Binnenhof

Het Binnenhof

Het Binnenhof is een gebouw in Den Haag. Vaak wordt gedacht het Binnenhof één gebouw is, maar het zijn er eigenlijk meerdere.

Op het Binnenhof zit de Tweede Kamer, de Eerste Kamer, de werkplek van de minister-president en de vergaderzaal van de ministers. Daarom is het Binnenhof een erg belangrijk gebouw voor de Nederlandse politiek. Het Binnenhof is hierdoor ook zo bekend, dat de naam ook wordt gebruikt voor de Nederlandse politiek. Veel toeristen bezoeken ook het Binnenhof.

Het Binnenhof is een van de oudste gebouwen in Den Haag. Het stamt van rond 1230. Toen had graaf Floris IV van Holland het land gekocht. Den Haag is rond het Binnenhof ontstaan. Het Binnenhof is ook één van de oudste regeringsgebouwen die nog worden gebruikt.

Geschiedenis

Zo zou het Binnenhof er hebben uitgezien in de 13de eeuw.

Anders dan de meeste parlementsgebouwen, is het Binnenhof niet in één keer gebouwd. Door de eeuwen heen werd steeds een stukje aan het Binnenhof toegevoegd en veranderd.

De graven van Holland

Wanneer het eerste gedeelte van het Binnenhof is gebouwd, weten we niet. Wel weten we dat dit ergens in de middeleeuwen was. Het oudste gebouw van het Binnenhof is een donjon. Deze zou al voor 1230 gebouwd zijn. Het grondgebied waarop het Binnenhof zou worden gebouwd werd in 1229 gekocht door de graaf van Holland, Floris IV. Het Binnenhof werd pas uitgebreid toen zijn zoon Willem II aan de macht kwam. Hij bouwde een muur om het donjon heen en liet ook een Gevangenpoort bouwen. Tussen 1248 en 1280 liet hij de hofkapel en de Ridderzaal bouwen. Daarnaast kwam er nog een Ridderhuis, waar ridders onderdak kregen, en een keuken. Achter de Ridderzaal kwamen de woonvertrekken van de Hollandse graaf. Willem II heeft zijn kasteel nooit af kunnen zien. Zijn zoon, de beroemde Floris V, bouwde het waarschijnlijk af. Toch woonden de graven niet lang in het Binnenhof. Ook toen Holland en Henegouwen dezelfde graaf kregen, woonden de graven weinig op het Binnenhof. Desondanks kwamen er toch steeds nieuwe gebouwen bij. De Beierse graven hebben er wel weer een lange tijd gewoond.

Eeuwenlang was het Binnenhof omringd door een gracht en de Hofvijver. Via het spui was er een toegang naar de stad Delft. Zo werd er bier naar het Binnenhof gebracht. Bier mocht alleen door steden worden gemaakt met stadsrechten. Den Haag had deze niet en Delft had deze wel. Van de grachten is alleen een klein stukje bij het Torentje overgebleven en natuurlijk de Hofvijver.

De stadhouders

Het Binnenhof in de 16de eeuw.

Steden werden steeds machtiger door de stadsrechten en de graven van de gewesten konden niet alle steden tegelijk in de gaten houden. Daarom kwamen er stadhouders. Toen de Hollandse graaf verhuisde naar Middelburg in Zeeland, kwam het Binnenhof in handen van de stadhouder van Holland. Op het Binnenhof was er een speciale ruimte ingericht voor de stadhouders. Tijdens de Tachtigjarige Oorlog stond de stadhouder onder de Spaanse koning en daarna onder de regering van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden.

In 1585 woonde prins Maurits op het Binnenhof. Op het Binnenhof kwam de het parlement te liggen, de Staten-Generaal. Maurits begon het verbouwen van het Binnenhof en het uitbreiden van de stadhouderlijke ruimtes. Aan de kant van de hofvijver kwamen nieuwe gebouwen. Deze werden niet in één keer gebouwd. Je kunt goed zijn (door de verschillen) dat er door de jaren heen steeds een nieuwe gebouw werd gebouwd. Ook moesten er gebouwen worden afgebroken om ruimte te maken voor nieuwe, waaronder de hofkapel. Het Torentje was ooit gebouwd om het Binnenhof te verdedigen, later werd een opslagruimte, daarna een gevangenis en later werd het de werkkamer van de minister van Algemene Zaken. In de Trêveszaal vonden de onderhandelingen tijdens het Twaalfjarig bestand plaats.

