangrijkste handelspartner van Congo is China. China investeert momenteel veel infrastructuur en fabrieken in het land. Andere handelspartners zijn Zambia, de Verenigde Arabische Emiraten, Zuid-Afrika, Rwanda en India.

	Landen in Afrika
Algerije · Angola · Benin · Botswana · Burkina Faso · Burundi · Centraal-Afrikaanse Republiek · Comoren · Congo-Brazzaville · Congo-Kinshasa · Djibouti · Egypte · Equatoriaal-Guinea · Eritrea · Eswatini · Ethiopië · Gabon · Gambia · Ghana · Guinee · Guinee-Bissau · Ivoorkust · Kaapverdië · Kameroen · Kenia · Lesotho · Liberia · Libië · Madagaskar · Malawi · Mali · Mauritanië · Mauritius · Marokko · Mozambique · Namibië · Niger · Nigeria · Oeganda · Rwanda · Sao Tomé en Principe · Senegal · Seychellen · Sierra Leone · Somalië · Soedan · Tanzania · Tsjaad · Togo · Tunesië · Zambia · Zimbabwe · Zuid-Afrika · Zuid-Soedan Afhankelijke gebieden: Mayotte · Réunion · Sint-Helena, Ascension en Tristan da Cunha Overige gebieden: Westelijke Sahara