Congo-Kinshasa

Werk in uitvoering! Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt. Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren. De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel. Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken.

Dit artikel is nog niet af.

Democratische Republiek Congo République démocratique du Congo
Hoofdstad	Kinshasa
Aantal inwoners	92.378.000 (2021)
Oppervlakte	2.344.858 km²
Regeringsvorm	Semi-presidentiële republiek
President	Félix Tshisekedi (sinds 2019)
Premier	Jean-Michel Sama Lukonde (sinds 2021)
Godsdienst	Christendom (95,8%) Traditionele religies (1,8%) Islam (1,5%) Overig/geen (0,9%)
Taal	Frans (Français)
Munteenheid	Congolese frank
Volkslied	Denout Congolais
Nationale feestdag	30 juni
Landcode	COD

De Democratische Republiek Congo, ook wel Congo-Kinshasa genoemd, is een land in Afrika. De hoofdstad is Kinshasa. Het land is vernoemd naar de rivier de Kongo die dwars door het land stroomt. Congo-Kinshasa is qua oppervlakte het grootste land van Afrika na Algerije. In het land wonen meer dan 92 miljoen inwoners. De officiële taal is het Frans, maar er worden ook veel inheemse talen gesproken.

Voor de komst van de kolonisten bestond al het koninkrijk Kongo. Aan het einde van de 19e eeuw werd het gebied verdeeld op de Conferentie van Berlijn onder België, Portugal en Frankrijk. Het huidige Congo-Kinshasa was tussen 1885 en 1908 het privédomein van de Belgische koning Leopold II. Tijdens deze periode vonden er veel gruweldaden plaats in de Congo. In 1908 nam de Belgische staat deze kolonie over. Congo werd in 1960 onafhankelijk van België. Tussen 1971 en 1997 stond het land bekend als Zaïre. Nog altijd heeft Congo-Kinshasa veel verschillende conflicten.

Congo-Kinshasa grenst aan Congo-Brazzaville, de Centraal-Afrikaanse Republiek, Zuid-Soedan, Oeganda, Rwanda, Burundi, Tanzania, Zambia en Angola.

Naam

In het Nederlands wordt de naam van het land met een "c" (Congo) geschreven. In oudere Nederlandse teksten komt men ook de naam "Kongo" (met een "k") tegen. Deze spelling werd tot 1997 gebruikt voor het land. Tegenwoordig wordt deze spelling gebruikt voor de Kongorivier om een duidelijk onderscheid te maken tussen het land en de rivier.

Congo-Kinshasa is vernoemd naar de Kongorivier. Deze rivier is weer vernoemd naar het woord voor "jager" in het Kikongo. Dit is één van de oorspronkelijke talen die in het zuidwesten van Congo wordt gesproken. Het tweede gedeelte van de naam, Kinshasa, is de hoofdstad van Congo-Kinshasa.

Officieel heet Congo-Kinshasa de "Democratische Republiek Congo". Dit levert veel verwarring op met buurland Congo-Brazzaville; wat officieel de "Republiek Congo" heet. Om verwarring te voorkomen gebruikt men de namen "Congo-Kinshasa" en "Congo-Brazzaville". Hier is het duidelijker welke van de twee landen er precies bedoeld wordt.

Geschiedenis

Leopold II en de Congo-Vrijstaat

Twee Congolese dwangarbeiders halen rubber uit rubberlianen.

Aan het einde van de 19e eeuw raakten de Europese landen steeds meer geïnteresseerd in het continent Afrika. Afrika was grotendeels niet doorzocht. De kustregio's waren bekend, maar men wist vrijwel niets over de binnenlanden. Men hoopte hier veel rijkdommen te vinden, wat leidde tot de Wedloop om Afrika. Op de Koloniale Conferentie van Berlijn (1884-1885) verdeelden de Europese grootmachten Afrika. België (wat toentertijd geen koloniën had) kreeg op deze conferentie het huidige Congo-Kinshasa toegewezen.

