Gebruiker:Mike1023/Kladblok3
| Het portret van Dorian Gray | |
| |
| Informatie | |
| Alternatieve titel | The Picture of Dorian Gray |
| Schrijver | Oscar Wilde |
| Taal (origineel) | Engels |
| Land | .svg){kind=small} Verenigd Koninkrijk
|
| Genre | Gothic novel Psychologische roman |
| Datum | 1890 |
Portaal  Literatuur
| |
Het portret van Dorian Gray (Engels: The Picture of Dorian Gray) is een roman van Oscar Wilde. Het boek is de enige roman die Wilde tijdens zijn leven schreef. In 1890 werd het boek gepubliceerd in Lippincott's Monthly Magazine als novelle. In 1891 schreef de langere versie van het boek.
Het boek gaat over Dorian Gray, een knappe jongeman die bekendstaat om zijn schoonheid. De schilder Basil Hallward en Lord Henry Wotton zijn allebei geobsedeerd met Dorian. Basil maakt zelfs een schilderij van Dorian, maar Dorian is bang om oud te worden en zijn schoonheid te verliezen. Hij wenst dat hij voor altijd jong en knap kan blijven, terwijl het schilderij steeds ouder en lelijker wordt. Die wens komt in vervulling: Na achttien ziet Dorian Gray er nog steeds hetzelfde uit, maar het schilderij is lelijk geworden. Naar mate het schilderij lelijker wordt, wordt ook Dorians karakter lelijker.
Het portret van Dorian Gray was erg omstreden toen het gepubliceerd was. Hoewel de oorspronkelijk tekst al voor de publicatie werd aangepast (censuur), merkten veel mensen de homoseksuele ondertonen in het werk. Oscar Wilde had zelf een homoseksuele relatie met Alfred Douglas; iets wat toentertijd strafbaar was. Wilde werd niet veel later gearresteerd en veroordeeld vanwege zijn geaardheid. De oorspronkelijk tekst zonder censuur kwam pas in 2011 op de markt. Tegenwoordig geldt het boek als een klassieker en is verschillende malen verfilmd.
Samenvatting
Hieronder staat de samenvatting van een verhaal. Soms is het niet leuk als je al weet hoe het verhaal afloopt! |
Dorian Gray is een rijke en knappe jongeman. Lord Henry Wotton nodigt hem uit op zijn landgoed. Henry is een hedonist en gelooft dat schoonheid het enige is wat belangrijk is in het leven. Op het landgoed is ook een schilder, Basil Hallward, aanwezig. Hij is ook geïnteresseerd in Dorian en maakt een schilderij van hem. Dorian is diepgeraakt door het schilderij, maar wordt er ook verdrietig door. Het schilderij zal immers altijd mooi blijven, terwijl Dorian zijn schoonheid zal verliezen. Hij wenst dat het schilderij juist ouder zal worden, terwijl hij voor eeuwig jong en knap blijft. Basil wil eerst het schilderij verwoesten, maar Dorian stopt hem op het laatste moment. Dorian accepteert het schilderij. In werkelijkheid weet Dorian dat zijn wens is uitgekomen.
Henry besluit om Dorians vriend te worden, waardoor Dorian ook hedonistisch wordt. Hij begint te leven voor het plezier. Dorian krijgt al snel een relatie met een actrice, Sibyl Vane. Hij doet na een korte periode een huwelijksaanzoek, dat Sibyl meteen accepteert. Voor Sibyl is Dorian haar "Prince Charming". Sibyls broer, James, waarschuwt haar dat Dorian snel niet meer verliefd op haar zal zijn. Henry en Basil gaan samen met Dorian naar een nieuwe voorstelling van Sibyl. Sibyls acteerwerk is maar matig, omdat ze afgeleid is door Dorians schoonheid. Dorian trekt vervolgens zijn huwelijksverzoek weer in en is gemeen tegen haar. Als Dorian thuiskomt, ontdekt hij dat het schilderij lelijker geworden is.
Dorian voelt zich schuldig en gaat terug naar Sibyl om zijn excuses aan te bieden. Het is echter te laat, omdat Sibyl zelfmoord gepleegd heeft. Dorian komt tot de conclusie dat de liefde niet voor hem is. Hij besluit om te doen waar hij zin in heeft, omdat hij toch onsterfelijk is. Hij bergt het portret op op zijn zolder. Vervolgens leidt hij een hedonistisch leven voor achttien jaar. Hij doet veel immorele dingen. Zo verleidt hij zowel vrouwen als mannen, manipuleert en chanteert mensen, gokt en gebruikt drugs en alcohol. Als die dingen doet hij voor zijn eigen plezier zonder dat er consequenties aan verbonden zijn.
