Bergen op Zoom: verschil tussen versies

Huidige versie van 25 nov 2023 om 16:52

Bergen op Zoom


Provincie	Noord-Brabant
Talen
Inwoners	66.464 (830 inw/km²)
Oppervlakte	93,13 km²
Hoofdplaats(en)	Bergen op Zoom
Hoofdstad
Burgemeester	Margo Mulder (PvdA)
Gezaghebber
Bestuur
Religie
Munteenheid
Postcode(s)	4600-4625, 4661, 4664
Netnummer(s)	0164
Volkslied
Nationale feestdag
Website	www.bergenopzoom.nl
Portaal Nederland

Bergen op Zoom is een stad en gemeente in de Nederlandse provincie Noord-Brabant. Op 1 mei 2014 telde de gemeente 66.464 inwoners. De burgemeester van Bergen op Zoom is Frank Petter, van het CDA. Onder de gemeente Bergen op Zoom vallen onder andere de dorpen Halsteren en Klutsdorp.

Geschiedenis

Maquette van Bergen op Zoom in 1747

Eerste nederzettingen

De eerste sporen van een nederzetting stammen uit de Romeinse tijd. In die tijd was op de plaats van de huidige Sint-Gertrudiskerk een vennetje. In dat vennetje zijn heel veel amfora's gevonden. Amfora's zijn een soort kleine flesjes waarin je dingen kon vervoeren. Historici denken daarom dat dit vennetje een offerplaats was. Nadat het aardewerk bestudeerd was, was de conclusie dat het afkomstig was uit de regio. Hoogstwaarschijnlijk zat er dus een Romeinse pottenbakker in Bergen op Zoom.

Merovingen en Karolingen

Na de Romeinen kwamen de Merovingen en de Karolingen. In die periode was er een kleine nederzetting bij Kijk in de Pot. Er waren toen nauwelijks bewoners in West-Brabant.

Groei

Na de Karolingische periode kwam er een tijd dat er geen bewoners waren in de streek. Waardoor dat kwam is nog steeds onduidelijk. Maar de bewoners kwamen weer terug, en stichtten opnieuw een nederzetting op een kruispunt. Tegenwoordig heet dat kruispunt de Grote Markt en zit het in het midden van de stad. De nederzetting groeide en groeide, en tussen 1198 en 1212 kreeg de nederzetting stadsrechten. Dat betekende dat er muren gebouwd mochten worden, en er een jaarmarkt kwam. Een jaarmarkt is een soort kruising tussen een rommelmarkt en een kermis.

Markies

Bergen op Zoom was in 1287 een aparte heerlijkheid geworden. Een heerlijkheid is een gebied bestuurd door een heer. De bestuurder van de heerlijkheid Bergen op Zoom werd de heer van Bergen op Zoom genoemd. In 1533 werd de heerlijkheid verheven tot markiezaat. Dat is een gebied bestuurd door een markies. Een markies is iemand van hogere adel. Vanaf 1533 heten de heren van Bergen op Zoom dus markies van Bergen op Zoom. De eerste markies van Bergen op Zoom was Anton van Glymes. Een van de bekendste markiezen van Bergen op Zoom is Willem van Oranje die van 1581 tot zijn dood in 1584 markies van Bergen op Zoom was.

Handelsstad

Zwart = oude binnenstad, rood = Uitbreiding haven

Doordat Bergen op Zoom inmiddels groter was geworden moest er worden uitgebreid. Een van de dingen die werden gebouwd was een nieuwe haven. Daar ligt nu de kaai. Dat komt van kade. Omdat Bergen op Zoom tussen Holland en de Zuidelijke Nederlanden lag en het een grote haven (voor die tijd) had werd de stad veel bezocht. In die periode kwamen met name veel Engelsen naar de stad. Een van de straatnamen in de binnenstad is nog steeds Engelsestraat. Bergen op Zoom dus een doorslaghaven, zoals nu de haven van Rotterdam. Maar dat niet alleen. Bergen op Zoom had namelijk in het havengebied ook pottenbakkers zitten. Héél veel pottenbakkers. En die kwaliteit was zo goed, dat iedereen de potten van het Bergs aardewerk moest hebben. Er zijn resten gevonden van Frankrijk en Duitsland tot in Engeland van dat aardewerk. En Bergen op Zoom verdiende daar bakken met geld mee.

