Libië

Staat Libië دولة ليبيا
Hoofdstad	Tripoli
Aantal inwoners	6.959.000 (2021)
Oppervlakte	1.759.540 km²
Regeringsvorm	Parlementaire republiek (overgangsregering)
Staatshoofd	Mohamed al-Menfi (sinds 2021)
Godsdienst	Islam (97%) Christendom (2,7%) Overig/geen (0,3%)
Taal	Arabisch (اللغة العربية)
Munteenheid	Libische dinar
Volkslied	Libië, Libië, Libië
Landcode	LY

Libië is een land in het continent Afrika. De hoofdstad is Tripoli. Libië ligt aan de Middellandse Zee en grenst aan Egypte, Soedan, Tsjaad, Niger, Algerije en Tunesië. Sinds de val en dood van voormalig legerkolonel Muammar Qadhafi in 2011 is het erg onrustig in het land. Volgens inwoners heerst er zelfs complete anarchie.

Libië is lid van de Arabische Liga.

Geschiedenis

Oudheid

Libië heeft in de loop der tijd vele beschavingen gekend. In de oudheid was Libië een koninkrijk. De koningen van het land onderhielden nauwe banden met de Grieken en Feniciërs. Vanaf 630 voor de geboorte van Christus stichtten de Libiërs vele steden in het Oosten van het land. Later kwam het Libische kustgebied onder gezag van het Romeinse Rijk te staan. Er was in de regio veel welvaart. De steden langs de kust waren rijk, doordat zij veel graan verhandelden. De steden onder de regering van de Romeinen floreerden.

In de zevende eeuw werd het gebied veroverd door de Arabieren. De Arabieren geloofden in de islam en sindsdien speelde dat geloof een belangrijke rol in Libië.

Economie

Libië verdient negentig procent van zijn geld met de verkoop van olie en aardgas. Per jaar vervaardigen de Libiërs ongeveer 1,8 miljoen vaten. Ze verdienen daar per jaar zo'n 10 miljard euro mee. In de grond van Libië zit ook aardgas. Ongeveer 1,5 biljoen kubieke meter. Per jaar pompen ze 16 miljard kubieke meter aardgas omhoog.

Landen in Europa gebruiken veel van de olie en aardgas uit Libië. Libië werkt samen met andere olielanden in de OPEC.

Dertig procent van de mensen in Libië heeft geen werk. Veertig tot vijftig procent van de jongeren is werkloos. Bijna dertig proces van de Libiërs zijn arm. Zo'n twintig procent heeft nooit geleerd te lezen of te schrijven.

Omdat Libië voor een groot deel uit woestijn bestaat kunnen ze zelf geen groente verbouwen. Eten moeten ze daarom uit het buitenland halen (importeren).

Sancties

In 1986 en in 1992 legden Verenigde Staten, de Europese Unie en De Verenigde Naties Libië een sanctie op (een soort straf). De sancties volgden op de bomaanslag in Duitsland en de vliegtuigbom boven Lockerbie. Gevolg van de sanctie was dat Libië bijna geen olie meer kon verkopen aan het buitenland. De werkloosheid nam daardoor toe. Ook werden spullen duurder voor de mensen (inflatie). De Libiërs werden daardoor erg ontevreden. Toen Libië in 2003 zei dat ze voor de bomaanslag boven Lockerbie verantwoordelijk waren en geld hadden betaald aan de nabestaanden, stopten de sancties van de Verenigde Naties.

Politiek

Officieel is Libië een republiek. Maar in de praktijk is het een dictatuur met Qadhafi als dictator. Politieke partijen zijn er verboden. Officieel is Qadhafi geen president of premier. Hij noemt zichzelf Gids van de Revolutie. Hij heeft een boekje geschreven (Het groene boekje) waarin hij uitlegt hoe hij het land wil besturen.

Bevolking

Er wonen ongeveer 6 miljoen mensen in Libië. De meesten wonen in het noorden aan de kust en oosten van het land. De mensen spreken bijna allemaal Arabisch. De inwoners zijn van oorsprong Berbers en Arabieren. Er wonen ook Toearegs en Toeboe in Libië. Dat zijn nomaden die in het zuiden van Libië wonen.Bijna iedereen is moslim (soennitische islam). Er is een klein groepje katholieken en koptisch orthodoxen.