Toch toonde Belgische regering aanvankelijk weinig interesse in een kolonie. Koning Leopold II dacht hier anders over. Volgens hem moest België om een kolonie hebben om zich verder te kunnen ontwikkelen. Hierdoor werd Congo het privédomein van Leopold II. Congo werd de Congo-Vrijstaat genoemd met Leopold II als alleenheerser. De kolonie was vooral belangrijk voor de export van rubber. In Congo groeiden namelijk rubberlianen. Leopold II verkocht deze rubber aan andere landen. Het geld werd vervolgens gebruikt om in België spoorwegen en musea te bouwen. Hierdoor stond Leopold II eerst in België bekend als een goed man. Wat niemand toentertijd wist was wat in de Congo-Vrijstaat gebeurde.

Tussen 1885 en 1908 vonden er veel wandaden plaats. Dorpen en stammen werden belastingen in de vorm van het leveren van rubber opgelegd. Wanneer de stammen en dorpen onvoldoende rubber leverden, werden zij zwaar gestraft (dwangarbeid). Zo werden handen afgehakt of mensen zelfs ter dood veroordeeld. Ook vonden allerlei andere martelingen plaats, werden mensen gevangen gezet of gegijzeld. Door de dwangarbeid konden mensen niet op het land werken. Hierdoor ontstonden grote hongersnoden en uitbraken van ziektes, waar veel mensen aan overleden. Er waren zelfs speciale kinderkolonies, waar Congolese kinderen verplicht naartoe moesten. Miljoenen Congolezen overleden door het beleid van Leopold II; de schattingen lopen uiteen van 1,5 tot 11,5 miljoen.

Via christelijke missionarissen kwamen deze verhalen aan het licht in het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. De Britse schrijver Joseph Conrad schreef zelfs het verhaal Heart of Darkness om licht op de situatie te schijnen. Onder internationale druk greep de Belgische regering in 1908 in. Koning Leopold II moest verplicht zijn privédomein aanstaan aan de Belgische staat.

Belgisch-Congo

Een kaart van Belgisch-Congo uit 1914

Toen Congo officieel een Belgische kolonie werd in 1908, werd de naam veranderd in Belgisch-Congo. Hierdoor namen ook de wandaden af, maar dwangarbeid bleef tot na de Eerste Wereldoorlog in Congo bestaan. Hoewel dwangarbeid verboden was, was er weinig toezicht op dit verbod. Ondertussen werd het bestuur verbeterd en kwam er meer vooruitgang. De inwoners van Congo kregen hierdoor recht op onderwijs en gezondheidszorg. Wel waren kwam er in de Congo een systeem van rassensegregatie. Dit betekende dat blanke en zwarte inwoners van de kolonie naar aparte scholen en ziekenhuizen moesten. Het was voor zwarte Congolezen daarom vrijwel onmogelijk om hoger onderwijs te krijgen.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog koos Belgisch-Congo de kant van de Geallieerden, terwijl België zelf bezet was. Het Congolese leger vocht tegen de Italianen in Ethiopië. Na de Tweede Wereldoorlog werd er soepeler omgegaan met de rassensegregatie. Zwarte Congolezen die voldoende "Europees" waren werden évolués genoemd. Zij konden hierdoor bijvoorbeeld naar de universiteit en hadden meer rechten naar andere Congolezen. Toch werd de roep om onafhankelijkheid steeds groter in de Congo. Overal in Afrika begonnen koloniën onafhankelijk te worden (dekolonisatie), waardoor dit alleen maar sterker werd.

Uiteindelijk besloot de Belgische regering om Belgisch-Congo onafhankelijk te maken op 30 juni 1960. De regering was namelijk bang dat er een oorlog zou uitbreken (zoals in Algerije). Hierdoor besloot men om de onafhankelijkheid vreedzaam te regelen. Door de onafhankelijkheid kwamen er definitief een einde aan de rassensegregatie.

