Cobra (kunst)

Cobra museum te Amstelveen

Schilderij vrouwen, kinderen, dieren. Karel Appel 1951

De grote Vogel, Corneille, 1951

Gevoel van inferioriteit, Aspger Jorn, 1951

Cobra (of CoBrA ) was een Europese avant-garde beweging die actief was in de kunst van 1948 tot 1951.

Inleiding

Op 8 november 1948 werd er in Parijs een groep voor kunstenaars opgericht. Ze noemden deze groep de CoBrA beweging. Het woord Cobra was samengesteld uit de eerste letters van de Franstalige plaatsnamen Copenhagen, Bruxelles en Amsterdam (ofwel Kopenhagen, Brussel en Amsterdam). Dit waren de hoofdsteden van de landen waar de oprichters vandaan kwamen. De naam werd in 1948 bedacht door Christiaan Dotremont.

Oprichters

De oprichters in Parijs waren Asger Jorn (uit Denemarken), Joseph Noiret en Christiaan Dotremont (uit België) en Karel Appel, Corneille en Constant Nieuwenhuys (uit Nederland). De oprichting werd bevestigd met de ondertekening van een manifest (schrijven), "La cause était entendue" ("De zaak werd geregeld"), opgesteld door Dotremont. Later kwamen er nog veel meer kunstenaars die zich aansloten bij deze groep, zoals Lucebert, Hugo Claus en anderen.

Werkwijze

Bestand:'Questioning Children' by Karel Appel, Tate Modern.JPG

Vragende kinderen, Karel Appel

De Cobra groep werd opgericht omdat de kunstenaars iets anders wilden maken dan dat ze eerder hadden laten zien. Ze wilden af van de traditie dat kunst altijd heel goed moet lijken op hoe het in het echt ook is. Ze wilden samenwerken met andere kunstenaars en ideeën uitwisselen. In de Cobra groep zaten niet alleen schilders, maar ook schrijvers en dichters.

De Cobra kunstenaars lieten zich inspireren door kunst uit verre landen, door kindertekeningen en gevoelens. Ook vonden ze soms dat het materiaal waarmee ze werkten (zoals klei of verf) belangrijker was dan hoe het eruit zou komen te zien. Ditzelfde werd ook gedaan door de kunstenaars van de existentiële kunst.

Ook de architect Aldo van Eyck, die later bekend zou worden om zijn architectuur van speeltuinen als cultuurkritiek. De nauwe band tussen Van Eyck en de kunstenaars van de CoBrA, die zich ook vooral lieten inspireren door kindertekeningen, maakt het waarschijnlijk dat veel van Eycks vroege inspiratie voor de speelplaatsen afkomstig is van CoBrA.

Tentoonstellingen

Hoewel de groep maar kort bestond waren er twee grootschalige tentoonstellingen. De eerste vond plaats in het Stedelijk Museum in Amsterdam, november 1949, de andere in het Palais des Beaux-Arts in Luik in 1951. Van Eyck werd gevraagd om het interieurontwerp van de tentoonstelling te maken.

De tentoonstelling van het Stedelijk Museum leidde tot felle kritiek van pers en publiek. Een criticus van Het Vrije Volk schreef: "Geklad, geklets en geklodder in het Stedelijk Museum". De CoBrA-kunstenaars worden gezien als klodderaars en oplichters. De kranten spraken van aanstootgevende kunst en provocatie (uitlokken) van de kant van de kunstenaars, en op een avond voor experimentele poëzie in het Stedelijk was er aanleiding voor een openbare vechtpartij.

Kenmerken

Het werk van de groepsleden bestond uit half-abstracte schilderijen met heldere kleuren, rouwe penseelvoering en vervormde menselijke figuren, geïnspireerd door primitieve en volkskunst en vergelijkbaar met Amerikaanse action-painting (actieschilderijen). Cobra was een mijlpaal in de ontwikkeling van het zogeheten Tachisme (ook wel het Europese abstract expressionisme) dat toch anders was dan de Amerikaanse variant.

Het kinderlijke in hun methode betekende plezier in het schilderen, in de materialen, vormen en tenslotte het schilderij zelf; deze manier van werken werd 'ongebonden verlangen' genoemd.

Uit elkaar

Door ruzie in de groep en doordat twee belangrijke kunstenaars ziek werden, viel de Cobra groep in 1951 uiteen. Na die periode ontwikkelde elke kunstenaar in de groep zijn eigen individuele paden. Veel van hen bleven samenwerken en op dezelfde manier werken.

Ook nu vinden veel kunstenaars en jonge kunststudenten hun inspiratie in het werk van de Cobra kunstenaars.

Er is een Cobra Museum in Amstelveen, met werken van Karel Appel en andere internationale avant-garde kunstenaars.

Bronnen en links

Cobra Museum voor Moderne Kunst - achtergrondinformatie over de Cobra-beweging

Cobra Kunst. (z.d.). In Wikipedia. Geraadpleegd op 22 oktober 2017, van https://nl.wikipedia.org/wiki/Cobra_(kunst)

Kunstkennis.nl. (z.d.). Moderne Kunst Cobra. Geraadpleegd op 22 oktober 2017, van http://www.kunstkennis.nl/kunstgeschiedenis/moderne%20kunst/cobra.htm

Vrijman, T. (regisseur). (1989). Cobra, een opstand tegen de orde. Cineproductie