Verspreiding van de Berbers in Noord-Afrika.
Shleuhs	Berbers (Midden-Atlas)
Riffijnen	Chenwa
Kabylen	Chawi
Toearegs	Sahara Berbers

Klimaat

Libië ligt tussen de Middellandse Zee en de Sahara. Dat betekent dat een groot deel van Libië een woestijn is. In een woestijn is het overdag heel heet en 's nachts weer heel koud. Overdag kan het wel dertig tot vijftig graden Celsius worden. De kust van Libië ligt aan de Middellandse Zee. Het klimaat heet daar een mediterraan klimaat.

Voedsel

Asida

Bazeen

Typisch voedsel uit Libië is:

• asida,
• bazeen
• usban

Asida eten ze in Arabische landen. Het is gemaakt van tarwemeel, deeg met boter of honing. Het lijkt een beetje op brei of pap. Je eet het met de hand zonder bestek. Het wordt gegeten op feestdagen die te maken hebben met de islam. Bijvoorbeeld tijdens mawlid-an-Nabien het Suikerfeest. Asida wordt ook gegeten tijdens ceremonies (belangrijke gebeurtenissen) die te maken hebben met de geboorte van een baby.

Bazeen wordt gemaakt van gerst. Je eet het tijdens de lunch op vrijdag. Je kunt het eten met verschillende soorten vlees. De gerst meng je met tarwebloem. Het meel kook je in zout water. Je maakt van de deeg een ronde, gladde koepel. Daarover doe je tomatensaus. Om de koepel leg je aardappelen en gekookte eieren.

Usban is worst gemaakt van schapenvlees, rundervlees of kamelenvlees.

Koninkrijk Libië

Libië was een arm land na de Tweede Wereldoorlog. Het had geen universiteiten en er bijna geen hoogopgeleiden. Veel mensen konden niet lezen of schrijven. Er woonden nog steeds Italianen in Libië. Die hadden de beste banen in het land.

Qadhafi-tijdperk

In 1959 werd er veel olie in Libië ontdekt. Daardoor werd Libië opeens heel rijk. De mensen vonden echter dat de koning alle rijkdom voor zichzelf hield. Op 1 september 1969 pleegde Muammar Qadhafi een staatsgreep. Hij maakte van Libië een dictatuur. De oliewinning werd genationaliseerd. Engelsen, Amerikanen en Italianen moesten het land snel verlaten.

Van 1969 tot nu laat Qadhafi zich dan weer negatief en dan weer positief van zich horen maar in oktober 2011 is er definitief een einde gekomen aan het regime va Qadhafi. Gebeurtenissen in chronologische volgorde:

Jaartallen	Gebeurtenissen
Jaren 70 en 80	Qadhafi steunt de PLO door hen wapens te geven en hen te trainen. Ook ondersteunt hij de terroristische groepen IRA en het Democratisch Front voor de Bevrijding van Palestina.
1972	Er wordt gedacht dat Qadhafi betrokken is bij de groep Zwarte September. Die gijzelden op de Olympische Spelen in Duitsland de sportploeg van Israël.
1973	Qadhafi probeert het noorden van Tjaad (Aouzoustrook) te veroveren (in dat gebied zit veel uranium). Hij ondersteunt de soldaten in Tjaad. In 1987 verliest hij deze strijd.
1979	Amerikaanse ambassade in Tripoli wordt in brand gestoken
1984	In Londen wordt vanuit de Libische ambassade op demonstranten geschoten; een Britse politieagent komt hierbij om het leven. In 1999 neemt Libië hier verantwoordelijkheid voor.
1985	Qadhafi wordt verdacht betrokken te zijn bij aanslagen op vliegtuigen in Wenen en Rome;
1986	Amerika bombadeert Tripoli omdat Libië betrokken was bij een bomaanslag in Berlijnse discotheek (3 doden en 230 gewonden)
1988	Boeing 747 ontploft boven Schotse plaatsje Lockerbie. Libië is hiervoor waarschijnlijk verantwoordelijk. In 1999 levert Libië de verdachten pas uit en worden ze berecht.
eind jaren 90	Qadhafi lijkt nu mee te willen werken aan een vreedzamere wereld. Hij doet mee met vergaderingen van de Organisatie voor Afrikaanse Eenheid. Ook geeft hij geld aan Afrikaanse landen die zich willen ontwikkelen.
2001	Qadhafi veroordeelt de aanslagen van 11 september als eerste Arabische leider.
2002	Qadhafi biedt zijn excuses aan voor de aanslag in Lockerbie en bield geld aan voor de nabestaanden.
2003	Qadhafi zegt te stoppen met het maken van massavernietigingswapens.
2004	De Britse premier Tony Blair bezoekt Libië en hoopt dat Libië meehelpt tegen het terrorisme.
2011	Qadhafi wordt gedood door rebellen op 20 oktober 2011

Opstand tegen Gadhafi

Benghazi

Op 15 februari 2011 protesteren zo'n 500 tot 600 demonstranten in Benghazi, een stad in het oosten van Libië, voor het politiebureau, tegen de regering van Qadhafi. De politie slaat de demonstratie neer.

