Natuurkundige eenheid

Een natuurkundige eenheid geeft een zekere waarde aan, die door de mensen onderling zijn afgesproken.

Een algemene eenheid is het aantal van iets, waarbij je de telwoorden gebruikt. Denk hierbij aan het aantal vingers, aantal streepjes, aantal kralen op een telraam. De vingers, streepjes en kralen zijn dan de feitelijke eenheden.

Met het in gebruik nemen van gewichten op een weegschaal (waag) werd duidelijk dat daarmee gesjoemeld (valsgespeeld) kon worden. Er moest een standaardgewicht komen, waarmee je andere gewichten kon keuren. Was een gewicht van de kaasverkoper gelijk aan het gewicht van de keurmeester, dan kreeg het kaasverkopers gewicht een keurmerk. Ook bij de latere wijzer- en elektronische weegschalen vonden dergelijke keuringen plaats. De eenheid van gewicht kennen we als gram.

Hetzelfde was nodig voor de lengtematen. Vroeger werden lichaamsmaten als de duim, el (tussen hand en elleboog) en de voet als eenheid gebruikt. Maar omdat dat niet bij iedereen hetzelfde is, is dat natuurlijk niet eerlijk. Ook daarvoor moest er een vaste eenheid of maat komen, de meter.

Ook bij het meten van de hoeveelheid vloeistoffen (inhoud) was er een soortgelijk probleem. De grootte van een kan waarmee de melkboer een hoeveelheid melk in een melkemmer aftelde, kon wel eens verschillend zijn. Ook daar kwam een keurmerk voor. De eenheid van een standaardkan werd de liter.

Zo zijn er tal van eenheden ontstaan waarmee we van alles meten.

Daarom is het ook belangrijk dat je bij een toets of een proefwerk niet vergeet om de eenheid achter een uitkomst te vermelden, anders kan het worden fout gerekend.

Overzicht van natuurkundige eenheden

In de natuurwetenschappen is het heel belangrijk dat men de numerieke waarde van natuurkundige grootheden correct kan bepalen. Dit gebeurt met behulp van meettechnieken (zie ook Meetinstrument). Deze pagina geeft een overzicht van de in de natuurkunde toegepaste grootheden, en de bijbehorende eenheden. De eenvoudige of alledaagse eenheden leer je op de basisschool. De moeilijkere eenheden leer je op het voortgezet onderwijs en zijn wellicht (nog) niet op Wikikids beschreven (rode links).

De zeven grondeenheden, zoals die zijn vastgelegd in het Système international (SI), zijn in de tabel op een lichtgroen gekleurde ondergrond aangegeven. De andere grootheden en eenheden worden officieel aangeduid als respectievelijk afgeleide grootheden en afgeleide eenheden: veel gebruikte combinaties van grondgrootheden respectievelijk -eenheden, die voor het gemak door één symbool voorgesteld worden.

