Alaska: verschil tussen versies

Huidige versie van 15 nov 2024 om 13:55

Alaska The Last Frontier
Hoofdstad	Juneau
Aantal inwoners	736.081 (2020)
Oppervlakte	1.717.856 km²
Gouverneur	Mike Dunleavy (R)
Lid van de VS sinds	1959
Portaal Verenigde Staten

Een kaart van Alaska

Alaska is een van de vijftig staten van de Verenigde Staten. Alaska is de grootste en meest noordlijk gelegen staat van het land. Hoewel Alaska veel groter is dan de andere staten wonen er zo'n 740.000 mensen. Alaska is hierdoor ook de dunstbevolkte Amerikaanse staat. Samen met Hawaï is Alaska de enige twee staten die niet grenzen aan andere staten. In het oosten grenst Alaska aan Canada en in het westen wordt Alaska door middel van water van Rusland gescheiden. In het zuiden ligt de Grote Oceaan en in het noorden de Noordelijke IJszee. De hoofdstad van Alaska is Juneau.

Oorspronkelijk werd Alaska bewoont door allerlei inheemse volkeren, waaronder de Inuit. In de 16e eeuw werd het gebied door de Russen ontdekt en in 1799 werd de kolonie Russisch-Amerika gesticht. De Russen gebruikten het vooral voor de jacht op dieren voor hun bont en in mindere mate voor de visserij. Voor de Russen werd de kolonie in rondom 1850 praktisch waardeloos en besloten Alaska aan de Verenigde Staten te kopen. Alaska werd gekocht door de Amerikanen 1867 voor vrij lage prijs. Ook de Amerikanen dachten dat het gebied waardeloos tot dat er allerlei delfstoffen en aardolie in de bodem werd gevonden. Alaska werd in 1911 een Amerikaans territorium en werd uiteindelijk in 1959 opgenomen als de 49e staat. Alaska is na Hawaï (dat een paar maanden later een staat werd) de jongste staat van de Verenigde Staten.

Alaska heeft vrij koud klimaat en een groot deel van de staat bestaat uit sneeuw en toendra. In de staat wonen vele inheemse volkeren (zo'n 15% van de staat is inheems-Amerikaans). De winning van delfstoffen, aardolie en aardgas zijn belangrijk voor de Alaskaanse economie, net als de visserij. Ook is de staat ook erg landelijk en heeft een hoop natuur. Alaska is een "rode staat", wat betekent dat de Republikeinse Partij er veel aanhang heeft. Toch is deze aanhang niet zo groot als in andere rode staten, waardoor Alaska soms ook als swing state gezien wordt.

Geschiedenis

Inheemse geschiedenis

Een traditionele Inuit-danser

Het gebied dat nu de staat Alaska vormt werd zo'n 12.000 jaar geleden voor het eerst gekoloniseerd door Eskimovolkeren als de Yupik en Inuit en door verschillende indianenstammen. Zij bereikten Alaska via de Beringlandbrug, de toen drooggevallen of dichtgevroren Beringstraat. De meesten trokken uiteindelijk verder Noord- en Zuid-Amerika in.

Alaska is vernoemd naar de uitdrukking alaxsxaq. Deze uitdrukking is afkomstig uit de taal van de Aleoeten. Het betekent het object waarop de werking van de zee gericht is.

Kolonie van Rusland

Zie Russisch-Amerika voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De eerste Europeanen die het gebied verkenden kwamen uit Rusland. Op 20 augustus 1741 bereikte de Deens-Russische ontdekkingsreiziger Vitus Bering tijdens één van zijn expedities de Golf van Alaska en zag Mount Elias. Hij landde op Kayakeiland, een eilandje voor de kust, en voer langs het Kenaïschiereiland en Kodiakeiland. Gedeeltelijk de Aleoeten volgend, voer het schip terug naar Kamtsjatkaschiereiland, in Rusland, en landde uiteindelijk op Beringeiland. Daar stierf Bering uiteindelijk, tijdens de overwintering, aan scheurbuik. De Russen noemden de zee tussen Rusland en het pas ontdekte Alaska naar hem, de Beringstraat.