Waarom komen mensen in opstand?

De mensen demonstreren tegen Qadhafi omdat ze vinden dat hij corrupt is. Gadhafi geeft zijn familieleden en mensen van zijn stam de belangrijkste banen in het leger en bij de overheid. Mensen die het niet met hem eens zijn worden opgepakt. Je mag geen politieke partij oprichten. Als je dat doet word je geëxecuteerd. Qadhafi heeft zelfs een wet gemaakt die het verbiedt om een andere mening te hebben.

Na de demonstratie in Benghazi gaan mensen ook in andere steden de straat op om te protesteren. De mensen hopen dat net zoals in Tunesië en Egypte demonstraties helpen om de dictator te verdrijven. Maar Qadhafi wil niet weg. Het komt daardoor tot een burgeroorlog.

Wie komen in opstand?

Opstandelingen gebruiken de oude vlag van Libë als symbool.

Er zijn verschillende groepen mensen die vechten tegen Qadhafi: Nationaal Front voor de Redding van Libië, Nationale conferentie van de oppositie in Libië en de Anti-Qadhafi troepen.

Het Nationaal Front voor de Redding van Libië is tegen de dictatuur. Ze willen een democratische regering en een grondwet. Ook willen ze vrije verkiezingen, persvrijheid en scheiding tussen de uitvoerende, wetgevende en rechtsprekende macht (dit heet ook wel trias politica).

De Nationale conferentie van de oppositie in Libië wil ook dat Qadhafi aftreedt. Ze willen dat er een overgangsregering komt die betrouwbaar is en het land kan besturen tot er verkiezingen komen. Er moet volgens hen een grondwet komen waarin staat dat er verschillende politieke en culturele verschillen mogen zijn. Ook vinden ze dat de staat mensenrechten moet accepteren.

De Anti-Qadhafi troepen bestaat uit verschillende groepen, Libische diplomaten en militairen die de tegenstanders steunen.

Hoe verloopt de burgeroorlog?

Na de opstand van de tegenstanders sloeg Qadhafi terug. De burgeroorlog is nog aan de gang. De tegenstanders hebben een groot deel van het oosten van Libië veroverd. In maart 2011 neemt de Verenigde Naties een resolutie aan waarin ze een no-flyzone afgekondigen. Gadhafi zegt direct dat hij een staakt-het-vuren instelt. Maar daar houdt hij zich niet aan. Om de no-fly-zone te handhaven grijpt de coalitie militair in. Hier doen Amerikaanse en Britse troepen aan mee. Ze schieten Tomahawks af. Ook de Franse en Britse luchtmacht doen mee. Andere landen die meehelpen zijn: België, Canada, Denemarken, Frankrijk, Italië, Noorwegen, Qatar en Spanje. Eind maart neemt de NAVO de leiding over. Doordat de NAVO de opstandeling ondersteunt winnen ze weer terrein.

Fotogallerij

• 

  Locatie van Libië

• 

  Een satellietfoto van de hoofdstad Tripoli

	Landen in Afrika
Algerije · Angola · Benin · Botswana · Burkina Faso · Burundi · Centraal-Afrikaanse Republiek · Comoren · Congo-Brazzaville · Congo-Kinshasa · Djibouti · Egypte · Equatoriaal-Guinea · Eritrea · Eswatini · Ethiopië · Gabon · Gambia · Ghana · Guinee · Guinee-Bissau · Ivoorkust · Kaapverdië · Kameroen · Kenia · Lesotho · Liberia · Libië · Madagaskar · Malawi · Mali · Mauritanië · Mauritius · Marokko · Mozambique · Namibië · Niger · Nigeria · Oeganda · Rwanda · Sao Tomé en Principe · Senegal · Seychellen · Sierra Leone · Somalië · Soedan · Tanzania · Tsjaad · Togo · Tunesië · Zambia · Zimbabwe · Zuid-Afrika · Zuid-Soedan Afhankelijke gebieden: Mayotte · Réunion · Sint-Helena, Ascension en Tristan da Cunha Overige gebieden: Westelijke Sahara