Tijdens het eerste stadhouderloze tijdperk werd het Binnenhof gebruikt door de staten van Holland en West-Friesland. Na dit tijdperk woonden de stadhouders weer in het Binnenhof tot aan de Franse tijd.

Afbreken of behouden?

Het Binnenhof in 1938. Toen zat de Tweede Kamer nog in de Oude Zaal, waardoor het Binnenhof een stuk kleiner was (zie links naast het plein)

De laatste stadhouder, Willem V van Oranje, was gevlucht naar Engeland voor de Fransen. De Fransen hielpen de Nederlanders met het stichten van de Bataafse Republiek. Eigenlijk was dit een Vazalstaat van Frankrijk. De Bataafse Republiek vergaderde in het Binnenhof, maar na het een paar jaar vond Frankrijk het genoeg. Keizer Napoleon stuurde zijn broer Lodewijk Napoleon Bonaparte naar Nederland om daar koning te worden (Koninkrijk Holland). Ging hij wonen in het Binnenhof? Nee. Lodewijk had een slechte gezondheid, waardoor hij liever niet in de buurt van de zee woonde. Ook heeft een koning een goed paleis nodig, waar niet nog eens het parlement in zit. Het enige paleis wat hij kon vinden stond in Amsterdam, het Paleis op de Dam (toen nog het stadhuis).

Het parlement verhuisde mee naar de hoofdstad en het Binnenhof kwam leeg te staan. Eigenlijk wilde men het afbreken, maar het kwam er niet van. Na 4 jaar werd overigens ook gestopt met Koninkrijk Holland. Nederland werd onderdeel van Frankrijk, tot in 1813 Nederland weer zelfstandig werd. Twee jaar later werd het land opnieuw een koninkrijk. De koning woonde niet meer op het Binnenhof en zo kwam het in volledig in handen van de Staten-Generaal. In de Trêveszaal kwam de Eerste Kamer te zitten en in de voormalige balzaal de Tweede Kamer. Toen hadden de kamers nog minder leden dan tegenwoordig en paste het dus prima.

In 1848 werd een enorme wijziging aangebracht in de grondwet. De koning kreeg veel minder macht en de Staten-Generaal en het volk meer macht. Als signaal wilde de Staten-Generaal het Binnenhof afbreken. Er zouden nieuwe regeringsgebouwen komen. Toch wilde het volk dat het Binnenhof werd bewaard en dat bleef het dus.

Te klein? Uitbreiden!

Tegenwoordig ziet er nu zo uit (zie links naast het plein). Genomen vanaf dezelfde plek als in 1938.

In 1849 verhuisde de Eerste Kamer al van de Trêveszaal naar de voormalige vergaderzaal van de Staten van Holland (Vergaderzaal van de Eerste Kamer). Nog steeds vergaderd de Eerste Kamer in deze zaal. Het Binnenhof bleef onveranderd, maar het parlement stelde andere eisen. Zo moest er elektriciteit komen en stromend water. Eigenlijk leverde dit niet zoveel problemen op op dat moment.

Er kwamen pas grote problemen toen in 1956 de Eerste en Tweede Kamer meer zetels kregen. In de vergaderzaal van de Eerste Kamer was genoeg plek om in plaats van 50 zetels 75 zetels neer te zetten. In de vergaderzaal van de Tweede Kamer was dat wel anders. In de kamer met 100 zetels moesten opeens 150 plekken worden gecreëerd. De bankjes waren te krap en men moest er met zijn drieën op zitten. Er moest dus een nieuwe vergaderzaal komen. In 1992 verhuisde de Tweede Kamer naar de huidige, speciaal gebouwde zaal.

Renovatie

Na de uitbreiding van het Binnenhof is er weinig meer gebeurd. Toch werd het duidelijk dat het Binnenhof verbouwd moest worden. De nieuwe gebouwen van de Tweede Kamer waren vrij goed, maar de oude gebouwen hebben de grootste opknapbeurt nodig. Volgens de brandweer voldoet het Binnenhof niet meer aan de brandveiligheidseisen. Alles daar niets aangedaan werd moest het Binnenhof zelfs gesloten worden. Ook waren veel systemen, als liften, ICT-kabels en de airconditioning aan vervanging toe.

