Dit artikel is bekroond met de Zilveren WikiKids Award 2018!

Leonardo da Vinci: verschil tussen versies

Uit Wikikids
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
 
(126 tussenliggende versies door 41 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
  +
{{award|Zilver|2018}}
−
[[Bestand:Leonardo da Vinci (ur Svenska Familj-Journalen).png|right|350px]]
  
  +
{{Infobox wetenschapper
−
'''Leonardo da Vinci''' is geboren in [[Vinci]], ([[Italië]]) op 15 [[april]] 1452 - en gestorven op 2 [[mei]] 1519 in Amboise in [[Frankrijk]]. Hij was een bekende kunstenaar. Naast schilder, beeldhouwer en architect was hij ook uitvinder, ingenieur,,...
 
  +
|afbeelding= Leonardo da Vinci (ur Svenska Familj-Journalen).png
−
Hij heeft ook de eerste tank uit gevonden. En die gebruiken ze nu nog in de oorlog.
  
  +
|ander formaat=
−
Hij had ook de eerste aantekeningen van de [[helikopter]],ook die gbruiken we nu we hebben alleen een paar aanpassingen gedaan
  
  +
|onderschrift= Pentekening van Leonardo da Vinci
−
==Feiten==
  
  +
|volledige naam= Leonardo di Ser Piero
−
* Het beroemdste schilderij van Leonardo da Vinci is de [[Mona Lisa]].
  
  +
|bijnaam=
−
* De vrouw op het schilderij "Mona Lisa" was misschien een vriendin van Leonardo.
  
  +
|pseudoniem=
  +
|geboren= 15 [[april]] 1452
  +
|geboorteplaats= [[Vinci]]
  +
|land= Florentijnse Republiek, [[Italië]]
  +
|overleden= 2 [[mei]] 1519
  +
|overleden te= [[Amboise]], [[Frankrijk]]
  +
|gehuwd=
  +
|vakgebied= [[Scheikunde]], [[Natuurkunde]], [[Biologie]], [[Bouwkunde]], [[Kunst]]
  +
|actief= [[Renaissance (periode)|Renaissance]]
  +
|bekend= Uitvindingen, Alleskunner
  +
}}
  +
'''Leonardo da Vinci''' (geboren te [[Vinci]] in de [[Florence (provincie)|Florentijnse Republiek]] op 15 [[april]] 1452 – overleden te [[Amboise]] in [[Koninkrijk Frankrijk|Frankrijk]] op 2 [[mei]] 1519) was een bekende kunstenaar en [[wetenschapper]] uit de tijd van de [[Renaissance (periode)|renaissance]].
   
  +
In deze tijd stond de gedachte van de ''[[homo universalis]]'' centraal. Deze gedachte was letterlijk de 'universele mens'. De mens kon alles doen wat hij wilde en kon ook alles leren. Leonardo was hier een goed voorbeeld voor. Hij wordt dan wel herinnerd voor zijn schilderijen (denk aan ''[[Mona Lisa]]'' of ''[[Het Laatste Avondmaal (Leonardo Da Vinci)|Het Laatste Avondmaal]]).'' Maar Leonardo was nog veel meer. Naast schilder en beeldhouwer, had hij nog wel negen andere beroepen. Hij was [[kunstschilder]], [[beeldhouwer]], [[uitvinder]], [[architect]], ([[militair]]) [[ingenieur]], [[scheikundige]], [[filosoof]], [[natuurkundige]], [[anatoom]], [[schrijver]] en [[componist]]. Verder staat hij ook nog bekend als [[wiskundige]], [[geoloog]], [[botanicus]] en [[cartograaf]]. Hij was dus eigenlijk iemand die zo'n beetje alles kon doen wat hij maar wilde doen.
−
==Schilderijen==
  
−
* [[Het laatste avondmaal]]
  
−
* [[Mona Lisa]]
  
−
* [[Johannes de Doper]]
  
−
* [[De maagd en kind met St. Anna]]
  
   
  +
Leonardo was een heel nieuwsgierige man en onderzocht alles wat hij zag. Hierbij tekende hij ook veel. In zijn tijd hadden ze nog geen fotocamera’s, dus door alles te tekenen legde hij de kennis vast. Hij had dan ook altijd een notitieboek bij zich. Die notitieboekjes zijn de reden dat we nog zoveel weten van zijn ideeën. Ze waren wel in het Italiaans geschreven en ook nog eens in spiegelschrift. Uit onderzoek van kunst[[historicus|historici]] van het [[Uffizi]] in [[Florence]] is gebleken dat Da Vinci zowel links- als rechtshandig was. Dit heet ambidextrie.
−
==Uitvindingen==
  
−
Leonardo heeft veel oorlogswapens uitgevonden waaronder de [[tank]]. Hij schetste het als een kegelvormig hout ding met 36 kanonnen het kon ronddraaien zodat je iedereen vanaf alle kanten kon beschieten. Er paste zo'n 4 tot 6 mensen in. Verder heeft hij een 10 m² groot kruisboog geschetst en de voorloper van het machinegeweer. Hij heeft ook de duikersklok verbeterd omdat die het niet goed deed in zijn tijd. Ook heeft hij een [[robot]] geschetst.Het is niet een robot zoals we nu kennen. Maar een soort [[mens]] dat volgens de tekening zijn kaken en armen kon bewegen en kon gaan staan en zitten ook kon hij zijn [[hoofd]] draaien. Het is nog onduidelijk waarom Leonardo dit heeft getekend. Hij heeft ook een mens getekend in een [[Cirkel]] en een [[Vierkant]] om te bewijzen dat het mens symmetrisch is. En verder heeft hij ook nog een vliegmachine ontworpen.
  
   
  +
Veel van Leonardo's ontwerpen zien we vandaag de dag terug. Zo had hij de eerste tekeningen gemaakt van de [[helikopter]], een [[tank]], [[robot]]s en de [[fiets]].
−
[[Categorie:Personen]]Onderzoek
  
   
  +
==Leonardo's leven==
−
Leonardo's wetenschappelijke werk was gebaseerd op empirisch onderzoek, niet op wetenschappelijke experimenten of theoretische verklaringen: hij probeerde een verschijnsel te doorgronden door het zo gedetailleerd mogelijk te beschrijven en te tekenen. Gedurende zijn hele leven had hij het plan om een grootse encyclopedie te maken op basis van tekeningen. Hij publiceerde evenwel niets van zijn onderzoek.
  
