Koninkrijk Spanje (1874-1931): verschil tussen versies

Huidige versie van 14 nov 2024 om 13:29

Koninkrijk Spanje Reino de España Koninkrijk Spanje in 1898
Hoofdstad	Madrid
Talen	Spaans, Catalaans, Baskisch
Religie	Rooms-katholicisme
Adellijk huis	Huis Bourbon
Bestuursvorm	Constitutionele monarchie
Portaal Spanje en Geschiedenis

Het koninkrijk Spanje bestond van 1874 tot 1931. In deze periode ontstond na de val van de Eerste Spaanse Republiek in 1874. Na één jaar republiek te zijn geweest, besloot men de monarchie weer te herstellen. Hierdoor werd Spanje weer een republiek onder het huis Bourbon. De periode tussen 1874 en 1931 wordt daarom ook wel de Restauratie of Bourbonrestauratie genoemd. Tijdens bijna de gehele periode was Spanje een constitutionele monarchie.

In deze periode was Spanje een erg instabiel land met veel opstanden, conflicten en economische problemen. Ook verloor Spanje Cuba, Puerto Rico, Guam en de Filipijnen als kolonie in 1898, wat het einde van het Spaanse Rijk betekende. Desondanks had Spanje nog enkele koloniën in Amerika. De problemen waren zo erg dat koning Alfons XIII generaal Miguel Primo de Rivera aanstelde als zijn premier in 1923. Primo de Rivero was geïnspireerd door het fascisme in Italië, waardoor Spanje een dictatuur werd. Koning Alfons XIII steunde de dictatuur, maar onder de bevolking was deze erg ongeliefd. In 1930 moest Primo de Rivero gedwongen aftreden. Koning Alfons XIII moest één jaar later ook aftreden, waarna de monarchie werd afgeschaft.

Op 14 april 1931 ontstond vervolgens de Tweede Spaanse Republiek.

Geschiedenis

Koning Alfons XII

Ontstaan

Spanje was al sinds het ontstaan in 1716 een koninkrijk. Tijdens de 19e eeuw kreeg de monarchie echter steeds meer tegenstanders. In 1873 werd de monarchie afgeschaft, nadat koning Amadeus I aftrad. Hierdoor ontstond de Eerste Spaanse Republiek. De republiek had veel problemen en na 18 maanden besloot men de monarchie weer te herstellen. Koning Alfons XII kwam op de troon en in 1876 kreeg het koninkrijk een nieuwe grondwet. Spanje was officieel een constitutionele monarchie, maar de koning had nog steeds veel macht. Zo mocht hij de leden van een van de twee kamers van het parlement kiezen. Ook had hij de leiding over het leger.

In de eerste jaren van het koninkrijk ontstond economische groei. Voor het eerst in jaren ging het beter met Spanje. Toch had Spanje nog altijd politieke problemen. Er waren ruzies tussen de liberalen en conservatieven. Ook wilden Baskenland, Catalonië en Galicië zich afscheiden. Koning Alfons XII overleed in 1885 en werd opgevolgd door koning Alfons XIII.

Nieuwe problemen

Onder koning Alfons XIII ontstonden opnieuw grote problemen. Spanje had ooit een groot koloniaal rijk, maar tegen 1898 was hier nog weinig van over. In Amerika had Spanje de koloniën Puerto Rico en Cuba en in Azië de Filipijnen en Guam. Cuba wilde zich echter afscheiden en kreeg uiteindelijk de steun van de Verenigde Staten. In 1898 ontstond er een oorlog tussen de Verenigde Staten en Spanje; de Spaans-Amerikaanse Oorlog. Hierdoor werd Cuba onafhankelijk en werden Puerto Rico, de Filipijnen en Guam onderdeel van de Verenigde Staten. Dit betekende het einde van het Spaanse Rijk. Desondanks had Spanje nog enkele koloniën in Afrika.

Koning Alfons XIII met Miguel Primero de Rivero

Toch leidde het verlies van de koloniën tot economische problemen die tot het einde duurde. Spanje bleef neutraal tijdens de Eerste Wereldoorlog. Tijdens de oorlog verbeterde de economische situatie zich iets. Vaak wordt gedacht dat de Spaanse griep uit Spanje kwam, maar dit fout. De Spaanse griep is waarschijnlijk in de Verenigde Staten ontstaan en verspreidde zich door de oorlog over Europa en de rest van de wereld. Spanje was (als neutraal land) de eerste die openlijk berichten verspreidde over de griep, waardoor we het de Spaanse griep noemen.