Basil besluit om Dorian te redden door middel van bidden. Dorian wordt echter boos en besluit om Basil te vermoorden. Vervolgens chanteert hij een oude vriend, de scheikundige Alan Campbell, om Basils lijk te vernietigen en de sporen uit te wissen. Alan werkt mee en pleegt vervolgens uit schuld zelfmoord. Dorian voelt zich ook schuldig en wordt nog hedonistischer. In een café komt hij James tegen die inmiddels flink ouder geworden is. James wil nog steeds wraak nemen op Dorian voor de dood van zijn zus. James herkent Dorian, maar laat hem gaan, omdat Dorian gedurende 18 jaar niet ouder geworden is. Een vrouw in het café bevestigt echter dat Dorian daadwerkelijk Dorian is.
James begint Dorian te stalken en Dorian vreest voor zijn leven. James wordt echter doodgeschoten door een jager. Dorian gaat naar Londen en ontmoet Henry. Hij zegt tegen Henry dat hij nu de rest van zijn leven rechtvaardig zal leven. Hierdoor wil hij niet het hart van Hetty Merton, zijn huidige geliefde, breken. Dorian hoopt dat zijn goede gedrag het portret mooier gemaakt heeft, maar Dorian is gechoqueerd door het lelijke portret. Hij heeft het portret dan ook jarenlang niet gezien. Hierdoor gelooft Dorian dat hij zijn daden nooit ongedaan kan maken. Hij schrijft een volledige bekentenis en steekt het mes (waarmee hij Basil vermoordde) door het schilderij.
Hierdoor verbreekt hij de vloek. Dorians bedienden worden wakker door een harde kreet en de politie arriveert. Op de zolder zien zij dat het schilderij in tweeën gesneden is. Op het schilderij ziet Dorian er precies zo uit als Basil hem 18 jaar geleden schilderde. Op de grond naast het schilderij ligt een oude, dode, onbekende man. Door de ringen aan zijn vingers kunnen de bedienden hem uiteindelijk identificeren: Het is Dorian Gray.
Personages
In het boek komen verschillende personages voor. De belangrijkste personages zijn:
- Dorian Gray, een rijke en knappe jongeman.
- Lord Henry Wotton, een aristocraat en hedonist.
- Basil Hallward, een schilder met een goede moraal.
- Sibyl Vane, een jonge actrice.
- James Vane, de zus van Sibyl.
- Alan Campbell, een scheikundige en vriend van Dorian.
- Mevrouw Vane, de moeder van Sibyl en James.
- Lady Agatha, de tante van Henry.
- Lord Fermor, de oom van Henry.
- Gravin van Monmouth, een knappe vrouw.
- Adrian Singleton, een knappe man.
- Victoria Wotton, de vrouw van Henry.
- Victor, de bediende van Dorian.
- Mevrouw Leaf, de huishoudster van Dorian.
Achtergrondinformatie
Voorwoord
Oscar Wilde voegde ook een voorwoord toe aan zijn boek. In het voorwoord beschrijft Wilde de rol van de kunstenaar. Wilde geloofde dat de kunstenaar vooral mooie kunst moest maken. In het Frans bestaat hiervoor het gezegde L'art pour l'art (Kunst omwille van kunst). Volgens Wilde zijn mensen die mooie dingen kunnen appreciëren, gecultiveerd. Volgens Wilde bestaat er niet zoiets als morele of immorele boeken. Boeken kunnen slechts goed of slecht geschreven zijn. Wilde sluit af met de zin "All art is quite useless" (Alle kunst is nogal waardeloos).
Wilde was een vertegenwoordiger van het estheticisme. Dat was een kunststroming aan het einde van de 19e eeuw. De kunstenaars van die stroming wilden vooral kunst maken die mooi was. Schoonheid was de belangrijkste waarde van de stroming. Waar het realisme de wereld wilde weergeven zoals die was, wilde het estheticisme de wereld mooier maken. Het thema van schoonheid speelt ook een belangrijke rol in het boek zelf.