   
  +
===Jeugd===
  +
Leonardo da Vinci is geboren op 15 april 1452 in Vinci, Italië. Daar komt de 'da Vinci' in zijn naam vandaan. Als klein kind ging Leonardo al kijken naar de natuur en deze tekenen. Hij hield van de natuur, de planten, het water en de dieren. Dit was ook wat hij het meeste tekende in zijn jeugd. Hij tekende watervallen en landschappen, maar vooral veel vogels. Hij droomde er namelijk van om te vliegen. Dit zou een [[obsessie]] blijven tijdens zijn hele leven.
  +
  +
Toen hij klein was, was Leonardo vooral bij zijn oom, Francesco. Zijn vader was namelijk [[notaris]] en had weinig tijd voor Leonardo. Leonardo had een goede opvoeding, maar hij mocht geen studie om notaris te worden, doen. Hij was een onwettig kind. Dat betekent dat zijn ouders niet getrouwd waren. Onwettige kinderen mochten niet altijd dezelfde dingen doen als kinderen wier ouders getrouwd waren.
  +
  +
Leonardo is in de leer gegaan bij een [[kunstenaar]] (als hij niet notaris kon worden als zijn vader, dan maar kunstenaar). Het is niet zeker hoe oud hij was toen hij in de leer ging. Leonardo zal ergens tussen 12 jaar en 15 jaar geweest zijn. Hier werd hij opgeleid tot [[kunstschilder]], [[beeldhouwer]] en [[ingenieur]]. Leonardo werkte in die tijd veel als schilder, maar ook voor het toneel. Hij maakte toneeldecor. Hij leerde de technieken van tekenen, schilderen en beeldhouwer, maar hij leerde ook ontwerpen van machines te maken en hoe je machines in het echt kon maken.
  +
  +
Toen hij 21 was, was Leonardo klaar met leren.
  +
[[Bestand:Last supper.JPG|links|miniatuur|438x438px|Het Laatste Avondmaal, door Leonardo da VInci]]
  +
  +
===Leven en werk===
  +
Leonardo was niet iemand die lang stilzat in zijn leven. Hij heeft heel veel gereisd en op verschillende plaatsen in [[Italië]] gewoond. Ook heeft hij in [[Frankrijk]] gewoond.
  +
  +
Nadat hij klaar was met zijn opleiding bij de kunstenaar, besloot hij zijn eigen bedrijf te beginnen. Hij had geld nodig om te overleven en kunst maken voor opdrachtgevers was iets dat hij geleerd had. Leonardo had echter zijn hele leven een probleem met dingen afmaken. Hij begon met een schilderij en werd dan misschien afgeleid door iets anders. Leonardo kon de schilderijen voor opdrachtgevers niet afmaken en hij kreeg hier dus ook niet voor betaald. Hij had een paar wel afgemaakt, bijvoorbeeld de bekende ''[[Mona Lisa]]'' en het ''[[Het Laatste Avondmaal (Leonardo Da Vinci)|Laatste Avondmaal]].'' De ''Mona Lisa'' had hij afgemaakt en toen vond Leonardo het zo mooi dat hij het nooit aan de opdrachtgever heeft gegeven. Hij hield het schilderij helemaal voor zichzelf. Het ''Laatste Avondmaal'' was een hele grote muurschildering, die ertoe heeft geleid dat Leonardo altijd welkom was aan het Franse hof. De Franse [[koning]] was zeer onder de indruk van hem en had Leonardo uitgenodigd om in Frankrijk te komen wonen.
  +
  +
Nadat Leonardo's bedrijf niet gelukt was, besloot hij aan het hof in [[Florence]], Italië, te gaan werken. Hij maakte in deze tijd veel wapens voor de mensen die in Italië aan de macht waren. Verder maakte hij nog kunstwerken voor andere opdrachtgevers, waaronder het ''Laatste Avondmaal.''
  +
  +
In de tijd waarin Leonardo leefde, veranderden dingen snel. Zo werd het hof van Florence veroverd door Frankrijk. Leonardo verhuisde naar [[Milaan]], maar deze stad werd bijna verwoest door de [[pest]]. Later werd Leonardo ingehuurd om te reizen door verschillende steden in Italië. Van deze steden moest hij dan een [[landkaart]] maken. [[Bestand:Leonardo da Vinci - presumed self-portrait - WGA12798.jpg|miniatuur|369x369px|Zelfportret, door Leonardo da VInci]]Als hij niet met een opdracht bezig was, dan was Leonardo bezig met zijn eigen studies en onderzoeken. Hij deed verschillende studies naar vliegen en vogels. Het was zijn droom om te kunnen vliegen. Verder zocht hij naar manieren om met machines het leven van mensen makkelijker en veiliger te maken. Alles wat hij bedacht en wat hij zag, schreef Leonardo op in meerdere notitieboekjes. In spiegelschrift. Hij was heel bang dat iemand zijn ideeën zou stelen. Leonardo vond dat deze van hem waren en niemand anders mocht ze gebruiken. De studies die hij deed over de kunst en anatomie (studie naar hoe het lichaam eruit ziet en werkt) deelde hij wel met anderen. Deze deelde hij vooral met zijn leerlingen.
  +
  +
===Laatste jaren en dood===
  +
In de jaren voor zijn dood, besloot Leonardo naar Frankrijk te verhuizen. Hij woonde daarvoor in [[Rome]] op uitnodiging van de [[paus]]. Hij had ruzie met de paus gekregen vanwege een van zijn onderzoeken. Leonardo deed namelijk onderzoek naar anatomie. Dit is de studie naar hoe het lichaam eruit ziet en werkt. Hij experimenteerde op dode mensen en had ideeën die de paus niet leuk vond. Dus besloot hij naar Frankrijk te verhuizen, waar de koning had beloofd dat hij altijd welkom was.
  +
  +
Hij overleed in het Franse [[Amboise]], in het Clos Lucé en ligt begraven in de Kapel van St. Hubertus in het kasteel van Amboise. Clos Lucé is een kasteel in Amboise waar Leonardo da Vinci de laatste drie jaren van zijn leven woonde. Het is nu een museum over het leven en werk van Leonardo da Vinci. Het heeft veel voorbeelden (modellen) van zijn uitvindingen.
  +
  +
==Zijn filosofie==
  +
[[Bestand:Leonardo da Vinci- Vitruvian Man.JPG|links|miniatuur|331x331px|Man van Vitruvius, door Leonardo da Vinci]]
  +
[[Filosofie]] zijn gedachten en meningen waar mensen in geloven. Leonardo had drie grote gedachten: ''homo universalis'', de gedachten van het humanisme en gedachten over de natuur.
  +
  +
===Homo Universalis===
  +
  +
''[[Homo universalis]]'' was de gedachte dat de mens alles kon doen wat hij of zij wilde doen. Dit betekent de 'universele mens'. Mensen zouden dan ook veel moeten leren en dan zouden ze alles kunnen doen.
  +
  +
Leonardo is hier een perfect voorbeeld van. Hij voerde verschillende beroepen uit en deed onderzoek naar veel verschillende dingen, zoals de vlucht van een vogel of het beter beschermen van een stad tegen aanvallen. Verder was hij [[musicus]], schilder, tekenaar en beeldhouwer. Hij was dus een man die veel geleerd had en alles kon wat hij wilde doen. Hij had wel een probleem met dingen afmaken. Hij deed veel en maakte veel, maar hij maakte zijn werk vaak niet af.
  +
  +
===Humanisme===
  +
In de tijd dat Leonardo leefde, de tijd van de Renaissance, was er nog een gedachte die heel belangrijk was: die van het [[humanisme]]. Het humanisme leerde ons om naar de geschiedenis, vooral de [[Oudheid|Klassieke Oudheid]], te kijken, om van anderen te leren. Verder stelde het de mens voorop. Dat wil zeggen dat de rechten van de mens heel belangrijk waren. Humanisten streefden er naar om goed en rechtvaardig te zijn tegenover hun medemens. Leonardo nam veel ideeën over van de bronnen uit de geschiedenis over, vooral van de Grieken en de Romeinen. Hij vond de mens heel belangrijk en zag deze overal in. Het bekendste voorbeeld hiervan is de ''[[Man van Vitruvius]].'' Dit is een man getekend als maat voor een vierkant en een cirkel.
  +
  +
Een bekend voorbeeld van een humanist uit Nederland is [[Desiderius Erasmus|Erasmus]].
  +
  +
===Natuur===
  +
Vanaf dat hij een klein kind was, was Leonardo bezig met de natuur. Hij vond alles wat hij zag om zich heen mooi. In de natuur vond hij vrijheid en schoonheid. Hij hield zo veel van dieren, dat hij weigerde ze te eten. Hij was [[Vegetarisme|vegetariër]]. Hij dacht dat dieren, net als ons, ook pijn voelen.
  +
  +
Voor Leonardo waren de mensen om hem heen heel belangrijk. Hij gaf mensen altijd iets te eten of onderdak als ze dit nodig hadden. Hij was vriendelijk tegen iedereen. Ondanks dat hij zich er wel bewust van was dat hij geniaal was, schepte hij hier niet over op.
  +
[[Bestand:Mona Lisa, by Leonardo da Vinci, from C2RMF retouched.jpg|miniatuur|391x391px|Mona Lisa, door Leonardo da Vinci]]
  +
  +
==De kunst van Leonardo==
  +
  +
Leonardo was al vroeg begonnen met het observeren (kijken naar) de natuur en alles wat hij zag, tekende hij. Zag hij een waterval, tekende hij een waterval. Zag hij een vliegende vogel, dan tekende hij een vliegende vogel. Later in zijn leven, toen hij ongeveer 14 jaar was, is hij in de leer gegaan bij een schilder. Hier leerde hij vooral schilderen, maar ook toneeldecor bouwen. Verder maakte hij later ook zijn eigen muziekinstrumenten.
  +
  +
Naast het tekenen van de natuur, tekende Leonardo ook veel mensen. Dit waren soms mensen uit verhalen of het waren mensen die hij op straat tegen kwam. Hij tekende dan of hele mooie mensen of hele lelijke mensen. Hij tekende bijvoorbeeld mensen die hun tanden waren verloren of met hele grote, vreemde neuzen.
  +
  +
Leonardo tekende alles wat hij zag. Dit deed hij niet alleen om 'kunst' te maken, om iets te tekenen, maar ook voor zijn onderzoek. Als hij met een wetenschappelijk onderzoek bezig was, tekende hij ook alles wat hij zag en ontwerpen die hij bedacht had. Zijn tekeningen waren altijd heel precies. Ze hadden heel veel details, omdat hij heel precies moest zijn voor zijn onderzoek. Hij tekende altijd eerst het onderwerp in zijn geheel en daarna tekende hij delen in detail.
  +
  +
Bekende werken zijn ''[[Mona Lisa]], [[Het Laatste Avondmaal (Leonardo Da Vinci)|Het Laatste Avondmaal]]'' en ''[[Man van Vitruvius]].'' Er zijn nog vele anderen.
  +
  +
===Mona Lisa===
  +