De Ridderzaal zoals het er tegenwoordig uitziet.

Het Binnenhof wordt dus gerenoveerd en er zijn daarvoor drie opties mogelijk:

1. Het gehele Binnenhof verhuist. De Tweede Kamer en de Eerste Kamer verhuizen dan naar het gebouw van het ministerie van Buitenlandse Zaken (wat dan leeg staat). De overige instituten, als de Raad van State en het ministerie van Algemene Zaken, verhuist naar het gebouw van de Hoge Raad. Het Binnenhof is dan leeg, waardoor de renovatie sneller kan worden uitgevoerd (want dan kan op meerdere plekken begonnen worden). De renovatie duurt dan 5,5 jaar en is het goedkoopste van de drie.
2. Het gehele Binnenhof verhuist, maar na zo'n 3 jaar keren de Eerste Kamer, de Raad van State en het ministerie van Algemene Zaken al terug. het deel wat zij gebruiken is dan al gerenoveerd. Na zo'n 6,5 jaar kan ook de Tweede Kamer terugkeren. De renovatie duurt dan iets langer dan in de eerste optie en €7 miljoen meer.
3. Eerst verhuist de Eerste Kamer, het ministerie van Algemene Zaken en de Raad van State. In drie jaar worden die gebouwen gerenoveerd en daarna keren ze terug. Hierna verhuisd de Tweede Kamer. Deze gebouwen worden in vier jaar gerenoveerd. De renovatie duurt dan zeven jaar en kost € 75 miljoen meer dan de eerste optie.

Het kabinet wil het liefste dat plan 1 wordt uitgevoerd. Zo is de renovatie het goedkoopst en kan het snel worden gedaan. Ook hebben de gebruikers van het Binnenhof dan geen last van de renovatie. De Eerste en Tweede Kamer willen het liefste dat plan 3 wordt uitgevoerd. Zo blijft het Binnenhof de zetel van het Nederlandse parlement. Prinsjesdag kan gewoon door blijven gaan op het Binnenhof. De Ridderzaal moet dan wel elk jaar opgeruimd worden, omdat deze zaal ook wordt gerenoveerd. Zou Prinsjesdag verplaatst worden naar een andere locatie, zou dit weinig tijd opleveren.

Op 10 december 2015 werd besloten door de Tweede Kamer dat het Binnenhof volgens plan 1 wordt verbouwd. Dan duurt de renovatie 5,5 jaar en kost €475 miljoen.

Indeling

Ridderzaal met Grafelijke Zalen

De vergaderzaal van de Eerste Kamer.

Het centrum van het complex is de Ridderzaal. De Ridderzaal is één van de Grafelijke Zalen. Deze zalen werden gebouwd door de graven Holland. De Ridderzaal is één van de bekendste zalen op het binnenhof. Hier leest de koning namelijk op Prinsjesdag de troonrede voor. Overigens heeft de naam Ridderzaal niets met ridders te maken, dit is gewoon verzonnen. Vroeger heette de zaal dan ook Loterijzaal of Groote Zaal. De zaal is ook één van de oudste op het Binnenhof, waardoor het door eeuwen heen verschillende keren is verbouwd.

Vroeger hingen er een hoop vlaggen in de zaal. Eerst hingen er vlaggen van de gewesten aan het plafond. Later werden de gewesten provincies en werden de vlaggen verplaatst naar de wanden. Sinds 2006 zijn deze vervangen door wandkleden.

Onder de Ridderzaal is een expositieruimte, waar verschillende dingen zijn te zien die te maken hebben met het Binnenhof en de Nederlandse politiek. Het Rolgebouw en De Lairessezaal zijn verder nog onderdeel van de Grafelijke Zalen.

Zalen van de Eerste Kamer

De vergaderzaal van de Tweede Kamer.