Vestingwerken van Bergen op Zoom

Bergen op Zoom heeft heel lang een muur met een gracht eromheen gehad als verdediging, maar na het eerste beleg van Bergen op Zoom in 1588 veranderde dat. Toen werden de vestingwerken versterkt door Adriaen Anthonisz en David van Orliëns om een tweede beleg beter te kunnen weerstaan. En inderdaad hielp het om in 1622 het tweede beleg van Bergen op Zoom te kunnen uitzitten. Tussen 1698 en 1713 was er nog een ingrijpende verandering bij de vestingwerken, ditmaal uitgevoerd door Menno van Coehoorn. Toen de Fransen in 1747 het derde beleg van Bergen op Zoom startten stond de stad inmiddels bekend als onneembaar. Maar toch wisten de Fransen door listen de stad te veroveren. Ze waren daar zo trots op dat ze een maquette van de stad lieten maken om cadeau te doen aan hun koning! Een replica van die maquette is vandaag de dag te vinden in het Markiezenhof in Bergen op Zoom.

Afbraak van de vestingwerken

In 1867 waren de vestingwerken verouderd omdat er krachtigere kanonnen waren. Ook was er al jaren geen oorlog meer en was Bergen op Zoom minder belangrijk geworden. Daarom werd besloten de vesting te ontmantelen. Dat betekent dat hij niet meer in gebruik was. Tussen 1868 en 1890 werd de vesting afgebroken. Vandaag de dag zijn er bovengronds nog twee vestingwerken te zien: de Gevangenenpoort uit de tijd dat de stad alleen door muren werd beschermt, en het ravelijn, een van de vestingwerken van Menno van Coehoorn.

Meer overblijfselen?

In 2010 vond een inwoner van de stad een stuk muur toen hij in zijn tuin aan het graven was. Er werden archeologen bij gehaald en er werd een gedeelte van de vestingwerken van Menno van Coehoorn opgegraven. Tegenwoordig zijn er boven de overblijfselen huizen gebouwd, maar je kan de plek nog steeds bezoeken. Het is mogelijk dat er nog veel meer wordt opgegraven.

Kerken

Bergen op Zoom heeft verschillende kerken. Hieronder staan ze allemaal.

Katholieke kerken

Sint-Gertrudiskerk - Deze kerk is nu Rooms-Katholiek, maar vroeger wisselde dat nogal
Kerk van de Heilige Maagd Maria-Tenhemelopneming - Deze kerk was van 1829 tot en met 1987 dé kerk voor katholieken. In 1987 kwam de Sint-Gertrudis weer vrij, en toen verhuisden de katholieken naar die kerk. Toen is de kerk van de Heilige Maagd Maria-Tenhemelopneming verbouwd tot theater, het huidige theater De Maagd.
Sint-Antonius Abtkerk - De eerste kerk is gebouwd in 1865 nadat het jaar ervoor een parochie was gesticht. In 1929 kwam er een nieuwe, maar die is in 1944 verwoest. In 1951 kwam de derde kerk er, die in 2000 buiten gebruik werd gesteld. Toen werd het gebouw verbouwd tot wijkcentrum.

Moskeeën

De Moskee El Feth van de Marokkaanse Islamitische Culturele Vereniging, een Marokkaanse moskee.
De Turkse Ulumoskee of Grote Moskee. Deze moskee met minaret werd voor het eerst gebruikt in 2009.

Afbeelding van de Prins en zijn gevolg, tijdens vastenavend.

Bijnamen

Carnaval

In Bergen op Zoom wordt carnaval vastenavend genoemd. De stad heet dan het Krabbegat.

Andere bijnamen

Bergen op Zoom heeft in de geschiedenis ook de bijnaam La Pucelle, de maagd in het Nederlands, gekregen. Dat komt omdat de stad drie keer belegerd is, waarvan alleen de derde keer succesvol.

