Thema (literatuur)

Een thema is wat er in een boek in grote lijnen naar voren komt. Elk persoon kan een ander thema zien in een boek en boeken kunnen ook meerdere thema's hebben. Wat blijft is dat het thema meerdere keren in het boek naar voren komt.

Heel erg vroeger was het heel duidelijk wat het onderwerp van een boek was. Een voorbeeld is Klucht van de koe van Bredero. Hierin is dwaasheid/domheid een bepaald thema, aangezien de dief in het verhaal drie mensen voor de gek weet te houden. De laatste eeuwen is het wat minder duidelijk en moet een lezer meer zoeken. Vaak vindt de lezer meerdere thema's. Deze thema's worden door literatuurwetenschappers vaak tot een groot thema samengebonden. De in een verhaal steeds terugkerende kleinere onderwerpen en gegevens noemt men motieven.

In De aanslag van Harry Mulisch kun je schuld als het thema zien. In het verhaal zoekt de hoofdpersoon steeds naar wie de schuldige is van de aanslag op NSB'er Fake Ploeg en daarmee zijn ouders en broer. Verschillende motieven zorgen ervoor dat de schuld steeds bij iemand anders ligt. Daarnaast bevat het boek nog een leidmotief dat het onderwerp ondersteunt, namelijk de dobbelsteen. De motieven zorgen op deze manier voor een onderbouwing waarom dit het thema is.