De feeks wordt getemd
| De feeks wordt getemd The Taming of the Shrew | |
| |
| Informatie | |
| Schrijver | William Shakespeare |
| Taal (origineel) | Engels |
| Land |  Engeland
|
| Genre | Komedie |
| Datum | 1590-1594 |
| Akte(s) | 5 (+ introductie) |
Portaal  Theater
| |
De feeks wordt getemd (Engels: The Taming of the Shrew) is een toneelstuk van William Shakespeare. Het is een van zijn eerste komedies. Het is onduidelijk wanneer het precies geschreven is, maar waarschijnlijk ergens tussen 1590 en 1594. Andere historici zeggen dat deze komedie in 1589 geschreven is, wat dit zijn eerste toneelstuk zou maken. Het werd voor het eerst in 1594 gedrukt.
Het stuk is een raamvertelling (een toneelstuk in een toneelstuk). In de introductie wordt de dronken zwerver Christopher Sly wijsgemaakt dat hij een edelman is. Vervolgens voeren zijn bedienden een toneelstuk voor hem op dat het publiek te zien krijgt. In Padua woont Baptisto met zijn twee dochters: Katherine (de oudste) en Bianca (de jongste). Bianca krijgt veel aandacht van de mannen, maar Baptisto laat Bianca met niemand trouwen totdat Katherine getrouwd is. Er is één probleempje: Katherine is nogal opstandig en daarom wil niemand met haar huwen. Dit verandert als Petruchio uiteindelijk met Katherine trouwt. De "feeks" in het verhaal is Katherine en zij moet door Petruchio "getemd" worden. Een feeks is een lastige, opstandige vrouw. Petruchio wil van Katherine de ideale vrouw maken.
De feeks wordt getemd is nog altijd een bekende komedie. Toch is er in de laatste jaren ook veel kritiek gekomen op het toneelstuk. Dit komt doordat het als vrouwonvriendelijk gezien kan worden.
Verhaal
Hieronder staat de samenvatting van een verhaal. Soms is het niet leuk als je al weet hoe het verhaal afloopt! |
_The_Ashmolean_Museum_of_Art_and_Archaeology.jpg)
Christopher Sly is een dronken, arme zwerver. Een rijke edelman wil een grap met hem uithalen. Hij wil Sly laten geloven dat hij een rijke heer is. Sly gelooft dit ook, waarna zijn “bedienden” een toneelstuk opvoeren. Dit toneelstuk krijgt het publiek te zien. Baptisto uit Padua is een man met twee dochters. Zijn oudste dochter, Katherina, is erg opstandig en niemand houdt daarom van haar. Zijn jongste dochter, Bianca, is echter erg lief en heeft veel aanbidders. Onder de mannen die met haar willen trouwen vallen Lucentio, Gremio en Hortensio. Baptisto weigert echter Bianco te laten trouwen voordat Katherina een man gevonden heeft. De aanbidders geloven niet dat Katherina ooit een man zal vinden.
Dit verandert als Petruchio naar Padua komt. Hij is bereid met Katherina te trouwen. Dit komt niet omdat hij van haar houdt, maar omdat haar vader veel geld heeft. Petruchio krijgt daarom na het huwelijk een grote bruidsschat. Katherina en Petruchio bevechten elkaar met woorden en het gaat er hard aan toe. Toch besluit Katherina om Petruchio te trouwen. Petruchio wil echter een zorgzame en gehoorzame vrouw. Daarom besluit hij om haar te “temmen”.
Op het huwelijk komt Petruchio met opzet later aan en kleedt zich als een zwerver. Na het huwelijk neemt hij Katherina meteen mee naar zijn huis. Zij mag het huwelijksfeest niet bijwonen, hoewel ze dat graag wil. Eenmaal thuis besluit hij haar geen eten te geven of geen slaap te gunnen. Ook laat hij een mooie jurk voor haar maken, maar geeft deze niet. Petruchio speelt met Katherina en probeert haar te breken. Hoewel het vreselijk is wat Petruchio doet, doet hij dit met een glimlach. Zo zegt hij dat het eten en het bed voor haar niet goed voor haar zijn.