In Alaska werden verschillende Russische forten gesticht. De kolonie werd gebruikt door de Russen voor de jacht en de visserij. Tegelijkertijd zetten de Russen dorpen, kerken en scholen op voor de inheemse bevolking. In 1799 werd de kolonie van Russisch-Amerika gesticht. Overigens hadden de Russen ook forten in Californië en Hawaï, die ook onder Russisch-Amerika vielen. Vanaf 1850 vielen de opbrengsten van bont terug, doordat er steeds minder dieren waren om op te jagen. Ook waren de Russen bang dat de Britten Alaska zouden veroveren vanuit hun koloniën in Canada. Alaska zou namelijk enorm moeilijk te verdedigen zijn voor de Russen. Hierdoor besloten de Russen het gebied uiteindelijk te verkopen.

Aankoop door de Verenigde Staten

Zie Aankoop van Alaska voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De aankoop van Alaska

Al voor deze tijd wilden de Amerikanen hun rijk uitbreiden naar het noorden. Volgens de Amerikanen zouden Canada, Groenland en Russisch-Amerika onderdeel moeten worden van dit rijk. De Verenigde Staten zouden het voorrecht hebben om over Noord-Amerika te regeren. Dit wordt Manifest Destiny genoemd. Op initiatief van Minister van Buitenlandse Zaken William Seward kochten de Verenigde Staten Alaska op 9 april 1867 van Rusland. De prijs die ze er voor betaalden, $7.200.000, was niet hoog, want Rusland dacht dat het land niets waard was. De formele soevereiniteitsoverdracht vond op 18 oktober plaats, een datum die sindsdien gevierd wordt als Alaska Day.

De aankoop van Alaska was niet erg populair in de VS en het werd wel Seward's Folly (Sewards grap) of Seward's Fridge (Seward's koelkast) genoemd. Men dacht namelijk dat het gebied waardeloos was. Tot 1884 heette de toekomstige staat Department of Alaska en daarna, tot 1912 District of Alaska. In 1912 werd het formeel een territorium van de VS en 47 jaar nadien, op 3 januari 1959, werd het als 49e staat tot de Unie toegelaten. In de tijd sinds de aankoop is gebleken hoe weinig er werkelijk voor het gebied is betaald. Goud, steenkool, olie en andere natuurlijke hulpbronnen die nu in Alaska worden ontgonnen hebben de staat welvarend gemaakt. Rusland heeft Alaska verkocht aan De VS op 30-maart-1867, de VS heeft $7.200.072 dollar. Het werd Seward’s Folly genoemd. In de VS werd de Aankoop van Alaska niet zo populair. Op 18 October is het Alaska Day. Tot 1884 heette Alaska Department of Alaska. En tot c heette Alaska District of Alaska. in 1912 werd het uiteindelijke naam van Alaska besloot de VS.

Staatsschap

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden enkele eilanden in de Aleoeten door Japanse troepen ingenomen als afleidingsmanoeuvre van de aanstaande Slag om Midway. Attu, Agattu en Kiska werden hiermee het enige deel van de huidige Verenigde Staten dat tijdens de oorlog door vijandige troepen werd bezet. Op 3 januari 1959 is Alaska als de 49 staat tot de Unie toegelaten.

Op Goede Vrijdag in 1964 werd Alaska getroffen door één van de krachtigste aardbevingen die ooit zijn geregistreerd. De beving, die een kracht van 9,2 had op de Schaal van Richter, kostte 131 mensen hun leven, merendeels door vloedgolven die de beving had veroorzaakt.

