Oblast Kaliningrad
| Oblast Kaliningrad Калининградская область | |
 
| |
|---|---|
|
| |
| Hoofdstad | Kaliningrad |
| Federaal district | Noordwest |
| Economische regio | Kaliningrad |
| Oppervlakte | 15.100 km² |
| Inwonersaantal | 955.281 |
Portaal  Rusland
| |
.svg)
De oblast Kaliningrad is een oblast van Rusland. De oblast is het enige deelgebied dat niet grenst aan de rest van Rusland (we noemen dit ook wel een exclave). Kaliningrad grenst in het noordoosten aan Litouwen en in het zuiden aan Polen. Ook ligt het aan de Baltische Zee. De oblast is vernoemd naar de hoofdstad, Kaliningrad. In de oblast wonen iets minder dan 1 miljoen mensen.
Oorspronkelijk was het gebied waar de oblast Kaliningrad ligt onderdeel van het koninkrijk Pruisen en later van Duitsland. Het behoorde hij de provincie Oost-Pruisen. De stad Kaliningrad heette toentertijd Königsberg (Nederlands: Koningsbergen). Na de Tweede Wereldoorlog werd het gebied onderdeel van de Sovjet-Unie. De Russen maakten hier vervolgens een belangrijke havenstad van. Hoewel de Russen al een havenstad hadden aan de Oostzee, namelijk Sint-Petersburg, was deze haven 's winters dichtgevroren. Kaliningrad is dit niet. De Duitse bevolking werd verdreven en vervangen door Russen. Na de val van de Sovjet-Unie raakte de oblast afgezonderd van de rest van Rusland.
De oblast wordt soms meegerekend tot de Baltische Staten, maar dit is fout.
Geschiedenis
Middeleeuwen
Het gebied waar Kaliningrad nu ligt is bewoond sinds de middeleeuwen. In het westen van de oblast woonden de Pruisen en in het oosten de Litouwers. Beide volkeren werden gescheiden door twee rivieren. In deze tijd stichtten de Pruisen de stad Koningsbergen, waar veel Duitsers naartoe verhuisden. Hierdoor werd het gebied "verduitst". Oftewel, het aantal Duitstalige inwoners nam toe terwijl het aantal Litouwers afnam. Dit duurde enkele eeuwen tot in de 17e eeuw er geen Litouws meer gesproken werd in de oblast.
Overigens gebeurde dit in meer gebieden van Noord-Polen en de Baltische Staten. Hier was de Duitse Orde actief en veel Duitsers verhuisden naar het gebied. Koningsbergen was de hoofdstad van deze Duitse Orde.
Vroegmoderne tijd
In 1525 stichtte hertog Albrecht het hertogdom Pruisen. Koningsbergen werd de hoofdstad van dit hertogdom tot 1701. Toen verhuisde de hoofdstad naar Berlijn. Pruisen wist over de jaren heen steeds meer gebieden van Polen te veroveren. Tijdens de Zevenjarige Oorlog werd het oosten van Pruisen bezet door de Russen in 1758. Het gebied werd teruggeven aan de Pruisen 1762.
In 1773 werd Pruisen verdeeld in provincies, waarbij de oblast Kaliningrad kwam te liggen in de provincie Oost-Pruisen. Oost-Pruisen was overigens een stuk groter en omvatte ook een deel van Polen.
Onder Napoleon
Na de slagen bij Jena en Auerstadt in 1806 viel het leger van Napoleon Bonaparte Pruisen binnen. Hierdoor was Berlijn door de Fransen bezet en het Pruisische hof moest vluchten naar Koningsbergen. Uiteindelijk hielpen de Russen om de Fransen te verjagen. Een jaar later kon de Pruisische koning weer regeren vanuit Berlijn.
Onderdeel van Duitsland
Oost-Pruisen was een belangrijk gebied in Pruisen en later Duitsland. De beroemde Duitse filosoof Immanuel Kant kwam uit het gebied, net als schrijver E.T.A. Hoffmann. In veel steden in de oblast is nog steeds veel Duitse architectuur te vinden. Dit is vrij bijzonder, aangezien veel van deze gebouwen verloren zijn gegaan tijdens de Tweede Wereldoorlog. Vooral veel gebouwen in de Jugendstil zijn nog altijd te zien.
Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd Oost-Pruisen aangevallen door de Russen. Zij deden dit nadat de Fransen dit vroegen, aangezien de Duitsers op het punt stonden Parijs in te nemen. De Russen wisten het gebied in te nemen. Hierdoor waren de Duitsers afgeleid en moesten hun troepen verplaatsen naar het oostelijke front. In de slag bij Tannenberg werd het Russische leger teruggedrongen door de Duitsers. In het Verdrag van Versailles werd besloten dat Duitsland Oost-Pruisen mocht houden. Wel werd Oost-Pruisen gescheiden van de rest van Duitsland doordat Polen toegang tot de Oostzee kreeg.
Tussen 1944 en 1945 werd Oost-Pruisen bezet door het Rode Leger. De twee miljoen inwoners van Koningsbergen werden toen geëvacueerd via de zee. In het akkoord van Potsdam werd Oost-Pruisen officieel onderdeel van de Sovjet-Unie. Wel werd het zuidelijk gedeelte aan Polen gegeven. Het noordelijke gedeelte werd onderdeel van de Sovjetrepubliek Rusland, hoewel het gescheiden was van de rest van Rusland door Litouwen.
