Democratisch Socialisten '70
| Democratisch Socialisten '70 (DS'70) | |
|
| |
|---|---|
| Oprichting | 4 april 1970 |
| Opheffing | 1 april 1983 |
| Actief in |  Nederland
|
| Stroming | Sociaaldemocratie Sociaalliberalisme Sociaal-conservatisme |
| Overig | |
| Wetenschappelijk bureau | Stichting Wetenschappelijk Instituut DS'70 |
| Jongerenorganisatie | Sociaal-Demokratisch Jongeren Aktief (SDJA) |
| Afsplitsing van | Partij van de Arbeid (PvdA) |
Portaal  Politiek
| |
.svg){kind=logo}
Democratisch Socialisten ’70 (DS’70) was een Nederlandse politieke partij die tussen 1970 en 1983 bestond. De naam van de partij verwijst naar het jaar van de oprichting. DS’70 was een sociaaldemocratische en sociaal-conservatieve partij. De partij werd opgericht door voormalige leden van de Partij van de Arbeid (PvdA). In vergelijking met de PvdA was DS’70 een stuk gematigder en op sociale kwesties een stuk conservatiever.
De partij werd opgericht als reactie op de vernieuwingsbeweging Nieuw Links, die eind jaren 1960 actief werd. De tegenstanders van Nieuw Links voelden zich niet gehoord in de partij en richtten daarom een eigen partij op. Het boegbeeld van de partij werd Willem Drees Jr., de zoon van voormalig premier Willem Drees. In 1971 wist de partij met 8 zetels in de Tweede Kamer terecht te komen en werd onderdeel van de regering van premier Barend Biesheuvel. Na één jaar stapte DS’70 echter alweer uit deze regering. Hierna ging het bergafwaarts met de partij. Uiteindelijk verdween de partij in 1981 uit de Tweede Kamer en werd in 1983 opgeheven.
Geschiedenis
Voorgeschiedenis
Om het ontstaan van DS’70 te begrijpen, moet je eerst weten wat Nieuw Links is. In 1966 viel het kabinet van premier Jo Cals tijdens de Nacht van Schmelzer. De regering van Cals bestond uit PvdA en de christendemocratische partijen ARP en KVP. Deze partijen hadden eerder tijdens de jaren 1940 en 1950 intensief samengewerkt om Nederland na de oorlog weer op te bouwen. De jaren 1960 brachten echter een hoop sociale veranderingen met zich mee. De Nacht van Schmelzer wordt daarom gezien als het symbolische einde van de oude politiek.
Als reactie op de nacht van Schelmzer werd de progressieve partij Democraten 66 (D66) opgericht. Binnen de PvdA ontstond ook een progressieve beweging genaamd Nieuw Links. Hoewel de PvdA op economisch vlak al een linkse partij was, was het sociaal vlak tamelijk conservatief tot gematigd. De Nieuw Linksers wilde dat de PvdA progressiever werd en meer radicale standpunten innam. Zo wilde Nieuw Links dat Nederland de NAVO zou verlaten als Spanje (toentertijd een dictatuur onder Francisco Franco) zou toetreden en dat Nederland de Vietcong zou erkennen.
Binnen de PvdA was er ook een conservatievere, rechtse vleugel die het niet eens was met Nieuw Links. Zij werden het ‘’Democratisch Appèl’’ genoemd, waartoe Kamerlid Frans Goedhart en Willem Drees Jr. behoorden. Het Democratisch Appèl wist echter geen steun te krijgen, terwijl Nieuw Links juist veel invloed kreeg over de partij.
Ontstaan
Op 14 mei 1970 splitsen de Kamerleden Frans Goedhart en Wybrand Schuitemaker zich van de PvdA af. Enkele maanden later sloot ook Fia van Veenendaal-van Meggelen zich aan bij de afsplitsing. De groep was ontevreden over de koers van de PvdA. De drie Kamerleden vonden dat de PvdA onder Nieuw Links anti-Amerikaans zou worden. Deze drie Kamerleden staan bekend als de Groep-Goedhart.
Kort daarvoor was de partij ‘’Democratisch Socialisten ‘70’’ opgericht door voormalige PvdA-leden die tegen Nieuw Links waren. Zij waren vaak anti-communistisch of een stuk gematigder/conservatiever dan Nieuw Links. Zij wilden juist de “oude PvdA” uit de jaren 1940 en 1950 behouden. De groep-Goedhart sloot zich aan bij DS’70. Het gezicht van DS’70 werd Willem Drees Jr., de zoon van oud-premier Willem Drees. Zijn vader was ook kritisch op Nieuw Links, maar is nooit lid geworden van DS’70.
Tijdens de Tweede Kamerverkiezingen 1971 behaalde DS’70 direct acht zetels in de Tweede Kamer.
Kabinetsdeelname
,_Bestanddeelnr_927-8803.jpg)
DS’70 werd direct onderdeel van de nieuwe centrumrechtse regering van premier Barend Biesheuvel. Deze regering bestond naast DS’70 uit de Katholieke Volkspartij (KVP), de Anti-Revolutionaire Partij (ARP), de Christelijk-Historische Unie (CHU) en de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD). DS’70 leverde twee ministers; Willem Drees Jr. (Verkeer en Waterstaat) en Mauk de Brauw (Wetenschapsbeleid en Wetenschappelijk Onderwijs).