Aan het begin van de 21e eeuw was Alaska nog één van de minst bevolkte staten van de VS met een bevolkingsdichtheid van slechts 0,42 per km²

Geografie

Landschap

Mount McKinley is niet alleen de hoogste berg van Alaska, maar ook van heel Noord-Amerika

Alaska is verreweg de grootste van de vijftig staten. Het ligt voor het grootste deel in de Alaska-tijdzone terwijl een deel van de Aleoeten in de Aleoeten-Hawaï-tijdzone liggen. Het noorden van Alaska reikt tot boven de poolcirkel. Alaska grenst alleen (aan het oosten) aan Canada. Net als Hawaï grenst Alaska aan geen van de andere Amerikaanse staten. Het zuiden van de staat ligt aan de Stille Oceaan, het westen aan de Beringzee en het noorden aan de Noordelijke IJszee. Alaska telt ook veel eilanden, zoals de Aleoeten, Kodiak Island, Saint Lawrence Island en de eilanden van de Alexanderarchipel.

Alaska is tegelijkertijd de noordelijkste, de westelijkste, en de oostelijkste staat van de Verenigde Staten; enkele Aleoeten liggen (in tegenstelling tot de rest van de VS) op het oostelijk halfrond. Een groot deel van de staat wordt gedomineerd door diverse gebergten. Mount McKinley is met 6194 meter de hoogste berg in Noord-Amerika. De belangrijkste rivier is de Yukon, die van het gelijknamige Canadese territorium naar de Beringzee stroomt. Alaska kent vele beschermde natuurgebieden zoals nationale parken en andere beschermde ecosystemen. Ruim 65% van Alaska is in handen van de Federale overheid, voor het merendeel als natuurgebied. De hoofdstad, Juneau, is de enige staatshoofdstad van de VS die slechts per vliegtuig of schip is te bereiken. Er leiden geen wegen van Juneau naar de rest van de staat of naar Canada.

Grote steden

Klimaat

Alaska heeft verschillende klimaten. In de zuidelijke kustgebieden heerst een gematigd zeeklimaat. Hier heeft men te maken met zachte winters, doordat het weer vaak door de zee beïnvloed wordt. Meer naar het noorden toe is er een landklimaat. Hier zijn de winters erg koud. In de bergen en het noorden is er een poolklimaat en een toendraklimaat. Hier ligt de temperatuur vaak onder nul en is er sprake van eeuwige sneeuw.

De staat heeft te maken met een regelmatige neerslag. Dit betekent de sneeuw en regen gelijk over het jaar verdeeld is. In de zomer valt er wel iets meer regen dan in de winter.

Een van de natuurgebieden van Alaska

Bevolking

Aantal en herkomst

Er zijn verschillende "Native Alaskan" volkeren, zoals de Koyukon.

In 2020 had Alaska zo'n 736.000 inwoners. Alaska is hierdoor na Vermont, Wyoming en North Dakota de staat met de minste inwoners. Doordat Alaska enorm groot is, is de staat erg dunbevolkt. De meeste inwoners - zo'n twee derde - leven in de steden die in het zuiden van de staat liggen. Zo'n 15% van de bevolking bestaat uit inheemse Amerikanen. In de Verenigde Staten worden zij vaak Native American genoemd, maar in Alaska gebruikt men de naam Native Alaskan. Van alle staten heeft Alaska het hoogste percentage inheemse Amerikanen. In het verleden werden zij "Eskimo's" genoemd, maar tegenwoordig wordt deze naam als beledigend gezien.

Zo'n 59% van de bevolking bestaat uit blanke Amerikanen, 6% uit Aziatische Amerikanen, 3% uit Afro-Amerikanen en 1,7% uit Pacifische Amerikanen. De rest van de bevolking heeft een gemixte afkomst. De grootste immigrantengroepen komen uit de Filipijnen, Japan, China en Mexico.