Het schilderij ''[[Mona Lisa]]'' is misschien wel het bekendste werk van Leonardo da Vinci. Hij heeft hier wel vier jaar aan gewerkt. Het was gemaakt in opdracht. Dat wil zeggen dat iemand aan hem gevraagd had om het werk te maken, in ruil voor geld. Toen Leonardo eindelijk klaar was met het werk, vond hij het zo mooi dat hij het nooit aan de opdrachtgever heeft gegeven. Op het schilderij zie je een vrouw die glimlacht. Ze kijkt je altijd in de ogen aan. Het maakt niet uit waar je staat. Dat maakt dit schilderij zo spannend. Dat en dat dit schilderij is omringt door mysteries. Ze lacht altijd, maar waarom? Wie was deze vrouw? Het schilderij ''Mona Lisa'' trekt nog elk jaar miljoenen bezoekers naar het [[Louvre]] ([[museum]]) in [[Parijs]], [[Frankrijk]].
  +
[[Bestand:The babe in the womb; Leonardo da Vinci (1511).JPG|links|miniatuur|295x295px|Baby in de baarmoeder, door Leonardo da Vinci]]
  +
  +
===Anatomie===
  +
  +
Anatomie is hoe het [[lichaam]] (zowel van dieren als van mensen) werkt en eruit ziet. Dit zijn de [[Bot (anatomie)|botten]], [[spieren]], de [[huid]], [[Orgaan|organen]] en [[Hart en vaatstelsel|bloedvaten]].
  +
  +
Leonardo vond op gegeven moment het niet meer genoeg om alleen naar de buitenkant te kijken. Hij wilde heel graag weten wat er in het menselijk lichaam gebeurt. Om dit te onderzoeken, ontleedde hij dieren en mensen. Dit betekent dat hij dieren en mensen opensneed en vanbinnen ging kijken wat er zat. Dat klinkt heel vies en dat vonden veel mensen toen ook al. Daarom had Leonardo veel problemen met anderen in zijn tijd. Zo had hij ruzie met de paus vanwege zijn onderzoek.
  +
  +
Door dit onderzoek heeft Leonardo wel veel ideeën onderzocht. Hij had bijvoorbeeld veel ideeën over waar baby's vandaan komen (die later niet bleken te kloppen). Verder had hij een theorie over hoe het menselijk lichaam werkt. Hij dacht namelijk dat het hart bloed door het lichaam pompt en dit zo het lichaam laten leven. Dit had hij goed. Leonardo wist precies hoe het hart werkte. Hij was een man die ideeën had die zijn tijd ver vooruit waren.
  +
  +
==Uitvindingen van Leonardo==
  +
  +
===Wat doet een uitvinder?===
  +
Een [[uitvinder]] is een soort [[wetenschapper]] die allemaal dingen uitvindt. Hij of zij bedenkt nieuwe apparaten en machines. Dat noem je dan een uitvinding. Deze bestonden dus nog niet. Leonardo noemde zichzelf zijn hele leven lang een uitvinder. Hij vond dat een uitvinder iemand was die iets maakte dat er nog niet was. Leonardo heeft veel nieuwe machines bedacht. Hij probeerde het leven van mensen makkelijker te maken. Daarom maakte hij ontwerpen voor bijvoorbeeld een zaagmachine. Deze zaagde stukken hout door midden en in mooie planken, dan hoefden mensen dit niet meer met een bijl te doen (wat heel zwaar werk is).
  +
[[Bestand:Leonardo da Vinci helicopter and lifting wing.jpg|miniatuur|421x421px|Luchtschroef en vliegmachine, door Leonardo da Vinci]]
  +
  +
===Vliegen===
  +
Leonardo droomde zijn hele leven lang van vliegen. Om te kunnen vliegen was, volgens hem, alleen een machine nodig. Deze machine moest net zo werken als een vogel. Hij keek dan ook veel naar vogels, hun vleugels en hoe ze vliegen. Leonardo probeerde de manier van vliegen van vogels te ontrafelen. Dit zette hij om in ontwerpen voor meerdere vliegmachines. Hij imiteerde dus de natuur.
  +
  +
Zijn eerste ontwerpen waren gebaseerd op de vlucht van vogels. Dit waren machines waar wel een piloot in kon, maar deze piloot kon niet sturen, alleen maar rechtdoor vliegen. Niet heel praktisch dus. De vleugels zagen er net zo uit als de vleugels van vogels. Ze moesten dan ook net zo op en neer bewegen. Het probleem was dat dit niet snel genoeg op en neer bewoog. De machine kwam nooit van de grond af. Ook had Leonardo een ontwerp gemaakt op basis van een libel, het insect. Dit deed hij door veel verschillende dieren te tekenen, maar hij vond het insect nu het meest geschikt voor een vliegmachine. Een libel heeft namelijk vier vleugels, in plaats van de twee vleugels die vogels hebben. Dit ontwerp heeft hij nooit gebouwd.
  +
  +
Nou, vleugels op een vliegmachine werkte niet zo goed. Dus bedacht Leonardo iets anders. Hij ontwierp, na 1471, de luchtschroef, een machine waardoor Leonardo later gezien werd als uitvinder van de [[helikopter]]. Deze machine moest ronddraaien, net als de propellers van een helikopter. Hij was ook bestuurbaar voor de piloot.
  +
  +
Als laatste had hij nog een andere vliegmachine. Deze zag er een beetje uit als een vlieger met vleugels. Deze vleugels konden heen en weer bewegen en de piloot lag onder de vleugels op een plank. De vliegmachine was eigenlijk beter voor zweven. Leonardo had ontdekt dat het kon vliegen, maar niet opstijgen. Als het van een grote hoogte, zoals van een berg, af geduwd werd, bleef het wel in de lucht. Hij had dus een ontwerp dat kon vliegen. Het is niet zeker of hij ooit een vliegmachine ook echt gebouwd heeft en echt heeft gevlogen. Voor zover we weten bleven Leonardo's dromen over vliegen gewoon dromen.
  +
[[Bestand:Tank by Leonardo da Vinci - model.jpg|links|miniatuur|270x270px|Tank (nagebouwd), door Leonardo da Vinci]]
  +
  +
===Oorlog===
  +
Leonardo was tegen [[oorlog]]. Hij vond dat we het leven veilig moesten houden, want het is zo mooi. Dit is vreemd, want hij heeft heel veel wapens gemaakt. Dat wil zeggen dat hij verschillende uitvindingen heeft gemaakt die gebruikt werden voor oorlog, namelijk wapens en manieren om een stad te verdedigen tegen aanvallers. Dit zou hij gedaan hebben om geld te verdienen. Leonardo had heel veel hobby's en hij moest werken om te overleven. Hij werkte veel aan het hof en dan maakte hij wapens. Hij tekende veel machines die als enig doel hadden om mensen te doden: [[tank]]s, enorme [[kruisbogen]], automatische [[geweren]], een soort ronde [[kanonnen]] die heel veel tegelijk konden afvuren. Hij tekende de ontwerpen om dit te maken, maar ook de gevolgen van zijn wapens. Hij tekende wat er zou gebeuren als zijn wapens in de strijd gebruikt zouden worden. Zo heeft hij bijvoorbeeld getekend dat veel mensen dood zouden gaan als zijn wapens gebouwd zouden worden.
  +
  +
Leonardo's ontwerp voor een pantserwagen, ook wel een tank genoemd, is misschien een van de meer opvallende ontwerpen. Dit zag er uit als een ronde auto op wielen, met kanonnen en een puntdak. [[Bestand:Leonardo da Vinci Map of Imola.jpg|miniatuur|Kaart van Imola, door Leonardo da Vinci|272x272px]]
  +
  +
Ook maakte Leonardo manieren om steden te beveiligen. Als er dan een aanval was, konden deze tegen de stadsmuur (de muur die om de hele stad rond ging) neergezet worden. Dan kon de vijand niet over de muur heen klimmen. Hij wilde dus ook graag mensen veilig houden met zijn uitvindingen.
  +
===Aardrijkskunde===
  +
Leonardo maakte, in opdracht, [[kaart]]en van steden en gebieden. Deze kaarten werden in twee fasen gemaakt. Hij zet eerst delen van de [[stad]] met [[Maat|maten]] op papier. Dit is een aanpak waar hij eerst steden en gebieden voor moest analyseren. Hij maakte instrumenten om mee te meten en ging delen van het land bekijken. Leonardo moest hier dus veel voor reizen. Als hij alle maten had, dan zette hij alles op papier. Het waren altijd grote kaarten met veel details. Hij zette alles wat hij tegen was gekomen op de kaart. De kaarten werden gebruikt in tijden van oorlog. Met behulp van de kaarten wisten ze hoe ze de stad konden beveiligen, maar ook welk gebied ze moesten aanvallen.
  +
  +
====Ideale stad====
  +
[[Bestand:Leonardo da vinci, Drawings of Water Lifting Devices.jpg|miniatuur|244x244px|Ontwerp voor rad om water op te tillen, door Leonardo da Vinci]]
  +
  +
Leonardo ontwerpt een ideale stad wanneer [[Milaan]] bijkomt van de [[pest]] van 1485, die de stad bijna had verwoest. Dit was een ziekte die heel [[besmettelijk]] en dodelijk was. Mensen kregen het heel snel en namen het van elkaar over. Om de stad te beschermen, maakte Leonardo een ontwerp van een ideale stad. In zijn stad zou het onmogelijk zijn om van elkaar ziek te worden. Hij maakte een systeem dat afval zou afvoeren en dus zou de stad heel schoon blijven. Ook waren dieren die werden gebruikt als vervoer (denk aan een paard met een koets er achter) niet toegestaan. Dit alles zou mensen beschermen tegen ziekten.
  +
===Water===
  +
Leonardo droomde niet alleen van vliegen, maar ook van leven onder en op het water. Hij maakte verschillende ontwerpen voor [[Boot (vaartuig)|boten]] die makkelijker zouden varen. Deze hadden een systeem waardoor het vanzelf zou varen. Ook dacht hij dat een vijand aanvallen vanaf de zeebodem een goed idee was. Dat zouden ze nooit zien aankomen. Daarom heeft hij ontwerpen gemaakt voor een [[onderzeeër]] (een boot voor onderwater) en een [[duikpak]]. [[Bestand:Leonardo-Robot3.jpg|links|miniatuur|237x237px|Robot (buitenkant en binnenkant) (model, nagebouwd), ontwerp door Leonardo da Vinci]]
  +
  +
Hij was altijd onder de indruk van de kracht van water en gebruikte dit ook om meerdere machines van hem stroom te geven. Ze hadden nog geen elektriciteit en moesten dus iets anders verzinnen om machines te laten bewegen. Dit gebeurde onder andere door waterkracht. Hij bouwde ook een sluis. Dit is een soort deur in het water waardoor je de hoeveelheid water aan beide kanten van de deur kan afdwingen. Water werd gezien als een kracht van de natuur en was lastig te bedwingen. Met een sluis was dat mogelijk. Deze heeft Leonardo niet uitgevonden, maar wel verbeterd. De sluis was nu veel makkelijker om mee te werken.
  +
===Robots===
  +
[[Bestand:Leonardo da Vinci Self Propelled Cart.jpg|miniatuur|241x241px|Zelf rijdende auto (model, nagebouwd), ontwerp door Leonardo da Vinci]]Robots zijn iets wat we steeds meer gaan zien. Dat is een uitvinding die is pas net uitgevonden. Dat zou je denken, maar Leonardo was iedereen te snel af. Hij ontwierp machines die automatisch zouden kunnen werken. Deze hoefde je alleen maar op te winden en met touwen zou het mechanisme dan in beweging worden gebracht. Een robot dus. Hij tekende zelf al een robot die op een mens leek en vanzelf zou kunnen bewegen.