Bezienswaardigheden

Het oudste stadspaleis van Nederland: Het Markiezenhof.
Het oudste nog bestaande hotel van Nederland: Hotel De Draak

Externe link

Gemeente Bergen op Zoom

	Plaatsen in de gemeente Bergen op Zoom
Stad: Bergen op Zoom Dorpen: Halsteren · Lepelstraat Buurtschappen: Heihoefke · Heimolen · Kijkuit · Kladde · Klutsdorp · Nieuwe Molen · Oude Molen · Slikkenburg · Spinolaberg · Vetterik · Waterkant · Zuidgeest Noord-Brabant: Steden en dorpen Nederland: Provincies · Gemeenten

	Gemeenten in de provincie Noord-Brabant
Alphen-Chaam · Altena · Asten · Baarle-Nassau · Bergeijk · Bergen op Zoom · Bernheze · Best · Bladel · Boekel · Boxtel · Breda · Cranendonck · Deurne · Dongen · Drimmelen · Eersel · Eindhoven · Etten-Leur · Geertruidenberg · Geldrop-Mierlo · Gemert-Bakel · Gilze en Rijen · Goirle · Halderberge · Heeze-Leende · Helmond · 's-Hertogenbosch · Heusden · Hilvarenbeek · Laarbeek · Land van Cuijk · Loon op Zand · Maashorst · Meierijstad · Moerdijk · Nuenen, Gerwen en Nederwetten · Oirschot · Oisterwijk · Oosterhout · Oss · Reusel-De Mierden · Roosendaal · Rucphen · Sint-Michielsgestel · Someren · Son en Breugel · Steenbergen · Tilburg · Valkenswaard · Veldhoven · Vught · Waalre · Waalwijk · Woensdrecht · Zundert Steden en dorpen · Nederland: Provincies · Gemeenten

	De West-Brabantse waterlinie (1628 - 1812)
Forten: Henricus · Moermont · Pinssen · De Roovere Vestingsteden: Bergen op Zoom · Steenbergen

