Wim Schermerhorn
| Wim Schermerhorn | |
|---|---|
| |
| Naam voluit | Willem Schermerhorn |
| Geboren | 17 december 1894 |
| Geboren te | Akersloot |
| Overleden | 10 maart 1977 |
| Overleden te | Haarlem |
| Partij | LSP (1922-1930) VDB (1930-1946) PvdA (vanaf 1946) |
| Functie | Minister-president van Nederland |
| Aantreden | 25 juni 1945 |
| Aftreden | 3 juli 1946 |
| Voorganger | Pieter Sjoerds Gerbrandy |
| Opvolger | Louis Beel |
Portaal  Politiek
| |
Wim Schermerhorn (Akersloot, 17 december 1894 – Haarlem, 10 maart 1977) was een Nederlands politicus. Schermerhorn was oorspronkelijk lid van de Liberale Staatspartij (LSP), later van de Vrijzinnig-Democratische Bond (VDB) en tenslotte van de Partij van de Arbeid (PvdA). Schermerhorn was de eerste minister-president van Nederland na de oorlog. Hij was ook de eerste minister-president met deze titel. Voorheen werd de titel voorzitter van de ministerraad gebruikt.
Schermerhorn was oorspronkelijk een professor aan de universiteit. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was hij ook actief binnen het verzet. In 1942 werd hij opgepakt en vastgezet in Kamp Sint-Michielgestel. Na de oorlog werd hij weer vrijgelaten en werd benoemd tot minister-president. Schermerhorn was slechts een tijdelijke minister-president tot dat er een nieuw kabinet na de verkiezingen van 1946 gevormd werd. Hierdoor was hij minister-president tussen 1945 en 1946. Hij volgde Pieter Sjoerds Gerbrandy op en werd zelf door Louis Beel opgevolgd. Schermerhorn is daardoor de enige minister-president van de VDB.
Hij speelde een belangrijke rol bij de wederopbouw van Nederland. Ook is hij een van de oprichters van de Partij van de Arbeid. Na zijn premierschap was hij nog lid van de Tweede Kamer en later van de Eerste Kamer.
Levensloop
Jeugd en opleiding
Schermerhorn werd geboren op 17 december 1894 in het Noord-Hollandse Akersloot. Hij kwam uit een protestantse boerenfamilie. Na het behalen van zijn diploma aan de hbs (tegenwoordig havo en atheneum) ging Schermerhorn naar de Technische Hogeschool Delft. In 1918 behaalde hij hier zijn diploma en mocht zichzelf civiel ingenieur noemen.
.jpg)
Vanaf 1918 hield Schermerhorn aan de universiteit zich bezig met geodesie. Dat is de wetenschap die zich bezighoudt met de vorm en afmetingen van de Aarde. In 1926 werd hij hoogleraar in landmeten, waterpassen en geodesie.
Tweede Wereldoorlog
Schermerhorn ging in 1938 de politiek in. Hij werd voorzitter van de vereniging Eenheid door Democratie. Deze vereniging verzette zich tegen de opkomst van het nationaalsocialisme en het communisme. Volgens de vereniging moesten alle partijen samenwerken om de Nederlandse democratie te beschermen. Ook was hij bestuurslid bij de omroep VPRO.
Tijdens de oorlog was Schermerhorn tussen 1942 en 1943 gevangengezet in kamp Sint-Michielgestel. Hij was onderdeel van de Heeren Zeventien. Dit waren zeventien vooraanstaande Nederlanders die tijdens de oorlog werden gevangengezet (geïnterneerd). Ook andere partijleiders werden gevangengezet. Zodra de bezetting voorbij was besloten 10 van de gevangenen (waaronder Schermerhorn) de Nederlandse Volksbeweging op te zetten. De NVB moest de verzuiling opheffen en het Nederlandse volk bijeenbrengen. De partij mislukte en ging in 1951 uit elkaar, maar gedurende de jaren 60 werd het doel toch bereikt (de ontzuiling).
Schermerhorn werd in december 1943 vrijgelaten en dook direct onder. De nazi's ontsloegen hem in 1944 als hoogleraar. Schermerhorn werd het icoon van de Nederlandse illegaliteit tijdens de oorlog. Ook speelde hij een rol tussen verschillende overlegorganen die Nederland na de oorlog zouden gaan opbouwen.
Minister-president
Zie ook Kabinet-Schermerhorn-Drees voor meer informatie.
Op 25 juni 1945 werd Schermerhorn minister-president. Hij wilde Nederland hervormen als het op verzuiling aanging, maar dit ging veel te stroef. Nederland was ook na de oorlog nog altijd verdeeld in verschillende groepen die in het dagelijks leven haast niet met elkaar omgingen. Schermerhorn hield zich bezig met de wederopbouw, wat ook vrij stroef ging. Tevens was er een tegenvaller door de onafhankelijkheidsstrijd in Indonesië. Voor Schermerhorn was dit eigenlijk een verrassing.
Op 3 juli 1946 viel Schermerhorns kabinet. Hij werd opgevolgd door de katholieke leider Louis Beel. De PvdA vormde samen met Beels een kabinet, maar partijgenoot Willem Drees hield Schermerhorn buiten de onderhandelingen en de partij.
Einde
In 1948 organiseerde Schermerhorn een internationaal congres in Den Haag, waarbij het International Institute for Geo-Information Science and Earth Observation werd besloten op te richten. Dit opleidingsinstituut richt zich vooral op ontwikkelingslanden. In 1950 besloot de Nederlandse overheid pas om het instituut op te richten; tegenwoordig is het onderdeel van de Universiteit Twente. Schermerhorn werd de eerste rector (directeur) van het instituut. Tussen 1961 en 1965 was hij directeur van het Internationaal Instituut voor Luchtkartering in Delft.
Tussen 1948 en 1951 was Schermerhorn lid van de Tweede Kamer en tussen 1951 en 1965 van de Eerste Kamer. Naast zijn baan als Kamerlid had hij ook nog andere functies.
Links
- Koops, Enne (29 augustus 2020). Willem Schermerhorn: de onbekende minister-president via www.historiek.net (gelezen op 29 juli 2023).