Onafhankelijkheid

Patrice Lumumba

Congo-Kinshasa werd vervolgens een republiek. De linkse politicus Patrice Lumumba werd door de bevolking als premier verkozen. Kort na de onafhankelijkheid ontstonden er veel problemen in het Congolese leger. Dit leger werd nog steeds geleid door Belgische officieren. Lumumba besloot om deze Belgische officieren te ontslaan en het vervangen door Congolese officieren. In Congo-Kinshasa woonden nog veel Belgen. Door deze beslissing besloten zij massaal uit Congo-Kinshasa te vertrekken. De Congolese regering stortte in elkaar en er ontstond grote chaos in het land. België wilde troepen sturen om Belgische inwoners te beschermen. Deze gebeurtenis wordt de Congocrisis genoemd.

Uiteindelijk vroeg Lumumba om de hulp van de Verenigde Naties. België moest haar leger uit Congo-Kinshasa halen. In ruil daarvoor stuurden de Verenigde Naties een internationaal leger. Deze internationale missie werd geleid door de Verenigde Staten. Ondertussen liep de situatie verder uit de hand. Een Congoleze provincie verklaarde zichzelf onafhankelijk en de president probeerde om Lumumba af te zetten. Lumumba werd uiteindelijk in 1961 onder huisarrest geplaatst. De Amerikanen zagen Lumumba als een "communist" en wilden voorkomen dat Congo-Kinshasa vrienden werd met de Sovjet-Unie. Op 17 of 18 januari 1961 werd Lumumba onder onduidelijke omstandigheden vermoord. Wel is duidelijk dat de CIA en de Belgische overheid bij de moord betrokken waren. Toch is de moord nooit opgehelderd.

Mobutu en de republiek Zaïre

Mobutu Sese Seko

Na de dood van Lumumba ging de chaos in Congo-Kinshasa door. Uiteindelijk pleegde luitenant-generaal Mobutu Sese Seko in 1965 een staatsgreep. Hij zette de president af en riep zichzelf uit als staatshoofd. Congo-Kinshasa werd hierdoor een eenpartijstaat met verkiezingen met hem als enige kandidaat. Hoewel Congo-Kinshasa een stuk rustiger werd, werden de mensenrechten in het land geschonden. Ook vond er grootschalige corruptie en onderdrukking plaats.

Mobutu wilde het land ook op cultureel vlak vrijmaken van kolonialisme. Hierdoor werd de naam van het land in 1971 veranderd in Zaïre. Vervolgens vond de zogeheten "Zaïrisering" plaats. Alle buitenlandse bedrijven in Congo-Kinshasa moesten een Congolees persoon aan het hoofd te zetten. Na drie jaar werd deze beslissing weer teruggedraaid. In 1981 probeerde Mobutu opnieuw de economie te hervormen, terwijl het land steeds verder in de schulden raakte. Ondertussen was er ook een conflict in de regio Katanga. Mobutu was bondgenoten met de Verenigde Staten die steun gaven aan zijn regime. De Amerikanen wilden namelijk voorkomen dat Congo bondgenoten werd de Sovjet-Unie. Deze steun verdween in 1990 toen de Koude Oorlog ten einde kwam en de Sovjet-Unie uit elkaar aan het vallen was.

In 1990 gaf Mobutu toestemming voor vrije verkiezingen en het toestaan van andere politieke partijen. De democratische overgang ging moeizaam. Mobutu weigerde de gekozen kandidaat te erkennen. Ook waren er opstanden van soldaten, aangezien hun salaris niet was betaald. De spanningen liepen steeds verder op. In 1996 brak er een burgeroorlog uit in het land door de oorlog en genocide in buurland Rwanda. Hierdoor kwam rebellenleider Laurent-Désiré Kabila in 1997 aan de macht. Hij veranderde de naam van het land terug in "Congo".

Sinds 1997

Toch was dit niet het einde van het geweld. In 1998 brak er een nieuwe burgeroorlog uit. Verschillende Rwandese en Oegandese groepen kwamen in opstand tegen de president Kabila. Zij werden gesteund door Oeganda, Burundi en Rwanda. De meeste andere landen steunden echter Congo en president Kabila. In 2001 werd Kabila op gewelddadige wijze vermoord, waarna zijn zoon Joseph Kabila het stukje overnam. Onder leiding van de Centraal-Afrikaanse Republiek werden vredesonderhandelingen gehouden. Uiteindelijk kwam er een einde aan de oorlog in 2003. In 2006 werden de eerste vrije verkiezingen gehouden in het land.