  +
Andere machines waren dus op te winden en in beweging te brengen. Op deze manier ontwierp hij de eerste opwindbare auto. Dit zie je nu nog veel terug in speelgoedautootjes. Leonardo wilde het alleen maar voor het toneel gebruiken.
  +
  +
===Toneel en muziek===
  +
In het begin van zijn [[carrière]], van zijn werk, had Leonardo veel gemaakt voor toneel en muziek. Hij maakte vooral veel toneeldecors. Zo maakte hij ook de eerste opwindbare [[auto]] om decorstukken en mensen mee rond te rijden op het toneel en achter het toneel. Deze auto kon zelf rijden en dus ook iets met zich meenemen.
  +
  +
Verder was Leonardo ook [[componist]]: hij maakte muziek. Hiervoor heeft hij ook zijn eigen [[muziekinstrumenten]] gemaakt. Er zijn zelfs verhalen dat hij zijn eigen muziekschool begonnen was om anderen te leren muziek te maken.
  +
  +
===Lijst van uitvindingen===
  +
{| class="wikitable"
  +
|'''Vliegen'''
  +
|'''Oorlog'''
  +
|'''Machines die op vloeistof/water werken'''
  +
|'''Werkmachines'''
  +
|'''Toneel'''
  +
|'''Muziek'''
  +
|'''Overig'''
  +
|-
  +
|Vleugelmechanismen
  +
|Springald (kanon)
  +
|Zaagmachine
  +
|Reciprocerende machine
  +
  +
(een machine die ervoor zorgde dat er altijd iets in beweging was)
  +
|Automobiel (misschien wel de eerste auto)
  +
|Schedelvormige [[Lier (muziekinstrument)|lier]]
  +
|Drukpers (om tekst op papier af te drukken)
  +
|-
  +
|Libel (een vliegmachine gebaseerd op het insect)
  +
|Snelvuurkanon
  +
|Raderboot
  +
|Vijlenkapmachine
  +
|Toneeldecor
  +
|Mechanische [[trommel]]
  +
|Hodometer (machine om afstanden te meten op een terrein)
  +
|-
  +
|Slaande vleugel
  +
|Verdediging van de vestingmuren
  +
|Draaibrug
  +
|Slijpmachine voor concave spiegels
  +
|
  +
|Viola organista (een soort draagbare [[piano]] dat klonk als een [[viool]])
  +
|Passer en schaalverdeler
  +
|-
  +
|Luchtschroef (een soort helikopter)
  +
|Zeiswagens (rijdend wapen met zeisen er op)
  +
|Baggermachine (boot die de rivier schoon houdt)
  +
|Graafmachine met hijskranen
  +
|
  +
|
  +
|
  +
|-
  +
|Vliegmachine
  +
|Kanon dat makkelijk uit elkaar te halen is
  +
|
  +
|
  +
|
  +
|
  +
|
  +
|-
  +
|Mechanische vleugels
  +
|Pantserwagen ([[tank]])
  +
|
  +
|
  +
|
  +
|
  +
|
  +
|-
  +
|
  +
|Katapult
  +
|
  +
|
  +
|
  +
|
  +
|
  +
|-
  +
|
  +
|Cirkelvormig spervuurkanon
  +
|
  +
|
  +
|
  +
|
  +
|
  +
|-
  +
|
  +
|[[Vestingstad|Vesting]]
  +
|
  +
|
  +
|
  +
|
  +
|
  +
|-
  +
|
  +
|Grotere wapens, zoals een reuzen kruisboog of grotere kogels
  +
|
  +
|
  +
|
  +
|
  +
|
  +
|-
  +
|
  +
|Parachute
  +
|
  +
|
  +
|
  +
|
  +
|
  +
|}
  +
  +
==Wat zien we nu nog van Leonardo's uitvindingen?==
  +
  +
Het is onduidelijk hoeveel van zijn uitvindingen Leonardo in zijn leven ook echt gebouwd heeft. Of hij zijn droom om te vliegen ook echt waar gemaakt heeft. In de tijd dat hij leefde was hij eigenlijk niet zo bekend. Leonardo werkte voor opdrachtgevers en aan het hof. Maar verder kende niemand hem.
  +
  +
===De Codex Atlanticus===
  +
  +
Leonardo schreef alles, al zijn ideeën en ontwerpen, op in notitieboekjes. Na zijn dood, in 1519, was zijn werk gebundeld onder de naam: de [[Codex Atlanticus]]. Dit waren 12 bundels van in totaal 1119 pagina's. Deze had hij nagelaten aan zijn leerling. In 1570 waren de notitieboekjes verspreid over heel [[Europa (werelddeel)|Europa]]. Sommige waren uit elkaar gehaald en anderen gingen van persoon op persoon. Deze zijn voor lange tijd gewoon verdwenen. Het werk waar Leonardo 40 jaar over gedaan had, was verdwenen.
  +
  +
===Gevonden!===
  +
  +
Tijdens de [[Industriële revolutie|Industriële Revolutie]] waren veel ontwerpen weer gevonden. Dit was een tijd van veel veranderingen en machines die banen van mensen overnamen, in grote fabrieken. Mensen waren wederom weer bezig om nieuwe apparaten uit te vinden. Op de tekeningen van Leonardo zagen de mensen ontwerpen waar ze mee bezig waren. Veel ontwerpen werden nagebouwd en veel ontwerpen bleken niet mogelijk te zijn. Leonardo ging van een groot en geniaal uitvinder naar een dromer die dingen tekende die niet echt bestonden. Later werden ook tekeningen gevonden van andere grote denkers en uitvinders uit de tijd van Leonardo die heel veel op de tekeningen van Leonardo leken. Plots werd hij een dief genoemd. Dat duurde niet lang. Uit onderzoek bleek dat Leonardo zeker een genie was.
  +
  +
===Leonardo's uitvindingen in gebruik===
  +
  +
Ondanks dat de Codex Atlanticus verdwenen was, zien we de ontwerpen van Leonardo terug in apparaten die we nu gebruiken. Zijn luchtschroef was de basis voor de helikopter. Tijdens de [[Eerste Wereldoorlog]] zijn de ontwerpen van Leonardo voor machinegeweren in gebruik genomen. Daarnaast zien we parachutes, radarboten en tanks. Deze zijn misschien niet direct gebaseerd op Leonardo's ontwerp, maar de overeenkomsten zijn er wel. Ze lijken veel op elkaar. Wat dacht je van duikpakken? Dat gebruiken we nu nog. Of de fiets? Deze lijken veel op de ontwerpen van Leonardo. Hij heeft deze ontwerpen waarschijnlijk als eerste gemaakt en we gebruiken het nog steeds. Hij was echt een man die de tijd vooruit was.
  +
  +
==Wist je dat...==
  +
* … Leonardo da Vinci vegetariër was. Hij at dus geen vlees of vogels. Hij kocht gekooide vogels om ze vrij te laten.
  +
* … Leonardo da Vinci linkshandig was en in spiegelschrift schreef.
  +
* … Leonardo da Vinci ruzie met de paus kreeg, omdat hij een onderzoek uitvoerde in Rome waar de paus het niet mee eens was.
  +
* … Leonardo da Vinci voor 40 jaar lang al zijn ideeën, ontwerpen en alles wat hij zag, opgeschreven en getekend heeft in tientallen notitieboekjes.
  +
* … Leonardo da Vinci moeite had met het afmaken van iets. Hij begon met het maken van een schilderij en maakte het dan bijna nooit af. De ''Mona Lisa'' heeft hij in opdracht gemaakt en wel afgemaakt. Deze heeft hij alleen nooit aan de opdrachtgever gegeven.
  +
  +
==Links==
  +
* [https://historiek.net/leonardo-da-vinci-uitvinder-renaissance/67188/ Biografie Leonardo da Vinci]
  +
* [https://schooltv.nl/video/het-klokhuis-leonardo-da-vinci-1/#q=leonardo Klokhuis over Leonardo da Vinci]
  +
* [https://www.alletop10lijstjes.nl/top-10-leonardo-da-vinci-uitvindingen/ Lijst uitvindingen van Leonardo da Vinci]
  +
* [https://schooltv.nl/video/clipphanger-wie-was-leonardo-da-vinci/#q=leonardo%20da%20vinci Clipphanger over Leonardo da Vinci (voor 13-18 jaar)]
  +
  +
==Literatuurlijst==
  +
* Alletop10lijstjes. (z.d.). ''Top 10 Leonardo Da Vinci Uitvindingen.'' Geraadpleegd op 4 november 2017, van <nowiki>https://www.alletop10lijstjes.nl/top-10-leonardo-da-vinci-uitvindingen/</nowiki>
  +
* Bruin, R. de, & Bosua, M. (2004). ''Geschiedenis geven : Praktische vakdidactiek voor het basisonderwijs (''3<sup>de</sup> herziene editie'').'' Assen: Koninklijke Van Gorcum. '' ''
  +
* Capra, F. (2007). ''The science of Leonardo.'' New York: Doubleday. Vertaling: Louwerse, A. (2008). ''De wetenschap van Leonardo da Vinci : Het grote genie van de Renaissance.'' Uitrecht: Spectrum.
  +
* IsGeschiedenis. (z.d.). ''De geschiedenis van de onderzeeër: van roeiboot naar u-boot.'' Geraadpleegd op 4 november 2017, van <nowiki>https://isgeschiedenis.nl/nieuws/de-geschiedenis-van-de-onderzeeer-van-roeiboot-naar-u-boot</nowiki> (a)
  +
* IsGeschiedenis. (z.d.). ''Leonardo da Vinci: Homo Universalis.'' Geraadpleegd op 4 november 2017, van <nowiki>https://isgeschiedenis.nl/nieuws/leonardo-da-vinci-homo-universalis</nowiki> (b)
  +
* IsGeschiedenis. (z.d.). ''Uitvindingen van Leonardo da Vinci.'' Geraadpleegd op 4 november 2017, van <nowiki>https://isgeschiedenis.nl/nieuws/uitvindingen-van-leonardo-da-vinci</nowiki> (c)
  +
* IsGeschiedenis. (z.d.). ''VAN PYTHAGORAS TOT TESLA: 5 BEROEMDE VEGETARIËRS UIT DE GESCHIEDENIS.'' Geraadpleegd op 5 november 2017, van <nowiki>https://isgeschiedenis.nl/nieuws/van-pythagoras-tot-tesla-5-beroemde-vegetariers-uit-de-geschiedenis</nowiki> (d)
  +
* Klein, S. (2009). ''De erfenis van Da Vinci : Wereld en wetenschap van Leonardo.'' Amsterdam: Ambo. Vertaling: Vlaming, A.
  +
* Landrus, M. (2006). ''De geheimen van Leonardo da Vinci.'' Utrecht: Kosmos-Z&K Uitgevers B.V.
  +
* Laurenza, D. (2002). ''Leonardo da Vinci : Artiste et scientifique.'' Paris: Pour la Science. Vertaling: Elst, A. van der. (2006). ''Leonardo da Vinci : Homo universalis.'' Amsterdam: Natuurwetenschap & Techniek, onderdeel van Veen Magazines.
  +
* Laurenza, D. (2005). ''Da Vinci’s Machines : Alle visionaire ontwerpen eindelijk ontrafeld.''
  +
* Müller, F. S. (z.d.). ''Renaisance 14e – 16e eeuw : De oudheid herboren.'' Geraadpleegd op 4 november 2017, van <nowiki>http://humanistischecanon.nl/venster/renaissance/</nowiki>
  +
* Pescio, C. (red.), Antoccia, L., et al. (2004). ''Leonardo : Kunst en wetenschap.'' Firenze: Giunti. Vertaling: Benschop-Plokker, J. (2004). ''Leonardo : Kunst en wetenschap''. Kampen: Kok.
  +
* Statenvertaling online. (z.d.). ''Bijbelse kunst : Leonardo da Vinci 1452 – 1519 Het laatste avondmaal (1).'' Geraadpleegd op 4 november 2017, van <nowiki>https://www.statenvertaling.net/kunst/grootbeeld/150.html</nowiki>
  +
* Wit, E. (z.d.). ''Leonardo da Vinci : 1452 – 1519.'' Geraadpleegd op 4 november 2017, van <nowiki>http://humanistischecanon.nl/venster/renaissance/leonardo-da-vinci/</nowiki>
  +
* Zöllner, F. (2005). ''Leonardo da Vinci : 1452-1519.'' Köln: Taschen. Vertaling: Wal, E. van der, & Doelman, E. (red.). (2005). ''Leonardo da Vinci : 1452-1519.'' Kerkdriel: Librero. 
  +
[[Categorie:Italiaans uitvinder]]
 
