Telemachus
Telemachus is een figuur uit de Griekse mythologie. Hij was de zoon van de Griekse held Odysseus en zijn vrouw Penelope. Hij was de kroonprins van Ithaka, waar zijn vader over heerste.
In de Griekse mythologie wordt Telemachus kort voor het vertrek van zijn vader geboren. Hij wordt opgevoed door zijn moeder, terwijl zijn vader twintig jaar afwezig is. Na verloop van tijd besluit Telemachus om op zoek te gaan naar zijn vader. Hij moet wel voorzichtig te werk gaan, omdat hij zijn moeder ondertussen moet beschermen. Na het vertrek van Odysseus komen namelijk duizenden mannen naar het Ithaka om met Penelope te trouwen. Penelope blijft echter trouw aan Odysseus en verzint verschillende trucjes om tijd te rekken. Odysseus komt naar Ithaka en wordt herenigd met zijn familie. Samen met zijn zoon slacht hij vervolgens alle minnaars die de hand van zijn vrouw wilden hebben.
Het verhaal van Telemachus wordt grotendeels in de Odyssee van Homerus verteld. Telemachus moet niet verward worden met Telegonus. Telegonus was namelijk de zoon van Odysseus en de tovenares Circe.
Biografie
Jeugd
Telemachus was de zoon van Odysseus en Penelope. Odysseus was de koning van het eiland Ithaka. Kort na de geboorte van Telemachus verliet Odysseus het eiland. Hij trok eerst naar Troje om mee te vechten in de Trojaanse Oorlog. Die oorlog duurde ongeveer 10 jaar. Vervolgens deed Odysseus er ook tien jaar over om weer thuis te komen. Odysseus kreeg op zijn terugreis namelijk veel tegenslagen en bovendien ruzie met de zeegod Poseidon. Penelope bleef met haar zoon achter op Ithaka. Telemachus groeide dan ook op zonder zijn vader.
Op een dag komt de godin Athena naar Telemachus toe. Athena was voorheen de beschermvrouw van Odysseus, maar de twee kregen ruzie. Zij geeft na jaren de opdracht aan Telemachus om meer over zijn vader uit te vinden. Telemachus maakt vervolgens een reis van Ithaka naar Pylos en later Sparta. Hij ontmoet eerst koning Nestor van Pylos en later koning Menelaüs van Sparta. Door beide koningen leert Telemachus wat er met Odysseus is gebeurd na het einde van de Trojaanse Oorlog. Ook leert hij over zijn vaders daden in Troje. Hun verhalen eindigen als Odysseus is gestrand op het eiland Ogygia, waar hij ongeveer zeven jaar geleden voor het laatst gezien is.
Telemachus gaat vervolgens terug naar Ithaka. Hij probeert namelijk zijn moeder, Penelope, te beschermen tegen de vele mannen die haar hand willen hebben. Odysseus is namelijk zo lang afwezig gebleven dat de meeste mensen denken dat hij dood is. Penelope houdt echter zo veel van Odysseus dat ze weigert dat te geloven. Ze blijft trouw aan hem en verzint trucjes om tijd te rekken. Ondertussen wordt Ithaka overladen door vrijgezelle mannen die Penelope willen trouwen.
Terugkeer van Odysseus
Vervolgens bezoekt Telemachus zijn vaders dienaar, Eumaios. In zijn huis is ook een onbekende man aanwezig (Odysseus in vermomming). Odysseus onthult zijn ware identiteit aan Telemachus, maar vraagt het hem een geheim te houden. Telemachus keert terug naar het paleis, waar zijn moeder (om tijd te rekken) een uitdaging voor de vrijgezelle mannen aankondigt. Zij belooft dat degene die Odysseus kruisboog van een touw kan voorzien en door de gaten in twaalf bijlen schiet de nieuwe koning van Ithaka zal worden en met haar zal trouwen. Penelope weet echter dat Odysseus een uitermate zware kruisboog heeft die moeilijk van een touw is te voorzien. Telemachus is de eerste die het probeert, maar het lukt hem niet. Ook alle andere vrijgezelle mannen lukt het niet. Ze zijn simpelweg niet sterk genoeg om de boog ver genoeg te buigen.
Odysseus (in vermomming) probeert vervolgens om de kruisboog te buigen. Hem lukt het wel en hij kan ook door de gaten in twaalf bijlen heen schieten. Odysseus onthult hierna zijn echte gedaante. Telemachus en Odysseus slachten vervolgens alle vrijgezelle mannen af. Het gezin wordt hierdoor herenigd en Telemachus blijft kroonprins van Ithaka.
