Lijst van Nederlandse plaatsen met stadsrechten
Naar navigatie springen
Naar zoeken springen
_(14784969183).jpg)
In Nederland zijn een aantal plaatsen waar ooit stadsrechten aan zijn toegekend. Van sommige van de plaatsen op de lijst is niet bekend of, en zo ja wanneer, stadsrechten verleend zijn. Dat die plaatsen, met name de meeste Friese steden, evenals Appingedam en Groningen, een eigen stadsrecht bezaten, is op zich wel duidelijk geworden uit oude documenten.
De toekenning van stadsrechten heeft sinds de herzieningen van de grondwet in 1848 en de daaruit voortvloeiende Gemeentewet van 1851 eigenlijk geen betekenis meer. Vanuit sociaal-geografisch gezichtspunt gezien, hebben veel van deze plaatsen dan ook niet die bevolkingsaantallen dat je van een stad kunt spreken. In feite zijn dat dorpen. Eemnes is daar een voorbeeld van. Het omgekeerde komt ook voor; Hilversum telt zo'n 94.000 inwoners. Toch wordt het door de meeste (oudere) inwoners nog steeds een dorp genoemd.
Tabel
| Stad | (Huidige) provincie | Jaar |
|---|---|---|
| Aardenburg | Zeeland | voor 1187 |
| Abbekerk | Noord-Holland | 1414 |
| Alkmaar | Noord-Holland | 1254 |
| Almelo | Overijssel | voor 1420 |
| Ameide | Utrecht | 1277 |
| Amersfoort | Utrecht | 1259 |
| Ammerstol | Zuid-Holland | 1322 |
| Amsterdam | Noord-Holland | 1306 |
| Appingedam | Groningen | 1327 |
| Arnemuiden | Zeeland | 1574 |
| Arnhem | Gelderland | 1233 |
| Asperen | Gelderland | 1314 |
| Assen | Drenthe | 1809 |
| Austerlitz | Utrecht | 1806 |
| Axel | Zeeland | 1213 |
| Baarn | Utrecht | omstreeks 1350 |
| Barsingerhorn-Haringhuizen | Noord-Holland | 1415 |
| Batenburg | Gelderland | 1349 |
| Bergen op Zoom | Noord-Brabant | voor 1212 |
| Beverwijk | Noord-Holland | 1298 |
| Bergeijk | Noord-Brabant | 1331 |
| Biervliet | Zeeland | 1183 |
| Bolsward | Friesland | 1455 |
| Borculo | Gelderland | 1375 |
| Breda | Noord-Brabant | 1198-1212 |
| Bredevoort | Gelderland | vóór 1388 |
| Brielle | Zuid-Holland | 1306 |
| Bronkhorst | Gelderland | 1482 |
| Brouwershaven | Zeeland | 1403 |
| Bunschoten | Utrecht | 1383 |
| Buren | Gelderland | 1395 |
| Coevorden | Drenthe | 1408 |
| Culemborg | Gelderland | 1318 |
| Delden | Overijssel | 1322, opnieuw in 1333 |
| Delft | Zuid-Holland | 1246 |
| Delfshaven | Zuid-Holland | 1818 |
| Delfzijl | Groningen | 1819 |
| Deventer | Overijssel | 1123 |
| Doesburg | Gelderland | 1237 |
| Doetinchem | Gelderland | 1236 |
| Dokkum | Friesland | 1298 |
| Domburg | Zeeland | 1223 |
| Dordrecht | Zuid-Holland | 1220 |
| Echt | Limburg | 1343 |
| Edam | Noord-Holland | 1357 |
| Eembrugge | Utrecht | 1300 |
| Eemnes-Binnen | Utrecht | 1439 |
| Eemnes-Buiten | Utrecht | 1352 |
| Eindhoven | Noord-Brabant | 1232 |
| Elburg | Gelderland | 1233 |
| Enkhuizen | Noord-Holland | 1355 |
| Enschede | Overijssel | 1325 |
| Franeker | Friesland | 1374 |
| Geertruidenberg | Noord-Brabant | 1213 |
| Geervliet | Zuid-Holland | 1381 |
| Gendt | Gelderland | 1233 |
| Genemuiden | Overijssel | 1275 |
| Gennep | Limburg | vóór 1371 |
| Goedereede | Zuid-Holland | 1312 |
| Goes | Zeeland | 1405 |
| Goor | Overijssel | 1263 |
| Gorinchem | Zuid-Holland | 1382 |
| Gouda | Zuid-Holland | 1272 |
| Grafhorst | Overijssel | 1333 |
| 's-Gravenhage | Zuid-Holland | 1806 |
| 's-Gravenzande | Zuid-Holland | 1246 |
| Gramsbergen | Overijssel | 1442 |
| Grave | Noord-Brabant | 1233 |
| Groenlo | Gelderland | 1277 |
| Groningen | Groningen | 1227 |
| Grootebroek (of stede Broec) | Noord-Holland | 1364 |
| Haarlem | Noord-Holland | 1245 |
| Haastrecht | Zuid-Holland | 1396 |
| Hardenberg | Overijssel | 1362 |
| Harderwijk | Gelderland | 1231 |
| Harlingen | Friesland | 1234 |
| Hasselt | Overijssel | 1252 |
| Hattem | Gelderland | 1299 |
| Heenvliet | Zuid-Holland | 1469 |
| 's-Heerenberg | Gelderland | 1379 |
