Alexander I van Joegoslavië

Alexander I Karađorđević (Cetinje, 16 december 1888 — Marseille, 9 oktober 1934) was koning van Joegoslavië tussen 1921 en 1934. Alexander behoorde tot het huis Karađorđević.

Levensloop

Jeugd

Alexander was de zoon van Peter I en zijn vrouw Zorka van Montenegro. Hij werd geboren in Cetinje, wat toen de hoofdstad van het vorstendom Montenegro was. Zijn vader was het hoofd van de belangrijke familie Karađorđević. Deze familie streed samen met het huis Obrenović om de Servische troon. De familie Obrenović had echter de troon in handen, toen hij geboren werd. Hierdoor leefde zijn vader buiten Servië. Tijdens zijn jeugd leefde Alexander in Montenegro, maar studeerde ook in Sint-Petersburg en Genève.

De familie Obrenović was echter onpopulair. In 1903 zweerden een aantal parlementsleden samen om de laatste koning uit het huis Obrenović te vermoorden. Hij had geen kinderen of troonopvolger. Hierdoor koos het parlement Peter I tot koning van Servië. Alexander werd hierdoor kroonprins en de familie verhuisde terug naar Servië.

Regentschap

In 1914 werd de gezondheid van zijn vader veel zwakker. Hierdoor werd Alexander tot regent benoemd. Dit betekende dat Alexander voor Peter I regeerde, hoewel Peter I officieel koning van Servië bleef. Datzelfde jaar brak de Eerste Wereldoorlog uit. Oostenrijk-Hongarije viel toen Servië binnen en de Servische regering moest vluchten naar het eiland Korfoe. Pas aan het einde van de Eerste Wereldoorlog keerde de regering weer terug naar Belgrado.

Na de oorlog viel Oostenrijk-Hongarije uiteen. Hierdoor werden Kroatië, Slovenië, Bosnië, Servië en Montenegro samengevoegd tot één land; het koninkrijk Joegoslavië. Joegoslavië heette toen nog het "koninkrijk der Slovenen, Kroaten en Serven". Peter I werd koning van Joegoslavië en Alexander bleef zijn regent. Er ontstonden meteen al conflicten. De Kroaten en Slovenen wilden meer zelfbestuur, terwijl de Joegoslavische overheid dit niet wilde. De Serven hadden de meeste invloed op de Joegoslavische politiek.

Koningschap

Na het overlijden van zijn vader in 1921 werd Alexander I koning van Joegoslavië. Alexander I bemoeide zich heel erg met de politiek. Dit was een verschil met zijn vader, die het besturen aan het parlement overliet. Desondanks was Alexander I ook een voorstander van de democratie. Hij vond dat de vorst niet de absolute macht moest hebben. Onder Alexander I kreeg de Joegoslavische overheid meer macht, terwijl de regio's minder macht kregen. Ook werd hij bondgenoten met Roemenië en Frankrijk.

Desondanks bleef het een chaos in Joegoslavië. Er waren verschillende conflicten tussen de volkeren van het land. In 1928 liepen deze conflicten zo erg uit de hand dat een Montenegrijns parlementslid zijn wapen afvuurde in het parlement. Hierbij kwamen twee Kroatische parlementsleden om het leven en raakten drie andere leden gewond. Dit zorgde voor grote protesten en oplopende spanningen.

In 1929 besloot Alexander I daarom om een staatsgreep uit te voeren. Hij greep de macht en wierp de regering omver. Joegoslavië werd vervolgens een dictatuur, waar Alexander I de heerser van werd. Politieke partijen werden verboden en vrijheid van meningsuiting was beperkt. Ook veranderde hij de naam van het land in "Joegoslavië". Alexander I wilde namelijk een Joegoslavisch nationalisme creëren. Volgens hem waren de verschillende volkeren in het land niet zo verschillend.

De dictatuur was eerst vrij populair, maar al snel was dit niet meer het geval. Er waren namelijk veel wreedheden en vervolgingen. Vooral de Kroaten waren tegen Alexander I. Hierdoor kwam de fascistische organisatie Ustaša in opkomst, die Kroatië onafhankelijk wilde maken. De leider van deze groep, Ante Pavelić, bereidde samen met de Italianen en de Binnenlandse Macedonische Revolutionaire Organisatie een aanslag voor op Alexander I

Moord

Op 9 oktober 1934 bezocht Alexander I de Franse stad Marseille. De Joegoslavische regering vermoedde een mogelijke aanslag en waarschuwden de koning hiervoor. Desondanks reed hij samen met de Franse minister van Buitenlandse Zaken door de straten van de stad. Tijdens de autorit kwam de Bulgaar Vlado Tsjernozemski naar de auto gelopen. Hij vuurde een schot op de koning, waarbij zowel de koning als de minister omkwamen. Vlado Tsjernozemski werd vervolgens door een politieman gepakt en de gehele menigte van toeschouwers sloegen hem. Hierdoor overleed de dader later die dag aan zijn verwondingen.

De moord was volledig op film vastgelegd, aangezien er veel mensen aan de zijkanten van de straten stonden tijdens de autorit. Alexander I werd opgevolgd door zijn zoon, Peter II.

Huwelijk en kinderen

Koning Alexander I trouwde in 1922 met Marie van Hohenzollern-Sigmaringen. Zij was de dochter van de Roemeense koning Ferdinand I. Samen hadden ze drie kinderen:

• Peter
• Tomislav
• André