Latere leven
Wat er vervolgens gebeurt verschilt erg per versie. Odysseus had een zoon met de tovenares Circe met de naam Telegonus. Telegonus woonde op het eiland Aeaea met zijn moeder. Na jaren besluit hij naar Ithaka te gaan om zijn vader te ontmoeten. Hij weet echter niet hoe zijn vader eruitziet. Hierdoor vermoordt hij hem per ongeluk. Volgens de traditie moest Telemachus vervolgens Telegonus vermoorden om de dood van zijn te wreken. Telemachus begreep echter dat het een ongeluk was en wilde zijn halfbroer niet vermoorden. Hierdoor vonden de inwoners van Ithaka hem niet waardig genoeg als hun nieuwe koning.
Telegonus, Telemachus en Penelope reisden vervolgens naar Aeaea, waar Circe woonde. In oude versies zou Telegonus vervolgens trouwen met Penelope en Telemachus met Circe. Circe (die zelf onsterfelijk was) zou de andere drie personages ook onsterfelijk maken. Latere versies veranderden dit einde. Circe zou met behulp van haar magie Odysseus weer tot leven brengen. Odysseus besloot vervolgens om Telemachus te laten trouwen met Cassiphone, de dochter van Circe. Tijdens een ruzie vermoordde Telemachus Circe, waarna Cassiphone Telemachus vermoordde. Odysseus zou vervolgens sterven van verdriet.
In de literatuur
Het verhaal van Telemachus wordt grotendeels verteld in de Odyssee van Homerus. Dat gedicht gaat over terugkeer van Odysseus uit Troje naar Ithaka. Telemachus speelt zowel aan het begin als het einde van het gedicht een rol. Oorspronkelijk bestond er ook een vervolg op de Odyssee genaamd de Telegonie. De Telegonie was een lang gedicht over Telegonus, waarin de dood van Odysseus werd besproken. Volgens dat gedicht zou Telemachus uiteindelijk trouwen met Circe. Het gedicht is verloren gegaan, maar door vertellingen in andere bronnen weten we ongeveer wat erin stond.
Latere schrijvers veranderden het verhaal van Telemachus. Zo zou Odysseus oorspronkelijk weigeren om mee te gaan naar Troje. Hij besloot toch te gaan toen de Grieken dreigden om Telemachus (toen nog een baby) te vermoorden. Volgens de Griekse filosoof Aristoteles zou Telemachus trouwen met prinses Nausicaa en één zoon krijgen (Perseptolis of Ptoliporthus). Volgens andere bronnen dat juist de zoon van Odysseus. Andere bronnen gaan er juist vanuit dat Telemachus trouwde met Polycaste. Anderen zeggen dat Telemachus trouwde met Circe en een zoon kreeg (Latinus). Ook zouden ze een dochter hebben gehad met de naam Roma. Zij zou later trouwen met Aeneas.
Het verhaal van Telemachus werd gebruikt voor opera's en boeken. In sommige van die verhalen zou Telemachus een relatie krijgen met Calypso. Calypso was een nimf die op het eiland Ogygia gevangenzat. Zijn vader, Odysseus, bracht in de Odyssee zeven jaar met haar door. In het verhaal krijgen Calypso en Telemachus een relatie, maar Telemachus verlaat het eiland. Ook komt Telemachus veel voor in de gedichten van Louise Glück.
In Circe (2018) van Madeline Miller krijgen Circe en Telemachus aan het einde van het boek een relatie met elkaar. Volgens Millers interpretatie heeft Telemachus moeite met de roem van zijn vader. Hij heeft een slechte band met hem, omdat hij hem nooit gekend heeft. Ook wilde zijn vader niet begrijpen waarom Telemachus de vrijgezellen niet zelf voor zijn komst had gedood. Miller geeft Telemachus een vreedzamer karakter.
In Epic: The Musical (een conceptalbum voor een musical op TikTok) komt Telemachus voor aan het einde. De musical is een hertelling van de Odyssee. Telemachus kijkt in de musical juist erg tegen zijn vader op. Ook wil hijzelf avonturen beleven en vraagt zich af wat voor een man zijn vader eigenlijk is. Telemachus en Odysseus worden aan het einde van de musical herenigd. Odysseus belooft vervolgens om een betere vader voor Telemachus te zijn.