Ontstaan en invloeden
Het portret van Dorian Gray heeft verschillende elementen uit andere werken. De wens (of vloek) in het boek is waarschijnlijk geïnspireerd door de Duitse legende van Faust. In de legende verkoopt Faust zijn ziel aan de Duivel, waardoor hij weer jong wordt en ongelimiteerde kennis en plezier krijgt. Dorian Gray heeft ook zijn ziel verkocht om voor eeuwig jong te kunnen blijven. Wilde schrijft niet dat Dorian die deal met de Duivel sluit, maar toch heeft Henry overeenkomsten met de Duivel. Henry introduceert Dorian namelijk tot het hedonisme, dat in die tijd als duivels gezien kan worden.
Een andere inspiratiebron is Hamlet van William Shakespeare. Sibyl Vane toont overeenkomsten met Ophelia. In Shakespeares toneelstuk is Ophelia verliefd op Hamlet en wordt gewaarschuwd door haar broer, Laertes. Ophelia pleegt uiteindelijk zelfmoord en Laertes wil wraak nemen op Hamlet. In Wildes boek gebeurt precies hetzelfde: Sibyl is verliefd op Dorian, maar Dorian wijst haar af. Sibyl pleegt hierna zelfmoord en James (haar broer) wil wraak nemen. Ook bevat het werk een verwijzing naar een ander toneelstuk van Shakespeare: De storm (The Tempest).
In het boek leest Dorian ook een immorele Franse roman die ervoor zorgt dat hij hedonisme omarmt. Dat boek is Tegen de keer (À rebours) van Joris-Karl Huysmans. De gebeurtenissen in die roman komen overeen met de immorele acties die Dorian onderneemt. Over de namen van de personages bestaan verschillende theorieën. Zo zou de naam Sibyl Vane zijn afgeleid van Sibyl van Benjamin Disraeli en zou Dorian Gray vernoemd zijn naar de Engelse dichter John Gray. Het is echter onduidelijk of dat ook het geval is.
Een bekend misverstand is Dorian Gray gebaseerd is op Wildes geliefde Alfred Douglas. Dat is niet waar, omdat Wilde en Douglas elkaar pas één jaar na de publicatie van het boek ontmoetten. Het boek was zelfs de reden dat Douglas Wilde wilde ontmoeten. Volgens Wilde zijn Dorian, Henry en Basil allemaal op zichzelf gebaseerd. Basil staat symbool voor hetgeen dat Wilde dacht dat hij was. Henry staat symbool voor hetgeen wat de wereld van Wilde dacht. Dorian staat symbool voor hetgeen dat Wilde wilde zijn. Ook zou Basil gebaseerd zijn op Charles Haslewood Shannon en Henry op Ronald Gower. Sommige geloven dat Dorian Gray gebaseerd is op Robert de Montesquiou.
Publicatie
Van Het portret van Dorian Gray bestaan in totaal drie versies. In 1890 zond Wilde zijn manuscript naar zijn uitgever George Lippincott. Lippincott besloot vervolgens enkele zeer omstreden passages uit het boek te verwijderen. Dat deed zonder dat Wilde hiervan afwist. In totaal ging het om ongeveer 500 woorden. In die passages hintte Wilde dat Dorian Gray homoseksuele relaties had met verschillende mannen in het boek. Ook zijn er passages verwijderd waarin Dorian zijn vrouwelijke geliefden "mistressen" noemt. Daarnaast zijn de verwijzingen naar Le Secret de Raoul van Catulle Sarrazin verwijderd. Dat laatste werk bestaat niet echt, maar werd door Wilde gebruikt om naar het controversiële werk Tegen de keer van Joris-Karl Huysmans. In dat boek komen allerlei omstreden zaken voor, waaronder homoseksuele relaties.
De eerste versie van het boek verscheen in juli 1890 in Lippincott's Monthly Magazine in het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. Eén jaar later verscheen een langere versie in boekvorm. Enkele hoofdstukken zijn toen door Wilde uitgebreid. Beide versies zijn gecensureerd, maar toch snapten veel lezers dat Dorian Gray ook op mannen viel. Wilde kreeg zelf een relatie met Alfred Douglas. In 1895 werd een rechtszaak tegen hem gestart, omdat homoseksualiteit verboden was in het Verenigd Koninkrijk toentertijd. Tijdens deze rechtspraak werden zelfs passages uit Het portret van Dorian Gray voorgelezen om te bewijzen dat Wilde homoseksueel was. Hij werd veroordeeld, terwijl zijn geliefde vrij uit ging (Douglas kwam uit een adellijke familie en kon daardoor niet berecht worden). De rechtszaak maakte een einde aan Wildes carrière.