Het tweede deel van het Binnenhof zijn de gebouwen van de Eerste Kamer. Als eerste de Vergaderzaal van de Eerste Kamer. Deze komt uit de 17de eeuw en was vroeger de vergaderzaal van de Staten van Holland en West-Friesland. In de Eerste Kamer hangt onder meer een schilderij van koning Willem II, maar ook van Johan de Witt en Johan van Oldenbarneveldt. Het schilderij van Willem II heeft een symbolische betekenis. Het werd aan de Eerste Kamer geschonken toen de koning instemde met minder macht in 1848, waardoor de Eerste en Tweede Kamer juist meer macht kregen.

Ook de Neonzaal, de Amalia van Solmsgalerij, de Mauritstoren, het Mary Stuart-kabinet en de Hofkapel behoren tot de Eerste Kamer. Deze kamers zijn ingericht voor de Eerste Kamerleden.

Zalen van de Tweede Kamer

Rechts het Torentje en links museum het Mauritshuis.

De Tweede Kamer heeft meer gebouwen dan de Eerste Kamer. Niet gek. De Tweede Kamer is immers groter en er is haast elke dag een vergadering. Vroeger omvatte de Tweede Kamer alleen het Nieuwe Stadhouderlijke Kwartier. De Tweede kamer vergaderde toen in de Oude Zaal. In het Departement van Justitie zitten tegenwoordig de kantoren van de Tweede Kamerleden. In het gebouw zit ook de Handelingenkamer. Hier bevinden alle verslagen van de vergaderingen van de Tweede en Eerste Kamer. Naast het Departement van Justitie staat het Grand Hotel Central. Naast kantoren zit hier op de Nieuwspoort. Dit is een perscentrum voor journalisten, politici en vertegenwoordigers. Ook zitten er kantoren in het gebouw van het voormalige Ministerie van Koloniën en in het Logement van Amsterdam.

De vergaderzaal van de Tweede Kamer komt uit 1992. Deze zaal is veel ruimer dan de Oude Zaal. Naast de vergaderzaal ligt de Statenpassage. Hier geven veel politici hun commentaar en zijn veel journalisten te vinden.

Ministerie van Algemene Zaken en de Raad van State

De Hofvijver in 2010.

Het Ministerie van Algemene Zaken zit onder andere op het Binnenhof. Dit ministerie helpt de minister-president als het ware. Daarom is het belangrijk dat dit ministerie dichtbij de werkplek van de minister-president zit. De ministerie-president werkt in het Torentje. Oorspronkelijk was het gebouwd om het Binnenhof te verdedigen, maar tegenwoordig werkt de minister-president hier. Een andere belangrijke zaal is de Trêveszaal. Vroeger zat hier de Eerste Kamer, maar tegenwoordig vergaderen de ministers hier.

De Raad van State adviseert de regering. Daarom is het belangrijk dat deze ook in de buurt is van de vergaderzaal van de ministers. Al sinds het ontstaan dit de raad op het Binnenhof. Naast het Binnenhof zit de Raad van State ook in de Parkstraat.

Binnenplein en de Hofvijver

Op het Binnenhof is in het midden een plein. Tijdens Prinsjesdag maakt de koning met zijn koets een rondje over het plein. Op het plein staat een grote fontein, de Binnenhoffontein. Oorspronkelijk stond deze fontein voor de wereldtentoonstelling op het Museumplein in Amsterdam. Toen deze was afgelopen, werd de fontein verplaatst naar het Binnenhof. Bovenop de fontein staat een beeldje van graaf Willem II van Holland. Hij liet het Binnenhof namelijk erg uitbreiden.

In Madurodam ziet het Binnenhof er altijd uit als op Prinsjesdag.

Bij het Binnenhof ligt de Hofvijver. Deze deed ooit dienst als haven, maar tegenwoordig ligt het er voor de sier. Voor de gebouwen van het Binnenhof die aan de Hofvijver grenzen liggen bakken met waterlelies. 's Winters ligt er op het water vaak een drijvende schaatsbaan. In 2013 werd de eerste editie van The Passion gehouden op de Hofvijver.

Wist je dat...

• ...in miniatuurstad Madurodam het Binnenhof ook is te vinden?
• ...het Binnenhof eigendom is van de overheid?
• ...dat het plein naast het Binnenhof Buitenhof heet?