Onverzadigd vet
Onverzadigde vetten komen voor in plantaardige producten en sommige dierlijke producten. Voorbeelden van producten met onverzadigde vetten zijn vis, noten en avocado. Onverzadigde vetten zijn gezonder dan verzadigde vetten. Verzadigde vetten komen voor in vlees en volle melkproducten.
Onverzadigde vetten verlagen het LDL-cholesterol in het bloed. Hierdoor neemt de kans op hart- en vaatziekten af. Verzadigde vetten verhogen dat gehalte juist, waardoor de kans toeneemt.
Omschrijving
Onverzadigde vetten zijn een verzamelnaam voor verschillende soorten onverzadigde vetzuren. De precieze vetzuren verschillen per product. Zo komen in magere yoghurt andere onverzadigde vetten voor dan in noten.
De hoeveelheid onverzadigde vetten verschilt ook per product. In principe hebben alle producten met vetten een bepaalde hoeveelheid verzadigde en onverzadigde vetten. In magere melk komen dus zowel onverzadigde als verzadigde vetten voor. Toch bevat magere melk over het algemeen veel onverzadigde vetten en weinig verzadigde vetten. Daardoor is magere melk een product met onverzadigd vet. Het is daardoor onmogelijk om totaal geen verzadigd vet binnen te krijgen.
Onverzadigde vetten kunnen in twee categorieën verdeeld worden:
- Enkelvoudig onverzadigde vetten: Die vetten hebben één dubbele scheikundige verbinding.
- Meervoudig onverzadigde vetten: Die vetten hebben meerdere dubbele scheikundige verbindingen. Meervoudig onverzadigde vetten kun je weer verdelen in:
- Omega 3-vetzuren: Die zitten voornamelijk in vis en plantaardige oliën.
- Omega 6-vetzuren: Die zitten voornamelijk in plantaardige oliën.
Het menselijk lichaam kan onverzadigd vet niet zelf aanmaken. Daarom moet je ze binnenkrijgen via voeding. Het lichaam kan wel onverzadigd vet omzetten in verzadigd vet.
Producten met onverzadigde vetten
In de volgende producten komen veel onverzadigde vetten voor:
- Noten en peulvruchten, zoals pinda's en cashewnoten.
- Vette vis, zoals makreel, zalm en haring.
- Plantaardige oliën, zoals olijfolie en zonnebloemolie.
- Vloeibare bak- en braadproducten en sladressings
- Halvarine (een vervanger voor boter of margarine).
- Pindakaas en vergelijkbare producten.
- Avocado.
Een uitzondering hierop zijn kokosvet en palmolie. In die producten zitten juist veel verzadigde vetten, hoewel ze plantaardig zijn.
Gezondheid
Onverzadigde vetten verlagen het LDL-cholesterol in het bloed. Maar wat is cholesterol? Cholesterol is een vetachtig stofje dat de lever (voor een groot deel) aanmaakt. Vervolgens wordt het cholesterol via het bloed door het lichaam verplaatst. Cholesterol is nodig voor het maken van cellen en hormonen. Toch zijn er verschillende soorten cholesterol. LDL-cholesterol is het "slechte" cholesterol, omdat het kan ophopen in de slagaders. Daardoor worden de slagaders nauwer (slagaderverkalking). Het hart moet hierdoor harder werken om het bloed rond te pompen. Ook kan slagaderverkalking leiden tot allerlei hart- en vaatziekten.
Verzadigde vetten zijn "ongezond", omdat ze juist zorgen voor meer LDL-cholesterol. Onverzadigde vetten zijn gezonder, omdat zij juist zorgen voor minder LDL-cholesterol. Ook zorgen voor onverzadigde vetten voor HDL-cholesterol. HDL-cholesterol ruimt het achtergebleven cholesterol in de bloedvaten op. Ook zorgt die soort niet voor ophopingen. Onverzadigde vetten zijn daarom gezonder voor je bloedvaten dan verzadigde vetten.
Transvetten: een uitzondering
Een speciale categorie van onverzadigde vetten zijn transvetten. Hoewel onverzadigde vetten vrij gezond zijn, zijn transvetten juist ongezond. Ze verhogen het LDL-cholesterol en verlagen ook het HDL-cholesterol. Daarom zijn transvetten nog ongezonder dan verzadigde vetten. Transvetten verhogen de kans op hart- en vaatziekten.
Transvetten komen voornamelijk voor in melkproducten en vlees. Tegenwoordig zijn roomboter en kaas twee producten waar transvetten in voorkomen. In het verleden zaten transvetten ook in andere producten (zoals koekjes en frituurolie). Sindsdien zijn er allerlei regels gekomen om de hoeveelheid transvetten te beperken.
Bronnen
- "Onverzadigd vet". Voedingscentrum.
- "Welke vetten zijn ongezond?". Voedingscentrum.
- "Cholesterol". Hartstichting.
- "Transvet". Voedingscentrum.