Timon van Athene (toneelstuk)
| Timon van Athene | |
| |
| Informatie | |
| Alternatieve titel | (The Life of) Timon of Athens |
| Schrijver | William Shakespeare Thomas Middleton (mogelijk) |
| Taal (origineel) | Engels |
| Land |  Engeland
|
| Genre | Tragedie |
| Datum | Rond 1606 |
| Akte(s) | 5 |
Portaal  Theater
| |
Timon van Athene (Engels: Timon of Athens) is een toneelstuk van de Engelse toneelschrijver William Shakespeare. Mogelijk heeft Thomas Middleton ook bijgedragen aan het toneelstuk. Shakespeare schreef het toneelstuk rond 1606. Het werd pas in 1623 voor het eerst gepubliceerd als onderdeel van het First Folio. Het stuk is gebaseerd op de legende over Timon van Athene.
Timon is rijke inwoners van de stad Athene tijdens de Griekse Oudheid. Hij staat bekend om zijn onuitputtelijke rijkdom en zijn vrijgevigheid. Hierdoor heeft hij dan ook veel vrienden. Toch zijn die mensen niet bevriend met hem vanwege zijn persoonlijkheid, maar vanwege zijn geld. Timon verliest dan ook al zijn vrienden als hij zijn geld verliest. Nu hij een arme man is, besluit hij in de wildernis te leven en verklaart zijn haat aan de mensheid.
Timon van Athene is een tragedie. In 2016 werd het toneelstuk verfilmd als I, Timon. Eerder was er in 1981 al een televisiefilm van het stuk gemaakt.
Personages
Samenvatting
Hieronder staat de samenvatting van een verhaal. Soms is het niet leuk als je al weet hoe het verhaal afloopt! |
Timon is een rijke man uit Athene. Hij staat bekend om zijn vrijgevigheid, want hij geeft veel van zijn geld weg aan anderen. Hierdoor mogen de inwoners van Athene Timon graag. Veel mensen willen zijn vriend zijn. Juweliers komen naar Timon om hun sieraden te verkopen en kunstenaars verkopen hun kunstwerken aan Timon. Timon is zelfs een patroon (een soort van donateur op het vlak van geld) voor veel kunstenaars. Timon mag al zijn "vrienden", behalve de cynische filosoof Apemantus. Timon besluit zelfs zijn bediende, Lucilius, te helpen om zijn bruiloft te betalen en haalt zijn vriend, Ventidus, uit de schulden. Het toneelstuk opent dan ook met een groot banket waar de inwoners van Athene genieten van het beste eten en entertainment, allemaal betaald door Timon.
Toch is Timon zich niet bewust dat hij flink in de schulden zit. Flavius besluit daarom om Timon de waarheid te vertellen; hij is bijna bankroet en al zijn land is verkocht. Op het banket komen Timons schuldeisers aan. Timon heeft echter geen geld om hen te betalen. Hij besluit daarom om zijn bedienden te sturen aan zijn beste vrienden met de vraag of zij een voorschot kunnen doen. Timon gaat ervanuit dat zijn vrienden hem zullen helpen. Hij heeft immers hen ook geholpen. De vrienden wijzen Timons verzoek een voor een af. Hierdoor ontdekt Timon dat zijn vrienden hem alleen mochten voor zijn geld. Timon nodigt de vrienden vervolgens uit voor een klein diner. Wanneer de gerechten worden binnengebracht, blijkt dat hij zijn gasten alleen lauwwarm water en hete stenen kan betalen. Timon confronteert zijn gasten en vlucht Athene uit. Flavius besluit om Timon te vinden.
Ondertussen wordt een van Alcibiades soldaten veroordeeld voor een moord. Alcibiades probeert zijn soldaat te verdedigen voor de Senaat. De Senaat wijst zijn verzoek af en verbant Alcibiades uit Athene. Hij wil vervolgens wraak nemen op de Senaat met de steun van zijn troepen. In een grot vindt Timon een grote hoeveelheid goud, maar dat wordt al snel bekend. Alcibiades en Apemantus vinden Timon in het bos. Timon besluit om zijn goud aan Alcibiades te geven, omdat hij ook wraak wil nemen op de stad Athene. Hij geeft een deel aan Alcibiades, een deel aan prostituees Phyrnia en Timandra en een deel van de kunstschilder en dichter die hij voorheen steunde. Wanneer de senatoren hem vinden, heeft hij nog een heel klein gedeelte van het goud. Apemantus komt vervolgens aan en Timon en hem begrijpen elkaar voor het eerst. Beide personages zijn immers pessimistisch.
Uiteindelijk komt Flavius aan. Hij vraagt Timon om geld, maar wil hem ook meenemen naar Athene. Timon ziet in dat Flavius zijn enige echte vriend was. Hij gaf namelijk ook om Timon als persoon. Toch was Flavius enkel zijn bediende, waardoor hij per definitie trouw aan hem moet zijn. Uit Athene komen troepen aan die vragen of Timon Alcibiades kan overtuigen om zijn aanval af te lassen. Timon zegt tegen de troepen dat zij zich kunnen ophangen en sterft vervolgens eenzaam in de wildernis. Het toneelstuk eindigt als Alcibiades naar Athene marcheert voor zijn aanval op de stad.
