Tenreks

Tenreks Tenrecidae
Ernstig bedreigd
Leefgebied	Madagaskar
Leefomgeving	bossen
Behoort tot de	Afrotheria
Portaal Biologie

Een tenrek is elke zoogdier soort binnen de afrotheria-familie Tenrecidae, die alleen voorkomt in Madagaskar. Tenreks zijn enorm divers; als gevolg van onafhankelijke evolutie lijken sommigen op egels, spitsmuizen, opossums, ratten en muizen. Ze leven in vochtige bossen. Sommige van deze soorten, waaronder de grotere egel-tenrek, zijn te vinden in de droge loofbossen van Madagaskar. Het percentage in deze groep is echter hoger in vochtige bossen.

Aangenomen wordt dat alle tenreks afstammen van een gemeenschappelijke voorouder die 29-37 miljoen jaar geleden leefde nadat het vanuit Afrika was overgevaren (?). De splitsing van hun naaste verwanten, Afrikaanse otterspitsmuizen, wordt geschat op ongeveer 47-53 miljoen jaar geleden.

Herkomst en de naam tenrek

Het woord tenrek is afkomstig via het Frans, van het Malagassische woord tandraka (variant van trandraka), dat verwijst naar de staartloze tenrek (Tenrec ecaudatus ); er is gesuggereerd dat het Malagassische woord verwant is aan het Maleis: landak , lit. ' stekelvarken '.

De vraag hoe deze familie Madagaskar heeft bereikt, is nog steeds onduidelijk, maar het leidende idee suggereert dat een klein aantal individuen zich mogelijk op drijvende planten hebben bevonden en het Kanaal van Mozambique is overgestoken, dat Madagaskar scheidt van Zuidoost-Afrika. Daar heeft het zich in vier families geëvalueerd.

Kenmerken

Gewone tenrek

Tenreks zijn kleine zoogdieren met een variabele lichaamsvorm. De kleinste soorten zijn zo groot als spitsmuizen, met een lichaamslengte van ongeveer 4,5 cm en een gewicht van slechts 5 gram, terwijl de grootste, de gewone of staartloze tenrek, 25 tot 39 cm lang is en kan meer dan 1 kilogram wegen.  Hoewel ze kunnen lijken op spitsmuizen, egels of opossums, zijn ze niet nauw verwant aan een van deze groepen, hun naaste verwanten zijn de otterspitsmuizen en daarna andere Afrikaanse insectenetende zoogdieren, waaronder gouden mollen en olifantspitsmuizen. De gemeenschappelijke afstamming van deze dieren, die in de groep Afrotheria zit, werd pas eind jaren negentig van de twintigste eeuw erkend. Voortdurend werk aan de moleculaire en morfologische diversiteit (DNA onderzoek) van afrotherische zoogdieren heeft steeds meer steun gegeven voor hun gemeenschappelijke afkomst.

Ongebruikelijk onder placentadieren delen de anus en plasopening van tenreks een gemeenschappelijke opening, of cloaca, wat vaker voorkomt bij vogels, reptielen en amfibieën. Ze hebben een lage lichaamstemperatuur, voldoende laag dat ze geen scrotum (balzak) nodig hebben om hun sperma af te koelen zoals de meeste andere zoogdieren.

Het zijn voornamelijk omnivoren, waarbij ze bijvoorbeeld fruit en ongewervelde dieren eten.

De meeste soorten zijn nachtdieren en hebben een slecht gezichtsvermogen. Hun andere zintuigen zijn echter goed ontwikkeld en ze hebben bijzonder gevoelige snorharen. Ongebruikelijk voor zoogdieren, heeft het permanente gebit in tenreks de neiging om pas volledig door te komen lang nadat de volwassen lichaamsgrootte is bereikt.  Dit is een van de vele anatomische kenmerken die worden gedeeld door olifanten, klipdassen, sengi's en gouden mollen (maar blijkbaar geen aardvarkens), in overeenstemming met hun afstamming van een gemeenschappelijke voorouder.

Tenreks hebben een draagtijd van 50 tot 64 dagen en brengen een aantal relatief onontwikkelde jongen ter wereld. Terwijl de otterspitsmuizen slechts twee jongen per worp hebben, kan de staartloze tenrek er wel 32 hebben, en vrouwtjes hebben tot 29 spenen, meer dan enig ander zoogdier. Sommige tenrek-soorten zijn sociaal en leven in familiegroepen van meerdere generaties met meer dan 12 individuen per familiegroep.

Soorten

Tenrek familie

FAMILIE TENRECIDAE

• Onderfamilie Geogalinae
  • Geslacht Geogale
    • Tenrec met grote oren (Geogale aurita)
• Onderfamilie Oryzorictinae
  • Geslacht Microgale
    • Kortstaartspitsmuis tenrek (Microgale brevicaudata)
    • Cowan's spitsmuis tenrek (Microgale cowani)
    • Drouhards spitsmuis tenrek (Microgale drouhardi)
    • Dryade spitsmuis tenrek (Microgale dryas)
    • Bleke spitsmuis tenrek (Microgale fotsifotsy)
    • Gracile spitsmuis tenrek (Microgale gracilis)
    • Grandidier's spitsmuis tenrek (Microgale grandidieri)
    • Naaktspitsmuis tenrek (Microgale gymnorhyncha)
    • Jenkins spitsmuis tenrek (Microgale jenkinsae)
    • Noordelijke spitsmuis tenrek (Microgale jobihely)
    • Kleine langstaartspitsmuis tenrek (Microgale longicaudata)
    • Microgale macpheei (uitgestorven)
    • Major's tenrek met lange staart (Microgale majori)
    • Tenrek met zwemvliezen (Microgale mergulus)
    • Montane spitsmuis tenrek (Microgale monticola)
    • Nasolo's spitsmuis tenrek (Microgale nasoloi)
    • Dwergspitsmuis tenrek (Microgale parvula)
    • Grotere langstaartspitsmuis tenrek (Microgale principula)
    • Minste spitsmuis tenrek (Microgale pusilla)
    • Spitsmuis tenrek (Microgale soricoides)
    • Taiva spitsmuis tenrek (Microgale taiva)
    • Thomas' spitsmuis tenrek (Microgale thomasi)
  • Geslacht Nesogale
    • Dobsons spitsmuis tenrek (Nesogale dobsoni)
    • Talazacs spitsmuis tenrek (Nesogale talazaci)
  • Geslacht Oryzorictes
    • Mol-achtige rijst tenrek (Oryzorictes hova)
    • Viertenige rijst tenrek (Oryzorictes tetradactylus)
• Onderfamilie Tenrecinae
  • Geslacht Echinops
    • Kleine egel tenrek (Echinops telfairi)
  • Geslacht hemicentetes
    • Highland gestreepte tenrek (Hemicentetes nigriceps)
    • Laagland gestreepte tenrek (Hemicentetes semispinosus)
  • Geslacht Setifer
    • Grote egel tenrek (Setifer setosus)
  • geslacht Tenrek
    • Gewone tenrek (Tenrec ecaudatus)