Ondertussen doen Bianca’s aanbidders hun best om haar hart te veroveren. Hierdoor proberen ze zich te vermommen met steeds belachelijkere kostuums. Uiteindelijk trouwt Bianca met Lucentio, terwijl Hortensio een oude weduwe trouwt. Petruchio komt terug naar Padua met zijn vrouw Katherina. Katherina is inmiddels door hem “getemd”, waardoor ze hem besluit te gehoorzamen. Petruchio, Hortensio en Lucentio houden een weddenschap: welke vrouw het meest gehoorzaam is. Lucentio’s en Hortensio’s vrouwen komen niet, terwijl Katherina meteen komt. Katherina geeft vervolgens een speech, waarin ze zegt dat het belangrijkste voor een vrouw is om haar man te gehoorzamen.
Personages
_-_Catherine_and_Petruchio_(from_William_Shakespeare%27s_%27The_Taming_of_the_Shrew%27,_Act_IV,_Scene_i)_-_485053_-_National_Trust.jpg)
Analyse
.jpg)
Herkomst
Shakespeare baseerde De feeks wordt getemd op verschillende bestaande teksten, net als de meeste van zijn toneelstukken. Het is onduidelijk waar het beginverhaal precies vandaan komt, maar er bestaande meerdere verhalen zoals die van Christopher Sly. In Duizend-en-één-nacht wil een personage ook een slapende man in een steegje in de maling nemen. Het probleem is dat Duizend-en-één-nacht pas in de 18e eeuw volledig in het Engels vertaald werd. Toch kon Shakespeare mondeling van de verhalen hebben gehoord. Ook bestaan er meerdere van zulke verhalen in Europa.
Voor het verhaal van Petrucio en Katherine zijn er meerdere bronnen. Sommige denken dat het verhaal gebaseerd is op een boek van Don Juan Manuel, terwijl anderen de vrouw van Socrates als de inspiratie zien. Andere mogelijke bronnen zijn de Metamorfosen van Ovidius en Supposes van Cascoigne.
Het toneelstuk werd waarschijnlijk tussen 1591 en 1592 geschreven, maar werd pas in 1613 voor het eerst uitgegeven. Hierdoor kan het ook iets later geschreven zijn. Overigens bestaat er nog een toneelstuk genaamd The Taming of a Shrew uit 1594, waarvan we niet weten wie het geschreven heeft. Er zijn literatuurhistorici die denken dat het ene op het andere toneelstuk gebaseerd was.
Structuur
De feeks wordt getemd is een raamvertelling. Dit wordt ook wel een verhaal in een verhaal genoemd. Het toneelstuk begint met een introductie, waarin Christopher Sly wijs wordt gemaakt dat een edelman is. Aan het einde van de introductie wordt een toneelstuk voor hem opgevoerd. Dit is het langere verhaal wat de toeschouwers vervolgens te zien krijgen.
Het vreemde is alleen dat het verhaal aan het einde nooit meer naar Christopher Sly terugkeert. Dit is erg vreemd voor een raamvertelling, want dit is erg gebruikelijk. Het is onduidelijk of Shakespeare dit zo bedoeld heeft, maar het einde kan ook verloren zijn geraakt. In sommige opvoeringen wordt daarom gekozen om alleen het langere verhaal op te voeren.
Thema's
In De feeks wordt getemd spelen verschillende thema's een rol, waaronder:
- Het huwelijk; het verhaal van Katherine en Petrucio draait grotendeels om het huwelijk. Bianca wil graag trouwen en heeft veel minnaars, terwijl Katherine niet wil trouwen en geen minnaars heeft. Dit komt doordat Katherine erg tegenstrijdig is, terwijl Bianca juist geliefd is. Het huwelijk wordt ook als iets financieels gezien. Katherine wordt als het ware gekocht door Petrucio.