@@ Regel 8: / Regel 8: @@
 |Oppervlakte=93,13 km²
 |Hoofdplaats=Bergen op Zoom
-|Burgemeester=[[Frank Petter]] ([[CDA]])
+|Burgemeester=[[Margo Mulder]] ([[PvdA]])
 |Postcode=4600-4625, 4661, 4664
 |Netnummer=0164
-|Website=[http://www.bergenopzoom.nl/ www.bergenopzoom.nl]
+|Website=[https://www.bergenopzoom.nl/ www.bergenopzoom.nl]
 }}
 '''Bergen op Zoom''' is een stad en gemeente in de [[Nederland]]se provincie [[Noord-Brabant]]. Op 1 mei [[2014]] telde de gemeente 66.464 inwoners. De burgemeester van Bergen op Zoom is [[Frank Petter]], van het [[CDA]]. Onder de gemeente Bergen op Zoom vallen onder andere de dorpen [[Halsteren]] en [[Klutsdorp]].
 == Geschiedenis ==
+[[Bestand:Maquette Bergen op Zoom 1747 (Sterkste vesting van de Republiek de Verenigde Nederlanden).jpg|miniatuur|left|Maquette van Bergen op Zoom in 1747]]
-Bergen op Zoom kreeg tussen 1198 en 1212 stadsrechten.
+=== Eerste nederzettingen ===
+De eerste sporen van een nederzetting stammen uit de [[Romeinse tijd]]. In die tijd was op de plaats van de huidige Sint-Gertrudiskerk een [[ven]]netje. In dat vennetje zijn heel veel [[Amfora|amfora's]] gevonden. Amfora's zijn een soort kleine flesjes waarin je dingen kon vervoeren. Historici denken daarom dat dit vennetje een offerplaats was. Nadat het aardewerk bestudeerd was, was de conclusie dat het afkomstig was uit de regio. Hoogstwaarschijnlijk zat er dus een Romeinse pottenbakker in Bergen op Zoom.
+=== Merovingen en Karolingen ===
+Na de Romeinen kwamen de [[Merovingen]] en de [[Karolingen]]. In die periode was er een kleine nederzetting bij Kijk in de Pot. Er waren toen nauwelijks bewoners in West-Brabant.
+=== Groei ===
+Na de Karolingische periode kwam er een tijd dat er geen bewoners waren in de streek. Waardoor dat kwam is nog steeds onduidelijk. Maar de bewoners kwamen weer terug, en stichtten opnieuw een nederzetting op een kruispunt. Tegenwoordig heet dat kruispunt de Grote Markt en zit het in het midden van de stad. De nederzetting groeide en groeide, en tussen 1198 en 1212 kreeg de nederzetting [[stadsrechten]]. Dat betekende dat er muren gebouwd mochten worden, en er een [[jaarmarkt]] kwam. Een jaarmarkt is een soort kruising tussen een [[rommelmarkt]] en een kermis.
+=== Markies ===
+Bergen op Zoom was in 1287 een aparte [[heerlijkheid]] geworden. Een heerlijkheid is een gebied bestuurd door een heer. De bestuurder van de heerlijkheid Bergen op Zoom werd de ''heer van Bergen op Zoom'' genoemd. In 1533 werd de heerlijkheid verheven tot [[markiezaat]]. Dat is een gebied bestuurd door een [[markies]]. Een markies is iemand van hogere adel. Vanaf 1533 heten de heren van Bergen op Zoom dus ''markies van Bergen op Zoom''. De eerste markies van Bergen op Zoom was [[Anton van Glymes]]. Een van de bekendste markiezen van Bergen op Zoom is [[Willem van Oranje]] die van 1581 tot zijn dood in 1584 markies van Bergen op Zoom was.
+=== Handelsstad ===
+[[Bestand:Bergen op Zoom City.png|miniatuur|left|200px|Zwart = oude binnenstad, rood = Uitbreiding haven]]Doordat Bergen op Zoom inmiddels groter was geworden moest er worden uitgebreid. Een van de dingen die werden gebouwd was een nieuwe haven. Daar ligt nu de ''kaai''. Dat komt van ''kade''. Omdat Bergen op Zoom tussen [[Holland (provincie)|Holland]] en de [[Zuidelijke Nederlanden]] lag en het een grote haven (voor die tijd) had werd de stad veel bezocht. In die periode kwamen met name veel Engelsen naar de stad. Een van de straatnamen in de binnenstad is nog steeds ''Engelsestraat''. Bergen op Zoom dus een [[doorslaghaven]], zoals nu de [[haven van Rotterdam]]. Maar dat niet alleen. Bergen op Zoom had namelijk in het havengebied ook pottenbakkers zitten. Héél veel pottenbakkers. En die kwaliteit was zo goed, dat iedereen de potten van het ''Bergs aardewerk'' moest hebben. Er zijn resten gevonden van Frankrijk en Duitsland tot in Engeland van dat aardewerk. En Bergen op Zoom verdiende daar bakken met geld mee.
+===Vestingwerken van Bergen op Zoom===