Onderdeel van Rusland
De Russen hernoemde het gebied de oblast Kaliningrad. De oblast werd vernoemd naar de hoofdstad Kaliningrad, de nieuwe naam van Koningsbergen. De Duitse bevolking van Kaliningrad werd weggestuurd naar Duitsland. Ook werd het Duits vervangen door het Russisch. De oblast werd hervolkt met Russen. Het aantal inwoners is na de Tweede Wereldoorlog nooit meer op het peil gekomen van voor de oorlog. Voor de oorlog woonden er meer dan 2 miljoen mensen in het gebied. Na de oorlog waren dit er slechts 1 miljoen.
De oblast was en is belangrijk voor de Russen, aangezien het een marinebasis is aan de Oostzee. Anders dan de havenstad van Sint-Petersburg is de haven van Kaliningrad niet dichtgevroren in de winter.
Na de Duitse hereniging in 1990 had de Duitse regering plannen om de oblast te kopen van de Russen. De Russen hadden namelijk geld nodig na de val van de Sovjet-Unie. De Duitse regering zag af van de plannen. In de oblast wonen tegenwoordig haast geen Duitsers meer. Ook kon de Duitse regering het geld beter gebruiken voor het oosten van Duitsland. Daarnaast was men bang dat Polen dit niet toestond, aangezien Duitsland anders aan beide kanten van Polen lag. De Duitsers waren bang dat Polen dit als bedreiging zag. Dit verhaal werd gepubliceerd in 2010 in Der Spiegel, maar er wordt getwijfeld om het waar is.
Geografie
Landschap
De oblast Kaliningrad is het enige deelgebied van Rusland dat niet verboden is met de rest van Rusland. De oblast ligt aan de Baltische Zee (Oostzee). De grootste plaats van de oblast is Kaliningrad, waar ongeveer de helft van de inwoners wonen. Vanuit Kaliningrad lopen twee landtongen. Als eerste is er de Wislaschoorwal naar Polen. Tussen deze schoorwal en het vasteland ligt een groot meer, de Wislahaf. Als tweede is er de Koerse Schoorwal met de Koerse Haf naar Litouwen. Deze Koerse Schoorwal staat op de werelderfgoedlijst van UNESCO.
Door de oblast stroomt de Memel
Grote steden
| 5 grootste steden van de oblast | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Nummer | Stad | Inwoners | ||||||||
| 1 | Kaliningrad | 475.056 | ||||||||
| 2 | Sovjetsk | 39.752 | ||||||||
| 3 | Tsjernjachovsk | 35.888 | ||||||||
| 4 | Baltiejsk | 33.317 | ||||||||
| 5 | Goesev | 28.260 | ||||||||
Bevolking
De oblast Kaliningrad heeft iets minder dan 1 miljoen mensen. Het aantal inwoners van de oblast is aan het dalen. Nog altijd is de oblast een van de dichtstbevolkte regio's van Rusland. Oorspronkelijk had de oblast een grote Duitse bevolking. Na de Tweede Wereldoorlog moesten veel Duitsers gedwongen verhuizen. Tegenwoordig is 86,4% van de bevolking Russisch. Andere minderheden zijn Oekraïners, Wit-Russen, Polen, Litouwers, Armeniërs en Duitsers.
De oblast is een van de meest ongelovige regio's van Rusland. Zo'n 55,6% van de bevolking hangt geen religie aan of is ongelovig. Zo'n 30% van de bevolking is aanhanger van de Russisch-Orthodoxe Kerk. Het overige gedeelte hangt andere christelijke stromingen aan, zoals de Rooms-Katholieke Kerk.
Politiek
Kaliningrad is een van de oblasten van Rusland. Een oblast is een soort van provincie. De oblast heeft een eigen gouverneur, genaamd Anton Alikhanov. Daarnaast heeft Kaliningrad een eigen parlement, de Doema. De Doema heeft 40 zetels en wordt elke 4 jaar gekozen. In vergelijking tot de autonome republieken van Rusland heeft Kaliningrad weinig zelfbestuur.
Na de val van de Sovjet-Unie wilde Kaliningrad zich afscheiden van Rusland. De oblast wilde een referendum en banden met de Europese Unie. Sinds 2004 heeft Kaliningrad alleen maar grenzen met EU-landen. Tussen 1993 en 2005 bestond de Baltische Republikeinse Partij, die Kaliningrad onafhankelijk wilde maken. Volgens de partij behoorde Kaliningrad tot de Baltische Staten (Estland, Letland, Litouwen). De partij noemde Kaliningrad de "vierde Baltische staat". Deze partij werd verboden in Rusland in 2005.
Economie
Op het gebied van de economie is de oblast belangrijk voor Rusland. De oblast wordt omringt door de Europese Unie. Daarnaast heeft Rusland in de oblast de enige ijsvrije haven aan de Oostzee. Hoewel Sint-Petersburg ook aan de Oostzee ligt, vriest deze haven 's winters vaak dicht. In Kaliningrad is dit niet het geval. De oblast Kaliningrad heeft ook de grootste voorraad barnsteen ter wereld. De bodem van de oblast zit er vol mee. Van barnsteen kunnen onder meer kralen en sieraden gemaakt worden. Daarnaast zitten er veel fabrieken in Kaliningrad, zoals fabrieken van BMW en General Motors. Voornamelijk de auto-industrie is erg belangrijk voor de oblast. Ook de scheepsbouw en voedselindustrie zijn belangrijk. De visserij is daarnaast belangrijk voor de economie van de oblast.
De oblast heeft een vrij hoge werkloosheid. De Russische overheid probeert in dit naar beneden te brengen door meer industrie naar de oblast te brengen.
Links
- (en) Artikel op Wikipedia
