Neolithicum

Drieperiodensysteem

Holo- ceen	Historische Tijd
	La Tène-periode			Proto- historie
	Hallstattperiode
	IJzertijd
	Laat
	Midden
	Vroeg
	Bronstijd
	Neolithicum	Kopertijd
		Laat		Pre- historie
		Keramisch
		Prekeramisch
	Mesoli- thicum of Epipaleo- lithicum	Laat
		Midden
		Vroeg
Pleisto- ceen	Paleo- lithicum	Laat
		Midden
		Vroeg
	Steentijd

Het neolithicum of de nieuwe steentijd is een prehistorische periode die omstreeks 11.000 v.Chr. begon. Deze periode volgt het Mesolithicum op en wordt gevolgd door de bronstijd. Het neolithicum wordt gekenmerkt door technologische en sociale veranderingen. Deze kwamen voort uit de overgang van een samenleving van jager-verzamelaars met een rondtrekkend bestaan (Mesolithicum) naar een samenleving van mensen die in nederzettingen woonden (sedentarisme) en aan landbouw en veeteelt deden. Zij legden voorraden aan voor slechte tijden.

Men spreekt ook wel van de neolithische revolutie. Deze schijnt in meerdere plaatsen op de wereld onafhankelijk van elkaar in ongeveer dezelfde tijd begonnen te zijn en zich vervolgens van daaruit over heel de wereld verspreid te hebben. De aanvang van de neolithische revolutie en de snelheid waarmee deze zich ontwikkelde, verschilt van regio tot regio en wordt dan ook per regio behandeld.

De voornaamste vernieuwingen waren: het gebruik van werktuigen van gepolijste steen, gebakken potten, de ontdekking van de metaalbewerking (koper), het wiel en het schrift.

Overzicht van culturen

Omdat de ontwikkelingen op de verschillende plekken niet allemaal tegelijk plaatsvonden, volgt hier een overzicht van de culturen die er in Nederland en omgeving waren:

Geografisch gebied	Naam Periode	Cultuur	Jaar geleden (JG)	Interessante vondsten en vindplaatsen
Van Schelde naar Elbe	Laatmesolithicum	Swifterbandcultuur	7.000 - 3.400	verwant aan de Ertebøllecultuur
	Prekeramisch neolithicum Keramisch neolithicum	Bandkeramische cultuur (op de kaart geel en lichtgroen)	6.500 - 5.800	Limburgaardewerk
	Keramisch neolithicum	Michelsbergcultuur	6.250 - 5.500	Tulpvormige aardenwerk beker
Bij Rotterdam	Keramisch neolithicum Laatneolithicum	Vlaardingencultuur	5.500 - 4.500
	Keramisch neolithicum Laatneolithicum	Trechterbekercultuur (TRB)	5.450 - 4.800	Hunebed
	Laatneolithicum	Touwbekercultuur Standvoetbekercultuur	4.900 - 4.450	Omstreeks 2900 v.Chr. werd de trechterbekercultuur zeer abrupt opgevolgd door de Standvoetbekercultuur
	Laatneolithicum Kopertijd	Klokbekercultuur	4.700 - 4.100	Klokvormige aardenwerk beker