+Bergen op Zoom heeft heel lang een muur met een gracht eromheen gehad als verdediging, maar na het [[eerste beleg van Bergen op Zoom]] in 1588 veranderde dat. Toen werden de vestingwerken versterkt door [[Adriaen Anthonisz]] en [[David van Orliëns]] om een tweede beleg beter te kunnen weerstaan. En inderdaad hielp het om in 1622 het [[tweede beleg van Bergen op Zoom]] te kunnen uitzitten. Tussen 1698 en 1713 was er nog een ingrijpende verandering bij de vestingwerken, ditmaal uitgevoerd door [[Menno van Coehoorn]]. Toen de Fransen in 1747 het [[derde beleg van Bergen op Zoom]] startten stond de stad inmiddels bekend als onneembaar. Maar toch wisten de Fransen door [[list]]en de stad te veroveren. Ze waren daar zo trots op dat ze een maquette van de stad lieten maken om cadeau te doen aan hun koning! Een [[replica]] van die maquette is vandaag de dag te vinden in het [[Markiezenhof]] in Bergen op Zoom.
+=== Afbraak van de vestingwerken ===
+In 1867 waren de vestingwerken verouderd omdat er krachtigere kanonnen waren. Ook was er al jaren geen oorlog meer en was Bergen op Zoom minder belangrijk geworden. Daarom werd besloten de vesting te ontmantelen. Dat betekent dat hij niet meer in gebruik was. Tussen 1868 en 1890 werd de vesting afgebroken. Vandaag de dag zijn er bovengronds nog twee vestingwerken te zien: de ''Gevangenenpoort'' uit de tijd dat de stad alleen door muren werd beschermt, en het ''ravelijn'', een van de vestingwerken van Menno van Coehoorn.
+=== Meer overblijfselen? ===
+In 2010 vond een inwoner van de stad een stuk muur toen hij in zijn tuin aan het graven was. Er werden archeologen bij gehaald en er werd een gedeelte van de vestingwerken van Menno van Coehoorn opgegraven. Tegenwoordig zijn er boven de overblijfselen huizen gebouwd, maar je kan de plek nog steeds bezoeken. Het is mogelijk dat er nog veel meer wordt opgegraven.
+== Kerken ==
+Bergen op Zoom heeft verschillende kerken. Hieronder staan ze allemaal.
+=== Katholieke kerken ===
+* [[Sint-Gertrudiskerk]] - Deze kerk is nu [[Rooms-Katholieke Kerk|Rooms-Katholiek]], maar vroeger wisselde dat nogal
+* [[Kerk van de Heilige Maagd Maria-Tenhemelopneming]] - Deze kerk was van 1829 tot en met 1987 dé kerk voor katholieken. In 1987 kwam de Sint-Gertrudis weer vrij, en toen verhuisden de katholieken naar die kerk. Toen is de kerk van de Heilige Maagd Maria-Tenhemelopneming verbouwd tot theater, het huidige theater De Maagd.
+* [[Sint-Antonius Abtkerk]] - De eerste kerk is gebouwd in 1865 nadat het jaar ervoor een [[parochie]] was gesticht. In 1929 kwam er een nieuwe, maar die is in 1944 verwoest. In 1951 kwam de derde kerk er, die in 2000 buiten gebruik werd gesteld. Toen werd het gebouw verbouwd tot [[wijkcentrum]].
-== Carnaval ==
+=== Moskeeën ===
+* De ''[[Moskee El Feth]]'' van de [[Marokkaanse Islamitische Culturele Vereniging]], een Marokkaanse moskee.
+* De [[Turkije|Turkse]] ''[[Ulumoskee]]'' of ''Grote Moskee''. Deze moskee met minaret werd voor het eerst gebruikt in 2009.
 [[Bestand:Carnaval in Bergen op Zoom , intocht van Prins Carnaval, Bestanddeelnr 910-1461.jpg|miniatuur|Afbeelding van ''de Prins en zijn gevolg,'' tijdens vastenavend.]]
+== Bijnamen ==
-In Bergen op Zoom wordt carnaval ''vastenavend'' genoemd. De stad heet dan het ''Krabbegat''.
+=== Carnaval ===
+In Bergen op Zoom wordt [[carnaval]] ''vastenavend'' genoemd. De stad heet dan het ''[[Krabbegat]]''.
+=== Andere bijnamen ===
-== Bezienswaardigheden ==
+Bergen op Zoom heeft in de geschiedenis ook de bijnaam ''La Pucelle'', de maagd in het Nederlands, gekregen. Dat komt omdat de stad drie keer belegerd is, waarvan alleen de derde keer succesvol.
+==Bezienswaardigheden==
 * Het oudste stadspaleis van Nederland: Het [[Markiezenhof]].
 * Het oudste nog bestaande hotel van Nederland: [[Hotel De Draak]]
-[[Bestand:Maquette Bergen op Zoom 1747 (Sterkste vesting van de Republiek de Verenigde Nederlanden).jpg|miniatuur|Maquette van Bergen op Zoom in 1747]]
 == Externe link ==
-* [http://www.bergenopzoom.nl/ Gemeente Bergen op Zoom]
+* [https://www.bergenopzoom.nl/ Gemeente Bergen op Zoom]
 {{Navigatie gemeente Bergen op Zoom}}
@@ Regel 36: / Regel 72: @@
 [[Categorie:Gemeente in Noord-Brabant]]
 [[Categorie:Bergen op Zoom]]
+[[fr:Berg-op-Zoom]]
+[[en:Bergen op Zoom]]