[[Categorie:Renaissance]]
  
[[Categorie:Renaissance]]
−
[[Categorie:Kunstschilder]]
 +
[[Categorie:Italiaans kunstenaar]]
  +
[[Categorie:Italiaans beeldhouwer]]
  +
[[Categorie:Italiaans architect]]
  +
[[Categorie:Italiaans astronoom]]
  +
[[Categorie:Italiaans componist]]
  +
[[Categorie:Italiaans filosoof]]
  +
[[Categorie:Italiaans natuurkundige]]
  +
[[Categorie:Italiaans scheikundige]]
  +
[[Categorie:Italiaans schrijver]]
  +
[[Categorie:Italiaans ingenieur]]
  +
  +
[[ca:Leonardo da Vinci]]
  +
[[en:Leonardo da Vinci]]
  +
[[es:Leonardo da Vinci]]
  +
[[fr:Léonard de Vinci]]
  +
[[it:Leonardo da Vinci]]
  +
[[Categorie:WikiKids:Award]]

Huidige versie van 27 mrt 2024 om 22:48


Wetenschapper
Leonardo da Vinci (ur Svenska Familj-Journalen).png
Pentekening van Leonardo da Vinci
Persoonlijke info
Volledige naam Leonardo di Ser Piero
Bijnaam
Pseudoniem
Geboren 15 april 1452
Geboorteplaats Vinci
Geboorteland Florentijnse Republiek, Italië
Overleden 2 mei 1519
Overleden te Amboise, Frankrijk
Gehuwd met /
relatie
Bekend van
Vakgebied Scheikunde, Natuurkunde, Biologie, Bouwkunde, Kunst
Actief Renaissance
Bekend van Uitvindingen, Alleskunner
Portaal Portal.svg Wetenschap


Leonardo da Vinci (geboren te Vinci in de Florentijnse Republiek op 15 april 1452 – overleden te Amboise in Frankrijk op 2 mei 1519) was een bekende kunstenaar en wetenschapper uit de tijd van de renaissance.

In deze tijd stond de gedachte van de homo universalis centraal. Deze gedachte was letterlijk de 'universele mens'. De mens kon alles doen wat hij wilde en kon ook alles leren. Leonardo was hier een goed voorbeeld voor. Hij wordt dan wel herinnerd voor zijn schilderijen (denk aan Mona Lisa of Het Laatste Avondmaal). Maar Leonardo was nog veel meer. Naast schilder en beeldhouwer, had hij nog wel negen andere beroepen. Hij was kunstschilder, beeldhouwer, uitvinder, architect, (militair) ingenieur, scheikundige, filosoof, natuurkundige, anatoom, schrijver en componist. Verder staat hij ook nog bekend als wiskundige, geoloog, botanicus en cartograaf. Hij was dus eigenlijk iemand die zo'n beetje alles kon doen wat hij maar wilde doen.

Leonardo was een heel nieuwsgierige man en onderzocht alles wat hij zag. Hierbij tekende hij ook veel. In zijn tijd hadden ze nog geen fotocamera’s, dus door alles te tekenen legde hij de kennis vast. Hij had dan ook altijd een notitieboek bij zich. Die notitieboekjes zijn de reden dat we nog zoveel weten van zijn ideeën. Ze waren wel in het Italiaans geschreven en ook nog eens in spiegelschrift. Uit onderzoek van kunsthistorici van het Uffizi in Florence is gebleken dat Da Vinci zowel links- als rechtshandig was. Dit heet ambidextrie.

Veel van Leonardo's ontwerpen zien we vandaag de dag terug. Zo had hij de eerste tekeningen gemaakt van de helikopter, een tank, robots en de fiets.

Leonardo's leven

Jeugd

Leonardo da Vinci is geboren op 15 april 1452 in Vinci, Italië. Daar komt de 'da Vinci' in zijn naam vandaan. Als klein kind ging Leonardo al kijken naar de natuur en deze tekenen. Hij hield van de natuur, de planten, het water en de dieren. Dit was ook wat hij het meeste tekende in zijn jeugd. Hij tekende watervallen en landschappen, maar vooral veel vogels. Hij droomde er namelijk van om te vliegen. Dit zou een obsessie blijven tijdens zijn hele leven.

Toen hij klein was, was Leonardo vooral bij zijn oom, Francesco. Zijn vader was namelijk notaris en had weinig tijd voor Leonardo. Leonardo had een goede opvoeding, maar hij mocht geen studie om notaris te worden, doen. Hij was een onwettig kind. Dat betekent dat zijn ouders niet getrouwd waren. Onwettige kinderen mochten niet altijd dezelfde dingen doen als kinderen wier ouders getrouwd waren.

Leonardo is in de leer gegaan bij een kunstenaar (als hij niet notaris kon worden als zijn vader, dan maar kunstenaar). Het is niet zeker hoe oud hij was toen hij in de leer ging. Leonardo zal ergens tussen 12 jaar en 15 jaar geweest zijn. Hier werd hij opgeleid tot kunstschilder, beeldhouwer en ingenieur. Leonardo werkte in die tijd veel als schilder, maar ook voor het toneel. Hij maakte toneeldecor. Hij leerde de technieken van tekenen, schilderen en beeldhouwer, maar hij leerde ook ontwerpen van machines te maken en hoe je machines in het echt kon maken.

