Italiaans
Het Italiaans (Italiano) is een taal die behoort tot de Romaanse talen. Hierdoor is het Italiaans verwant aan het Spaans, Frans, Roemeens en nog veel meer talen. De taal is hierdoor ook lid van de Latijnse Unie en is afkomstig uit het Latijn.
Italiaans wordt gesproken door 66 miljoen mensen en staat op nummer 20 in de lijst met meest gesproken talen. Italiaans is een officiële taal in vier landen, namelijk Italië, Zwitserland, San Marino en Vaticaanstad. Ook is Italiaans een officiële taal binnen de Europese Unie. Het huidige standaard Italiaans is afgeleid uit het dialect rond de stad Florence, maar het Italiaans kent nog meer dialecten.
Italiaans is sterk verwant aan het Spaans en kan daardoor nog weleens met Spaans verward worden.
De Taal
Alfabet
Hieronder de letters van het Italiaanse alfabet met de uitspraak:
| A: aa | B: bie | C: tsjie | |
| D: die | E: ee | F: effe | |
| G: dzjie | H: acca | I: ie | |
| J: ie loenga | K: la kappa | L: elle | |
| M: emme | N: enne | O: oo | |
| P: pie | Q: koe | R: erre | |
| S: esse | T: tie | U: oe | |
| V: woe | W: doppia woe | X: ieks | |
| Y: i greeka of iepsielon | Z: la dzèta |
Je moet weten dat het Italiaanse alfabet eigenlijk uit 21 letters bestaat. De J, de K, de W, de X en de Y worden namelijk niet gebruikt in Italiaanse woorden. Toch worden ze wel gebruikt in leenwoorden uit het Grieks en het Engels, waardoor ze wel in bovenstaande lijst zijn opgenomen.
Lidwoorden
In het Italiaans hebben zelfstandig naamwoorden een geslacht. Ze kunnen mannelijk of vrouwelijk zijn. Bijna alle zelfstandige naamwoorden in het Italiaans eindigen op een klinker. Aan de klinker kun je meestal aflezen welk geslacht een woord is. De meeste zelfstandig naamwoorden die eindigen op een -o zijn mannelijk en de meeste die op een -a eindigen zijn vrouwelijk. Toch zijn er ook uitzonderingen, die men apart moet leren. Dat is hetzelfde als een zelfstandig naamwoord op een -e eindigt, dan kan het zowel mannelijk als vrouwelijk zijn.
Door het geslacht van een zelfstandig naamwoord te weten, kun je het goede lidwoord ervoor zetten. In het Italiaans zijn er namelijk zeven lidwoorden als variant van het Nederlandse "het" en "de" (bepaalde lidwoorden). Daarnaast zijn er nog eens zeven als variant op het Nederlandse "een". Dit komt mede doordat het meervoud andere lidwoorden kent als het enkelvoud. Ook hebben zelfstandige naamwoorden die beginnen met een klinker een ander lidwoord dan die beginnen met een medeklinker. Dit komt doordat de lidwoorden zelf eindigen op een klinker en in het geval van een woord dat begint met een klinker, leest dit niet handig. Hierdoor kan in plaats van il, lo of la de 'l gebruikt worden.
Meervoud
De vorming van het meervoud is in het Italiaans zeer eenvoudig. De zelfstandige naamwoorden die op een -e of een -o eindigen krijgen in plaats van die letter een -i. Zelfstandige naamwoorden die eindigen op een -a krijgen in plaats van die letter een -e. Buitenlandse leenwoorden woorden in hun langere vorm uitgesproken of krijgen een -i. Woorden die eindigen op een diakritisch teken blijven onveranderd.
Het Italiaans kent enkele onregelmatige meervoudsvormen, die men apart moet leren. Die woorden hebben namelijk een aparte meervoudsvorm.
Dialecten en verspreiding
Het huidige Italiaans is eigenlijk het Italiaans dat men rond Florence sprak. De Italiaanse schrijver Dante Alighieri, bekend van De Goddelijke Komedie, schreef zijn boeken is het Toscaans. Hier is later de Italiaanse standaardtaal van afgeleid. Alle Italiaanse dialecten zijn afgeleid van het Latijn. Wonderbaarlijk genoeg lijken de dialecten die op de eilanden gesproken worden ook veel op de dialecten die op het vasteland gesproken worden. Hieronder volgt een opsomming van een aantal Italiaanse dialecten:
- Bolognees
- Friulisch
- Ligurisch
- Lombardisch
- Modenees
- Napolitaans
- Piemontees
- Romanesco
- Sardijns
- Sicilicaans
- Venetiaans
Het Italiaans is niet echt een wereldtaal. De taal heeft in vier landen een officiële status. De meeste sprekers wonen in Italië zelf. In de Zwitserse kantons Ticino en Graubünden is Italiaans ook een officiële taal. Ook in het de minilandjes San Marino en Vaticaanstad wordt Italiaans gesproken. Daarnaast is Italiaans ook nog erkend als minderheidstaal in Slovenië en Kroatië. Hier spreken voornamelijk de ouderen nog Italiaans. In Frankrijk spreekt men op Corsica en rond Nice voornamelijk Italiaans, ook al is dit ook een minderheid. Net als op Malta en in Monaco. Ook in de voormalige Italiaanse koloniën is een Italiaanstalige minderheid. Veel immigranten hebben de taal ook meegenomen naar de Verenigde Staten, Canada, Australië, België, Argentinië en Duitsland.
Basis-Italiaans
Handige zinnen
| Nederlands | Italiaans (Italiano) |
|---|---|
| Wat is je naam?/Hoe heet je? | Come ti chiami? |
| Ik heet.../Ik ben.../Mijn naam is... | Il mio nome è... |
| Ik ben 12 jaar oud | Io ho 12 anni |
| Ik kom uit Nederland | Io vengo dai Paesi Bassi |
| Ik kom uit België | Io vengo dal Belgio |
| Dankjewel | Grazie |
| Hallo | Ciao |
| Goedendag | Buongiorno |
| Goedenavond | Buonasera |
| Goedemiddag | Buon pomeriggio |
| Dag | Addio |
| Eet smakelijk | Buon appetito |
Cijfers tot 10
| Cijfer | Cijfer in het Italiaans geschreven | Uitspraak |
|---|---|---|
| 1 | uno | oeno |
| 2 | due | doeë |
| 3 | tre | tre |
| 4 | quattro | kuatroo |
| 5 | cinque | tchinkuwe |
| 6 | sei | seij |
| 7 | sette | sete |
| 8 | otto | oto |
| 9 | nove | nove |
| 10 | dieci | diëtchi |
Italiaanse woorden in het Nederlands
Hieronder staat een lijstje met woorden uit het Italiaans die in het Nederlands zijn overgenomen en ver Nederlandst (spelling):
|
Aragonees · Aroemeens · Arpitaans · Asturisch · Catalaans · Corsicaans · Dalmatisch · Frans · Friulisch · Galicisch · Gascoons (Aranees) · Istriotisch · Istro-Roemeens | |