| Helmond | Noord-Brabant | 1232 |
| Hem | Noord-Holland | 1414 |
| 's-Hertogenbosch | Noord-Brabant | 1184 |
| Heukelum | Gelderland | 1391 |
| Heusden | Noord-Brabant | 1318 |
| Hindeloopen | Friesland | 1225 |
| Hoorn | Noord-Holland | 1357 |
| Huissen | Gelderland | 1314 |
| Hulst | Zeeland | 1180 |
| IJlst | Friesland | 1268 |
| IJsselstein | Utrecht | 1363 |
| IJzendijke | Zeeland | 1303 |
| Kampen | Overijssel | 1236 |
| Kessel | Limburg | 1312 |
| Klundert | Noord-Brabant | 1357 |
| Kortgene | Zeeland | 1431 |
| Laag-Keppel | Gelderland | 1404 |
| Langedijk | Noord-Holland | 1415 |
| Leerdam | Utrecht | 1407 |
| Leeuwarden | Friesland | 1285 |
| Leiden | Zuid-Holland | vóór 1266 |
| Lochem | Gelderland | 1233 |
| Maasbommel | Gelderland | 1328 |
| Maassluis | Zuid-Holland | 1814 |
| Maastricht | Limburg | vóór 1204 |
| Medemblik | Noord-Holland | 1289 |
| Megen | Noord-Brabant | 1357 |
| Meppel | Drenthe | 1644 / 1809 |
| Middelburg | Zeeland | 1217, vermoedelijk al voor 1215 |
| Monnickendam | Noord-Holland | 1355 |
| Montfoort | Utrecht | 1329 |
| Montfort | Limburg | 1294 |
| Muiden | Noord-Holland | 1122 |
| Naarden | Noord-Holland | 1351 |
| Stede Niedorp | Noord-Holland | 1415 |
| Nieuwpoort | Zuid-Holland | 1283 |
| Nieuwstadt | Limburg | 1263 of 1271 |
| Nijkerk | Gelderland | 1413 |
| Nijmegen | Gelderland | 1230 (vrijstad) |
| Oisterwijk | Noord-Brabant | 1230 |
| Oldenzaal | Overijssel | tussen 1233 en 1249 |
| Ommen | Overijssel | 1248 |
| Oostburg | Zeeland | 1237 |
| Oosterhout | Noord-Brabant | 1809 |
| Ootmarsum | Overijssel | 1325 |
| Oss | Noord-Brabant | 1399 |
| Oudewater | Utrecht | 1265 |
| Philippine | Zeeland | 1506 |
| Purmerend | Noord-Holland | 1410 |
| Ravenstein | Noord-Brabant | 1380 |
| Reimerswaal | Zeeland | 1374 |
| Rhenen | Utrecht | 1250-1258 |
| Rijssen | Overijssel | 1243 |
| Roermond | Limburg | 1231 |
| Rotterdam | Zuid-Holland | 1299, opnieuw in 1340 |
| Schagen | Noord-Holland | 1415 |
| Schiedam | Zuid-Holland | 1275 |
| Schoonhoven | Zuid-Holland | 1280 |
| Sint Anna ter Muiden | Zeeland | 1242 |
| Sint-Maartensdijk | Zeeland | 1491 |
| Sint-Oedenrode | Noord-Brabant | 1232 |
| Sittard | Limburg | 1243 |
| Sloten | Friesland | 1426 |
| Sluis | Zeeland | 1290 |
| Sneek | Friesland | 1456 |
| Staverden | Gelderland | 1298 |
| Stavoren | Friesland | 1058-1068 (?) |
| Steenbergen | Noord-Brabant | 1272 |
| Steenwijk | Overijssel | 1327 |
| Susteren | Limburg | 1276 |
| Terborg | Gelderland | 1419 |
| Terneuzen | Zeeland | 1584 |
| Texel | Noord-Holland | 1415 |
| Tholen | Zeeland | 1366 |
| Thorn | Limburg | dertiende eeuw |
| Tiel | Gelderland | dertiende eeuw |
| Tilburg | Noord-Brabant | 1809 |
| Utrecht | Utrecht | 1122 |
| Valkenburg | Limburg | 1452 |
| Veere | Zeeland | 1355 |
| Venlo | Limburg | 1343 |
| Vianen | Utrecht | 1336 |
| Vlaardingen | Zuid-Holland | 1273 |
| Vlissingen | Zeeland | 1315 |
| Vollenhove | Overijssel | 1354 |
| Vreeland | Utrecht | 1265 |
| Waalwijk | Noord-Brabant | 1303 |
| Wageningen | Gelderland | 1263 |
| Weert | Limburg | 1414 |
| Weesp | Noord-Holland | 1355 |
| Wessem | Limburg | vermoedelijk voor 1118 maar in elk geval voor 1329 |
| Westkapelle | Zeeland | 1223 |
| Westwoud | Noord-Holland | 1414 |
| Wieringen | Noord-Holland | 1432 |
| Wijk bij Duurstede | Utrecht | 1300 |
| Willemstad | Noord-Brabant | 1585 |
| Wilsum | Overijssel | 1331 |
| Winkel | Noord-Holland | 1415 |
| Winschoten | Groningen | 1819 |
| Woerden | Utrecht | 1372 |
| Workum | Friesland | 1399 |
| Woudrichem | Noord-Brabant | 1284 |
| Zaandam | Noord-Holland | 1812 |
| Zaltbommel | Gelderland | 1231 |
| Zevenaar | Gelderland | 1487 |
| Zevenbergen | Noord-Brabant | 1427 |
| Zierikzee | Zeeland | 1217-1222, vernieuwd in 1248 |
| Zutphen | Gelderland | 1190 |
| Zwolle | Overijssel | 1230 |