Achtergrondinformatie
Datering en auteur
_-_Timon_of_Athens_-_RCIN_406725_-_Royal_Collection.jpg)
Timon van Athene is een van Shakespeares laatste tragedies. Toch is het onduidelijk wanneer het stuk precies voor het eerst werd opgevoerd. Waarschijnlijk is het stuk geschreven ergens tussen 1605 en 1608. De meeste historici gaan uit van 1606. De tekst van het stuk werd niet tijdens Shakespeares leven gepubliceerd. Pas in 1623 werd Timon van Athene gepubliceerd als onderdeel van het First Folio. Dat was een verzamelwerk met (bijna) alle toneelstukken van Shakespeare.
Sinds de 19e eeuw bestaan er theorieën dat Shakespeare het stuk niet alleen geschreven heeft. Hij zou hulp hebben gehad van een andere toneelschrijver. De meeste historici denken dat dat Thomas Middleton was. Tijdens de Engelse renaissance was het niet vreemd voor toneelschrijvers om samen te werken aan toneelstukken. Een ondersteuning voor de theorie is dat het toneelstuk twee verschillende stijlen heeft. Dat verschil zou betekenen dat Shakespeare het niet alleen zou hebben geschreven.
Historisch persoon?
Zie Timon van Athene (persoon) voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Voor zijn toneelstuk maakte Shakespeare gebruik van verschillende bronnen, waaronder de dialogen van Lucianus van Samosata en Parallelle levens van Plutarchus. Een andere bron die Shakespeare gebruikte is het boek Palace of Pleasure van William Painter. Later zou dat moet ook een inspiratiebron vormen voor het toneelstuk Eind goed, al goed (All's Well That Ends Well).
Timon van Athene is niet gebaseerd op een echt verhaal. Vermoedelijk heeft hij nooit echt bestaan. Het toneelstuk is dus gebaseerd op een legende uit de Griekse Oudheid.
Thema's
In het toneelstuk komen verschillende thema's voor zoals:
- Vriendschap: Het belangrijkste thema van het toneelstuk is vriendschap. Aan het begin van het stuk heeft Timon heel veel vrienden. Sterker nog, iedereen schijnt Timon te mogen. Timon is immers rijk en geeft graag zijn geld weg aan anderen die aardig tegen hem zijn. Toch wordt al snel duidelijk dat Timon geen echte vrienden heeft. Wanneer hij in de problemen komt, is niemand bereid om hem te helpen. De boodschap van het toneelstuk is dan ook dat je met geld geen vriendschap kunt kopen.
- Verbanning en isolement: Timon besluit Athene te verlaten nadat zijn vrienden hem in de steek laten. Hij ziet Athene als een samenleving zonder waarden en kiest er zelf voor om zich te zonderen. Alcibiades heeft dezelfde gedachten als Timon, maar wordt juist uit de stad verbannen. Hij moet de stad dus gedwongen verlaten, terwijl Timon zijn vertrek zelf bepaalt. In het toneelstuk staat de stad symbool voor het verlies van morele waarden. Timon kiest ervoor om in de natuur te blijven, terwijl Alcibiades besluit om tegen de stad in opstand te komen.
- Hebzucht: Timon staat bekend om zijn vrijgevigheid. Hij koopt dure cadeaus, geeft feestjes en diners en betaalt de schulden van anderen. De inwoners van Athene zien Timon alleen voor zijn geld. Zij zijn hebzuchtig. Geld staat in het toneelstuk symbool status en macht. Heel Athene is bezig met geld en het in iedere scène wordt wel over geld gesproken. Waar Timon aan het begin van het toneelstuk in rijkdom en overvloed leeft, is hij arm aan het einde van het toneelstuk.
Adaptaties
In 2016 werd het toneelstuk verfilmd onder de naam I, Timon. De film werd vervolgens in 2017 getoond op het filmfestival van Hoboken. Eerder had de BBC in 1981 een televisie-uitzending van het toneelstuk gemaakt.
In de literatuur bestaan verschillende verwijzingen naar het toneelstuk. Zo verwees de Amerikaanse filosoof Ralph Waldo Emerson naar het toneelstuk in een essay uit 1844. In 1867 verwees ook de Duitse filosoof Karl Marx naar Timon in zijn eerste deel van Das Kapital. Bij gebruikte de derde scène uit de vierde akte om de het concept van geld uit te liggen. Volgens Marx had geld ook een amorele macht. In Villette van Charlotte Brontë noemt Ginerva het hoofdpersonage Lucy Snow steeds "Timon". Hiermee verwijst zij naar het pessimisme van Lucy.