- De vrouw; dit thema is verbonden met het huwelijk. In het toneelstuk komt de vraag voor wat een goede echtgenote is. De twee verhaallijnen spiegelen elkaar dan ook. Bianca wordt gezien als een goede vrouw, maar blijkt aan het einde van het toneelstuk niet perfect te zijn. Katherine wordt juist een goede vrouw. In het toneelstuk is de man dus ook voor een groot deel verantwoordelijk voor zijn vrouw.
- Vermommingen en transformaties; de minnaars van Bianca vermommen zich tijdens het toneelstuk. Hierdoor ontstaat een hoop verwarring en de vermommingen worden steeds uitbundiger. De minnaars ondergaan niet alleen een vermomming. De arme Christopher Sly wordt vermomd als een rijke man, terwijl de rijke Petrucio zich als een zwerver verkleedt. Daarnaast ondergaat Katherine ook een psychologische transformatie.
Opvoeringen
Sommige mensen vinden het toneelstuk vrij seksistisch. Dit komt door de manier waarop Katherine wordt voorgesteld. Zij is een zelfstandige vrouw, maar wordt tijdens het toneelstuk "tam" gemaakt. Hierdoor lijkt alsof het toneelstuk wil zeggen dat een vrouw het bezit is van haar man en hem moet gehoorzamen. Er zijn verschillende opvattingen over hoe Shakespeare dit bedoelde. Sommige mensen denken dat de relatie tussen Petrucio en Katherine het omgekeerde is van Christopher Sly en de man die zich voordoet als zijn vrouw.
Het probleem is dat uit de tekst niet duidelijk wordt hoe Katherine zich hierover voelt. Sommigen denken dat Katherine het juist prettig vindt, aangezien ze zich aan het einde tegen alle vrouwen keert i.p.v. van Petrucio. Anderen denken juist dat ze niet tevreden is en juist gedwongen wordt of uitgeput is. Hierdoor verschilt dit per voorstelling. In sommige voorstellingen maakt Katherine zelfs allerlei handgebaren tijdens haar teksten om duidelijk te maken dat het niet vrijwillig is. Het komt dus aan op de opvatting van degene die het opvoeren.
Overigens is dit geen nieuwe discussie. Al in Shakespeares tijd was dit het geval. Zo schreef John Fletcher in 1611 het toneelstuk The Woman's Prize, waarin de rollen van Petrucio en Katherine juist worden omgedraaid. In dit toneelstuk is het juist Petrucio die getemd wordt door Katherine.
Adaptaties
De feeks wordt getemd is verschillende keren verfilmd. In 1908 maakte D.W. Griffith de eerste verfilming in zwart-wit. Datzelfde jaar werd er in Italië ook een verfilming van het toneelstuk gemaakt. In 1911, 1915 en 1923 maakten de Britten verfilmingen van het toneelstuk. De eerste verfilming met geluid werd uitgebracht in 1929 door Sam Taylor. Aangezien nog niet alle bioscopen geluidsfilms konden laten zien, was er ook een versie zonder geluid. De geluidsfilm bestond namelijk pas 2 jaar daarvoor. Een andere bekende verfilming is die uit 1967 van Franco Zeffirelli. In deze film spelen Elizabeth Taylor en Richard Burton de hoofdrollen. In deze verfilming is de introductie niet te zien.
Het toneelstuk inspireerde ook andere films, zoals 10 Things I Hate About You uit 1999 en Deliver Us from Eva uit 2003. De musical Kiss Me Kate is ook gebaseerd op het toneelstuk. De musical gaat over een acteur en actrice die De feeks wordt getemd moeten opvoeren.
Bronnen
- (en) Greenblatt, Stephen. "Introduction to the Taming of the Shrew" uit The Norton Shakespeare (3e editie) uit 2016, blz. 343-351.
- (en) De Engelstalige Wikipedia