Middenpaleolithicum
Het middenpaleolithicum (of de middensteentijd in Afrika) is de tweede periode van het paleolithicum of de oude steentijd zoals het wordt begrepen in Europa, Afrika en Azië. Het middenpaleolithicum liep ongeveer van 300.000 tot 30.000 jaar geleden.
Volgens de theorie van de recente Afrikaanse oorsprong van de moderne mens, begonnen anatomisch (lichaamsbouw) moderne mensen ongeveer 125.000 jaar geleden uit Afrika te trekken tijdens de middensteentijd of het middenpaleolithicum en begonnen ze eerdere Homo- soorten zoals de neanderthalers en Homo erectus te vervangen.
Vanaf ongeveer 300.000 jaar geleden lijken technologie, sociale structuren en gedrag van de vroege mens (Homo erectus) steeds ingewikkelder te worden, met bewerkte steen werktuigen, speren voorzien van een stenen punt en veranderingen in jacht-verzamelpatronen van levensonderhoud. Er zijn vroegste gevallen van begrafenissen uit deze periode ontdekt, wat mogelijk ook wijst op een vorm van godsdienst bij deze mens.
Homo sapiens (moderne mens)
.jpg)
De Homo sapiens verschijnt ongeveer 300.000 jaar geleden voor het eerst, zoals blijkt uit fossielen gevonden in Jebel Irhoud in Marokko. De Homo heidelbergensis (ontdekt in Noord Spanje) behoort mogelijk ook tot de Homo sapiens.
Het vroegste onbetwiste bewijs van artistieke expressie tijdens de paleolithische periode is afkomstig van vindplaatsen in het middenpeolithicum of de middensteentijd zoals de Blombosgrot in de vorm van armbanden, kralen, grottekeningen, oker gebruikt als lichaamsbeschildering en misschien behorend bij 'n een of ander ritueel.
Voeding
Activiteiten zoals het vangen van grote vissen en het jagen op groot wild met gespecialiseerde hulpmiddelen wijzen op een grotere groepsbrede samenwerking en een uitgebreidere sociale organisatie binnen een stam. Zowel neanderthalers als moderne menselijke samenlevingen zorgden voor de oudere leden van hun stammen. Voedsel en vlees werd eerlijk verdeeld om hongersnood te voorkomen.
Er werd gewoonlijk aangenomen dat vrouwen planten en brandhout verzamelden en mannen jaagden en dode dieren opruimden.
Het gebruik van vuur werd voor het eerst wijdverbreid in de menselijke prehistorie tijdens het middenpaleolithicum en mensen begonnen ca. 250.000 jaar geleden hun voedsel te koken, mogelijk ook om bevroren vlees te ontdooien.
Hoewel verzamelen en jagen tijdens het middenpaleolithicum het grootste deel van de voedselvoorziening uitmaakten, begonnen mensen hun dieet aan te vullen met zeevruchten (mosselen e.d.) en begonnen ze vlees te roken en te drogen om het te kunnen bewaren en op te slaan. Zo jaagden de inwoners van het Middenstenen Tijdperk van de regio die nu wordt bezet door de Democratische Republiek Congo al 90.000 jaar geleden op grote 1,8 meter lange meervallen (soort vis) met gespecialiseerde vispunten met weerhaken (harpoen), en neanderthalers en middenpaleolithische Homo sapiens in Afrika begon schaaldieren te vangen voor voedsel, zoals blijkt uit het koken van schaaldieren in Neanderthaler-vindplaatsen in Italië ongeveer 110.000 jaar geleden en middenpaleolithische Homo sapiens-vindplaatsen op Pinnacle Point, in Afrika.
Mogelijk dat er voor het eerst honden werden gedomesticeerd (tam gemaakt tot gezelschapsdier).
Eerste handel
Naast het ontwikkelen van meer ontwikkelde culturele eigenschappen, begonnen mensen ook voor het eerst deel te nemen aan langeafstandshandel tussen groepen met zeldzame goederen (zoals oker kleurstof dat vaak werd gebruikt voor religieuze doeleinden zoals rituelen) en ruwe materialen tijdens het middenpaleolithicum van 120.000 jaar geleden. Handel tussen groepen kan zijn ontstaan tijdens het middenpaleolithicum, omdat handel tussen stammen hun kans op overleving zou hebben verzekerd en vergroot doordat ze in staat waren om hulpbronnen en goederen zoals grondstoffen uit te wisselen in tijden van relatieve schaarste zoals hongersnood of droogte.