De oorspronkelijke versie (zonder de censuur) werd pas in 2011 gepubliceerd onder de titel The Picture of Dorian Gray: An Annotated, Uncensored Edition. Een belangrijk verschil met de meest verspreide versie is dat Basil opbiecht gevoelens voor Dorian te hebben.
Plaats en tijd
Het portret van Dorian Gray speelt zich af in Londen tijdens het Victoriaans tijdperk. Het Victoriaans tijdperk is de naam van de regeerperiode van koningin Victoria die tussen 1837 en 1901 regeerde. In die tijd was het Verenigd Koninkrijk het machtige land ter wereld en had een gigantisch koloniaal rijk. Het Victoriaans tijdperk staat bekend om zijn strikte omgangsregels en conservatieve normen en waarden. Soberheid was een waarde van de Victoriaanse samenleving, maar die samenleving was ook erg hypocriet. Veel Britten (vooral in de bovenklasse) leefden in overvloed en erg plezierig. Aan het einde van de Victoriaanse tijd ontstond ook het idee dat de samenleving in verval was en zijn conservatieve waarden aan het verliezen was.
Dorian Gray besluit om afstand van die Victoriaanse soberheid te nemen. Hij besluit om een hedonistische levensstijl te leiden. Hierdoor leidt hij een leven dat precies het tegenovergestelde is van wat de samenleving wil. Wilde drijft in het boek de spot met de waarden van de Victoriaanse samenleving in verval. Dorians levensstijl is dan ook hetgeen dat het boek zo controversieel maakte.
Thema's
In het boek komen vele thema's voor zoals:
- Kunst: In het voorwoord schrijft Wilde over het doel van de kunst. In de 19e eeuw bestonden er verschillende ideeën over welke doelen de kunst moest hebben. Zo geloofde het realisme dat de kunst de samenleving zo goed mogelijk moest weergeven. Ook geloofden veel kunstenaars en schrijvers in Wildes tijd dat kunst moreel en educatief moest zijn. In andere woorden, de kunst moest mensen leren hoe zij zich moesten gedragen en ook zaken leren over de samenleving. Wilde geloofde echter dat de kunst geen doel had. Kunst bestond slechts omwille van de kunst (L'art pour l'art). De kunst moest daarom schoonheid nastreven. Dorian staat symbool voor de schoonheid. Henry en Basil representeren beide de waarden van of de afwezigheid van waarden in de samenleving.
- Jeugd en schoonheid: In het boek worden jeugd en schoonheid geprezen door verschillende personages. Henry en Basil zijn beide geobsedeerd door Dorians schoonheid. Ook de andere personages zijn gecharmeerd door Dorians schoonheid en andere mooie objecten, zoals zeldzame tapijten en juwelen. Schoonheid is echter iets oppervlakkigs; het zit aan de achterkant. Volgens het boek zit echte schoonheid van binnen. Het portret is een reflectie van Dorians innerlijk. Hoewel Dorian er na 18 jaar nog steeds knap uitziet, is zijn binnenkant lelijk geworden. Het portret beeldt dat af. Door de obsessie met uiterlijke schoonheid vergeet de samenleving innerlijke schoonheid.
Adaptaties
Het portret van Dorian Gray is verschillende keren verfilmd. De eerste verfilming was in 1910. Daarna werd het boek nog verfilmd in 1913, in 1915 (twee keer), 1916, 1917, 1918, 1945, 1970, 2009 en 2021. De bekendste verfilming is de zwart-witfilm uit 1945 met in de hoofdrollen Hurd Hatfield (als Dorian), Lowell Gilmore (als Basil), George Sanders (als Henry) en Angela Lansbury (als Sibyl). Ook de filmversie uit 2009 is een bekende verfilming met in de hoofdrollen Ben Barnes (als Dorian), Ben Chaplin (als Basil) en Colin Firth (als Henry). De verfilming uit 2021 is een moderne versie van het boek. In de film is Dorian Gray een sociale-media-influencer gespeeld door Fionn Whitehead en is het portret een selfie.
Daarnaast er ook enkele televisiefilms, televisieseries en hoorspelen gemaakt over het boek. Dorian Gray komt ook voor als personage in Penny Dreadul, The Librarians en Chilling Adventures of Sabrina.