Trias politica
De trias politica, de scheiding der machten of de driemachtenleer is een politiek systeem dat gebruikt kan worden voor het besturen van een staat. Het betekent dat je in die staat een wetgevende, uitvoerende en een rechterlijke macht hebt. Het wordt daarom ook wel de 'scheiding der machten' genoemd. Dit zorgt ervoor dat niet één van de machten alle macht kan krijgen. Hierdoor is het lastig voor een dictator om aan de macht te komen. Ook wordt zo misbruik van macht voorkomen, dus dat een van de machten haar macht gebruikt voor dingen die ze niet mag doen.
Geschiedenis
Het idee van de trias politica komt van de Franse filosoof Charles de Montesquieu, die gebruik maakte van de ideeën van John Locke. Deze man leefde tijdens de Verlichting (de 18e eeuw). In deze periode gingen mensen heel anders denken over bijvoorbeeld politiek en wetenschap. Montesquieu vond dat de macht niet bij één persoon of een bepaalde groep moest liggen. In zijn tijd lag de macht vaak nog bij adellijken of alleen de koning. Hij vond dat er drie politieke groepen moesten zijn, die op elkaar zouden letten.
Drie machten
De drie machten zijn:
- de wetgevende macht, deze macht bepaalt de wetten en regels in een land;
- de uitvoerende macht, deze macht voert de wetten uit;
- de rechterlijke macht, deze macht vervolgt mensen die de wetten overtreden. Dit gebeurt via de rechtspraak.
Deze machten controleren ook elkaar onderling. Zo controleert de wetgevende macht of de uitvoerende macht wel echt de wetten uitvoert. Iedereen uit het volk met kiesrecht kiest de leden van de wetgevende macht, waardoor het volk bepaalt welke wetten en regels er moeten zijn. Dit wordt ook wel een democratie genoemd. De rechterlijke macht controleert weer of het volk zich aan de wetten houdt, maar ook of de wetten wel goed toegepast worden.
In Nederland is de Staten-Generaal (de Eerste en Tweede Kamer) de wetgevende macht. Ook de regering mag voorstellen voor een wet doen, waardoor de regering in die rol ook de wetgevende macht heeft. De uitvoerende macht is alleen in handen van de regering. De regering bestaat uit de ministers, de minister-president en de koning. In Nederland zet de koning nog wel zijn handtekening onder de wetten, maar bemoeit hij zich niet met de inhoud van de wetten. De laatste macht, de rechterlijke macht, zijn in Nederland de rechter en het Openbaar Ministerie. Het Openbaar Ministerie vervolgt mensen die ervan worden verdacht dat ze de wet hebben overtreden. Die mensen heten verdachten. De rechter oordeelt dan of de verdachte zich dan wel of niet aan de wet heeft gehouden. Verdachten hebben recht op een advocaat, die voor hen in de rechtbank kan spreken.
In België is het Federaal Parlement van België (de Senaat en de Kamer van volksvertegenwoordigers) de wetgevende macht. De federale regering mag ook voorstellen voor een wet doen en heeft dan in die rol ook een stukje wetgevende macht. De uitvoerende macht is in België in handen van de koning, en de regering van ministers en staatssecretarissen. De koning is in België geen deel van de regering, maar wel deel van de uitvoerende macht. De koning bemoeit zich echter niet met de wetten zelf. De laatste macht, de rechterlijke macht, zijn in België de rechter en het Openbaar Ministerie. Het Openbaar Ministerie vervolgt mensen die ervan worden verdacht dat ze de wet hebben overtreden. Die mensen heten verdachten. De rechter oordeelt dan of de verdachte zich dan wel of niet aan de wet heeft gehouden. Verdachten hebben recht op een advocaat, die voor hen in de rechtbank kan spreken.
Media
Informatie
Video's
- John Locke, inspirator van Montesquieu (Levensbeschouwing.net)
- Kenmerken van een democratie: scheiding der machten (NTR/Beeldbank)
| Trias politica (driemachtenleer) | |||
|---|---|---|---|
| rechterlijke macht · uitvoerende macht · wetgevende macht | |||