Na de verkiezingen kon Kabile president blijven. Ondertussen bleef het onrustig in het oostelijke provincies van Congo-Kinshasa. Hier zijn veel rebellen die zich willen afscheiden van Congo-Kinshasa. Nog altijd zijn hier bewegingen actief, zoals M23-beweging. Kabila moest in 2016 eigenlijk stoppen met het presidentschap, maar de verkiezingen werden uitgeschoven naar 2018. Deze verkiezingen liepen erg onrustig. Volgens waarnemers was Martin Fayulu de winnaar, terwijl de kiescommissie zei dat Félix Tshisekedi de winnaar was. Félix Tshisekedi werd uiteindelijk tot president van het land benoemd.

Geografie

Landschap

De Kongorivier in het Okapiwildpark.

Congo-Kinshasa ligt op de Evenaar. Deze loopt dwars door het land heen. Een derde van het land ligt boven de Evenaar, terwijl de rest eronder ligt. Door het land stroomt de Kongorivier. Dit is de langste rivier van Afrika na de Nijl. De rivier is een belangrijke bron voor water en voor de scheepsvaart. Ook ligt er een groot regenwoud rondom de rivier. De Kongorivier heeft verschillende zijrivieren, zoals de Luapala, de Chambeshi en de Lualaba. Daarnaast zijn er verschillende stroomversnellingen en watervallen, zoals de Livingstonewatervallen. In het oosten van het land liggen verschillende meren aan de grens met de buurlanden. Dit zijn het Tanganyikameer, het Edwardmeer, het Kivumeer en het Albertmeer.

Het land heeft drie soorten landschappen. Dit zijn bossavanne (savanne met meer bomen), grassavanne (savanne met minder bomen) en tropisch regenwoud. De Congolese regenwouden zijn de grootste regenwouden ter wereld na het Amazongebied in Brazilië. Delen hiervan liggen ook in de buurlanden van de Congo. Hoewel er ontbossing voorkomt in de regenwouden, is dit veel minder als in andere regenwouden. De hoogste berg van het land is Mount Stanley met een hoogte van 5.109 meter.

Grote steden

De voormalige Belgische naam staat tussen haakjes.

• Bandundu (Banningstad)
• Bukavu (Costermanstad)
• Ilebo (Port-Francqui)
• Isiro (Paulis)
• Kalemie (Albertstad)
• Kananga (Luluaburg)
• Kinshasa (Leopoldstad)
• Kisangani (Stanleystad)
• Kolwezi
• Likasi (Jadotstad)
• Lubumbashi (Elisabethstad)
• Mbandaka (Coquilhatstad)
• Mbanza-Ngungu (Thysstad)
• Moba (Boudewijnstad)
• Mobayi-Mbongo (Banzystad)
• Mbuji-Mayi (Bakwanga)
• Ubundu (Ponthierstad)

Economie

	Landen in Afrika
Algerije · Angola · Benin · Botswana · Burkina Faso · Burundi · Centraal-Afrikaanse Republiek · Comoren · Congo-Brazzaville · Congo-Kinshasa · Djibouti · Egypte · Equatoriaal-Guinea · Eritrea · Eswatini · Ethiopië · Gabon · Gambia · Ghana · Guinee · Guinee-Bissau · Ivoorkust · Kaapverdië · Kameroen · Kenia · Lesotho · Liberia · Libië · Madagaskar · Malawi · Mali · Mauritanië · Mauritius · Marokko · Mozambique · Namibië · Niger · Nigeria · Oeganda · Rwanda · Sao Tomé en Principe · Senegal · Seychellen · Sierra Leone · Somalië · Soedan · Tanzania · Tsjaad · Togo · Tunesië · Zambia · Zimbabwe · Zuid-Afrika · Zuid-Soedan Afhankelijke gebieden: Mayotte · Réunion · Sint-Helena, Ascension en Tristan da Cunha Overige gebieden: Westelijke Sahara