Eindspel (Samuel Beckett)

Eindspel
Geen afbeelding beschikbaar
Informatie
Alternatieve titel	Fin de partie (Frans) Endgame (Engels)
Schrijver	Samuel Beckett
Taal (origineel)	Frans (oorspronkelijk) Engels (latere versie)
Land	Ierland
Genre	Tragikomedie Absurd toneel
Datum	3 april 1957
Akte(s)	1
ISBN
Uitgeverij
Bijzonderheden
Online-tekst
Portaal Theater

Eindspel (Frans: Fin de partie of Engels: Endgame) is een toneelstuk van de Ierse toneelschrijver Samuel Beckett. Het toneelstuk ging in première op 3 april 1957 in het Royal Court Theatre in Londen. Beckett schreef het toneelstuk oorspronkelijk in het Frans. Later maakte hij ook een Engelstalige versie van het toneelstuk. Eindspel is een voorbeeld van absurd toneel. Bij absurd toneel gebeuren vreemde dingen vanwege onduidelijke redenen.

Het toneelstuk gaat over vier personages in een post-apocalyptische wereld. De blinde Hamm is niet in staat om op te staan uit zijn stoel. Zijn verzorger, Clov (die niet kan zitten), moet hem daarom helpen. Hamm behandelt Clov zeer slecht. Ondertussen leven Hamms ouders, Nagg en Nell, in een vuilnisbak, aangezien zij geen benen hebben.

Personages

In het toneelstuk zijn er vier personages:

• Hamm
• Clov, het hulpje van Hamm
• Nagg, de vader van Hamm
• Nell, de moeder van Hamm

Samenvatting

Let op! Hieronder staat de samenvatting van een verhaal. Soms is het niet leuk als je al weet hoe het verhaal afloopt!

In de donkere kamer opent Clov de gordijnen. Hij besluit Hamm wakker te maken door het deken over hem weg te trekken. Hamm haalt een zakdoek met bloedvlekken over zijn gezicht heen. Uiteindelijk ontstaat een discussie tussen de twee. Hierdoor wordt duidelijk Hamm de controle heeft over Clov.

Niet veel later komen Nagg en Nell uit hun vuilnisbakken. Zij delen herinneringen met elkaar. Uit hun gesprekken wordt duidelijk dat zij geen benen hebben, waardoor zij vast zitten in hun vuilnisbak. Hamm behandelt hen op dezelfde manier als Clov, maar zij delen hebben meer humor. Uiteindelijk valt Nell terug in haar vuilnisbak. Clov gaat kijken en komt tot de conclusie dat zij geen hartslag meer heeft. Vervolgens vertelt Hamm een onsamenhangend verhaal aan zijn vader.

Clov wordt tijdens het toneelstuk steeds door Hamm aan het werk gezet. Zo moet hij door een telescoop uit het raam kijken. Hamm is gebonden aan zijn stoel en bovendien blind. Hierdoor moet Clov hem vertellen wat hij ziet. Clov zegt dat de buitenwereld alleen maar grijs is. Hierdoor wordt duidelijk dat zij een vernietigde wereld wonen en mogelijk de laatste levenden zijn. Clov dreigt Hamm verschillende keren te verlaten, maar hij kan nergens heengaan.

Aan het einde van het toneelstuk maakt Clov duidelijk dat hij Hamm echt zal verlaten. Hamm heeft veel pijn en vraagt Clov om een pijnstiller. Er is echter nog maar één pijnstiller over, waar Hamm steeds om vraagt. Clov verlaat het huis, maar komt later toch terug. Hamm denkt echter dat Clov verdwenen is. Hij roept om zijn vader, maar deze komt niet uit de prullenbak.

Achtergrondinformatie

Titelverklaring

Het woord eindspel verwijst naar schaken. Tijdens het schaken wordt het eindspel gezien als de finale. Er zijn dan nog weinig stukken op het schaakbord aanwezig.

Het toneelstuk vindt plaats in een post-apocalyptische wereld. Het is onduidelijk welke ramp er gebeurd is, maar de buitenwereld is vernietigd. De vier personages hebben enkel elkaar nog. Tijdens het toneelstuk verdwijnen er ook personages. Nell overlijdt en Nagg vermoedelijk ook. De personages vechten dus hun eigen eindspel en worden een voor een uitgeschakeld. Het einde is dus nabij.

Thema's

In het toneelstuk komen verschillende thema's voor, zoals:

• Herhaling en cirkels: In het toneelstuk wordt veel handelingen en zinnen herhaald. Hierdoor lijkt het toneelstuk soms een cyclus die opnieuw en opnieuw herhaald wordt. Het toneelstuk begint bijvoorbeeld met het woord "einde". Het leven wordt ook als een cyclus gezien, waarin het einde een nieuw begin betekent. Zo praten Hamm en Clov over Jezus Christus. De dood van Jezus leidde tot een nieuw begin, namelijk het ontstaan van het christendom. Hoewel alle personages aan het einde van hun leven zijn, is er nooit een duidelijk einde. Zelfs in hun laatste dagen of uren worden dingen constant herhaald.
• Eenzaamheid: Clov dreigt steeds om Hamm te verlaten, maar doet dit nooit. Ook Hamm vraagt Clov om hem alleen te laten, maar roept hem vervolgens weer terug. Waarom? Beide personages hebben veel pijn en zijn bang om alleen te zijn. Hoewel zij een bloedhekel aan elkaar hebben, kan de aanwezigheid van een ander de pijn alsnog verzachten. De relatie tussen Nell en Nagg is een stuk beter. Dit komt deels doordat zij in aparte vuilnisbakken leven.
• Betekenisloosheid: In absurd toneel hebben scènes vaak geen betekenis. Het absurd toneel is beïnvloed door het existentialisme. De existentialisten geloofden dat het leven absurd was en bovendien geen enkele betekenis had. Deze betekenisloosheid is erg duidelijk in het stuk. Beckett gebruikt komedie en tragedie om met deze betekenisloosheid om te gaan.