Grootheid	Naam	SI-symbool	Uitdrukking in SI-grond-eenheden		Dimensie
Speciale namen en symbolen
hoeveelheid stof	mol	mol	mol
hoek	radiaal	rad	1	m·m−1
ruimtehoek	steradiaal	sr	1	m2·m−2
lengte	meter	m	m		l
massa	kilogram	kg	kg		m
elektrische lading	coulomb	C	A·s		Q
tijd	seconde	s	s		t
frequentie	hertz	Hz	s−1		t−1
radioactiviteit	becquerel	Bq	s−1		t−1
katalytische activiteit	katal	kat	mol·s−1		t−1
temperatuur	kelvin Celcius	°K °C	°K °C		T of Θ
geabsorbeerde radioactieve dosis	gray	Gy	J·kg−1	m2·s−2	l2t−2
radioactieve-dosisequivalent	sievert	Sv	J·kg−1	m2·s−2	l2t−2
verlichtingssterkte	lux	lx	cd·sr·m−2		mt−3
elektrische stroom	ampère	A	A		Qt −1
zelfinductie, wederzijdse inductie	henry	H	V·A−1·s	m2·kg·s−2·A−2	l2mQ−2
kracht	newton	N	m·kg·s−2		lmt−2
energie, arbeid, warmte	joule	J	N·m	m2·kg·s−2	l2mt−2
vermogen	watt	W	J·s−1	m2·kg·s−3	l2mt−3
lichtsterkte	candela	cd	cd		l2mt−3
lichtstroom	lumen	lm	cd·sr		l2mt−3
druk, mechanische spanning	pascal	Pa	N·m−2	m−1·kg·s−2	l−1mt−2
magnetische fluxdichtheid, magnetische inductie	tesla	T	V·s·m−2	kg·s−2·A−1	mQ−1t−1
elektrische spanning, elektromotorische kracht	volt	V	W·A−1	m2·kg·s−3·A−1	l2mQ−1t−2
magnetische flux	weber	Wb	V·s	m2·kg·s−2·A−1	l2mQ−1t−1
weerstand	ohm	Ω	V·A−1	m2·kg·s−3·A−2	l2mQ−2t−1
elektrische geleidbaarheid	siemens	S	A·V−1	m−2·kg−1·s3·A2	l−2m−1Q2t
elektrische capaciteit	farad	F	C·V−1	m−2·kg−1·s4·A2	l−2m−1Q2t2
Andere grootheden
specifieke lichtstroom	lumen per watt		lm·W−1
oppervlak	vierkante meter		m2		l2
inhoud	kubieke meter		m³		l3
molair volume	kubieke meter per mol		m³·mol−1		l3
golfgetal	per meter		m−1		l−1
concentratie	mol per kubieke meter		mol·m−3		L−3
hoeksnelheid	radialen per seconde		s−1, rad·s−1		t−1
soortelijk volume	kubieke meter per kilogram		m³·kg−1		l3m−1
dichtheid, soortelijke massa	kilogram per kubieke meter		kg·m−3		l−3m
elektrische ladingsdichtheid	coulomb per kubieke meter		C·m−3	m−3·s·A	l−3Q
snelheid	meter per seconde		m·s−1		lt−1
versnelling	meter per seconde kwadraat		m·s−2		lt−2
kinematische viscositeit, diffussiecoëfficiënt	vierkante meter per seconde		m2·s−1		l2t−1
verbrandingswarmte	joule per kilogram		J·kg−1	m2·s−2	l2t−2
snelheid geabsorbeerde dosis	gray per seconde		Gy·s−1	m2·s−3	l2t−3
blootstelling (aan röntgen- en gammastraling)	coulomb per kilogram		C·kg−1	kg−1·s·A	m−1Q
oppervlaktespanning	newton per meter		N·m−1 = J·m−2	kg·s−2	mt−2
luminantie	candela per vierkante meter		cd·m−2		mt−3
permeabiliteit	henry per meter		H·m−1	m·kg·s−2·A−2	lmQ−2
impuls, stoot	kilogrammeter per seconde		kg m s−1		lmt−1
moment	newtonmeter		N·m	m2·kg·s−2	l2mt−2
molaire energie	joule per mol		J·mol−1	m2·kg·s−2·mol−1	l2mt−2
dynamische viscositeit	newtonseconde per vierkante meter		N·s·m−2 = Pa·s	m−1·kg·s−1	l−1mt−1
energiedichtheid	joule per kubieke meter		J·m−3	m−1·kg·s−2	l−1mt−2
magnetische veldsterkte	ampère per meter		A·m−1		l−1Qt−1
elektrische stroomdichtheid	ampère per vierkante meter		A·m−2		l−2Qt−1
soortelijke warmte	joule per kelvinkilogram		J·K−1·kg−1	m2·s−2·K−1	l2t−2Θ−1
molaire geleiding	siemens per vierkante metermol		S·m2·mol−1	kg−1·mol−1·s3·A2	m−1Q2t
complex vermogen	voltampère		V·A	m2·kg·s−3	l2mt−3
elektrische veldsterkte	volt per meter		V·m−1	m·kg·s−3·A−1	lmQ−1t−2
elektrische geleiding	siemens per meter		S·m−1	m−3·kg−1·s3·A2	l−3m−1Q2t
permittiviteit	farad per meter		F·m−1	m−3·kg−1·s4·A2;	l−3m−1Q2t2
thermische geleiding	watt per meterkelvin		W·m−1·K−1	m·kg·s−3·K−1	lmt−3Θ−1
warmtecapaciteit, entropie	joule per kelvin		J·K−1	m2·kg·s−2·K−1	l2mt−2Θ−1
molaire warmtecapaciteit, molaire entropie	joule per kelvinmol		J·K−1·mol−1	m2·kg·s−2·K−1·mol−1	l2mt−2Θ−1