Toen hij 21 was, was Leonardo klaar met leren.

Het Laatste Avondmaal, door Leonardo da VInci

Leven en werk

Leonardo was niet iemand die lang stilzat in zijn leven. Hij heeft heel veel gereisd en op verschillende plaatsen in Italië gewoond. Ook heeft hij in Frankrijk gewoond.

Nadat hij klaar was met zijn opleiding bij de kunstenaar, besloot hij zijn eigen bedrijf te beginnen. Hij had geld nodig om te overleven en kunst maken voor opdrachtgevers was iets dat hij geleerd had. Leonardo had echter zijn hele leven een probleem met dingen afmaken. Hij begon met een schilderij en werd dan misschien afgeleid door iets anders. Leonardo kon de schilderijen voor opdrachtgevers niet afmaken en hij kreeg hier dus ook niet voor betaald. Hij had een paar wel afgemaakt, bijvoorbeeld de bekende Mona Lisa en het Laatste Avondmaal. De Mona Lisa had hij afgemaakt en toen vond Leonardo het zo mooi dat hij het nooit aan de opdrachtgever heeft gegeven. Hij hield het schilderij helemaal voor zichzelf. Het Laatste Avondmaal was een hele grote muurschildering, die ertoe heeft geleid dat Leonardo altijd welkom was aan het Franse hof. De Franse koning was zeer onder de indruk van hem en had Leonardo uitgenodigd om in Frankrijk te komen wonen.

Nadat Leonardo's bedrijf niet gelukt was, besloot hij aan het hof in Florence, Italië, te gaan werken. Hij maakte in deze tijd veel wapens voor de mensen die in Italië aan de macht waren. Verder maakte hij nog kunstwerken voor andere opdrachtgevers, waaronder het Laatste Avondmaal.

In de tijd waarin Leonardo leefde, veranderden dingen snel. Zo werd het hof van Florence veroverd door Frankrijk. Leonardo verhuisde naar Milaan, maar deze stad werd bijna verwoest door de pest. Later werd Leonardo ingehuurd om te reizen door verschillende steden in Italië. Van deze steden moest hij dan een landkaart maken.

Zelfportret, door Leonardo da VInci

Als hij niet met een opdracht bezig was, dan was Leonardo bezig met zijn eigen studies en onderzoeken. Hij deed verschillende studies naar vliegen en vogels. Het was zijn droom om te kunnen vliegen. Verder zocht hij naar manieren om met machines het leven van mensen makkelijker en veiliger te maken. Alles wat hij bedacht en wat hij zag, schreef Leonardo op in meerdere notitieboekjes. In spiegelschrift. Hij was heel bang dat iemand zijn ideeën zou stelen. Leonardo vond dat deze van hem waren en niemand anders mocht ze gebruiken. De studies die hij deed over de kunst en anatomie (studie naar hoe het lichaam eruit ziet en werkt) deelde hij wel met anderen. Deze deelde hij vooral met zijn leerlingen.

Laatste jaren en dood

In de jaren voor zijn dood, besloot Leonardo naar Frankrijk te verhuizen. Hij woonde daarvoor in Rome op uitnodiging van de paus. Hij had ruzie met de paus gekregen vanwege een van zijn onderzoeken. Leonardo deed namelijk onderzoek naar anatomie. Dit is de studie naar hoe het lichaam eruit ziet en werkt. Hij experimenteerde op dode mensen en had ideeën die de paus niet leuk vond. Dus besloot hij naar Frankrijk te verhuizen, waar de koning had beloofd dat hij altijd welkom was.

Hij overleed in het Franse Amboise, in het Clos Lucé en ligt begraven in de Kapel van St. Hubertus in het kasteel van Amboise. Clos Lucé is een kasteel in Amboise waar Leonardo da Vinci de laatste drie jaren van zijn leven woonde. Het is nu een museum over het leven en werk van Leonardo da Vinci. Het heeft veel voorbeelden (modellen) van zijn uitvindingen.

Zijn filosofie

Man van Vitruvius, door Leonardo da Vinci

Filosofie zijn gedachten en meningen waar mensen in geloven. Leonardo had drie grote gedachten: homo universalis, de gedachten van het humanisme en gedachten over de natuur.

Homo Universalis

Homo universalis was de gedachte dat de mens alles kon doen wat hij of zij wilde doen. Dit betekent de 'universele mens'. Mensen zouden dan ook veel moeten leren en dan zouden ze alles kunnen doen.

Leonardo is hier een perfect voorbeeld van. Hij voerde verschillende beroepen uit en deed onderzoek naar veel verschillende dingen, zoals de vlucht van een vogel of het beter beschermen van een stad tegen aanvallen. Verder was hij musicus, schilder, tekenaar en beeldhouwer. Hij was dus een man die veel geleerd had en alles kon wat hij wilde doen. Hij had wel een probleem met dingen afmaken. Hij deed veel en maakte veel, maar hij maakte zijn werk vaak niet af.

Humanisme

In de tijd dat Leonardo leefde, de tijd van de Renaissance, was er nog een gedachte die heel belangrijk was: die van het humanisme. Het humanisme leerde ons om naar de geschiedenis, vooral de Klassieke Oudheid, te kijken, om van anderen te leren. Verder stelde het de mens voorop. Dat wil zeggen dat de rechten van de mens heel belangrijk waren. Humanisten streefden er naar om goed en rechtvaardig te zijn tegenover hun medemens. Leonardo nam veel ideeën over van de bronnen uit de geschiedenis over, vooral van de Grieken en de Romeinen. Hij vond de mens heel belangrijk en zag deze overal in. Het bekendste voorbeeld hiervan is de Man van Vitruvius. Dit is een man getekend als maat voor een vierkant en een cirkel.

Een bekend voorbeeld van een humanist uit Nederland is Erasmus.

Natuur

Vanaf dat hij een klein kind was, was Leonardo bezig met de natuur. Hij vond alles wat hij zag om zich heen mooi. In de natuur vond hij vrijheid en schoonheid. Hij hield zo veel van dieren, dat hij weigerde ze te eten. Hij was vegetariër. Hij dacht dat dieren, net als ons, ook pijn voelen.

Voor Leonardo waren de mensen om hem heen heel belangrijk. Hij gaf mensen altijd iets te eten of onderdak als ze dit nodig hadden. Hij was vriendelijk tegen iedereen. Ondanks dat hij zich er wel bewust van was dat hij geniaal was, schepte hij hier niet over op.

Mona Lisa, door Leonardo da Vinci

De kunst van Leonardo

Leonardo was al vroeg begonnen met het observeren (kijken naar) de natuur en alles wat hij zag, tekende hij. Zag hij een waterval, tekende hij een waterval. Zag hij een vliegende vogel, dan tekende hij een vliegende vogel. Later in zijn leven, toen hij ongeveer 14 jaar was, is hij in de leer gegaan bij een schilder. Hier leerde hij vooral schilderen, maar ook toneeldecor bouwen. Verder maakte hij later ook zijn eigen muziekinstrumenten.

Naast het tekenen van de natuur, tekende Leonardo ook veel mensen. Dit waren soms mensen uit verhalen of het waren mensen die hij op straat tegen kwam. Hij tekende dan of hele mooie mensen of hele lelijke mensen. Hij tekende bijvoorbeeld mensen die hun tanden waren verloren of met hele grote, vreemde neuzen.

Leonardo tekende alles wat hij zag. Dit deed hij niet alleen om 'kunst' te maken, om iets te tekenen, maar ook voor zijn onderzoek. Als hij met een wetenschappelijk onderzoek bezig was, tekende hij ook alles wat hij zag en ontwerpen die hij bedacht had. Zijn tekeningen waren altijd heel precies. Ze hadden heel veel details, omdat hij heel precies moest zijn voor zijn onderzoek. Hij tekende altijd eerst het onderwerp in zijn geheel en daarna tekende hij delen in detail.

Bekende werken zijn Mona Lisa, Het Laatste Avondmaal en Man van Vitruvius. Er zijn nog vele anderen.

Mona Lisa

Het schilderij Mona Lisa is misschien wel het bekendste werk van Leonardo da Vinci. Hij heeft hier wel vier jaar aan gewerkt. Het was gemaakt in opdracht. Dat wil zeggen dat iemand aan hem gevraagd had om het werk te maken, in ruil voor geld. Toen Leonardo eindelijk klaar was met het werk, vond hij het zo mooi dat hij het nooit aan de opdrachtgever heeft gegeven. Op het schilderij zie je een vrouw die glimlacht. Ze kijkt je altijd in de ogen aan. Het maakt niet uit waar je staat. Dat maakt dit schilderij zo spannend. Dat en dat dit schilderij is omringt door mysteries. Ze lacht altijd, maar waarom? Wie was deze vrouw? Het schilderij Mona Lisa trekt nog elk jaar miljoenen bezoekers naar het Louvre (museum) in Parijs, Frankrijk.

Baby in de baarmoeder, door Leonardo da Vinci

Anatomie

Anatomie is hoe het lichaam (zowel van dieren als van mensen) werkt en eruit ziet. Dit zijn de botten, spieren, de huid, organen en bloedvaten.

