Prinsbisdom Luik
| Prinsbisdom Luik Principauté de Liège Fürstbistum Lüttich
.svg) Een kaart van het prinsbisdom in 1350 | |
|---|---|
| Hoofdstad | Luik |
| Talen | Frans, Nederlands, Waals, Duits |
| Religie | Rooms-katholicisme |
| Bestuursvorm | Prinsbisdom |
Portaal  Geschiedenis
| |
Het prinsbisdom Luik of Hoogstift Luik bestond van 980 tot 1795. Het prinsbisdom Luik omvatte delen van de huidige Belgische provincies Luik, Namen, Henegouwen en Luxemburg, het land Luxemburg en delen van Duitsland en Nederland. De gebieden werden geregeerd door een prins-bisschop.
Een bisschop is een titel binnen de kerk voor een religieus leider. Normaal gesproken is hij alleen verantwoordelijk voor kerkelijke zaken. In 980 verleende de keizer van het Heilige Roomse Rijk ook "wereldlijke rechten" aan de bisschop. Dit betekende dat hij zich ook met het landsbestuur ging bezig houden. De bisschop werd hierdoor een "prinsbisschop". In tegenstelling tot de andere Nederlandse gewesten was het prinsbisdom Luik een volledig zelfstandig gebied. Het was geen onderdeel van de Bourgondische Nederlanden, de Habsburgse Nederlanden, de Spaanse Nederlanden of de Oostenrijkse Nederlanden. Ook hadden zij een eigen heerser.
In 1795 kwam er een einde aan het prinsbisdom toen de Fransen de Zuidelijke Nederlanden binnenvielen. De prinsbisschop moest toen zijn "wereldlijke rechten" inleveren en werd weer een bisschop. Het bisdom Luik bestaat nog steeds.
Geschiedenis
Ontstaan
De geschiedenis van het prinsbisdom start met bisschop Lambrecht van Maastricht. Hij bezat een klein huisje in de stad Luik, waar hij uiteindelijk vermoord werd. In het huis gebeurden na zijn dood allerlei wonderen, wat aan de vermoorde bisschop werd toegeschreven. Luik veranderde hierdoor in een bedevaartsoord. Er werd een kerk aan Lambrecht gewijd en de stad Luik maakte een hele groei door.
Het bisdom Luik bestond toen al. De bisschop van Luik regeerde over een groot gebied. Over dit gebied had hij alleen de "geestelijke macht". Dit betekent dat hij enkel over de kerkzaken ging. Het besturen van het land werd overgelaten aan lokale heersers. Ook na het stichten van het prinsbisdom Luik had hij geestelijke macht over een veel groter gebied. In 980 gaf keizer Otto II wereldlijke rechten aan de bisschop van Luik. Hij werd hierdoor een prins-bisschop en Luik werd een prinsbisdom.
Groei
In 985 werd het prinsbisdom uitgebreid door het graafschap Hoei eraan toe te voegen. In 898 werd ook het domein rondom Theux aan het prinsbisdom geschonken. In 1098 verkocht de hertog van Bouillon zijn graafschap aan het prinsbisdom. Uiteindelijk werd ook het graafschap Loon aan het prinsbisdom toegevoegd in 1366.
Bourgondische tijd
Anders dan de andere Nederlanden werd het prinsbisdom Luik geen onderdeel van de Bourgondische Nederlanden. De Bourgondiërs konden namelijk niet via huwelijken hun macht over het prinsbisdom uitbreiden. In plaats daarvan wisten zij ervoor te zorgen dat er prins-bisschoppen benoemd werden die trouw waren aan de Bourgondische troon. Dit gebeurde na de Luiks-Bourgondische Oorlogen. Toen werd besloten dat Luik een Bourgondisch protectoraat werd. Dit betekent dat Luik onafhankelijk was, maar dat Bourgondië Luik zou beschermen. Hierdoor hadden de Bourgondiërs veel invloed in Luik.
Dit veranderde in 1492. Bourgondië was in oorlog met Frankrijk en het prinsbisdom lag tussen beide landen. Luik besloot daarom de neutraliteit uit te roepen. Het koos geen kant in de strijd. Hierdoor was er vrijhandel met beide staten en mochten beide landen door het prinsbisdom passeren.
Verdere geschiedenis
Het prinsbisdom heeft hierdoor nooit tot de Spaanse Nederlanden of Oostenrijkse Nederlanden gehoord. Het prinsbisdom was onderdeel van het Heilige Roomse Rijk, maar dit was eerder een losse verzamelnaam van staten. Het prinsbisdom was hierdoor in grote mate een zelfstandig land, wat neutraal probeerde te blijven.
Toch had Luik verschillende kleinere conflicten over de jaren. Tijdens de Negenjarige Oorlog stond de toekomst van het land zelfs onder bedreiging. Het prinsbisdom werd toen bijna volledig door Frankrijk bezet. De prinsbisschop tekende een verdrag met Frankrijk, maar de Nederlanders weigerden dit te erkennen. Zij vielen met prinsbisdom binnen en bestormden de hoofdstad. De Fransen reageerden door de hoofdstad te bombarderen. Desondanks wist het prinsbisdom zijn onafhankelijkheid te behouden.
Einde
Na de Franse Revolutie van 1789 kwamen er opstanden tegen de prins-bisschop. Deze protesten mondden uit in de Luikse Revolutie, waarbij de prins-bisschop Luik zelfs moest ontvluchten en de Luikse Republiek ontstond. In deze tijd ontstond een gelijke opstand in de Oostenrijkse Nederlanden. De Oostenrijkse keizer viel enkele jaren later de Oostenrijkse Nederlanden binnen herstelde zijn gezag. Hij maakte ook een einde aan de Luikse Revolutie en zette de prins-bisschop terug op zijn troon.
In 1795 kwam er definitief een einde aan het prinsbisdom Luik. Dit gebeurde toen Frankrijk het gebied annexeerde (inpikte) tijdens de Eerste Coalitieoorlog. In 1801 werd het bisdom Luik hersteld, wat nog steeds bestaat.
Goede Steden
Zie Goede Steden voor het hoofdartikel over dit onderwerp.De belangrijkste steden van het prinsbisdom Luik werden de Goede Steden genoemd. Hierbij maakte men een onderscheid tussen Romaanse steden (Franstalig) en Dietse steden (Nederlandstalig). In totaal waren er 21 Goede Steden.