Dictatuur onder Primo de Rivero

Koning Alfons XIII moest weinig van democratie vinden. In 1923 kwam de generaal Miguel Primo de Rivero aan de macht door een staatsgreep. Beide waren geïnspireerd door het fascisme van Benito Mussolini in Italië. Primo de Rivero moest de Spaanse Mussolini worden. Spanje werd hierdoor een dictatuur. Spanje werd ook een stuk nationalistischer; Spanjaarden moesten trotser op hun cultuur worden. Hierdoor werden ook de Catalaanse taal, symbolen en tradities verboden. Daarnaast werd vrijheid beperkt en was er censuur.

Sinds 1921 voerde Spanje al een oorlog in het noorden van Marokko; de Rifoorlog. De inwoners van het Rifgebied kwamen in opstand tegen de Spanjaarden. Zij stichtten hierdoor een eigen republiek en wilden onafhankelijkheid. Dit leidde tot een oorlog met Spanje. Spanje kreeg later steun van Frankrijk. Hierdoor werd de Rifrepubliek verslagen in 1926 en bleef het gebied onder Spaanse controle.

Ondertussen zorgde Primo de Rivero dat de overheid een grotere rol in de economie speelde. Ook gaf hij veel geld uit aan wegen, spoorwegen en andere infrastructuur. Eerste leidde tot economische groei, maar in 1929 kreeg Spanje een grote economische klap door de beurskrach. Deze beurskrach leidde tot een grote wereldwijde economische crisis.

Einde

Daarnaast was Primero de Rivero erg onpopulair. Steeds meer mensen keerden zich tegen hem, waaronder veel belangrijke Spanjaarden. In 1930 werd koning Alfons XIII gedwongen om Primero de Rivero te ontslaan. Hierdoor kwam er een einde aan de dictatuur. De koning wees Damaso Berenguer als de nieuwe premier. Toch was de positie van de koning onhoudbaar geworden. Veel Spanjaarden vonden dat de koning niets gaf om democratie. Tijdens de verkiezingen van 1931 behaalden de republikeinen een meerderheid.

Voor de koning was dit een teken dat de bevolking niets om hem gaf. Hij besloot af te treden na de verkiezingen, waarna de monarchie werd afgeschaft. Hierdoor ontstond de Tweede Spaanse Republiek op 14 april 1931.

Koningen

Alfons XII (1874-1885)
Alfons XIII (1885-1931)