Leonardo vond op gegeven moment het niet meer genoeg om alleen naar de buitenkant te kijken. Hij wilde heel graag weten wat er in het menselijk lichaam gebeurt. Om dit te onderzoeken, ontleedde hij dieren en mensen. Dit betekent dat hij dieren en mensen opensneed en vanbinnen ging kijken wat er zat. Dat klinkt heel vies en dat vonden veel mensen toen ook al. Daarom had Leonardo veel problemen met anderen in zijn tijd. Zo had hij ruzie met de paus vanwege zijn onderzoek.

Door dit onderzoek heeft Leonardo wel veel ideeën onderzocht. Hij had bijvoorbeeld veel ideeën over waar baby's vandaan komen (die later niet bleken te kloppen). Verder had hij een theorie over hoe het menselijk lichaam werkt. Hij dacht namelijk dat het hart bloed door het lichaam pompt en dit zo het lichaam laten leven. Dit had hij goed. Leonardo wist precies hoe het hart werkte. Hij was een man die ideeën had die zijn tijd ver vooruit waren.

Uitvindingen van Leonardo

Wat doet een uitvinder?

Een uitvinder is een soort wetenschapper die allemaal dingen uitvindt. Hij of zij bedenkt nieuwe apparaten en machines. Dat noem je dan een uitvinding. Deze bestonden dus nog niet. Leonardo noemde zichzelf zijn hele leven lang een uitvinder. Hij vond dat een uitvinder iemand was die iets maakte dat er nog niet was. Leonardo heeft veel nieuwe machines bedacht. Hij probeerde het leven van mensen makkelijker te maken. Daarom maakte hij ontwerpen voor bijvoorbeeld een zaagmachine. Deze zaagde stukken hout door midden en in mooie planken, dan hoefden mensen dit niet meer met een bijl te doen (wat heel zwaar werk is).

Luchtschroef en vliegmachine, door Leonardo da Vinci

Vliegen

Leonardo droomde zijn hele leven lang van vliegen. Om te kunnen vliegen was, volgens hem, alleen een machine nodig. Deze machine moest net zo werken als een vogel. Hij keek dan ook veel naar vogels, hun vleugels en hoe ze vliegen. Leonardo probeerde de manier van vliegen van vogels te ontrafelen. Dit zette hij om in ontwerpen voor meerdere vliegmachines. Hij imiteerde dus de natuur.

Zijn eerste ontwerpen waren gebaseerd op de vlucht van vogels. Dit waren machines waar wel een piloot in kon, maar deze piloot kon niet sturen, alleen maar rechtdoor vliegen. Niet heel praktisch dus. De vleugels zagen er net zo uit als de vleugels van vogels. Ze moesten dan ook net zo op en neer bewegen. Het probleem was dat dit niet snel genoeg op en neer bewoog. De machine kwam nooit van de grond af. Ook had Leonardo een ontwerp gemaakt op basis van een libel, het insect. Dit deed hij door veel verschillende dieren te tekenen, maar hij vond het insect nu het meest geschikt voor een vliegmachine. Een libel heeft namelijk vier vleugels, in plaats van de twee vleugels die vogels hebben. Dit ontwerp heeft hij nooit gebouwd.

Nou, vleugels op een vliegmachine werkte niet zo goed. Dus bedacht Leonardo iets anders. Hij ontwierp, na 1471, de luchtschroef, een machine waardoor Leonardo later gezien werd als uitvinder van de helikopter. Deze machine moest ronddraaien, net als de propellers van een helikopter. Hij was ook bestuurbaar voor de piloot.

Als laatste had hij nog een andere vliegmachine. Deze zag er een beetje uit als een vlieger met vleugels. Deze vleugels konden heen en weer bewegen en de piloot lag onder de vleugels op een plank. De vliegmachine was eigenlijk beter voor zweven. Leonardo had ontdekt dat het kon vliegen, maar niet opstijgen. Als het van een grote hoogte, zoals van een berg, af geduwd werd, bleef het wel in de lucht. Hij had dus een ontwerp dat kon vliegen. Het is niet zeker of hij ooit een vliegmachine ook echt gebouwd heeft en echt heeft gevlogen. Voor zover we weten bleven Leonardo's dromen over vliegen gewoon dromen.

Tank (nagebouwd), door Leonardo da Vinci

Oorlog

Leonardo was tegen oorlog. Hij vond dat we het leven veilig moesten houden, want het is zo mooi. Dit is vreemd, want hij heeft heel veel wapens gemaakt. Dat wil zeggen dat hij verschillende uitvindingen heeft gemaakt die gebruikt werden voor oorlog, namelijk wapens en manieren om een stad te verdedigen tegen aanvallers. Dit zou hij gedaan hebben om geld te verdienen. Leonardo had heel veel hobby's en hij moest werken om te overleven. Hij werkte veel aan het hof en dan maakte hij wapens. Hij tekende veel machines die als enig doel hadden om mensen te doden: tanks, enorme kruisbogen, automatische geweren, een soort ronde kanonnen die heel veel tegelijk konden afvuren. Hij tekende de ontwerpen om dit te maken, maar ook de gevolgen van zijn wapens. Hij tekende wat er zou gebeuren als zijn wapens in de strijd gebruikt zouden worden. Zo heeft hij bijvoorbeeld getekend dat veel mensen dood zouden gaan als zijn wapens gebouwd zouden worden.

Leonardo's ontwerp voor een pantserwagen, ook wel een tank genoemd, is misschien een van de meer opvallende ontwerpen. Dit zag er uit als een ronde auto op wielen, met kanonnen en een puntdak.

Kaart van Imola, door Leonardo da Vinci

Ook maakte Leonardo manieren om steden te beveiligen. Als er dan een aanval was, konden deze tegen de stadsmuur (de muur die om de hele stad rond ging) neergezet worden. Dan kon de vijand niet over de muur heen klimmen. Hij wilde dus ook graag mensen veilig houden met zijn uitvindingen.

Aardrijkskunde

Leonardo maakte, in opdracht, kaarten van steden en gebieden. Deze kaarten werden in twee fasen gemaakt. Hij zet eerst delen van de stad met maten op papier. Dit is een aanpak waar hij eerst steden en gebieden voor moest analyseren. Hij maakte instrumenten om mee te meten en ging delen van het land bekijken. Leonardo moest hier dus veel voor reizen. Als hij alle maten had, dan zette hij alles op papier. Het waren altijd grote kaarten met veel details. Hij zette alles wat hij tegen was gekomen op de kaart. De kaarten werden gebruikt in tijden van oorlog. Met behulp van de kaarten wisten ze hoe ze de stad konden beveiligen, maar ook welk gebied ze moesten aanvallen.

Ideale stad

Ontwerp voor rad om water op te tillen, door Leonardo da Vinci

Leonardo ontwerpt een ideale stad wanneer Milaan bijkomt van de pest van 1485, die de stad bijna had verwoest. Dit was een ziekte die heel besmettelijk en dodelijk was. Mensen kregen het heel snel en namen het van elkaar over. Om de stad te beschermen, maakte Leonardo een ontwerp van een ideale stad. In zijn stad zou het onmogelijk zijn om van elkaar ziek te worden. Hij maakte een systeem dat afval zou afvoeren en dus zou de stad heel schoon blijven. Ook waren dieren die werden gebruikt als vervoer (denk aan een paard met een koets er achter) niet toegestaan. Dit alles zou mensen beschermen tegen ziekten.

Water

Leonardo droomde niet alleen van vliegen, maar ook van leven onder en op het water. Hij maakte verschillende ontwerpen voor boten die makkelijker zouden varen. Deze hadden een systeem waardoor het vanzelf zou varen. Ook dacht hij dat een vijand aanvallen vanaf de zeebodem een goed idee was. Dat zouden ze nooit zien aankomen. Daarom heeft hij ontwerpen gemaakt voor een onderzeeër (een boot voor onderwater) en een duikpak.

Robot (buitenkant en binnenkant) (model, nagebouwd), ontwerp door Leonardo da Vinci

Hij was altijd onder de indruk van de kracht van water en gebruikte dit ook om meerdere machines van hem stroom te geven. Ze hadden nog geen elektriciteit en moesten dus iets anders verzinnen om machines te laten bewegen. Dit gebeurde onder andere door waterkracht. Hij bouwde ook een sluis. Dit is een soort deur in het water waardoor je de hoeveelheid water aan beide kanten van de deur kan afdwingen. Water werd gezien als een kracht van de natuur en was lastig te bedwingen. Met een sluis was dat mogelijk. Deze heeft Leonardo niet uitgevonden, maar wel verbeterd. De sluis was nu veel makkelijker om mee te werken.

Robots

Zelf rijdende auto (model, nagebouwd), ontwerp door Leonardo da Vinci

Robots zijn iets wat we steeds meer gaan zien. Dat is een uitvinding die is pas net uitgevonden. Dat zou je denken, maar Leonardo was iedereen te snel af. Hij ontwierp machines die automatisch zouden kunnen werken. Deze hoefde je alleen maar op te winden en met touwen zou het mechanisme dan in beweging worden gebracht. Een robot dus. Hij tekende zelf al een robot die op een mens leek en vanzelf zou kunnen bewegen.

Andere machines waren dus op te winden en in beweging te brengen. Op deze manier ontwierp hij de eerste opwindbare auto. Dit zie je nu nog veel terug in speelgoedautootjes. Leonardo wilde het alleen maar voor het toneel gebruiken.

