Spoken (Henrik Ibsen)

Spoken
Informatie
Alternatieve titel	Gengangere
Schrijver	Henrik Ibsen
Taal (origineel)	Deens
Land	Noorwegen
Genre	Tragedie
Datum	20 mei 1882
Akte(s)	2
ISBN
Uitgeverij
Bijzonderheden
Online-tekst
Portaal Theater

Spoken (Deens: Gengangere) is toneelstuk geschreven door de Noorse toneelschrijver Henrik Ibsen. Ibsen schreef het toneelstuk in 1881 in het Deens. Het werd voor het eerst opgevoerd op 20 mei 1882 in de Amerikaanse stad Chicago. Spoken behoort tot een van zijn bekende toneelstukken. Andere beroemde toneelstukken van Ibsen zijn Een poppenhuis, Hedda Gabler en Peer Gynt.

Het toneelstuk gaat over de weduwe Helen Alving. Zij heeft een weeshuis opgericht na de dood van haar man. In haar huis woont zij samen met haar zoon, Oswald, en haar kamermeisje, Regina. Tijdens het toneelstuk worden steeds meer dingen uit het verleden duidelijk. Er worden dan ook enkele geheimen onthuld. Uiteindelijk worden de consequenties hiervan duidelijk. Ibsen spreekt in het toneelstuk over de gevolgen van seksueel overdraagbare aandoeningen (SAO's) en euthanasie, wat in die tijd omstreden onderwerpen waren.

Ondanks de titel gebeurd er niets bovennatuurlijks in het toneelstuk. De naam Spoken verwijst dan ook naar zaken uit het verleden die terugkeren en invloed hebben op de toekomst.

Personages

• Helen Alving, een weduwe.
• Oswald Alving, een kunstschilder en haar zoon.
• Pastoor Manders, een vriend van mevrouw Alving.
• Jacob Engstrand, een klusjesman.
• Regina Engstrand, een kamermeisje.

Samenvatting

Let op! Hieronder staat de samenvatting van een verhaal. Soms is het niet leuk als je al weet hoe het verhaal afloopt!

Regina (staand) en mevrouw Helen Alving

Helen Alving is weduwe. Na de dood van haar man, kapitein Alving, besluit zij om weeshuis in zijn naam op te richten. Vanuit de woonkamer kan het weeshuis op de heuvel gezien worden. Kapitein Alving was niet trouw aan haar geweest. Hij had verschillende relaties met andere vrouwen. Desondanks besloot Helen om bij haar man te blijven. Ze was bang om een schandaal te veroorzaken en wilde haar zoon, Oswald, niet belasten.

Oswald is een tijd voor het begin van het toneelstuk teruggekeerd uit Parijs. Hij is kunstschilder en spendeert zijn tijd vooral boven in zijn kamer. In Parijs liep Oswald echter syfilis op. Hij probeert dit geheim te houden voor zijn moeder, waardoor hij altijd boven is. Helen maakt zichzelf wijs dat hij aan het schilderen is of de dood van zijn vader berouwt. Oswald is ook verliefd op Regina, het kamermeisje.

De klusjesman Jacob Engstrand is getrouwd met de moeder van Regina. Toch was haar moeder al zwanger voordat zij getrouwd waren. Regina is hierdoor zijn eigen dochter, maar hij beschouwd haar wel zo. Jacob werkt in het weeshuis van mevrouw Alving, maar wil zijn eigen hostel voor zeemannen oprichten. Hij probeert Regina te overtuigen te stoppen met haar baan en hem te helpen. Regina weigert echter.

De avond voordat het weeshuis opengaat, komt pastoor Manders langs. Hij wil gezamenlijk bidden om te zorgen voor een goede opening. Diezelfde avond brandt het weeshuis echter af. Manders had haar eerder proberen te overtuigen geen weeshuis op te richten. Hier door zegt hij eigenlijk dat Helen niet gelovig genoeg is. Jacob onthult dat het de schuld van Manders is. Hij zou namelijk niet voorzichtig geweest zijn met een kaars. Jacob is bereid om de schuld op zich te nemen om de reputatie van Manders te redden. Manders gaat akkoord en helpt hem met het bouwen van zijn hostel. Uiteindelijk wordt die avond onthult dat Regina eigenlijk de geheime dochter is van kapitein Alving. Regina en Oswald zijn hierdoor halfbroer en halfzus van elkaar. Regina kan deze waarheid niet aan en besluit met haar vader mee te gaan.

Helen moet nu een zeer moeilijke beslissing nemen over haar zoon.

Hierdoor blijven Oswald en Helen alleen achter in het huis. Oswald onthult hierdoor het laatste geheim aan zijn moeder: Hij heeft syfilis en is in zijn laatste fase. Zijn moeder is bereid voor hem te zorgen, maar Oswald wil een waardige dood sterven. Syfilis tast in de laatste fase namelijk het zenuwstelsel aan, waardoor je waanbeelden krijgt. Hij vertelt zijn moeder dat hij een fatale hoeveelheid morfine heeft. Als hij deze zal innemen, zal hij sterven. Hij vraagt zijn moeder om deze hoeveelheid te injecteren. Helen gaat akkoord, maar wil dit alleen doen wanneer het nodig is (oftewel wanneer haar zoon niet meer bewust is).

Aan het einde van het toneelstuk gaat de zon op. Oswalds spraak begint steeds warriger te worden, waardoor duidelijk wordt dat de ziekte zich heeft doorgezet. Het toneelstuk eindigt met een Helen die een zeer moeilijke beslissing moet maken: Zal zij haar eigen zoon euthanasie geven (naar zijn wens) of niet. Hierdoor is er een open einde.