@@ Regel 1: / Regel 1: @@
+{{Koninkrijk Spanje (1874-1931)}}
 Het '''koninkrijk Spanje''' bestond van 1874 tot 1931. In deze periode ontstond na de val van de [[Eerste Spaanse Republiek]] in 1874. Na één jaar republiek te zijn geweest, besloot men de monarchie weer te herstellen. Hierdoor werd Spanje weer een republiek onder het [[huis Bourbon]]. De periode tussen 1874 en 1931 wordt daarom ook wel de ''Restauratie'' of ''Bourbonrestauratie'' genoemd. Tijdens bijna de gehele periode was Spanje een [[constitutionele monarchie]].
@@ Regel 4: / Regel 5: @@
 Op 14 april 1931 ontstond vervolgens de [[Tweede Spaanse Republiek]].
+==Geschiedenis==
+[[File:Retrato_del_rey_Alfonso_XII_(Museo_del_Prado).jpg|300px|thumb|left|Koning [[Alfons XII van Spanje|Alfons XII]]]]
+===Ontstaan===
+Spanje was al sinds het ontstaan in 1716 een koninkrijk. Tijdens de 19e eeuw kreeg de monarchie echter steeds meer tegenstanders. In 1873 werd de monarchie afgeschaft, nadat koning [[Amadeus I van Spanje|Amadeus I]] aftrad. Hierdoor ontstond de [[Eerste Spaanse Republiek]]. De republiek had veel problemen en na 18 maanden besloot men de monarchie weer te herstellen. Koning [[Alfons XII van Spanje|Alfons XII]] kwam op de troon en in 1876 kreeg het koninkrijk een nieuwe grondwet. Spanje was officieel een [[constitutionele monarchie]], maar de koning had nog steeds veel macht. Zo mocht hij de leden van een van de twee kamers van het parlement kiezen. Ook had hij de leiding over het leger.
+In de eerste jaren van het koninkrijk ontstond economische groei. Voor het eerst in jaren ging het beter met Spanje. Toch had Spanje nog altijd politieke problemen. Er waren ruzies tussen de liberalen en conservatieven. Ook wilden [[Baskenland]], [[Catalonië]] en [[Galicië (Spanje)|Galicië]] zich afscheiden. Koning Alfons XII overleed in 1885 en werd opgevolgd door koning [[Alfons XIII van Spanje|Alfons XIII]].
+===Nieuwe problemen===
+Onder koning Alfons XIII ontstonden opnieuw grote problemen. Spanje had ooit een groot koloniaal rijk, maar tegen 1898 was hier nog weinig van over. In Amerika had Spanje de koloniën [[Puerto Rico]] en [[Cuba]] en in Azië de [[Filipijnen]] en [[Guam]]. Cuba wilde zich echter afscheiden en kreeg uiteindelijk de steun van de [[Verenigde Staten]]. In 1898 ontstond er een oorlog tussen de Verenigde Staten en Spanje; de [[Spaans-Amerikaanse Oorlog]]. Hierdoor werd Cuba onafhankelijk en werden Puerto Rico, de Filipijnen en Guam onderdeel van de Verenigde Staten. Dit betekende het einde van het [[Spaanse Rijk]]. Desondanks had Spanje nog enkele koloniën in Afrika.
+[[File:Bundesarchiv_Bild_102-09411,_Primo_de_Rivera_und_der_König_von_Spanien.jpg|right|300px|thumb|Koning [[Alfons XIII van Spanje|Alfons XIII]] met [[Miguel Primero de Rivero]]]]
+Toch leidde het verlies van de koloniën tot economische problemen die tot het einde duurde. Spanje bleef neutraal tijdens de [[Eerste Wereldoorlog]]. Tijdens de oorlog verbeterde de economische situatie zich iets. Vaak wordt gedacht dat de [[Spaanse griep]] uit Spanje kwam, maar dit fout. De Spaanse griep is waarschijnlijk in de Verenigde Staten ontstaan en verspreidde zich door de oorlog over Europa en de rest van de wereld. Spanje was (als neutraal land) de eerste die openlijk berichten verspreidde over de griep, waardoor we het de Spaanse griep noemen.
+===Dictatuur onder Primo de Rivero===
+Koning Alfons XIII moest weinig van democratie vinden. In 1923 kwam de generaal [[Miguel Primo de Rivero]] aan de macht door een [[staatsgreep]]. Beide waren geïnspireerd door het [[fascisme]] van [[Benito Mussolini]] in [[Italië]]. Primo de Rivero moest de Spaanse Mussolini worden. Spanje werd hierdoor een [[dictatuur]]. Spanje werd ook een stuk [[nationalisme|nationalistischer]]; Spanjaarden moesten trotser op hun cultuur worden. Hierdoor werden ook de [[Catalaans]]e taal, symbolen en tradities verboden. Daarnaast werd vrijheid beperkt en was er [[censuur]].
+Sinds 1921 voerde Spanje al een oorlog in het noorden van Marokko; de [[Rifoorlog]]. De inwoners van het Rifgebied kwamen in opstand tegen de Spanjaarden. Zij stichtten hierdoor een eigen republiek en wilden onafhankelijkheid. Dit leidde tot een oorlog met Spanje. Spanje kreeg later steun van Frankrijk. Hierdoor werd de Rifrepubliek verslagen in 1926 en bleef het gebied onder Spaanse controle.
+Ondertussen zorgde Primo de Rivero dat de overheid een grotere rol in de economie speelde. Ook gaf hij veel geld uit aan wegen, spoorwegen en andere [[infrastructuur]]. Eerste leidde tot economische groei, maar in 1929 kreeg Spanje een grote economische klap door de [[beurskrach van 1929|beurskrach]]. Deze beurskrach leidde tot een grote wereldwijde economische crisis.
+===Einde===
+Daarnaast was Primero de Rivero erg onpopulair. Steeds meer mensen keerden zich tegen hem, waaronder veel belangrijke Spanjaarden. In 1930 werd koning Alfons XIII gedwongen om Primero de Rivero te ontslaan. Hierdoor kwam er een einde aan de dictatuur. De koning wees [[Damaso Berenguer]] als de nieuwe premier. Toch was de positie van de koning onhoudbaar geworden. Veel Spanjaarden vonden dat de koning niets gaf om democratie. Tijdens de verkiezingen van 1931 behaalden de republikeinen een meerderheid.
+Voor de koning was dit een teken dat de bevolking niets om hem gaf. Hij besloot af te treden na de verkiezingen, waarna de monarchie werd afgeschaft. Hierdoor ontstond de [[Tweede Spaanse Republiek]] op 14 april 1931.
+==Koningen==
+* [[Alfons XII van Spanje|Alfons XII]] (1874-1885)
+* [[Alfons XIII van Spanje|Alfons XIII]] (1885-1931)
 [[Categorie:Geschiedenis van Spanje]]