Toneel en muziek

In het begin van zijn carrière, van zijn werk, had Leonardo veel gemaakt voor toneel en muziek. Hij maakte vooral veel toneeldecors. Zo maakte hij ook de eerste opwindbare auto om decorstukken en mensen mee rond te rijden op het toneel en achter het toneel. Deze auto kon zelf rijden en dus ook iets met zich meenemen.

Verder was Leonardo ook componist: hij maakte muziek. Hiervoor heeft hij ook zijn eigen muziekinstrumenten gemaakt. Er zijn zelfs verhalen dat hij zijn eigen muziekschool begonnen was om anderen te leren muziek te maken.

Lijst van uitvindingen

Vliegen Oorlog Machines die op vloeistof/water werken Werkmachines Toneel Muziek Overig
Vleugelmechanismen Springald (kanon) Zaagmachine Reciprocerende machine

(een machine die ervoor zorgde dat er altijd iets in beweging was)

Automobiel (misschien wel de eerste auto) Schedelvormige lier Drukpers (om tekst op papier af te drukken)
Libel (een vliegmachine gebaseerd op het insect) Snelvuurkanon Raderboot Vijlenkapmachine Toneeldecor Mechanische trommel Hodometer (machine om afstanden te meten op een terrein)
Slaande vleugel Verdediging van de vestingmuren Draaibrug Slijpmachine voor concave spiegels Viola organista (een soort draagbare piano dat klonk als een viool) Passer en schaalverdeler
Luchtschroef (een soort helikopter) Zeiswagens (rijdend wapen met zeisen er op) Baggermachine (boot die de rivier schoon houdt) Graafmachine met hijskranen
Vliegmachine Kanon dat makkelijk uit elkaar te halen is
Mechanische vleugels Pantserwagen (tank)
Katapult
Cirkelvormig spervuurkanon
Vesting
Grotere wapens, zoals een reuzen kruisboog of grotere kogels
Parachute

Wat zien we nu nog van Leonardo's uitvindingen?

Het is onduidelijk hoeveel van zijn uitvindingen Leonardo in zijn leven ook echt gebouwd heeft. Of hij zijn droom om te vliegen ook echt waar gemaakt heeft. In de tijd dat hij leefde was hij eigenlijk niet zo bekend. Leonardo werkte voor opdrachtgevers en aan het hof. Maar verder kende niemand hem.

De Codex Atlanticus

Leonardo schreef alles, al zijn ideeën en ontwerpen, op in notitieboekjes. Na zijn dood, in 1519, was zijn werk gebundeld onder de naam: de Codex Atlanticus. Dit waren 12 bundels van in totaal 1119 pagina's. Deze had hij nagelaten aan zijn leerling. In 1570 waren de notitieboekjes verspreid over heel Europa. Sommige waren uit elkaar gehaald en anderen gingen van persoon op persoon. Deze zijn voor lange tijd gewoon verdwenen. Het werk waar Leonardo 40 jaar over gedaan had, was verdwenen.

Gevonden!

Tijdens de Industriële Revolutie waren veel ontwerpen weer gevonden. Dit was een tijd van veel veranderingen en machines die banen van mensen overnamen, in grote fabrieken. Mensen waren wederom weer bezig om nieuwe apparaten uit te vinden. Op de tekeningen van Leonardo zagen de mensen ontwerpen waar ze mee bezig waren. Veel ontwerpen werden nagebouwd en veel ontwerpen bleken niet mogelijk te zijn. Leonardo ging van een groot en geniaal uitvinder naar een dromer die dingen tekende die niet echt bestonden. Later werden ook tekeningen gevonden van andere grote denkers en uitvinders uit de tijd van Leonardo die heel veel op de tekeningen van Leonardo leken. Plots werd hij een dief genoemd. Dat duurde niet lang. Uit onderzoek bleek dat Leonardo zeker een genie was.

Leonardo's uitvindingen in gebruik

Ondanks dat de Codex Atlanticus verdwenen was, zien we de ontwerpen van Leonardo terug in apparaten die we nu gebruiken. Zijn luchtschroef was de basis voor de helikopter. Tijdens de Eerste Wereldoorlog zijn de ontwerpen van Leonardo voor machinegeweren in gebruik genomen. Daarnaast zien we parachutes, radarboten en tanks. Deze zijn misschien niet direct gebaseerd op Leonardo's ontwerp, maar de overeenkomsten zijn er wel. Ze lijken veel op elkaar. Wat dacht je van duikpakken? Dat gebruiken we nu nog. Of de fiets? Deze lijken veel op de ontwerpen van Leonardo. Hij heeft deze ontwerpen waarschijnlijk als eerste gemaakt en we gebruiken het nog steeds. Hij was echt een man die de tijd vooruit was.

Wist je dat...

  • … Leonardo da Vinci vegetariër was. Hij at dus geen vlees of vogels. Hij kocht gekooide vogels om ze vrij te laten.
  • … Leonardo da Vinci linkshandig was en in spiegelschrift schreef.
  • … Leonardo da Vinci ruzie met de paus kreeg, omdat hij een onderzoek uitvoerde in Rome waar de paus het niet mee eens was.
  • … Leonardo da Vinci voor 40 jaar lang al zijn ideeën, ontwerpen en alles wat hij zag, opgeschreven en getekend heeft in tientallen notitieboekjes.
  • … Leonardo da Vinci moeite had met het afmaken van iets. Hij begon met het maken van een schilderij en maakte het dan bijna nooit af. De Mona Lisa heeft hij in opdracht gemaakt en wel afgemaakt. Deze heeft hij alleen nooit aan de opdrachtgever gegeven.

Links

Literatuurlijst

  • Alletop10lijstjes. (z.d.). Top 10 Leonardo Da Vinci Uitvindingen. Geraadpleegd op 4 november 2017, van https://www.alletop10lijstjes.nl/top-10-leonardo-da-vinci-uitvindingen/
  • Bruin, R. de, & Bosua, M. (2004). Geschiedenis geven : Praktische vakdidactiek voor het basisonderwijs (3de herziene editie). Assen: Koninklijke Van Gorcum.  
  • Capra, F. (2007). The science of Leonardo. New York: Doubleday. Vertaling: Louwerse, A. (2008). De wetenschap van Leonardo da Vinci : Het grote genie van de Renaissance. Uitrecht: Spectrum.
  • IsGeschiedenis. (z.d.). De geschiedenis van de onderzeeër: van roeiboot naar u-boot. Geraadpleegd op 4 november 2017, van https://isgeschiedenis.nl/nieuws/de-geschiedenis-van-de-onderzeeer-van-roeiboot-naar-u-boot (a)
  • IsGeschiedenis. (z.d.). Leonardo da Vinci: Homo Universalis. Geraadpleegd op 4 november 2017, van https://isgeschiedenis.nl/nieuws/leonardo-da-vinci-homo-universalis (b)
  • IsGeschiedenis. (z.d.). Uitvindingen van Leonardo da Vinci. Geraadpleegd op 4 november 2017, van https://isgeschiedenis.nl/nieuws/uitvindingen-van-leonardo-da-vinci (c)
  • IsGeschiedenis. (z.d.). VAN PYTHAGORAS TOT TESLA: 5 BEROEMDE VEGETARIËRS UIT DE GESCHIEDENIS. Geraadpleegd op 5 november 2017, van https://isgeschiedenis.nl/nieuws/van-pythagoras-tot-tesla-5-beroemde-vegetariers-uit-de-geschiedenis (d)
  • Klein, S. (2009). De erfenis van Da Vinci : Wereld en wetenschap van Leonardo. Amsterdam: Ambo. Vertaling: Vlaming, A.
  • Landrus, M. (2006). De geheimen van Leonardo da Vinci. Utrecht: Kosmos-Z&K Uitgevers B.V.
  • Laurenza, D. (2002). Leonardo da Vinci : Artiste et scientifique. Paris: Pour la Science. Vertaling: Elst, A. van der. (2006). Leonardo da Vinci : Homo universalis. Amsterdam: Natuurwetenschap & Techniek, onderdeel van Veen Magazines.
  • Laurenza, D. (2005). Da Vinci’s Machines : Alle visionaire ontwerpen eindelijk ontrafeld.
  • Müller, F. S. (z.d.). Renaisance 14e – 16e eeuw : De oudheid herboren. Geraadpleegd op 4 november 2017, van http://humanistischecanon.nl/venster/renaissance/
  • Pescio, C. (red.), Antoccia, L., et al. (2004). Leonardo : Kunst en wetenschap. Firenze: Giunti. Vertaling: Benschop-Plokker, J. (2004). Leonardo : Kunst en wetenschap. Kampen: Kok.
  • Statenvertaling online. (z.d.). Bijbelse kunst : Leonardo da Vinci 1452 – 1519 Het laatste avondmaal (1). Geraadpleegd op 4 november 2017, van https://www.statenvertaling.net/kunst/grootbeeld/150.html
  • Wit, E. (z.d.). Leonardo da Vinci : 1452 – 1519. Geraadpleegd op 4 november 2017, van http://humanistischecanon.nl/venster/renaissance/leonardo-da-vinci/
  • Zöllner, F. (2005). Leonardo da Vinci : 1452-1519. Köln: Taschen. Vertaling: Wal, E. van der, & Doelman, E. (red.). (2005). Leonardo da Vinci : 1452-1519. Kerkdriel: Librero. 
Afkomstig van Wikikids , de interactieve Nederlandstalige Internet-encyclopedie voor en door kinderen. "https://wikikids.nl/index.php?title=Leonardo_da_Vinci&oldid=849679"