Begin jaren 1970 ontstonden economische problemen in Nederland. Zo kwam er een einde aan de economische groei van de jaren 1960 en was er inflatie. DS’70 wilde dat burgers meer voor overheidsdiensten gingen betalen, zoals studeren aan de universiteit. Het kabinet kreeg echter veel tegenslagen op economisch gebied, waardoor er bezuinigt moest worden. DS’70 kwam in conflict met de andere partijen over het loon- en prijsbeleid. In de zomer van 1972 stapte DS’70 vervolgens uit de regering en Biesheuvels regering viel.
Neergang
Tijdens de Tweede Kamerverkiezingen 1972 verloor DS’70 twee zetels. Ondertussen wist de PvdA te profiteren van het vallen van het kabinet. PvdA-leider Joop den Uyl werd premier en wist de meest linkse en progressieve regering uit de Nederlandse geschiedenis te vormen. Binnen DS’70 ontstonden er conflicten over de koers van de partij. Zo konden bepaalde Kamerleden zich niet in het beleid van Willem Drees Jr. vinden. In 1975 ontstond er een breuk binnen de partij. Twee leden stapten uit de partij en namen hun zetel mee, terwijl twee andere leden de Tweede Kamer verlieten.
Na de Tweede Kamerverkiezingen 1977 verloor de partij nog eens vijf zetels. Willem Drees Jr. bleef hierdoor als eenmansfractie over, maar vertrok kort hierna. Hij werd opgevolgd door Ruud Nijhof. Bij de verkiezingen van 1981 verloor DS’70 ook haar laatste zetel en tijdens de verkiezingen van 1982 wist de partij ook geen zetels te behalen. In 1983 werd daarom besloten om DS’70 op te heffen.
Ideologie
DS’70 has zowel linkse als rechtse standpunten. Hierdoor werd de partij zowel centrumlinks als centrumrechts beschouwd. De veel Nederlandse media tijdens de jaren 1970 beschreven de partij als “Oud rechts”, terwijl DS’70 zichzelf meer als de “oude PvdA” zag. De Volkskrant schreef in 1974: “DS'70 zwabbert over de links-rechts lijn”. DS’70 was immers ontstaan uit de rechtse vleugel van een centrumlinkse partij, waardoor het niet vreemd was dat DS’70 zowel linkse als rechtse standpunten had.
De linkse standpunten waren bijvoorbeeld zichtbaar op het gebied van milieu. DS’70 vond bijvoorbeeld dat er internationale samenwerking tegen milieuvervuiling moest komen. Ook was de partij van mening dat de vervuiler moest betalen voor zijn vervuiling. De partij was in dit opzicht sociaaldemocratisch tot sociaalliberaal en redelijk vergelijkbaar met PvdA of D66.
Qua rechtse standpunten vond DS’70 dat de verzorgingsstaat op de schop moest om de economie op gang te brengen. De partij was voorstander van het profijtbeginsel. De partij wilde dat burgers moesten betalen voor overheidsdiensten, zoals universitair onderwijs. Op sociaal vlak was de partij ook een stuk conservatiever. Zo wilde het immigratie begrenzen, criminaliteit zwaarder bestraffen en een stuk behoudender op het gebied van sociale kwesties. Hierdoor was DS’70 ook een sociaal-conservatieve partij. Oorspronkelijk had DS’70 ook progressieve standpunten. Zo wilde de partij anticonceptiemiddelen opnemen in het ziektefonds en was voorstander van abortus. Deze progressieve standpunten verdwenen echter in de late jaren 1970.
Verkiezingsresultaten
Tweede Kamer
| Jaar | Lijsttrekker | Zetels | +/- |
|---|---|---|---|
| 1971 | Willem Drees Jr. | 8/150 |
+8 |
| 1972 | Willem Drees Jr. | 6/150 |
-2 |
| 1977 | Willem Drees Jr. | 1/150 |
-5 |
| 1981 | Ruud Nijhof | 0/150 |
-1 |
| 1982 | Ruud Nijhof | 0/150 |
0 |
Eerste Kamer
DS'70 heeft nooit zetels in de Eerste Kamer gehad.
Electoraat
De DS’70-kiezers waren een mengelmoes van linkse en rechtse kiezers. De leden van de partij kwamen zowel uit de centrumlinkse PvdA als de centrumrechtse VVD, ARP, KVP en CHU. Tijdens de late jaren 1970 verloor de partij kiezers aan het CDA, de VVD, de PvdA en D66. Deze mengelmoes maakte het ook erg moeilijk voor de partij om concrete standpunten in te nemen.
DS’70 scoorde vooral goed in rijkere gemeenten, zoals Rozendaal, Wassenaar, De Bildt en Naarden.
Bronnen
- Het artikel op Wikipedia
- Democratisch-Socialisten 1970 (DS'70) via www.parlement.com
- DS’70 via Andere Tijden
- Kockelmans, Fons (2016). De korte bloei van PvdA-afsplitsing DS’70. Historiek.
- Voerman, Gerrit (1991). Een geval van politieke schizofrenie. Het gespleten gedachtengoed van DS'70. Jaarboek Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen 1990, Groningen, blz. 92-114.