Taal

Alaska heeft 21 officiële talen en is daarmee de staat met de meeste officiële talen. Tot aan 2014 was enkel Engels officieel. Zo'n 83% van de bevolking spreekt Engels thuis en het Engels is de meest gebruikte taal in de staat. Daarnaast zijn er nog 20 officiële talen. Deze talen worden gesproken door 5,2% van de bevolking. Deze talen zijn officieel sinds 2014 en worden gesproken door de Native Alaskans. Deze 20 talen zijn Inupiaq, Siberisch Yupik, Centraal Yupik, Alutiiq, Unangax, Dena'ina, Deg Xinag, Holikachuk, Koyukon, Opper-Kuskokwim, Gwich'in, Tanana, Opper-Tanana, Tanacross, Hän, Ahtna, Eyak, Tlingit, Haida en Tsimshian.

Een van de kathedralen in Alaska

Daarnaast worden er nog een aantal Aziatische talen gesproken, waaronder Tagalog en Russisch. Deze talen zijn echter niet officieel.

Religie

Zo'n 62% van de bevolking is aanhanger van het christendom. De meeste christenen in de staat zijn protestants, waaronder de Quackers. Ook zijn er katholieken en mormonen. In het verleden waren er plannen om alle mormonen in de Verenigde Staten naar Alaska te laten verhuizen. Alaska zou Mormonia worden, maar dit is nooit gebeurd. De mormonen waren erg ongeliefd en uiteindelijk werden ze naar Utah gestuurd. In Alaska is ook de Russisch-Orthodoxe Kerk actief in Alaska.

Alaska is een van de minst religieuze staten van het land. Kleinere religies zijn het jodendom, de islam en het boeddhisme. Daarnaast is er ook een Alaskaanse mythologie, die nog steeds aanhangers heeft.

Politiek

Statelijke politiek

Het parlementsgebouw van Alaska

De huidige gouverneur van Alaska is Mike Dunleavy van de Republikeinse Partij. De gouverneur is verantwoordelijk voor het dagelijkse bestuur en het hoofd van de regering van Alaska. De gouverneur wordt geholpen door een luitenant-gouverneur. De luitenant-gouverneur volgt de gouverneur op wanneer deze overlijd, opstapt of wordt afgezet. De gouverneur en luitenant-gouverneur worden samen gekozen in verkiezingen die elke vier jaar plaatsvinden.

Het parlement van Alaska heet de Alaska Legislature. Deze bestaat uit twee kamers:

Het Huis van Afgevaardigden, bestaande uit 40 leden die elke twee jaar gekozen worden.
De Senaat, bestaande uit 20 leden die elke vier jaar gekozen worden.

De Republikeinse Partij heeft een meerderheid in het Huis van Afgevaardigden, terwijl de Democraten de Senaat in handen hebben. In Alaska werken de Democraten en Republikeinen altijd vaak samen. Dit is een van de weinige staten waar de banden tussen beide partijen goed zijn.

Bestuurlijke indeling

In vergelijking met andere staten heeft Alaska een aparte bestuurlijke indeling. Normaal zijn staten verdeeld in country's, maar in boroughs en census areas. Alaska is samen met Louisiana een van de twee staten die niet in country's verdeeld zijn.

Boroughs

Census areas

Landelijke politiek

Dan Sullivan en Lisa Murkowski

Alaska is een rode staat wat betekent dat de Republikeinse Partij er veel aanhang heeft. Tijdens zijn geschiedenis heeft Alaska slechts één keer voor een Democratische presidentskandidaat gestemd. Dit was in 1964 voor Lyndon B. Johnson. Bij alle andere presidentsverkiezingen heeft Alaska voor de Republikeinse kandidaat gestemd. Overigens kunnen inwoners van de staat pas sinds 1960 meedoen aan de presidentsverkiezingen. Hoewel de staat nog altijd vrij Republikeins is, beweegt Alaska wel steeds meer naar de Democratische Partij. Hierdoor wordt Alaska soms als swing state gezien, maar het is vrijwel zeker dat hij met een kleine meerderheid naar de Republikeinen gaat.

In het Amerikaans Congres wordt Alaska vertegenwoordigd door één afgevaardigde en twee senatoren. Deze drie politici zijn allemaal lid van de Republikeinse Partij. In het Huis van Afgevaardigde wordt de staat vertegenwoordigd door de Democraat Mary Peltola. De huidige senatoren voor Alaska zijn Dan Sullivan en Lisa Murkowski. Murkowski is een van de gematigde Republikeinen, die ook vaak met de Democraten meestemt.

Economie

De economie van Alaska is afhankelijk van de winning van aardolie en delfstoffen. De bodem van de staat is rijk aan olie en metalen, waaronder goud. Door de staat loopt de Trans-Alaska Pipeline die gebruikt wordt voor de olie. Deze pijplijn loopt van het noorden naar het zuiden. Tegenwoordig zijn er plannen om in het noordpoolgebied van de staat naar olie te boren. Hier zijn veel protesten tegen, aangezien het milieurampen kan veroorzaken. Na Texas, Californië en North Dakota is Alaska de staat die het meest olie levert.

De Trans-Alaskan Pipeline

In Alaska is er ook een kleine landbouw. Door het koude klimaat kunnen weinig gewassen goed groeien. Enkele gewassen uit de staat zijn aardappels, wortels, sla en kool. De jacht en de visserij zijn veel belangrijker. In de wateren van Alaska vindt veel visserij plaats. Zo worden er veel zalm gevangen. In de binnenlanden wordt er ook gejaagd op allerlei dieren, voornamelijk voor hun bont. Daarnaast zijn er veel militaire bases in Alaska en andere overheidsdiensten. Deze zijn ook belangrijk voor de economie van de staat.

Ook het toerisme is een belangrijke bron van inkomsten. De meeste toeristen komen naar Alaska voor de natuur en sporten. Daarnaast meren er veel cruiseschepen aan in de havens van Alaska.

Verkeer en vervoer

De infrastructuur van Alaska stelt niet veel voor. Alaska heeft nauwelijks een wegennet. De voornaamste weg is de Alaska Highway, die Alaska verbindt met Canada. Verder zijn er nog enkele wegen tussen de grote steden en de Klondike Highway, die Skagway met Canada verbindt. Alaska heeft één spoorlijn, de Alaska Railroad. Deze loopt van Fairbanks tot aan de kust en vervoert vracht en toeristen. Ook loopt een deel van de White Pass & Yukon Route door Alaska.

Alaska wordt aan bijna alle kanten omsloten door zee en een groot deel van het (vracht)transport van en naar Alaska gaat daarom over het water. Het grootste deel van het transport in Alaska gaat door de lucht vanwege de gebrekkige infrastructuur. Het belangrijkste vliegveld van Alaska is dat van Anchorage.

	Bestuurlijke indeling van de Verenigde Staten van Amerika (lijst)
Alabama - Alaska - Arizona - Arkansas - Californië - Colorado - Connecticut - Delaware - Florida - Georgia - Hawaï - Idaho - Illinois - Indiana - Iowa - Kansas - Kentucky - Louisiana - Maine - Maryland - Massachusetts - Michigan - Minnesota - Mississippi - Missouri - Montana - Nebraska - Nevada - New Hampshire - New Jersey - New Mexico - New York - North Carolina - North Dakota - Ohio - Oklahoma - Oregon - Pennsylvania - Rhode Island - South Carolina - South Dakota - Tennessee - Texas - Utah - Vermont - Virginia - Washington - West Virginia - Wisconsin - Wyoming Niet-onafhankelijke gebieden en federaal district van de Verenigde Staten Amerikaans-Samoa - Guam - Noordelijke Marianen - Puerto Rico - Amerikaanse Maagdeneilanden - Washington D.C. - Kleine afgelegen eilanden van de Verenigde Staten

Grootste steden van Alaska
Anchorage Juneau		Naam	Inwoners	Fairbanks Wasilla
	1.	Anchorage	291.247
	2.	Fairbanks	32.515
	3.	Juneau	32.255
	4.	Wasilla	9.054
	5.	Sitka	8.458
	6.	Ketchikan	8.192
	7.	Kenai	7.424
	8.	Bethel	6.325
	9.	Palmer	5.888
	10.	Kodiak	5.581